Ordliste

vågal, aldri redd for noko
Sjå også úvýren.

Den agelausi Tårålen hoppa lengst'e av adde.

1. stor, vyrdeleg
2. skræmande
Sjå også agelèg'e (V).

1. Åni æ enn ageleg kar'e.
2. Hesten kåm så ageleg i mót åkkå at mi rýmdi.

1. stor, vyrdeleg
2. skræmande
Sjå også ageleg (H).

1. Åni æ an agelèg'e kar'e.
2. Hesten kåm så agelèg'e i mót åkkå at mi rýmdi.

ei alen djup

Kjellâ æ aldjúp mæ lòk attivi.

aldrande (vert ikkje gradbøygt)

Sigúrd va' an aldra mann'e då 'an dǿi.

bruka om person som sjølv vil bestemme det meste (og meiner han sjølv oftast veit best)

Dei allstýrige var' jamnast'e filli líka.

alminneleg

Tòróv æ 'kji så fælt sterk'e, 'an æ plent almindeleg.

alvorsam

Gývi va' så alvårsklèg, så mi såge det ha' hendt nåkå vóndt.

arbeidssam, strevsam

Knút æ så amleleg, men så fælt fórt gjeng'e det inkji.

person som pratar og pratar

Úv'e va' så amrålen, det va' a plage å få 'an i hús.

innsatsviljug

Den som æ amstreleg fær gjinni lǿn for strævi sitt.

alvorleg, ottefull, oppskræmd

Gjermund va' så andórsklèg'e då 'an såg di fæle spǿkrí'i.

ha lett for å verte redd for ein mogeleg negativ situasjon

Mamme va' så anfælí itt det va' tóreveir.

noko som tek svært stor plass, er for stort i høve til plassen, er i vegen; vert ikkje gradbøygt
Sjå også skrovlen og skrøyvi.

Angrǿmne mǿbla gjère det trongstilt.

person som har lyst til å le, men held låtten tilbake; dette syner tydeleg i andletet
Sjå også anlǿgjast og anlǿgje.

Tóne va' så anlǿgd at 'u héldt på å sprekke.

ivrig etter å kome i gong

Tóre æ så onnig, 'u lýt helst'e vère fyre aire allstǿtt. Den annigji Haddvåren va' fyr' åkkå då mi kóme.

svært arbeidssam person som arbeider meir enn dei fleste
Sjå også gjèrug'e

Såvi æ bå' arbeisgjèrug'e å nyttug'e.

trøytt etter hardt arbeid (mange tykkjer dette er ei god kjensle)

Det æ bèt'e vère arbeistròta 'ell arbeisleid'e.

dårleg arbeidshumør

Det æ inkji gama ell' greitt å vère i hóp mæ dei som æ arbeisvónde. Ein som æ arbeisvónd'e lýt helst'e arbeie for sjave seg.

slu, lur, underfundig (både positivt og negativt)

Såvi æ arg'e ti' finne út ting.

vond, ugrei til sinns, tenkjer ut vondt, vondskapsfull

Håvår æ 'kji nåkå grei'e å vère i hóp mæ, 'an æ så arig'e.

arm, fattig, svak

Targjær va' så orm at 'u måtte frå garæ. Åshild æ så orm ette korónakríkjunn.

fattigsleg

Tòróv va' líten å armódsklèg'e. Dèt va' an armódsklèg'e sodd'e, barre skòma mjåkk.

arbeidsviljug, fortfarande, utolmodig

Hesten æ så arta at eg tar alli anne 'an ti' drage. Yngjebjør æ så arta at 'u slít'e seg plent út.

nedsetjande ord på eit eller anna som ein er irritert på

Den asens fanten! Dei asens dýrí have rive néd grindí. Det æ a asens plage mæ sauó som stadigt kåm' heim'tt'e ó' heiinn.

verte lagd merke til
Somme seier "åtgådd'e".

An vare atgådd'e fysst an klær seg snódigt ell' klypper seg rart. 'An varte atgådd'e då 'an gjekk i langbuksu midt i vikunn.

knytt att, knytt til

An lýt passe på at konnsekkjin æ godt âtnýtte.

1. så som så
2. ugrei / uskikkeleg person
3. fleire / mange
Sjå også atsiligt.

1. Det va' enn atsilig'e mat'e mi finge.
2.'An æ atsilig'e, den svadden! Pål va' atsilig'e ti' drikke, men då 'an varte vekt'e, slutta 'an plent mæ det.
3. Eg hèv' vòr' sjúk'e atsilige gongu denné vetren.

bakre

Den attari benkjen vi' mi býte út. 'U sat på dei attare benkjæ. 'An sat på dei attaste benkjæ. Mi vi' have enn attare benk'e hèra!

heila, ferdig batna

Fysst detti vónde såri æ att'ebatna, kan eg ti' symje att'e.

attkjennande

'An va' 'kji att'ekjennandi då 'an ha' raka av si skjeggji.

stengd (td dør eller grind)

Lé'i va' att'elèti då eg fór forbí i dag tí'leg.

1. einsamt, saknar selskap
2. øyde plass, langt frå folk
Sjå også audsklèg'e (H).

1. Det æ så audsklegt itt an vare eisemadd'e i húsó.
2. Hèr æ så audsklèg'e an plass'e at hèr ha' inkji èg kunna bútt.

øyde plass, langt frå folk
Sjå også audsklèg'e (V).

Detti æ enn audsklège støyl´e.

avbeitt, snaubeitt;
vert ikkje bøygt i kjønn, tal eller grader
Sjå også nage og tannari.

Der va' plent aurnaga ette sauó.

aust

Da bú aust'e. I dei austare tjynninn æ der vénare fisk'e.

plass der det er tungvint å kome til, avsides; vert ikkje gradbøygt

Detti æ an avbakklège gar'e.

noko av ein eller annan slag som er overlag stort eller svært

Den avbeisteleg skrubben varte skòten.

1. snaugnaga
2. delvis oppete

1. Dǿlí æ så âvètí at mi lut' flytje sauin.
2. Ongólen va' âvèten då eg dróg opp taumen.

forkomen

'An va' så âvfata då 'an varte funnen at det va' såvídt 'an stó det ivi.

utrydda, fjerna

På slutten av 1800-talæ va' ulven âvhata i Valle. Eg hèv' âvhata kvikâ út'å åkræ nò.

vanvyrd, mobba

Knút varte âvhædd'e å reikna for å vère enn stór'e slarv'e.

endra utsjånad (forandra frå ven til mindre ven utsjånad og mest ikkje kjennande att)

Fysst sòme fókk vare gamle, vare da så avlaga.

avstytt (td bruka om innkorta stokkar i ei bu)

Da såge på stokkó i veggjó at búí va' âvlept a gong i tí'inn.

bleikna farge; vert ikkje gradbøygt
Sjå også dvålka.

Genseren min æ plent avlita.

varsam i tale og framferd

Gunne æ âvmåta i add sí færd.

1. avplukka; gjeld td bær
2. gammal og avmagra; gjeld gamle og sjuke folk
Somme seier "pila".

1. Der va' så avpila at mi funne 'kji stórt.
2. Det va' syndlegt det avpila Targjær ha' vorti.

stort og stygt (om eit tre)

Detti avrúteleg trétti vi' eg sage néd.

fortvila, trøytt av, lei av

Signe å Augund våre så avsigjevne då da ha' leita heile dagjen i snjódriv å vind'e å alli funne nokå.

avsides

Garan i Ljósådalæ æ avskjekkjelège.

dårleg del av eit lérstykke (rest som ikkje kan nyttast)

Dèt avskjekleleg leiri hèv' eg kasta, eg kunna alli brúke det ti' nåkå.

ferdig slått (td slåtteteig)

Den avslegne dǿlí hèv' alt hått seg.

hellande, glatt flate

Bergji va' avsløyti, så an laut passe seg så an inkji datt. Steina som æ avsløytne kan an inkji brúke ti' honnsteina.

mist smak (smakar mindre; td berlòg'e)

Gåmó saft æ avsmaka.

overstått

Det va' godt det va' avsta'i mæ dei vónde reisunn. D'æ godt at líkfærdsdagjen nò æ avsta'en.

ferdig med ei sorg (td etter tap av ein nærståande)

Då mannen va' avsýtt'e gjipte 'u seg att'e.

avsøles (ein plass der det er lite sol); vert ikkje bøygt i kjønn, tal eller grader
Sjå også baksǿlt og sǿlt.

Der æ så avsǿlt i Baklíó mæ Kallheim, å der veks'e mykji smili; dèt líkar búskapen.

utarma

Slåttâ æ så avtakla at eg trúr 'u lýt kvíle a år.

ujamn struktur på trematerialar (ueigna i bruk som bygningsmaterialar); vert ikkje gradbøygt

A planke ell' an stóppi som æ avvéa kan an inkji byggje mæ.

slutta å suge morsmjølk; gjeld born og ungdyr

Nò æ båni mest'e avvåndt, men snart kjæm' det a nýtt.

sløsete, fæl til å øye opp

Gjermund va' så avøyelèg'e at 'an måtte frå garæ då det lei 'å.

ser ureinsleg ut når det gjeld mat og klede

'An æ an bafselèg'e mann'e.

ureinsleg når det gjeld mat og klede

'An va' så bafsen mæ matæ.

lass som har mest tyngde bak
Sjå også framlesst'e og baklesse.

Bílen va' så baklesst'e at eg va' ræd'e eg miste stýringjí.

bakglatt (bruka om ski)

Pål ha' så bakskreidde nåkå skjí. Det æ tungt å gange på skjí itt det æ bakskreitt.

plass med lite sol; vert ikkje bøygt i kjønn, tal eller grader
Sjå også avsǿlt og sǿlt.

Dei håge fjøddí gjère det baksǿlt 'å nórdlénæ.

vanskeleg, problematisk

Det kan vère baldri å kjøyre skóter i laus'e snjór'e.

sølut, klissut osv
Sjå også balse, bals og bals'e.

Ungan våre så balsne at da vorte plent gjænomvåte.

villstyren

Den balstækni paggjen datt på sykkel å sló seg i blèsâ så 'an úvita.

sølete, klissete, tilgrisa

Ungan vorte så balsutte då da róta i søylunn.

pengelaus

Eg æ plent bank, så eg kan alli bitale denne reikningjí.

"så verst", nokså god, flink

"Svinge di, Svålaug, du æ 'kji så bas!"

hardt arbeid og ikkje tid til pausar

Det varte enn baskeleg dag'e då da sill' lite så mykji gån.

1. strevsam
2. vått (om regn og snø)

1. Det va' så baskji a fǿri.
2. Det va' an baskjen dag'e, det ringde å dreiv omananné.

sjølvsikker, egoist, ein som "brøyter seg fram"

"Du må 'kji late båni vare bastèkji!", sa Gamlegóme.

ufin i måten å ete på

Kråmkaren va' så bausen ti' ète.

tungt og vanskeleg å ta seg fram på grunn av laus og djup snø (vert ikkje gradbøygt)
Sjå også baute og bauti.

Detti va' an bauten dag'e, for hest'e å mann'e, mæ a tungt høyslass ó' Finndalæ.

mager 

Dei som våre bei'berre, våre jamnaste kara som ha' hardt kroppsarbei'.

1. skinn og vev veks rett på beinet ved brotskade
2. svært tynn og spinkel person

1. Eg såg at leggjen 'ass va bei'gródd'e dèr 'an ha' bròte 'an av.
2. 'An æ plent bei'gródd'e å sjå ti'!

rettvaksen ved (som er lett å kløyve)

Seljâ æ mest'e allstǿtt bei'kløyvd.

1. utan beksel
2. bruka om tankar som fer i alle retningar

1. Hesten va sò grei'e; an kunna ríe 'an beislelaust.
2. Tankan fóre beis'laust i 'ó Gunnår, 'an va' så oppriven av di som ha' hendt.

stort, kraftig

Dèt va' den beistelègasti stúten èg hèv' sétt!

svært salt (ikkje etande)

Detti kjø̀ti æ salt som beiti, an lýt vatne det út.

rettvaksen

Denné stokkjen æ så bei'vaksen at eg vi' brúk' 'an ti' mǿnsås'e i lǿunn.

pågåande (bruka om person som er "rett på sak" og noko grådig)

Fysst fókk våre beiåle kunna an seie at "da hav' 'kji fosstòge". 'An va' så beiål'e, å spúre å masa om å få kaupe garen så billigt.

vand om friarane
Sjå ogå béle, béli og bélegút'e.

Sigríd va' så bélevond at 'u fekk alli nòken.

lite jord før ein kjem nedpå berget (vert ikkje gradbøygt)

'Er æ så bergetunnt hèra at an kan inkji så nåkå.

brukbart (om td "tak over hovudet", husly)

Barre an hèv' bergjelegt ti'helli, æ det inkji spélegt om det æ úveir.

berrhendes; vert ikkje gradbøygt

'Er æ så kaldt i dag at du må inkji gange bèrhendt.

ikkje ha td lue eller hatt på hovudet

Det æ godt å vère berrhovda itt det æ varmt.

utan leggjesokk'e (som dekkjer leggen)

Det va' helst'e om sommåri da gjinge berrleggja.

utan ryggbør (vert ikkje gradbøygt)
Sjå også tómreipis.

Det æ snart í vère sjót'e ive heií itt an æ berrlest'e.

skalla (person utan hår på hovudet)

Svein varte berrsnau'e på sí gamle dage.

synberr tanngard

Ein som æ berrtennt'e sýner mykji av tanngardæ om 'an inkji lær.

heilt flatt

Det lýt helst'e vère bíflatt dèr an ska spenne fótball.

oppfinnsam, ikkje rådlaus
Sjå også bekant'e (V).

Gýrí æ så bikanta å kånstig mæ alt 'u gjèri.

oppfinnsam, lett for å finne på ein god idé
Sjå også bikanta.

Gýrí va' så bikant mæ alt dèt 'u gjåri.

bekmørk
Somme seier "bikmyrkt" eller "bikmjørkt".

Det va' bikmørkt å sílregn då da kóme heim'tt' av heiinn.

beksvart

Vallmåli ti' dalebuksó æ biksvårt.

oppfinnsam person som er god til å utføre vanskelege tekniske oppgåver
Sjå også bikundelèg'e (V), konstig'e og hag'e.

Den bikundelegari av da va' Eirik.

oppfinnsam person som er god til å utføre vanskelege tekniske oppgåver
Sjå også bikundeleg (H), konstig'e og hag'e.

Svein va' den bikundelègasti av da. Hú æ bikundelèg ti' å kåme på det.

stappmett, godt forsynt

Nò æ eg så bilåten at eg vinn'e alli ète mei'.

person eller dyr som et endå om det ikkje er den beste maten

An må vère birgjen om an èt'e mygla stump'e.

1. svært ivrig
2. leie til

1. Pusi æ plent bisett'e ti' å opp'å kjykkenbenkjen.
2. Lefsun våre så bisette ti' mygle itt da vorte lagde n'i barkekjèri, så mi laut leggje nòkå midjom leivó.

vere ram til, ha hang til

'An va' bisk'e ti' setje seg fysst ingjen såg 'an.

1. til å stole på, påliteleg
2. ikkje til å stóle på

1. I an butikk'e ell' a forretning lýt an have bitrúdde fókk.
2. 'An æ bitrúdd'e ti' å stèle, for 'an hèv gjårt det førr'e.

merke i huda etter loppebit

Eg kleiar så att'å ryggjæ; vi du klå meg, Mamme, eg æ så bitutt'e.

krumbøygd

Haddvår æ så bjúg'e nò ette alt sliti 'an hèv' havt gjænom lívi.

framståande munn og nase og tilbaketrekt panne

Det æ sjella sjå bjúgleitte fókk.

bøygd / krum nase

Pål æ så bjúgnasa, det æ så fræmindsklegt.

utydeleg tale

Gunne va' så bjusí at eg ha' vóndt for å skjø̀n' 'æ.

hissig etter å kome inn på innmarka for å beite (om husdyr)

Snillesau æ sò bjåslí'e at eg trúr mi barre ljót' slakt' 'an.

utvalt (det beste)

Detti timri æ bladt, kvistlaust å stórt.

1. gulbrun farge; bruka berre om hest; vert ikkje gradbøygt
Sjå også músutt'e, blår'e og borkutt'e.
2. pengelens

1. Tór hèv' enn blakk'e hest'e.
2. Tór varte blakk'e då 'an kaupte hesten.

ublanda, rein (bruka om metall)

'An laga det av blank'e kåpår'e.

blyg, unnséleg, sjenert

Den jenta va' så blaug at eg fekk inkji a einaste órd útav 'enni.

virkar tilbakehaldande

Ungan våre blauglègare førr'e 'ell da æ nò.

blaut myr der det er veg over

Hestan æ ræde å gange dèr det æ blautmerkt.

bunadplagget dregje høgt opp på panna (om kvinner, rekna som ugreitt; vert ikkje gradbøygt)
Sjå også blèse.

'U va' blèseberr, den nýe kånâ i Heimigâ.

uroleg, glitrande synsinntrykk

Eg tikje løyesaumen din æ helst'e for blidren!

blid utsjånad

Den blídsklègji Gunnåren varte allstǿtt så godt líka.

svært trøytt, heilt utsliten (vert ikkje bøygt i kjønn, tal eller grader)
Sjå også kavtròta, tròta og tròte.

Det va' 'kji unde da våre blindtròta då da kóme heim'tt'e av heiinn, mæ tunge kassa å lang'e vèg'e.

blodfattig (låg blodprosent)

Da vorte tídt blódarme av einsídig'e kost'e.

blod under huda når ein har slått seg

Lidvår varte så blódstukkjen då den stóri steinen datt né'å fóten 'ass.

friskleg og raudleitt i andletet (mest bruka om jenter og kvinner)

"Dei blǿmandi kjinní du fyrr'e ha'i, no hav' da bleikna å tèkje ska'i" (gammal stevline).

sterkt rørd (kjenslemessig)

Mange vorte bløytte då da høyre immisæren i bé'ehúsæ.

folk kledde i mørk dress (gjekk ikkje i daleklæi)

Det va' vel helst'e svårte klæi da ha', dei som vorte kadda blåklædde.

skiftet mellom ne og ny måne

Denne vikâ æ det blånéa, men ti' hægjinn æ det ný.

blå farge

Hesten æ helst'e kvít'e, men mi sei 'an æ blår'e, å mi kadd' 'an Blåren.

vere i stand til å bere bod eller gå med ei melding

Ungan turve 'kji vère så gamle før'ell da æ bó'fǿre.

opphovna

kome greitt og turrt i hus

Høytti æ godt borgji.

gulbleik farge (bruka berre om hest; vert ikkje gradbøygt)
Sjå også blakk'e, blår'e og músutt'e.

Fjórdhestan æ jamnaste blakke ell' borkutte. Mikkjål hèv' a borkutt merr.

ha selt sjela si til Den Vonde

Gunnúv spila som om 'an va' bortgjèven.

liten, veik (bruka helst om dyr, td eit lam som er sers lite og ikkje trivst, men òg bruka om folk)

Lambi æ så bortnykt at det vare 'kji nåkå av det.

angrande, klar til å gjere bot
Sjå også færug'e.

Bjørgúv varte bótfærug'e på sí gamle dage.

stor fargeflekk eller flekker (om td sauer og kyr)

Tilemarkskjýne våre mykji bótutte.

vanskeleg å få til bords 

Sòme som kóme ti' aire å vorte bó'ne mat'e, våre bó'vand'e, vanskelège å få innât bór'æ.

drivande, utolmodig etter å kome i gong

Kjètil æ så braddandi, 'an kan alli vente på åkkå.

prydeleg, staseleg, vakker (td om rik løyesaum og staseleg pynta person)

Flatelandan kóme så bramelège inn i kjørkjâ.

bratt

A brott stétt æ vónd å kåm' opp for eldri fókk.

stutt bak krysset (om dyr, helst hest)

Denna hesten æ 'kji vén'e, 'an æ for brattlenda.

1. bygning som har bratt tak
2. stolt kroppshaldning (oftast bruka om høge personar)
Sjå også raust.

1. Snjóren ræser létt fysst tòkâ æ brattrausta.
2. 'An va' brattrausta, å gjekk mæ hòvúæ hågt.

få mat heime eller på støylen sjølv om ein ikkje er i nær slekt med vedkomande som serverer maten (om slektskap som er mindre enn syskenborn)

"Mi æ så mykji i hóp at eg tikje mi æ brausylle", sa Såvi.

tjukk (mest berre bruka om kvinner)
Sjå også breffe.

Der gjeng'e a breffelegt kvendi ette vègjæ.

tjukkfallen

Åni å Gýró våre breffne å gó'mósne.

brei over lenda (om td hest)

Merrí va' breilenda å væl ihópkåmí.

plasskrevjande
Sjå også breiskle og breiskle si.

Det æ breiskli mæ stakka.

breikjaka
Sjå også langleitt'e, raudleitt'e, rundleitt'e, smalleitt'e og tunnleitt'e.

'An æ breisleitt'e plent som gófa sin.

breiddfull

Nò æ mjåkkbyttâ brekkfudd, så nò lýt du stiltre di inn'tt'e ó' fjósæ mæ 'enni.

skade på hest når ein klyvjar (under søylefòtó vert det varmt og tett så hårlaget vert ljosfarga eller hårlaust og det vert varig skade)

An måtte passe godt på så inkji hesten varte brend'e.

1. uttrykk bruka om person som har lært å lese
2. uttrykk helst bruka om person som ikkje ser til å lese utan briller

1. I gamle dage va' det 'kji adde som vår' brevsýnte.
2. Eg hèv' dimka så at eg æ 'kji brevsýnt'e leng'e, kå fysst eg hèv' brillu.

mørkebrunflekkut; gjeld storfe

Vetrongjen va' brondutt'e å kvít'e unde magâ.

kraftig; bruka om personar

Mikkjål æ bròtelèg'e å sterk'e.

1. omvend til tru på Gud
2. vondt sår i silestaden (om hest; alvorleg og ofte varig tilstand)

1. Då Andrés varte bròten, spila 'an alli slåtta mei'.
2. Hestan have a filli gróhold, så fysst hesten va' bròten, så va' det alvårleg. Passa an 'kji på i varmt veir å hardt arbei' for hesten, så kunna 'an vare bròten i silestadæ.

bruka om føret når folk eller dyr bryt gjennom skaren

"Fysst det æ brotfǿrt æ det helst'e úmògeleg å gange på skjí", sa Eivind.

sløv, veldig uskarp (om øks)

Øksí æ sò bròthoggjí at 'u æ plent øyelagd.

mykje greiner og kvistar (stort i omfang; bruka om tre)

Brúskne furu have havt det godt. Den furâ æ brúskjí å stórkvistutt.

broddsette skosolar

Det æ trygt å vère godt brylt'e itt det æ svikhålt.

flekkut, ureint; vert ikkje gradbøygt
Sjå også substantivet bræse og verbet bræse.

Eg kan 'kji gange mæ desse bræsutte fyreklææ.

falleferdig (om bygning)

Mange av dei gamle støylsbúó hav' vorte helst'e brǿstfeldige.

mykje snø der ein ferdast (på veg eller i utmark)

'Er æ så brøy'sli úti at eg lýt starte snjófræsen.

smelta (ofte bruka om smør)

Eg lýt hav' bråi smø̀r attat kompó.

fortfarande, snappsinna

Gjermund æ så brår'e, 'an tòler alli å var' mótsagd'e.

1. stort og rundt andlet (bruka om vaksne folk)
2. storslegen, staseleg

1. Å vère bråselèg'e va' jamt a teikn på at 'an va' for feit'e.
2. Det va' an bråselèg'e amtsstút'e da ha' kaupt nò.

1. stort og rundt andlet (bruka om vaksne folk)
2. flott (men noko "for mykje")

1. 'An æ så bråsen å feitlagd'e i andlitæ.
2. Løyesaumen må inkji vère for bråsen, då tikje sòme at det skjemmer út. Den sýâ æ så bråsí.

rundt og fyldig andlet

Gunnår hèv' vorte så bråsleitt'e i di seiste.

stor og uflidd person

Æ an eisemadd'e, kan an vèr' så bufsen an vi', men inkji fysst an búr ihóp mæ aire.

1. bøygd (mest bruka om tømmerstokkar og folk)
2. hjulbeint
Sjå også langbugjen.

1. Danil æ lang'e å bugjen, men fair 'ass va' bugnare. Åsan i búinn æ bugne.
2. Sigúrd va' så bugjen i fótó då 'an va' líten.

høgmælt, bråkete

Buldrne drykkjebassa lýt an passe seg fyri.

tjukk

Torjús æ buligare 'ell 'an Bjynn.

tykkfallen, "rund"

Svein va' bultren å feit'e.

ha ugrei tale eller framferd (gjeld personar som "kjem brått")

Pål va' så bumsen, 'an tala tídt førr'ell 'an tenkti.

bulande (td metalplate)

Platâ va' bunga, så eg fekk avslag i prísæ. 

holt, bøygt (om td bordplanke)

Æ planka for bungjí så kan an 'kji brúk' 'æ ti' nåkå som leitar på.

bulkete, hol, bøygd (om td bordplanke)

Den gamli, bungutti kaffékaslen hèv' vòr' i støylsbúinn åkkå så lengji eg minnest.

1. ugrei framferd (tek lite omsyn)
2. unøyen, ufin, ugrei (manglar "sosiale antenner")
Sjå også burvi.

1. Den burvni sveikadden varte alli líka, 'an gjåre barre som 'an villi sjav'e.
2. Herjús va' så burven, 'an gjåre mest'e ingjenting greitt.

ureint, rotete (ofte bruka om hus og personar)

Det æ busmi i Útistog, men dei tvei sveikaddan æ nå helst'e gamle au.

velfødd

Einår va' rund'e å busselèg'e.

nauten

Tòróv æ helst'e enn bústeleg dreng'e.

ugreitt stelt i kledevegen, dårleg kroppshaldning, mindre ven utsjånad

Gunnår va' helst'e bústelèg'e, úsjålèg'e å stússen.

mykje boss; vert ikkje gradbøygt
Sjå også bus.

Der vare helst'e busutt'e rundt omnen fysst an eller.

kappa i lengder (om tømmer)

Æ da butta, adde stokkan?

1. tagal, tverr
2. sløv, ukvass (avrunda egg)

1. Torgrím va' helst'e butt'e då mi kóme ti' tale om dèt som ha' hendt.
2. Níven æ så butt'e at eg kan alli brúk' 'an.

1. uskarp odd eller egg på reiskap
Sjå også núv'e.
2. ugrei, tverr og vrang person (H)

1. Øksí mí æ så buttfyri at eg må hav' stei'hoggji.
2. 'An æ plent buttfyri i dag!

ha lite buskap

Mi våre helst'e bútunne i haust.

dum oppførsel i fullt sinne

Den som æ búveleg "gjère bommert i sinni", skrívar Knút Jónson Heddi.

viltspringande; bruka om husdyr

fabrikkprodusert

Denné brugdestólen hèv' eg inkji gjårt sjav'e, 'an æ býensgjår'e.

mykje boss

Æ det bysutt'e, brúkar eg límen.

skinn som er bægflett

Det va' bægflette skjinn som helst'e vorte selde ti' buntmakaró. Æ detti skjinni bægflett?

1. øydelagt, utslite (ordet vert bruka for moro; trykk på fyrste staving)
2. ikkje ope beinbrot (trykk på båe stavingane)

1. Skóne mí æ bænå, da lèke som síla.
2. Det va' viktig å få beiní i rétt stilling fysst ska'en va' bænå.

1. trå etter, ha lyst på, ha lyst til
2. vere morsk (H)

1. Gunleik va' bå' ǿr'e å bǿst'e ett' 'enni Tóre.
2. Inkji vèr' så bǿst'e, Dreng!

sjuk før fødselen (om kvinner)

Signe va' bånsjúk å va' eisemó heimi.

barnsleg; vert bruka om vaksne folk
Sjå også bån.

'An æ så bånskjen, å vi' allstǿtt sýne styrkjen sin.

barnsleg; vert helst bruka om born
Sjå også bån.

Eg tikje Gývi æ bånsklègare 'ell Margjitt, endå 'u æ gamlare.

når snøoverflata er bylgjut og hard på grunn av vind; vert ikkje bøygt i kjønn, tal eller grader
Sjå også båreskjǿlt (H).

Det æ úhǿgt å kjøyre fysst det æ båreskjept.

når vinden har gjort snøoverflata bylgjut og hard; vert ikkje bøygt i kjønn, tal eller grader.
Sjå også båreskjept (V).

Det æ úhǿgt kjøyre itt det æ båreskjǿlt.

uttrykk bruka om når juret vert hardt og hovnar opp på ei ku som nett har kalva

Mi lute sjå godt ette dei båstrútne kjýrinn.

termin; gjeld svangerskap på menneske og dyr
Sjå også drabbe.

No æ kjýrí daglaus, men 'u drabbar vel som 'u plage.

kledd i setesdalsbunad

Forellí mí gjinge daleklædde ti' ette kríí.

motlaus, trøytt

Da vurte helst'e dape då da kóme né'at vègjæ, å såge at bussen ha' reist frå da.

same dato kvart år

Nasjonaldagjen æ datóstǿtt, men dèt æ inkji píns.

dårleg å få til å brenne (td halvroten eller rå ved som brenn dårleg og gjev lite varme, eller vanskeleg å få det til å brenne pga høg luftråme eller dårleg trekk)

Myskjen vé'e æ daubrend'e.

1. lat, makeleg (vert ikkje gradbøygt)
2. nedstemt, deprimert
Sjå også mota.

1. Òlâv va' så daudmóta, 'an fekk alli ti' nòkå ting.
2. Nò hèv' eg vòr' daudmóta lengji.

tiltakslaus, seinfør, doven 

Den daudtǿkni Lidvåren æ inkji mykji hav' mæ fysst det æ dugna'e.

1. lite futt i
2. daud
Sjå også daue.

1. Denné bílen va' dau'e, motóren må vère útsliten.
2. Den daui sauen låg å rotna i a súrtedíkji.

vanskeleg å gjere opp eld (td i uver)

'Er æ så dau'ella i desse durmne veiræ, eg fær alli gjèr'å!

særs roleg og godlynt (om hest)

Blåren æ så dau'spak'e at eg tar snér alli have beisl på 'ó.

svært trøytt

Ungan våre dautròta å sovna mæ same da kóme inn'tt'e.

1. fornøgd
2. "søt"

1. Kånâ sat så deisí innmæ sivâ.
2. Det va' enn deisen gút'e!

1. tape i slagsmål
2. risdengje

1. "Bjørgúv Uppstad va' alli dengd'e..." (stevline)
2. Gúten grein som 'an ha' vòr' dengd'e, då 'an inkji fann att'e kjýrí.

fornøgd, roleg, liketil, sjølvtrygg, viser tydeleg at ein er fornøgd med seg sjølv

Kånâ 'ass reiste frå 'ó, men 'an va' líke desten. 'An kåm så desten, som 'an måtte væl.

klumpete graut

Mæ fínt mjø̀l kunna grauten var' dettutt'e, det va' bèt'e mæ sammali.

dove, tamt (bruka om t.d. øl eller anna drikkande)

Detti ǿli æ så dibbi, det æ alli drikkandi.

skjelven

Mange vare didrne itt da vare gamle.

1. tykk, feit
2. gravid
Sjå også digne.

1. Ånund hèv' vurte helst'e dig'e, dei seinare årí.
2. Tóne æ visst dig no.

blaut grunn (med søle eller vatn)

Fysst an leier enn hest'e, lýt an sjå etti at det inkji æ díkjutt'e dèr an gjeng'e.

djerv, pågåande, uredd

Tóne æ så djorv at 'u æ alli ræd å liggje eisemó på heiinn.

djup moldjord i td ein åker

I Góedokk æ der så djúpmylt at der mest'e alli skjín'e.

bruka om gras eller voll der dogga om morgonen er borte

Fysst det æ dogglaust om morgónen, kan an ríve út såtun.

tilskitna og misfarga (om klede og tøy)
Sjå også dvålka

Kuptâ æ sò dokka at 'u æ 'kji brúkandi kå ti' kvendags.

person med ofte negative og "treffsikre" kommentarar
Sjå også substantivet dolve, verbet dolve og dolve å tale.

Angjær æ så dolví i talæ.

ståkande, brakande

Det gamle Sjoldmøyslagji æ enn dòneleg slått'e.

bleikna (om td ei rugge som er gammal og har vore vaska ofte, eller har vorte bleikt i sola)

Raue lǿeveggji vare tídt dóselège ette nåkå år.

matt, dus (om farge)

Stakkan 'enni Góme æ gamle å dósne.

dorsk, slapp, "lett henslengt"

Taddeiv varte så dossen ette å hav' ète a dúeleg måltíd.

1. bleikt (td av sol og slitasje)
2. hest som er svart med nokre ljosare flekkar

1. Denne ruggâ æ så dósutt at an sér mest'e inkji litin leng'e.
2. Hesten 'ass Haddvår va' dósutt'e.

utan klumpar (om graut)

Tukkjen va' stinn'e å dottelaus'e så eg fekk mest'e trykkjen, sò mykji åt eg. Grauten ska' vère gó'smaka å dottelaus'e.

klumpete (om mjølklumpar i graut)

Grauten sille inkji vère dottutt'e.

doven, lat
Sjå også gorrdòven.

Den dovnasti mannen æ inkji dòven fysst an ska' heim'tte ti' kvelds.

ser doven eller halvsjuk ut (bruka om menneske og dyr)

'An såg så dovsklèg'e út, å 'an arbeidde au så dovsklegt.

seint og ujamt gangelag

Åsmund hèv' vorte drabben dei seiste årí, 'an må vèr' fillen i fótó.

seinfør, treg
Sjå også dragmeis'e.

Gunnår kunna vèr' kallege dragjen om morgónen.

treg, seinfør

Gjermund æ helst'e dragvóren, så 'an fær inkji gjårt så mykji.

staseleg (td hår, sylv eller hovudplagg)

Håri 'enni hékk gúlt å dramsandi néd 'å mjønnó.

staut person i bunad med mykje sylvstas
Sjå også dramselèg'e (V).

Aslak æ så dramseleg enn kar'e.

staut person i bunad med mykje sylvstas
Sjå også dramseleg (H).

Aslak æ så dramselèg'e an kar'e.

staut person med fine klede

Ånund æ dramsen i dei nýe klæó sí. Åsmund å Svein kóme så dramsne at kjyrkjunn.

1. utan kraft (om folk)
Sjå også ròten og ròtúli.
2. roten ved utan brennverdi
Sjå også fausk'e.

1. Æ du plent dravròten, lute mi vère tvei ti' å lypte dessâ stokkjæ?
2. Dravròten vé'e lýt barre rotne.

heilt gjennomrusta (oftast tunnare ting)

Gjengjun æ dravrusta, så húrí sleng'e mest'e laus.

sjølvgod (ser sjølvgod ut)

Dei som æ dreffelège æ tídt godt fornǿgde mæ sjave sikkå.

sjølvsikker og sjølvgod

Gúten va' så dreffen dèr 'an gjekk, kjende seg så svær'e.

1. person som ser dårleg ut (er tunn og har grått og avmagra andlet); td etter sjukdom
2. nedsetjande ord om person som "ligg med kven som helst"

1. Jórånd hèv'e vorte så drègjí i anlitæ.
2. Drègjen å ti'slæma hèv' 'an vorte halden.

sveisen, elegant (bruka om person som går og fører seg på ein sjølvsikker og "stolt" måte)

Sigríd va' så dreisseleg då 'u gjekk ti' kjyrkje i dei nýe stakkó sí.

sveisen, elegant (bruka om person som går og fører seg på ein sjølvsikker og "stolt" måte)

Sigríd va' så dreisselèg då 'u gjekk ti' kjyrkje i dei nýe stakkó sí.

bruka om person som går og fører seg på ein sjølvsikker og "stolt" måte

Birgjitt æ så dreissí fysst 'u gjeng'e mæ stakka.

tung (tyngre enn ein ser ut til å vere)

Denné steinen æ dreltnare 'ell 'an sér út ti'. 'An va' an drelten kar'e.

dristig, vågal, uredd

An må 'kji vare så dristug'e at an vågar helsunn.

1. ufordrageleg person
2. urein, tilgrisa

1. Bjynn æ jamt så driten mæ fókk, 'an skjemmer si út mæ dèt. "A drití skjér drèg'e a drití mæ si" (gammal herme).
2. Dei dritne klæí lute tvåast.

lett for å verte svart og flekkete slik at ureinleik syner godt (helst bruka om klede)
Sjå også dritnæm'e.

'An ha' fengje si nýe buksu, men da våre så dritfúse. Svårte bíla æ det dritfúsaste an kan have.

svært skiten (vert ikkje gradbøygt)

Nò hèv' eg vòre så lengji på heiinn at eg æ plent dritgródd'e. Skjortâ 'ass va' plent dritgródd.

ha lett for å verte ureint (flekker og ureinleik syner godt)
Sjå også dritfús'e.

Kvíte klæi æ dritnæme.

person som seier stygge ord om ein annan

'U va' alli dritórdig mæ mèg, men den gongjí varte eg vidd 'enni.

ureinsleg (td klede)

Da sa at Herjús va' så dritsklèg'e, 'an tvó seg sjella 'å hondó å lauga seg mest'e alli.

1. tilskitna
2. falma eller ubestemmeleg (om ljose fargar)

1. Desse buksun æ så dritslège at an kan mest'e inkji bruke da midjom fókk.
2. Desse buksun æ helst'e dritslèg'e å úvande, da æ 'kji antel grå ell' gúle.

stansar når han drit (bruka om hesten)

D'æ úhǿgt fysst hestan æ dritstae.

drittrengd

An drittrengd'e lýt nøyte seg.

kritkvit

Mi våre plent drívkvíte då mi sóla åkkå fysste vendâ om våri.

1. sjølvsikker, stolt
2. kry
3. dryg
Sjå også syv'e.

1. 'U sit'e så drjúg å vi' vite alt best'e sjåv.
2. 'An varte så drjúg'e fysst da skrøytte av 'ó.
3. Det va' an drjúg'e kass'e eg ha' heim'tt'e.

1. kraftig talemål
2. poengtert tale

1. Den drjúgmælti Torgrímen turte inkji hav' mikrofón'e då 'an tala.
2. D'æ greitt vèr' drjúgmælt'e itt an æ mæ i politikkjæ.

flekkut, fleirfarga

Kjýri mí, Drogle, æ drogla.

ulike fargar (oftast bruka om kyr)

Såvi líka best'e droglutte kjý, 'an meinte da mókka så godt.

tett (bruka om nevertak)

An lýt have an vånd'e tekkjari på tòkunn for å få dropfríe hús.

spraglete (oftast bruka om kyr)

Gunnúv selde den droplutte kjýrí sí.

utett tak av never (td hus eller bu)

D'æ leitt fysst det æ dròputte å det drýp'e plent oppi kvílâ dèr an ligg'e.

full, påverka av alkohol
Sjå også drikke, drykkjebassi, fudd'e og stemt'e.

Knút vart'e druknare ti' lenge' det lei' útette kveldæ.

sein, roleg; gjeld ein "koseleg" samtale
Sjå også drunte.

'An va' så drunten mæ 'an sat i stògó å rǿa mæ fókk.

svært stortøk (føre seg stort, overdrive, gjere seg til, vere raus)

Da vår' mægjetne i Oppistog ti' vèr' druste.

stort, kraftig, vakkert
Sjå også drustelèg'e (V).

Det æ a drusteleg hús Jón hèv' bygt si.

Stort og svært og fint; bruka både om folk og ting. Om folk er det bruka om både personen og kledebunaden.
Sjå også drusteleg (H).

Tóne æ a drustelegt kvendi. Det va' a drustelegt hús Kjètil ha' bygt si.

uskuldig sjølvskryt

Stóre-Taddeiv va' så drysjen, å mi trúdde 'kji så mykji på 'an.

svært godt (td mat)

Dèt va' dúdams!

1. kraftig, hardt
2. arbeidssam, flink til å få gjort det ein skal gjere, vert ikkje gradbøygt
Sjå også duge og duglaus'e.

1. Hesten fekk a dugandi slag av svipunn.
2. Margjitt æ a dugandi kvendi.

stor
Sjå også dugelèg'e (V) og adverbet dugeleg.

Mi leste opp a dugeleg høysslass.

stor, svær, forsterkande uttrykk
Sjå også adjektivet dugeleg (H) og adverbet dugeleg.

Haddvår æ an dugelèg'e arbei'skar'e. Eg åt an dugelèg'e grautetalerk'e.

doven (får gjort lite av det ein skal gjere)
Sjå også duge og dugandi.

Den duglausasti karen ville alli arbeie.

løyndomsfull, vil ikkje fortelje det ein veit

An fær inkji mykji útav 'ó Haddvår, 'an æ så dúlramm'e.

bruka om person som brukar mykje pengar utan å ha råd til det

Taddeiv æ så dumlen mæ pæninge, no æ 'an vel snart út'å ví'åsæ?

grov eller mørk; om lyd (ras, torever)
Somme seier "dump'e".

Fysst tórâ rumlar langt av lei, æ det an dumm'e ljó'e an høyrer.

1. svevnug, tung i seg
2. grått og mørkt ver

1. Svålaug va' så durmí at 'u la seg oppi kvílâ a bil.
2. Det æ tunglegt fysst det æ durmi úti.

"flott", rikeleg", ufornuftig øydsle

"Der æ mange som æ dúse i dei ættin", sa Jórånd.

slapp, sjukleg, tagal

Å vère slapp'e kadda sòme å vère dusemang'e.

hard påkjenning eller oppleving (helst om folk)

Det va' a dústeleg bó' å få, at Margjitt ha' drukna.

bleikna farge, slite, falma (vert ikkje gradbøygt)
Sjå også avlita.

Stakkjen va' så dvålka at 'an va' 'kji vén'e nóg til hægdags.

slite og falma (om tøy eller klede)

Eg líkar alli å gange mæ dvålkelège klæi.

døsig, svevntung

An må inkji vèr' dyssig'e itt an ska' kjøyre bíl'e.

stor, sterk, tung
Sjå også dyvje og dyvje seg.

Det va a dyvje kvendi, den kånâ 'ass Augund.

samanfiltra (om ull)

Itt sauin ha' gjengje lengji i skógjæ om hausti, kunna uddí vare nòkå dærleleg.

mørkt

Det va' host'e dåmt ti' lèse i lampeljósæ.

likeleg, hamleg, stautt

Det kan vère mangt som fýer mæ å vère dåmlèg'e.

oftast bruka om gard som ligg for seg sjølv i landskapet

Mange ei'bǿlte gara var' fråflutte.

fingerring (enkel ring av sylv)

Denné gamli ringjen æ ei'gjara.

1. eigen
2. sta

1. Èg tikje 'u kan brúke sin eigjen bíl'e, å inkji barre låne min. 'An spennte ballen i ègji mål.
2. Tóre æ så ègjí, 'u vi' have det plent som hú meini.

1. bruka om person som helst held seg åleine og vil greie seg sjølv
2. i stand til å gå åleine (gammal nok)

1. "Eg æ ei'gjengd'e", sa Lavrans, han kåm mæ kjý sí ette dèt dei hí ha' reist mæ búskapæ på heií.
2. Eg va' ei'gjengd'e då eg va' rundt tíe år.

eintråds garn

Eg vi' hav' spiti mitt tunt å létt, så eg brúkar barre eilagt.

uskøytt; bruka om stokkar o.l. som ein ikkje treng å skøyte

Det va' barre eilange stokka. Bóri æ eilangt.

einsfarga (treng ikkje vere farga med fargestoff)
Somme seier "eislita".

Kvíletjelli æ eilita.

sjukleg, svakleg, falma, uvel

Dótte mí æ eimí nò, men eg håpar at 'u kjæm'e si.

1. åleine
2. den einaste

1. Eg sit'e eisemó, å tikje helst'e dauvlegt. Eg va' innom ti' 'ó Gófa, 'an sat eisemadd'e'.
2. "Gamlegófa va' visst eisemadd'e om å greie detta karsstykkji", sa Såvi.

liten gammaldags spinnerokk der hjulet står på skrå på ei einskild hovudfjøl

Mi ljóte snart stelle att'e denné gamli ei'skròva rokkjen åkkå.

einsidig, kjedeleg, monotont

Å slå plæna dag' ette dag'e kan vèr' ei'slungji arbei.

ei breidde (om td kjørkjetæpi)

A ei'spòla tæpi æ barre ei breidde.

mjølkar berre i ein spene (av to)

An sau'e som hèv' fengje júvrbitendelsi å barre mókkar på ein spæni, kadde mi ei'spæna.

einkjønna (om plante)

"Gråní æ eitóla", sa Gunnår. Molteblóman æ ei'tóla, å jarbèrblóman æ tvítóla.

"gammal" utsjånad

Torjús hèv' vorte så eldelèg'e nò, eg trúr alli 'an æ plent frísk'e.

1. ser gamal ut
2. gamaldags

1. 'U hèv' vurte så ellesklèg i det seiste.
2. Det æ nåkå ellesklège hús da bú í.

lett antenneleg

Enkjandi tunne bjørkenævra æ ellfíme.

eldgammal, svært gammal
Somme seier "ellandi gåmål'e".

Da fortålde om a ellgåmó timre som ha' finndalslapt.

eldfast (toler sterk varme)

An lýt brúke ellsterk'e stein'e fysst an ska' múre opp åri.

tydelege flekkar (bruka om hestar)

Hèv' du selt den eplutti hesten din?

tørstedrikk som ein får ved å sile vatn gjennom sadden
Sjå også substantivet ettelaga.

Ettelaga ǿl va' gó'e tostedrykk'e.

likesæl, doven, tendens til å utsetje ting

Sku fókk røkkje nåkå, kunne da 'kji vère ettelatne.

overlag, svært

'An gjekk som 'an va' èvendi fudd'e.

øvste

Det va' barre den evsti stokkjen som inkji va' ròten.

tjukk, seinfør, klossete
Sjå også fagge, faggji, faggjen og fagge seg ti'.

An faggelèg'e gamlingji må an alli stýre úti på motórsykkel.

seinfør, lite tiltak, rekk lite
Sjå også fagge, faggji, faggelèg'e og fagge seg ti'.

Dei tvei brǿan i Nórstog æ faggne, da var' alli færige mæ nòkå slags arbeid.

farlaus

Bonní vorte failause mæ da våre små.

"godt kroppsspråk" (greie fakter i lag med andre menneske)
Sjå også fakti.

Augund va' så faktegrei'e, 'an oppfǿre seg så natúrleg å greitt.

falsk

Det va' 'kji godt kåme i hug Hæge va' så folsk at 'u narra åkkå.

farkete (gjer ugreie ting mot andre)
Sjå også fantutt'e og fant'e.

Gútungan i Nórdibǿ våre kalleg fantaktige, da funne på så mykji filleskap.

bruka om "å sjå fanteleg ut" eller "vere fanteleg kledd"

Góme tótte at den hópen som kóm va' så fantelèg'e at 'u vill' alli slepp' 'ó inn.

bruka om liten eller ung person som driv med fantestykke og fanteskap
Sjå også fantaktig'e og fant'e.

Eg vi' inkji seie at Svein æ fantutt'e, men nòkå småfantutt'e æ 'an nóg.

tydeleg veg eller far

Der va' jamt farsýnt midjom støyló førr' i tí'inn.

1. å ikkje ha ete mat eller drikke i det siste
2. å ikkje vere påverka av alkohol

1. Eg reiste fastandi i dag.
2. 'An va' 'kji antel fudd'e 'ell fastandi.

verte i beit med (ikkje finne løysing)

Eg vare plent fast'e mæ desse ungâ, det nyttar alli ko an seie mæ 'an.

spent fast med lerreim eller taug

Eg hèv' lesst mykji skraml på ti'hengjaren, men alt æ godt fastgjúra mæ jekkestroppu.

fattig
Sjå også fatikksmann'e.

Den ríkji gjøymer di den fatikkji kastar. (Gåte) Svar: Snykk'e (snørr).

1. senil ("i barndomen")
2. ikkje normale åndsevner

1. Góme æ så fatrí nò, at mi kunne alli reise ifrå 'enni.
2. "Å ja, æ det 'kji denne fotrí som hèv' fatra né'å seg denné fatren" (herme).

lite nøyen person som steller seg dårleg og uvyrde

Den fausne Hægâ varte filli líka.

halvroten, laus og lett (om ved)

Det vare mykji fåskji av fauskjen vé'e.

grei, lageleg

Det va' viktigt for 'an Seippel at måli va' feddelegt å greitt. Gýró Mannspann va' så gó'e an skraddari, klæí 'u sauma våre allstǿtt så feddelège.

velskapt person som er i god form

Pål va' bå' feggeleg å klók'e.

velnøgd (og viser det)

Mi våre så feggne då mi finge heim'tt'e kverr kjélingjen.

glad
Sjå også úfègjen.

Eg varte så fègjen då di kóme úskade heim'tte. Lars va' fegnare i pæninge 'ell i syllfókjæ sí.

1. vakraste
Sjå også fegrast.
2. beste

1. Anlaug va' fegrast'e av dei tvau kvendó.
2. 'An gjipte seg då 'an va' på det fegraste.

1. dødsmerkt (skal døy)
2. feig, ikkje til å stole på

1. Fysst da såge tvau strå i kross på tilæ, va' det teikn på at der va' ein som va' feig'e i húsæ.
2. feig (vanleg nynorsk tyding, berre bruka i nyare tid)

bruka om person som ser ut som han skal døy

Asgjær æ så feiglèg, 'u æ visst fælt sjúk.

tjukk 

D'æ va' nóg gjævt vèr' feitmyld'e førr' i tí'inn.

tjukk utsjånad

Jø̀rund æ helst'e feitsklèg'e, men æ seig'e ti' gange i heiinn.

full av feitt på hendene
Somme seier "feittutt'e".

Eg æ så feitutt'e 'å fingó, eg lýt två meg godt førr'ell eg bretter ihóp klæí.

bruka om mjølk / mjølkeprodukt som er laga av uskumma mjølk, ikkje surna
Sjå også feskjen ost'e og feskjen sodd'e.

1. forlova
2. i teneste, i arbeid

1. Jentâ va' fest då Håvår kåm ti' Langjei.
2. Haddvår va' fest'e heile sommåri i Heimiga'.

motviljug, treg
Sjå også trau'e.

Inkji vèri nå sossa fettraue, gangji nå fórt å så gjèri nå detta!

uroleg, forstyrrande

Kristí æ så fiblí, 'u úróar meg heile tí'í.

bruka om person som gjer narr av andre

Turíd va' så fiksérlèg då 'u tala om dei i Heimigâ.

morosam, original utsjånad (merkjer seg ut på ein eller fleire måtar)
Sjå også filangselèg'e.

Haddvår va' så filakselèg'e i dag, 'an ville vel finne på nåkå lǿglegt.

humoristisk, morosam, skøyar
Sjå også filangselèg'e (V) og stolli.

Anne æ så filangseleg at det æ plent gama å vère i hóp mæ 'æ.

1. person som er humoristisk, morosam, lureleg, skøyar
2. person med noko spesiell skapnad
Sjå også filakselèg'e (V), filangseleg (H) og stolli.

1. Dèt va' an filangselèg'e kar'e, den mannen 'enni Sigríd.
2. Òlav va' så filangselèg'e å sjå på.

person som ser "lurleg" ut, dreg noko på smilebandet
Sjå også filelèg'e (V).

Eg såg 'u va' så fileleg, men eg skjø̀na inkji kofyri.

person som ser lureleg ut, skjelmsk
Sjå også fileleg (H).

Jón æ allstǿtt så filelèg'e; eg veit alli kòr eg hèv' 'an. Knút æ så filelèg'e, 'an pynskar vel út nåkå lǿglegt.

dårleg
Sjå også fillelèg'e (V).

Tór búr i nåkå filleleg hús.

1. dårleg
2. sjukleg
Sjå også filleleg (H).

1. Ånund gjeng'e mæ fillelège klæi.
2. Kristí sér fillelèg út nò, 'u hèv' sikkert fengje denne kríkjâ.

1. lite flink
2. dårleg tilstand
3. sjuk

1. Hakji va' fillen ti' lèse.
2. Fillne gogni æ a plage å arbeie mæ.
3. 'An va' så fillen at 'an laut leggje seg.

fillut

Nò for tí'inn tar ingjen gange fillutte klædd'e, men sòme av dei unge gange fillutte avdí det æ móti.

einkvan som ser lur eller skøyaraktig ut
Sjå også filúrleg (V) og filúri.

Svenkji va' filúrlegare 'ell Bjynn.

einkvan som ser lur eller skøyaraktig ut
Sjå også filúrleg (H) og filúri.

Guttorm va' så filúrlèg'e då 'an fortålde om dei stóre fiskan 'an ha' fengji.

ømt, toler lite

Auga æ så fímt, det ska' 'kji mykji ti' førr'ell det æ vóndt. Sòme beisa mǿbela æ fíme for væte.

flink til å finne ting

Oskefís va' så finnen, 'an såg mei' 'ell brǿan sí.

fingerring som går fire gonger rundt fingeren

Eg finn'e alli att'e den fírgjara ringjen min.

full av luft i magen

'Er æ visst tablettu å få tak í for dei som æ fisfudde.

1. kjælen; oftast bruka om kattar
2. person som gjer seg til og vil vere til vens med folk
Sjå også Sjå også fisl, fisle, fisletút'e og fisle katten.

1. Denné katten æ mykji fislnare 'ell den fyrri eg ha'i.
2. Gònil va' så fislí fysst 'u ville have nåkå fyremòn'e.

ha mykje luft i magen

Æ du fismykjen, gakk for sjave deg!

pertentleg, ryddig

Lidvår æ så fjaddelèg'e, plent som a kvendi, 'an vi hav' det så reint å stròkji i húsó. Lars æ den fjaddelègari av dei tvei brǿó, 'an hèv' allstǿtt reine klæi.

god ordenssans (held orden i alt ein gjer)

Asgjær va' så fjaddí, der va' alli nåkå rót antel úti 'ell inni sjå henni.

dumt, stuveleg

'An stó' der å flíra fjamsi. Gunnår stó' der drukkjen, å fjamsa å tala.

tøysete person
Sjå også fjase.

Sigríd æ så fjasí at an kan alli fare ett' 'enni.

person som ikkje gjev uttrykk for eigne meiningar / meiner ulikt etter kven han er i hop med

Såvi æ helst'e fjaskren, eg veit alli rektig kò 'an meini.

bruka om "undermåls" person som det ser ut som at det alli æ rétting mæ

Haddvår sér fjatrelèg'e út, an veit 'kji ko 'an kan finne på ell' seie.

ubestemt, vimsen, tankelaus
Sjå også fjatre, båndǿmi, i vodró og vadre (tyding 2).

'An va' så fjatren at det va' syndleg å sjå å høyre.

tankelaus, forvirra, fer for fort fram

Tóre va' så fjauskjí itt det hendte nåkå úventa rundt 'æ.

tung og klossete 

Lidvår ha' a fjompelegt gongelag.

firedobbel (td tråd, sekk, telt)

Eg hève tvei kvilta som æ fjórfalle.

firføtt (td dyr, stol)

An fjórfǿtt'e stól'e æ støygare 'ell an trífǿtt'e.

fjorgamal, frå i fjor (vert ikkje gradbøygt)
Sjå også gåmål'e og fjårgåmål'e (V).

Kjýne líke inkji fjórgåmålt høy.

tråd som er tvinna av fire trådar

Detti gåni eg spinn'e nò æ så tunt, men det ska' vare fjórlagt.

samanbrett i fire lag (bruka om flatbraud)
Sjå også fjórneppe, únept'e, nept'e og tvínept'e.

Braui varte fjórnept så det inkji skrovla så fælt.

bruka om personar som td er nær ved å gå konkurs eller er tyngde av skuld
Sjå også fjúkfærug'e (H), ví'åsen, spile og færig'e.

'An ha' så mykji gjelli at 'an va' fjúkefærig'e.

konkurs
Sjå også fjúkefærig'e (V), ví'åsen, spile og færug'e.

Fókk tótte leitt då handelsmannen va' fjúkfærug'e, for då misste da búí.

håret er i ugreie
Sjå også fjúskren.

Du lýt kjembe deg, Gunnår, du æ så fjúskjen!

bustete (om hår)

Om mǿnó æ eg så fjúskren i håræ at eg lýt greie meg. Du kan 'kji gange sossa fjúskrí, du lýt kjembe deg!

uryddig hår

Eg æ så fjúskrutt'e at eg lýt kjembe meg!

ukjemt; gjeld håret

Eg æ allstǿtt så fjúskutt'e fysst eg rís'e opp.

fjellhøgt, svært høgt

Sòme av hotelló i býó æ fjøddhåge.

god fjøring

Skjýsskjerrun våre nòkå fjøyrandi.

lett og glad til sinns
Somme seier "fjøyrlèg'e".

Asbjynn va' så fjøyrelèg'e dèr 'an gjekk.

blid, i godlag

Torbjynn å Torbjørg æ så fjåge, da hav' fengje heim'tt'e adde sauin nò.

sjå glad ut

Gunne va' så fjåglèg i dag.

fjorgammal, frå i fjor (vert ikkje gradbøygt)
Sjå også gåmål'e og fjórgåmål'e (H).

Kjýne vi' helst'e inkji have fjårgåmålt høy.

eldre enn frå i fjor (bruka om td kjøt som er for gammalt; tråi)

Detti æ nåkå fjårs-fjårgåmålt kjø̀t, så det hèv' fare ti' tråna.

lite trufast i kjærleikslivet

Gunnår va' visst flangreleg så lengji 'an livdi.

utru
Sjå også flangre.

Tóne jaga út den flangrni kjærasten sin.

flat

Knút fann fleire flate fjetresteina, men Òlav fann den flatasti. Skjílåmí æ flòt. Heddâ æ så flòt som a glasrúte.

motsett av stauphǿvd'e (bruka om hest)
Sjå også flåhøvd'e.

Det æ 'kji heldig for hesten at 'an æ for flathǿvd'e.

ustadig person som renn i kring (bryr seg lite om si eiga framferd eller korleis ein ser ut)

Dei som våre flauksne vorte jamt sédde néd på.

1. ugreitt kledd eller stelt
2. flåkjefta

1. "Nò ti' dags æ det på móti å vèr' flausen", sa Såvi.
2. Rannei æ så flausí mæ dèt 'u sei'.

når horna veks i ulike retningar

Blómerós va' fleinhynnt, så 'u såg nòkå rar út.

uroleg, fare hit og dit, fare vidt

Gjeitan æ jamt så flènne av sikkå.

flådd (perfektum partisipp av å flette; vert ikkje gradbøygt)
Sjå også substantivet flette.

Der hékk enn flett'e elg'e på trandó.

ryddig person (ordensmenneske, gjer arbeidet på ein god måte)

Åse va' flídelèg i add sí færd. Dei jentun dèr æ så flídelège, da have det så ryddigt rundt sikkå!

spraglete; uttrykk bruka t.d. i samband med veving når ein brukar to eller fleire fargar, eller fargar på dyr

Lavrans ha' a flikrutt kjýr.

1. person som har gjort eit spikk, og ventar på reaksjonen
2. person som gjer narr av folk
Sjå også flírelèg'e (V).

1. 'An stó' der flíreleg, Svein, då 'an ha' sleppt luftí ó dekkó på lésmannsbílæ.
2 'U stó' der så flíreleg, at eg gjekk beint forbí æ forotta å seie a órd.

1. person som har gjort eit spikk, og ventar på reaksjonen
2. person som gjer narr av folk
Sjå også flíreleg (H).

1. 'An stó' der flírelèg'e, Svein, då 'an ha' sleppt luftí ó dekkó på lésmannsbílæ.
2. 'U stó' der så flírelèg, at eg gjekk beint forbí æ forotta å seie a órd.

1. greie seg godt
2. flytande
3. "flytande" (framandspråk)

1. 'An livde fljótandi på pensjónen.
2. Eikjâ héldt seg fljótandi ti' mi finge drègj' 'æ i land.
3. Gunnår tala fljótandi dansk.

1. flink, rask
2. glatt, god glid
Sjå også fljótt.

1. 'An va' an fljót'e kar'e.
2. Ånund ha' så fljóte skjí at 'an løypte seg mest'e i hèl. Skjíne mí æ fljóte.

ugreidd på håret

Tòróv ha' 'kji tvègje seg i hovdæ på fleire viku, så 'an va' helst'e flókutt'e!

uvyrden
Sjå også flòne, flòn'e og flundren.

'An æ flònen å úvýren, rektig a úfée.

flatt

D'æ plent flòtí, så hèra kan an lesse stóre loss.

raus med pengar (sløse)

Å vèr' for flott'e, vare inkji reikna som fornuftigt.

mange og kraftige regnbyger

I tóreveir æ det jamt flóutt'e.

1. tjukk, grovbygd person
2. ting som er større / tyngre enn turvande for sitt bruk
Sjå også flumpen (V).

1. Den karen va' så flumpeleg at den vi' inkji èg have.
2. Den flumpeleg kvílâ vi' eg barre híve.

1. tjukk, grovbygd person
Sjå også flumpeleg (H) og flump'e.
2. person som har dårleg evne til å take vare på ting han arbeider med eller brukar
3. ting som er større / tyngre enn turvande for sitt bruk

1. Såvi æ helste flumpen.
2. 'An æ så flumpen at eg vi' alli late 'an inn'å denna gogní.
3. Den rívâ va' så flumpí at den vi' inkji èg bruke.

person som ikkje gjer seg flid i å få arbeidet vent gjort (men kan elles vere god til å arbeide)

Enn flundreleg mann'e æ 'an, Tòróv.

uvyrden, uforsiktig, ha lett for å øydeleggje ting

Sigúrd æ så flundren mæ verktøyæ, men så vare mykji øy'lagt au.

uvyrden, hardhendt, fer tankelaust fram

Lars æ så flunsen at 'an kan kåme ti' øyeleggje gognin 'an arbeier mæ.

feit og pløsete

Gývi æ lítí å flurpelèg.

tjukk; bruka om personar
Sjå også flurp'e, flurpe og flurpe seg.

Hú æ flurpí, å dèt æ han au.

raus
Sjå også flúst og flúsandi.

'U va' allstǿtt så flús mæ matæ.

slurven, lite nøyen
Sjå også flusvirkjen, flus og fluse.

Knút va' flusen mæ addeslags arbei', det varte alli greitt.

flassete i håret

Eg æ så flusutt'e i hovdæ.

fort og unøyaktig (om arbeid)
Sjå også flus, fluse og flusen.

Flusvirkjen kan an inkji vère itt an ska' gjère nåkå som ska' halde i lengdinn.

flat eller noko hallande

Austeheian i Bykle æ for di meste flæne å snauberg.

flink

Knút æ så flǿkjen ti' å stelle adde slags gogni.

flygedyktig

Fugleungan æ 'kji fløygde ennå.

berga, hjelpt, vere "over kneiken" (vert ikkje gradbøygt)

Nò æ Torjús fløytt'e, men i fjår va' 'an iddi stadd'e.

flat

Det æ for det meste flå heia på Harangevíddunn. Ti' stampe eplegraut'e æ det godt at grýtâ æ nòkå flå.

bruka om hest med hov som legg seg for flat så han kan trø mest mot hovskjegget bak (kan kome av at hesten vert skodd for sjeldan; gjeld helst bakføtene)

Det æ sjella sjå flåhǿvde hesta no for tí'inn.

folkesky
Sjå også fókk og skjýr'e.

Gró hèv' visst vurte plent fókkeskjýr, da sjå æ alli úti midjom fókk lenge'.

seinfør, tiltakslaus

Dei som æ fònelège, få inkji gjårt mykji.

seinfør, tiltakslaus
Sjå også fòne seg ti' og fònefót'e.

"Ní, hú æ så fòní at det vare alli nåkå av!"

om våren når snøfennene er så harde at ein kan gå til fots på snøen, utan å søkkje nedi, vert ikkje bøygt i kjønn, tal eller grader
Sjå også fonnesliti og snjófonn.

Nò hèv' det fonnesett seg, å då æ det så léttfǿrt.

om våren når snøen er borte så mykje at det er like mykje berr mark, vert ikkje gradbøygt
Sjå også fonnesett og snjófonn.

I mars æ det jamt fonnesliti heimi.

utslite, øydelagt

Mopéden min æ plent fordansa, 'an æ útsliten.

uvyrden i talemåte (talar om religiøse ting på ein uvyrden måte)

Jø̀rund æ så forfengelèg'e, 'an rakkar dei góe, gamle salmun nórd å néd!

svært full (om alkoholkonsum)

'An låg forfudd'e i vègeveitunn.

1. plagsamt (td varmt eller mykje insekt)
2. plagsam, innpåsliten

1. I dag æ det så heitt at det æ plent forfýelegt.
2. 'An æ så forfýelèg'e, Svein, an var' alli kvitt' 'ó!

1. plaga av noko (td varme, kulde, plagsame insekt)
2. forfylgd

1. Eg va' 'å heiinn, å varte plent forfýgd'e av flygjæ.
2. Eg varte forfýgd'e av tvei týskera, men eg kåm meg undâ.

forgjord, fortrolla (oppføre seg unormalt)

Tarjei spila "Nórdafjellsen" så lengji at da sa' 'an va' forgjård'e, å da tóke av 'ó féla.

lei, trøytt (må alltid ha med eit av verba vère eller vare)
Somme seier "forkjøyr'e".
Sjå også leid'e.

Mi vorte så forkjøyrde av 'ó Danil, mæ 'an ramsa opp adde slags slòsu.

hjelpelaus, trege

Eg æ så forleien, eg hèv' fǿrt bort tóbakkji.

fredsæl

Det æ góslegt fysst fókk æ forlíkelège mæ kvorairne. Lidvår æ forlíkelège mæ adde.

overmoge

Bèrí våre formogne, så da våre inkji ètandi.

1. bruka om gras eller korn som har stått for lenge på rot eller er overmoge
2. forstått

1. Nò æ vodden forstaen, 'an rotnar i rótinn. Konni æ forstai, det grånar, å då vare det inkji godt matmjø̀l.
2. Sætisdǿlan vare greitt forstane nò ti' dags.

tankelaus (ha manglande dømekraft; berre bruka som i dømet under)

Æ du plent forstýra; å springe på desse tunne ísæ!

1. lei av, fått nok av
2. forsynt med mat

1. Eg æ så forsýnt'e mæ dessa krauningjinn dí! An kan vare forsýnt'e av å stande lengji i kǿ'e.
2. Nò æ eg forsýnt, eg æ plent stappa!

lei av, fått nok av

Eg æ forsýtt'e av å gjère detti opp'tt'e å opp'tt'e!

fortinna

Eg trúr mi ljóte fortène denné kaslen, 'an æ så tunn'e i botnæ.

1. bruka om folk som arbeider fort
2. rask

1. Sòme æ så fórtfarandi at an lýt passe seg fyre da.
2. Turíd æ så fórtfarandi at det va' inkji undeleg 'u datt i dei bratte stéttinn.

omvendt til "feil" oppfatning i religiøse spørsmål

Tór åkkå æ så forvend'e, 'an hèv' fengje a rang trú.

ein som brukar mykje pengar eller anna, meir enn ein har råd til
Sjå også forøyelèg'e.