Ordliste

fabrikk

Da gjère kjettinga på dessa fabrekkjæ.

1. eit dyr som er slakta
2. fall
Sjå også fænåfadd.

1. Hèr heng'e trjú fodd.
2. "Der æ fadd for adde", sa mannen, 'an datt n'i kjeddaren.

1. eldast; om eldre folk som byrjar å sjå dårlegare ut, fortare enn ein kunne vente
Sjå også tverrfare.
2. falle i krig
3. høve slik
4. falle tilbake til "syndig liv" etter å ha vore kristeleg.
5. visne, daude
6. magrast av

1. Det va' kalleg det 'u hèv' fadde i det seiste. Ja, eg fedd'e èg au.
2. Òlav Tryggvasson fadd i slagjæ mæ Svolder.
3. Det fadd sò at mi treftest midt i svingjæ.
4. Det va' 'kji så lengji ette vekkjingjí førr'ell mange fudde i frå.
5. Grasi fedd'e så itt det lí'e út'å hausti, dåvisst ette det hèv' kåme frost.
6. Om da stóge 'pive havrâ, så fudde hestan i bývègjæ.

falle i avmakt
Sjå også avelle.

Lars hèv' fadde i avellunn.

"tyngre enn ein rekna med"

Det fedd'e så opp fysst an ska' vère bångjǿle å ungan sjaue.

verte uvener etter krangel

Da fudde út om býti.

bruka i uttrykket vère vént fadden; vert ikkje gradbøygt

gå seint, vere seinfør, syne lite tiltak
Sjå også faggji, faggjen, faggelèg'e og fagge seg ti'.

'U fagga å ussa å tóttest alli var' færig.

1. kle seg godt i kaldt ver
2. gjere seg i stand til å reise; på ein sein og omstendeleg måte
Sjå også fagge, faggji, faggjen og faggelèg'e.

tjukk, seinfør, klossete
Sjå også fagge, faggji, faggjen og fagge seg ti'.

An faggelèg'e gamlingji må an alli stýre úti på motórsykkel.

seinfør, lite tiltak, rekk lite
Sjå også fagge, faggji, faggelèg'e og fagge seg ti'.

Dei tvei brǿan i Nórstog æ faggne, da var' alli færige mæ nòkå slags arbeid.

liten, tjukk og seinfør person
Sjå også fagge, faggjen, faggelèg'e og fagge seg ti'.

Gunnúv va' enn líten faggji, å 'an fagga å gjekk au.
Eg kan alli skjø̀ne at Gývi ville take denna faggjen.

far min

Fai min æ snikkari. Den húvâ æ faidísiss!

farbror
NB: I ordet "faibróer" fell "r"-en bort når fyrste bokstaven i ordet etterpå er ein konsonant.
Sjå også moibróer og brói.

Knút æ sjå faibróe sí. Faibróer 'ass Lidvår va' så gó'e an smé'e.

farbror

Eg æ mæ 'ó Faibrói å legg'e ihóp vé'e.

farlaus

Bonní vorte failause mæ da våre små.

1. far
2. liten gut
Sjå også moir.
NB: Siste dømet under forklåring 1 er dativ, sidan "fýe" styrer dativ.
NB: I ordet "fair'e" fell "r"-en bort når fyrste bokstaven i ordet etterpå er ein konsonant (sjå døme 1, setning nr 2)

1. Der va' fleire fairi på forellemǿtæ mǿkedagskveldi. Fai' din sa du laut kåme heim'tt'e å hjelp' 'ó. Fair 'enni Gunne æ stǿri 'ell fair 'ass Bjúg. Fýg 'ó fai' dí! 'An jaktar på fai sís.
2. Nò va' du stautt'e, fairen min!, sa Gamlegóme. Sæ min fair'e, vi' du flí mi staven! Æ det den lisli fairen min! Stakkars lisle fairen min, hève du vóndt i magâ?

slekt på farssida

Fairsfókkji kåm vestâti'.

farsgard

Fairsgaren såg 'an alli att'e førr'ell 'an va' vaksen.

slekt frå farssida

Yngjebjør å Birgjitt våre sylle på fairskantæ.

etternamnet til faren

Nò æ det 'kji lenge' barre fairsnamni som vare brúka på bonnó, men au jamt moirsnamni, ell' bå' fairs- å moirsnamni.

likne på faren i utsjånad

Eg ska' seie at Såvi hèv' fairssvipen, det æ plent som å sjå fair 'ass.

ætt på farssida

Fairsættí kjenne mi langt tibake i tí'inn, men mi vite líti om moirsættí.

farsyster
NB: I td ordet "faisyster" fell "r"-en bort når fyrste bokstaven i ordet etterpå er ein konsonant (sjå det tredje dømet)
Sjå også moisyster og systi.

Eg hève tvæ faisysta. Faisyster 'enni Gró reiste ti' Amérika. Eg låg sjå faisyste mí då eg va' ti' býn.

farsyster, tante

Faisysti Targjær æ heimi plent nò.

1. hest med faks
2. "husgud"

2. "Faksi-Brokke" héldt nóg lengji ti' i "Brokkesvòlinn".

oppføre seg greitt

'U fakta si greitt kòr 'u fór.

"godt kroppsspråk" (greie fakter i lag med andre menneske)
Sjå også fakti.

Augund va' så faktegrei'e, 'an oppfǿre seg så natúrleg å greitt.

kroppslege rørsler; bruka berre i fleirtal
Sjå også faktegrei'e.

Eg kjend' 'an på faktó mæ ei gong.
Sjå også faktegrei'e.

1. ikkje møte opp (skofte)
2. tape seg

1. 'An fâléra då det sille vère endå an tòkedugna'e. Eg hèv' alli fâléra an dag'e.
2. Mi fâlére fysst mi var' gamle.

falsk

familie

1. romet mellom to utstrekte armar
Sjå også fimne.
2. famn, lengdemål, 1 famn = 188 cm
3. famn, volummål på oppstabla ved, 1 famn = 0,6 m x 2,0 m x 2,0 m = 2,4 m2

tre som ein såvidt femner omkring

1. dei to stoffstykka som er framme på båe stakkane i setesdalsbunaden
2. fang med høy
3. fang

1. Fangji æ av vallmål.
2. Du tar 'kji gjève a heilt fang ti' dei kjýrinn som hèv' låte âv.
3. Vi' du sitje i fangjæ mí?

fange

eldre banneuttrykk

"djevel", drittsekk

"Din fanni!", sa Dreng mæ 'an Åsmund, å 'an såg mannvónd'e út.

person som klagar over at han er fattigare enn han er (eller klær seg på ein fattigare måte enn vedkomande har råd til)

Fansúningan vare sjella líka.

farkete (gjer ugreie ting mot andre)
Sjå også fantutt'e og fant'e.

Gútungan i Nórdibǿ våre kalleg fantaktige, da funne på så mykji filleskap.

1. mannleg omstreifar
Sjå også fente og fantefýi.
2. kjeltring, ein som ikkje er til å stole på

vere i hop med ein ny kjærast

vere i hop med ein ny kjærast

bukser som ikkje var dalebuksu; bruka berre i fleirtal
Sjå også fanteklæi.

Fantebuksun vurte reikna úvande. Der va' barre tvæ blòku i a fantebuksepar.

fantefylgje, flokk med omstreifarar, menn, kvinner og born
Sjå også fant'e og fente.

klede som ikkje var daleklæi; bruka berre i fleirtal
Sjå også fantebuksu og klæi.

Då 'an kåm heim'tt'e frå Býn, kasta 'an fanteklæó, å ha' på seg daleklæi.

bruka om "å sjå fanteleg ut" eller "vere fanteleg kledd"

person som fer med fanteskap

person som fer med fanteskap

unge som er kjeltring, ikkje til å stole på

bruka om liten eller ung person som driv med fantestykke og fanteskap
Sjå også fantaktig'e og fant'e.

Eg vi' inkji seie at Svein æ fantutt'e, men nòkå småfantutt'e æ 'an nóg.

1. reise
2. gå
3. Bruka m.a i uttrykka fare ti' vare og fare úti.

1. 'An fór Bispevègjen. Fóre di au om Ósló?
2. 'U fór så fórt at eg stód æ 'kji atte. Nò fèr'e èg, vi' du fýe, så må du kåme mæ ei gong.

behandle

'An fór så stygt at matæ.

døy

1. tru på, bry seg om
2. "jatte med"

1. Det æ 'kji nåkå å fare etti.
2. Haddvår fór ette kånunn sí i alt.

vere varsam med det ein låner

An lýt fare det fǿrt, dèt an låner. No lýt du fare 'ó fǿrt, denna sykkelen du lånti.

framferd, måten å vere på

1. gjere noko ufornuftig
2. jente som i eldre tid fekk barn utanfor ekteskap
Sjå også fare og gali.

1. Eg fór gali då eg inkji kaupte dèt fíne húsi.
2. "For adde slarva det æ an bati itt greie jentu hav' fare gali". (stevstrofe)

gå langs steingjerda om våren og sjå etter at det ikkje har falle ned stein (og evt leggje oppatt stein som har falle ned; vert òg bruka om å kontrollere vanlege nettinggjerde)

gå langs steingjerda om våren og sjå etter at det ikkje har falle ned stein (og evt leggje oppatt stein som har falle ned; vert òg bruka om å kontrollere vanlege nettinggjerde)

vere ustø, vere ute av balanse, halde på å falle, snåve
Sjå også fare og harvli.

Eg úvita 'kji plent, men eg fór i harvli.

verte teken av snøras

verte teken av snøras

gå i svemne

Bóâ æ så fæl'e ti' fare i svimnæ at eg fær mest'e inkji sòve.

ufriviljug abort

'U fór iddi tvæ vendu.

kontrollere, revidere

fare stygt med; t.d. maten

1. oversjå (berre bruka i nektande form, uttalen har trykk på "om")
2. fare framom (vert ofte bruka når ein fortel om kvar ein har køyrt for å kome fram til der ein skal)

1. Nò mòge mi athuge væl så mi inkji fare om nåkå.
2. Mi fóre om Dalen.

vere varsam med seg sjølv (kroppsleg), arbeide lite

An lýt fare si fǿrt itt an hèv' vòre lengji sjúk'e.

1. skikke seg greitt
2. bruke så lite som mogeleg

1. Dei bonní 'ass Òlâv fare allstǿtt så snilt.
2. Du lýt fare snilt mæ smø̀ræ, for mi have så líti etti.

late som

Svålaug fór som 'u alli visste nòkå ting.

oppføre seg dårleg (om noko som det er litt avstand til)

'An fór sossa allstǿtt, den fanten!

oppføre seg ugreitt (om noko som er nært)

Du kan inkji fare sossi, då vare du ti' skamdan!

i ferd med

Gúten fèr'e ti' mannast. Bílen min fèr'e ti' vare útsliten.

verte, bli, take til å verte (smått om senn)
Sjå også fare.

Mi fare ti' vare gamle nò. 'U fór ti' vare vaksí. Kjéí fóre ti' vare úhǿge.

vere uviljug til

'An fór trau'e ti' å út mæ det 'an vissti.

når gutane vil treffe jentene (fleire samlast heime hjå ei jente); bruka berre om gutane
Sjå også av ti' jentó.

Nò æ det lengji si' eg hèv' fare úti.

tape

Såvi fór verre då 'an hélst mæ 'an Aslak. Sív Jensen fór verre i avstemningjinn ette fjærnsýnsdebattæ om miljǿ.

verte godt nytta

Det fèr'e væl at mi brúke tí'í godt så mi lære detta grundigt.

press, trykk
Sjå også fergje.

1. hinne av det som flyt opp når mjølka har stått lenge (dette er ikkje etande)
Sjå også bleng'e.
2. rest av rotna stokkar og tre

1. Èg fløyter av faren å kastar 'ó.
2. no æ de' barre faren ette dei gamle buinn

tater (mann)

'Er va' tidt farra ette vègó førr' i tí'inn.

"veg" i terrenget der det er fotspor etter menneske eller dyr (gjeld alle årstider)

Det sýner farvèg'e i snjóræ ette a menneskjinn som hèv' gjengje der nýss.

liten gut; positivt ord

Tarjei æ an snill'e fasi.

seleskjørt

pinne eller stav som ein legg innom fatlane på ein ryggmeis

Det hender an hèv' brúk for a faslestytte, fysst an ungji vi' låne meisen.

1. fatlar, berereimar
2. selane på setesdalsstakken

1. Faslan på rjúpesekkjæ mí æ for stutte.
2. Der æ vén'e løyesaum'e på fasló.

1. å ikkje ha ete mat eller drikke i det siste
2. å ikkje vere påverka av alkohol

1. Eg reiste fastandi i dag.
2. 'An va' 'kji antel fudd'e 'ell fastandi.

verte i beit med (ikkje finne løysing)

Eg vare plent fast'e mæ desse ungâ, det nyttar alli ko an seie mæ 'an.

spent fast med lerreim eller taug

Eg hèv' lesst mykji skraml på ti'hengjaren, men alt æ godt fastgjúra mæ jekkestroppu.

fat

Eg vi' have av dei djúpe fòtó, dei æ så hǿge ti' mangt.

1. få i stand att noko som er i dårleg stand
2. få tak (om eld)

1. Eg lýt sjå om eg fær fate det ti'.
2. Vé'en æ så rår'e at det vi' 'kji fate.

byrje å brenne (når ein gjer opp eld)

Hèv' an barre stóre skjíu, fatar det 'kji í otta an hève nævra ell' sivra.

bøte klede som er i dårleg stand

Eg lýt prǿve om eg kan fate i hóp desse buksun.

bruke opp, øyde opp (berre bruka om klede, garn og liknande)

An fatar det opp så fórt fysst an løyesaumar. Fysst an stoppar fillne sokka, fatar an opp så mykji gån at an kunna líkegodt spite nýe.

bruke opp, øyde opp (berre bruka om klede, garn og liknande)

An fatar det opp så fórt fysst an løyesaumar. Fysst an stoppar fillne sokka, fatar an opp så mykji gån at an kunna líkegodt spite nýe.

bøte, reparere

No hèv' eg fata ti' desse leistan fyre deg.

bøte, reparere

No hèv' eg fata ti' desse leistan fyre deg.

fattig
Sjå også fatikksmann'e.

Den ríkji gjøymer det den fatikkji kastar. (Gåte) Svar: Snykk'e (snørr).

spontant uttrykk
Sjå også fatikk'e.

Fatikkjen, eg hèv' gløymt nystunn mí!

fattigfolk

noko ein gjev til folk som tiggar (bée si)

'Er æ ingjen som treng'e fatikksgåvu i dag.

fattigmann
Sjå også fatikk'e.

fattig menneske

gammal og sterkt redusert mannsperson

Fatren hèv' fatra inn'å seg denna fotrí (gammal herme).

1. senil ("i barndomen")
2. ikkje normale åndsevner

1. Góme æ så fatrí nò, at mi kunne alli reise ifrå 'enni.
2. Å ja, æ det 'kji denne fotrí som hèv' fatra né'å seg denné fatren" (herme).

kamp, slagsmål, felle bjørn osv.

1. vere i farten
2. leike med borna på ein vilter måte (om vaksen person)

2. 'U fauksa mæ ungó.

fort og uvyrde

Det gjekk i ein fauks'e, så det varte 'kji så godt som mi ha' tenkt.

uvyrden og fortfarande

stelle seg dårleg og uvyrde, vere lite nøyen

lite nøyen person som steller seg dårleg og uvyrde

lite nøyen person som steller seg dårleg og uvyrde

tre som er so rote at veden er heilt laus, blaut, utan brennverdi; bruka berre i eintal
Sjå også dravròten.

redusere masketalet når ein strikkar

hjulfelg, til sykkel og bil m.m.
Sjå også snæle (1).

Knút hève véne å breie fedda på bílæ sí.

avslutte ei soge eller ein samtale

minke farten når ein spring

felle tenner

tilpasse

'An felte stokkjen så fínt ti' at 'an passa plent.

grei, lageleg

Det va' viktigt for 'an Seippel at måli va' feddelegt å greitt. Gýró Mannspann va' så gó'e an skraddari, klæí 'u sauma våre allstǿtt så feddelège.

felle

dødsvarsel

Det va' a fegdemerkji itt den fyssti gaukjen an høyri om våri va' nóragauk'e.

velskapt person som er i god form

Eg trefte tvei feggji né'å búinn.

velskapt person som er i god form

velnøgd (og viser det)

gubbe, gamal mann, stabben kar

Da våre jamt vissórige, dei gamle feggan.

glad
Sjå også úfègjen.

Eg varte så fègjí då di kóme úskadde heim'tte.

venstre auga

Fysst an kleier i fègjisauga var' an gla'e.

verte glad

An fegnast av snille unga.

verte venare (helst om born og ungdom)
Sjå også fegrast'e.

1. vakraste
Sjå også fegrast.
2. beste

1. Anlaug va' fegrast'e av dei tvau kvendó.
2. 'An gjipte seg då 'an va' på det fegraste.

bruka i uttrykket feie ti'.

gjere eller seie noko ein absolutt ikkje burde ha sagt eller gjort

1. gjere ting som ein angrar på
2. gjere skade på
Sjå også feie.

dødsvarsel

Det vart'e feigdí hass (Gamalt or Setesdal). Det må vère for feigdinn, sa Gývi, då 'u såg an kross'e av strå né'å tilæ.

teikn på at nokon snart skal døy

Seiste gongjí eg såg 'an, ha' 'an feigdarmerkji.

varsel om at nokon skulle døy

Da høyre a hågt róp, a feigdarvarsel, førr'ell Åni drukna.

1. dødsmerkt (skal døy)
2. feig, ikkje til å stole på

1. Fysst da såge tvau strå i kross på tilæ, va' det teikn på at der va' ein som va' feig'e i húsæ.
2. feig (vanleg nynorsk tyding, berre bruka i nyare tid)

bruka om person som ser ut som han skal døy

veifte for å få merksemd, slå "vilt" rundt seg
Sjå også kjeime, veivle og veipte.

Svein feipta å vill' jage mýhankan.

svært feit (fast feitt)

"Feit'e som an klakji" vare gjinni sagt om bonn som æ runde å trivlège.

heimelaga pølse med høgt feittinnhald

feitt i innvolane til eit dyr; bruka berre i fleirtal
Sjå også plukkfeiti og tåg.

tjukk utsjånad

skunde seg, ha det travelt

1. mangle, sakne
2. vere sjuk, ufrisk
3. spele på fele Imperativform vert berre bruka til tyding 3.
4. mangle (om klokketid)

1. Eg félar barre tvei saui, å trjú lomb.
2. 'An måtte féle nåkå, for 'an vann mest'e alli gange.
3. Andrés va' gó'e ti' féle.
4. Klokka félar a kórtér på sjau. Det félar tvau minutt på tvó.

feleskrin

1. slite seg ut, arbeide svært hardt
2. arbeide så hardt at ein øydelegg kleda sine

1. slite seg ut, arbeide svært hardt
2. arbeide så hardt at ein øydelegg kleda sine

1. slite sund (td klede)
2. ta av garde

plissert knebukse (td bruka til eldre bryllaupsdrakt for menn i tida før dalebuksun vart tekne i bruk)

fem (talordet)
Hylstringane seier "femti" som rekkjetal.

'Er æ fimm hús å fem lǿu i dei grenninn.

stort fang med td høy

ta mykje inn i armane; td høy til buskapen

Du tar 'kji fengje å gjève sossa. Hesten ha' slite å lie så mykji vóndt at Papa fengde inn ti' 'ó mæ høy.

1. kvinneleg omstreifar
Sjå også fant'e og fantefýi.
2. kvinneleg kjeltring, ei som ikkje er til å stole på

mørkt og stivt hår som veks td på ein føflekk

nedsetjande ord om svært veik og dårleg kaffi
Sjå også fente.

lem av sau eller lam

små strå, gras eller hår; berre bruka i ubunden form eintal

Det va' så fillí slåtte at der va' 'kji kå nåkå fér. 'An fór ti' vare så snau'e at der va' 'kji kå nåkå fér oppi krúnunn.

presse, klemme, trykkje, leggje noko tungt oppå noko som skal pressast i hop
Sjå også farg.

taterkvinne

'Er kåm bå' farra å ferru ti' bygdinn i dag.

bruka om mjølk / mjølkeprodukt som er laga av uskumma mjølk, ikkje surna
Sjå også feskjen ost'e og feskjen sodd'e.

nylaga kvitost av søt mjølk
Sjå også feskjen.

Smø̀r på feskjen ost'e æ godt, sa Gamle-Tóne, 'u kjýtte av ko godt da vår' stelte.

matrett laga av knusa flatbraud og heilmjølk
Sjå også feskjen og sodd'e.

Èg vi' hell'e hav' syrsodd'e 'ell feskjen sodd'e.

nysila uskumma mjølk

D'æ godt sydde si i feskjí mjåkk.

trylleord, trollbøn, runebøn

forlove

"..men då han kåm ti' Langjei, ja då va' den jenta fest..." (frå visa om Håvard Heddi)

setje korn på staur
Sjå også skrýve konnbond.

Det va' jamt dei eldste karan på garæ som feste opp.

gjere avtale om teneste

Eg feste meg ti' slå det sommåri.

små steg
Sjå også fèt og kåme fètandi.

Det va' 'kji mange fètí 'an flutte seg.

stige stutt, gå seint, rusle så smått (gjerne av alderdom)
Sjå også fèt og pòte og kåme fètandi.

'U fèta så seint oppive líí.

1. inndeling av renninga (varpet) i ein vev

1. D'æ sjella høyre om fèta nò, det æ helst'e slutt mæ vèvingjinn.

motviljug, treg
Sjå også trau'e.

Inkji vèri nå sossa fettraue, gangji nå fórt å så gjèri nå detta!

logre med halen

Hundan fible mæ ròvunn fysst da æ glae å mǿte húsens fókk.

lure på, finne på eller fundere på

Eg figrar på kòss eg ska' få detti ti'. 'An figra det út på an forunderlèg'e måti.

original person

Eivind va' enn fæl'e figúr'e.

fiende

utvendig lomme på dalebuksó

bruka berre i eintal
Sjå også fikle og fikl'e.

Sjå også fikl og fikl'e.

Sjå også fikle og fikl.

gjere narr av, mobbe

Pål va' så fæl'e ti' å fiksére aire.

bruka om person som gjer narr av andre

morosam, original utsjånad (merkjer seg ut på ein eller fleire måtar)
Sjå også filangselèg'e.

Haddvår va' så filakselèg'e i dag, 'an ville vel finne på nåkå lǿglegt.

humoristisk, morosam, skøyar
Sjå også filangselèg'e (V) og stolli.

Anne æ så filangseleg at det æ plent gama å vère i hóp mæ 'æ.

1. person som er humoristisk, morosam, lureleg, skøyar
2. person med noko spesiell skapnad
Sjå også filakselèg'e (V), filangseleg (H) og stolli.

1. Dèt va' an filangselèg'e kar'e, den mannen 'enni Sigríd.
2. Òlav va' så filangselèg'e å sjå på.

person som ser "lurleg" ut, dreg noko på smilebandet
Sjå også filelèg'e (V).

Eg såg 'u va' så fileleg, men eg skjø̀na inkji kofyri.

person som ser lureleg ut, skjelmsk
Sjå også fileleg (H).

Jón æ allstǿtt så filelèg'e; eg veit alli kòr eg hèv' 'an. Knút æ så filelèg'e, 'an pynskar vel út nåkå lǿglegt.

leitt, ufint

D'æ barre fill mæ 'ó.

person som steller seg dårleg

folk av "dårleg ætt" (har dårleg ord på seg)

jente med dårleg framferd

Ko hèv' Åshild gjårt, si' 'u var' kadda a fillehít?

dårleg
Sjå også fillelèg'e (V).

Tór búr i nåkå filleleg hús.

dårleg
Sjå også filleleg (H).

Ånund gjeng'e mæ fillelège klæi.

1. lite flink
2. dårleg tilstand
3. sjuk

1. Hakji va' fillen ti' lèse.
2. Fillne gogni æ a plage å arbeie mæ.
3. 'An va' så fillen at 'an laut leggje seg.

sengeteppe vove av filler, sydd saman i dobbel breidde
Sjå også brossi og rugge

Mi brúke filleruggu ti' å leggje på tili.

ugrei person som ikkje er til å stole på

Du æ 'kji kå an fillesekk'e, så eg vi' inkji låne di pæninge!

fanteri; bruka berre i eintal

utriven, vantriven (om sau og lam)

stakkar, person som orkar lite

mann med mange svake og dårlege eigenskaper

"uskikkeleg" krætur (td bryt seg ut av inngjerdingar)

bruka om person som har oppført seg dårleg eller gjort noko dumt

dårleg, dårleg tilstand

Det stende filli ti' mæ 'ó nò. Traktóren din æ filnare 'ell min!

veik og smaklaus kaffe

lite tid, ikkje nok tid

fillut

Nò for tí'inn tar ingjen gange fillutte klædd'e, men sòme av dei unge gange fillutte avdí det æ móti.

stige stutt og fort
Sjå også piltre (H).

Lisletitta filtra å sprang det 'u kunna.

person som stig stutt

"luring", underfundig person
Sjå også filúrlèg'e (V) og filúrleg (H).

An filúri kan finne på mykji lǿglegt å úventa.

einkvan som ser lur eller skøyaraktig ut
Sjå også filúrleg (V) og filúri.

einkvan som ser lur eller skøyaraktig ut
Sjå også filúrleg (H) og filúri.

ømt, toler lite

Auga æ så fímt, det ska' 'kji mykji ti' førr'ell det æ vóndt.

femkroning (setel)

Hèv' du an fimmkrúningji ti' låne mi?

1. take rundt med armane
Sjå også famn'e.
2. omfatte (normal nynorsk tyding, berre bruka i nyare tid)

1. Denne stóre furâ fimner eg alli. Ko mange laut an vère for å fimne Bòneifurā?
2. Bíbilen fimner bå' det gamle å det nýe testamenti.

femten; gammal form

I vèt'e hèv' eg vòre fimta gongu på heií å henta vé'e.

heimesteikt brød av sikta mjøl
Sjå også stump'e.

Eg vi' have fín'e stump'e i dag.

fingerbjørg

finger

Eg æ 'kji så mjúk i fingó som eg va' for nåkå år sía.

1. trykkje fingrane mot fingerbrettet; oftast bruka om felespelarar
2. "leike med"
3. plukke på, beføle

1. An lýt vèr' gó'e ti' fingle ska' an spile godt.
2. 'An sat å fingla mæ lykló sí.
3. 'An tóttest ljóte fingle på kvendí.

fingerbrett; på fele, gitar osv.

fingervott
Sjå også mufla, lóvevott'e og vott'e.

Finglingevettin vurte barre brúka ti' vént.

fingerring (ikkje giftering)
Somme seier "fingringji".

1. treffast for å prate med kvarandre
2. kome saman (i kjærleikslivet)

1. Kansi finnast mi att'e ti' jóle? Mi hav' alli funnest si' mi gjinge låse.
2. Da hav' visst funnest, Kjètil å Anne.

finne

1. finne påskot til
2. finne på aktivitet sjølv
3. kritisere

1. 'An fann si ti' at 'an måtte på búí då presten kåm. Så fann 'an si ti' ko 'an kunna, så 'an sill' sleppe arbeii.
2. Ko sku mi finne åkkå ti' i dag, skúlefrí, å så detti fæle veiri?
3. 'An æ så fæl'e ti' finne si ti' om aire.

flink til å finne ting

Oskefís va' så finnen, 'an såg mei' 'ell brǿan sí.

grasslette ved elv eller vatn med finngras

sneiord

liten, tuskeleg person

fire (talordet)
Sjå også verbet fíre.

Da have fjågó bonn, adde fjóra æ jentu.

fire, gje etter
Sjå også talordet fíre.

'An lýt fíre, den som viti hèvi (gammalt uttrykk).

holk; fire liters
Sjå også hókk'e.

fingerring som går fire gonger rundt fingeren

Eg finn'e alli att'e den fírgjara ringjen min.

åtti

firskoren trematerial

fis (lydlaus)
Sjå også físe og moskji.

røyksopp

Det rauk fælt då Tóne trodde på físesoppen.

full av luft i magen

fiskar

1. aure på ein halv kilo eller meir
2. fisk

fiskelykke (fisken bit ofte på kroken)

fast fiskeplass
Somme seier "dyrvi".

Fiskedyrví våre så mykji brúka at da kunna vère blankslitne ell' hardtrakka.

fiskereiskapen "oter" Sjå også rófjø̀l og rósnór.

D'æ beste å fiske mæ fiskefjø̀l itt det bylgjar nòkå.

fisketur på heia

Mi reiste på fiskeheií å kóme att'e mæ tunge kassa. Vi' du at fiskeheiinn i morgó?

tvigreina kvist til å hengje fisk på
Same forklåring som fiskekræe.

Ryggbør med fisk. Bruka i samband med å bere fisk heim frå heia.
Sjå også kass'e.

tvigreina trekvist med fisk
Sjå også kræe.

fiskestong (ikkje bambus)
Sjå også råte.

"fiskesuppe" til jolematen i Setesdal

kjend / god fiskeplass (såt kjem av å sitje)

Salmundssåt va' a gód fiskesåt.

fiskesnøre
Sjå også taum'e.

fiskeri, fiske

fiskeyngel, opptil ca 5 cm
Sjå også kót, kjývi, kjývingji, mikkjålskót og skark'e.

Der æ mykji fisklinga i Finndǿl. Fisklingan æ 'kji så létte å gå.

"innynding" (prøve å gjere seg god)
Sjå også fisle, fislen og fisletút'e.

smiske, tale etter munnen, prøve å gjere seg til vens med
Sjå også fisl, fislen og fisletút'e.

Bjynn æ så fæl'e ti' å fisle mæ fókk.

tale folk etter munnen
Sjå også sleikjomtòt.

tale folk etter munnen
Sjå også sleikjomtòt.

"kose" med katten
sjå også fislen.

1. kjælen; oftast bruka om kattar
2. person som gjer seg til og vil vere til vens med folk
Sjå også Sjå også fisl, fisle, fisletút'e og fisle katten.

1. Denné katten æ mykji fislnare 'ell den fyrri eg ha'i.
2. Gònil va' så fislí fysst 'u ville have nåkå fyremòn'e.

smiskar; gjeld både menneske og dyr
Sjå også fisl, fisle og fislen.

Haddvår va' an fæl'e fisletút'e.

ha mykje luft i magen

Æ du fismykjen, gakk for sjave deg!

ei type leiketøy (ein tråd med ein knapp, når ein strammar gjev det lyd: bruka td mot vindauga)

noko ein vil gjere seg ferdig med (men som ikkje hastar); spottande uttrykk

"Detta va' a fæl fisonn", sa moirí om gúten som inkji vill' slutte førr'ell 'an ha' gjårt færigt krýssórdi.

halde nyspunne garn over damp slik at det ikkje tvinnar seg

grave garnet ned i sauetalle for ei tid (om veving; for å hindre at garnet snorglar seg)
Sjå også spòni og vassdøye spònen.

grave garnet ned i sauetalle for ei tid (om veving; for å hindre at garnet snorglar seg)
Sjå også spòni og vassdøye spònen.

røyksopp

Det rauk fælt då Tóne trodde på fissoppæ.

nemning på antal trådar i renninga i ein vev (1 rensle = 4 trådar, 2 rensler = 8 trådar. 8 trådar er ei "fistó)

Ko mange fistói vi' du have i dessa vèvæ?

veik, stakkarsleg person

'An va' an fisåli, som alli tóre hoppe frå trandetroppinn.

grasslette ved vatn

Der æ så stór a fit mæ Fitbekk.

Form på hestemåna. Ein fjordhest har mån som er svart i midten og ljos på båe sider. Ein klypper dei ljose delane i vinkel, slik at den svarte delen i midten vert ståande ein god del høgare.
Somme seier "fèt'e".

Papa klyppte allstǿtt måní mæ fit'e.

hud med hår frå hasane av kalv eller reinsdyr; bruka til å saume hudskó

verte feitare / tjukkare
Sjå også trekne.

Eg hève fitna, trøyâ æ for trong.

myr med myrull

myrull

svært kvitt (som fivelblomen)

myrull

Prinsessâ gjekk å plukka fívleblóm'e på mýró.

fivreld, sommarfugl

Mange fívrell have nauendi véne farga.

1. flytje, fjerne, rydde unna
2. kome seg i veg (helst bruka om born og fulle folk)

1. Nò hèv' eg fjadda alt det som va' 'å vègjæ fyr' åkkå. Fjaddi dikkå, unga, så eg fær sópe tili!
2. Nò lýt du fjadde deg heim'tt'e, Bóa!

pertentleg, ryddig

Lidvår æ så fjaddelèg'e, plent som a kvendi, 'an vi hav' det så reint å stròkji i húsó. Lars æ den fjaddelègari av dei tvei brǿó, 'an hèv' allstǿtt reine klæi.

god ordenssans (held orden i alt ein gjer)

pussing og vasking

dumt, stuveleg

'An stó' der å smíla fjamsi. Gunnår stó' der drukkjen, å fjamsa å tala.

tull, tøys
Sjå også vas

1. seie noko usant, "slå ei plate", smålyge, tulle
2. tøyse
Sjå også fjas, fjasen, vase og vas.

1. I Dagsnýtt fjase da inkji. Du må 'kji fjase fyr' mi.
2. Nei, nò fjasar du vel?

tullekopp
Somme seier "vasekatt'e"

"Din fjasekatt'e!" sa Ånund då Svein sa at jórdí æ rund.

tøysekopp; person som fer med (uskuldig) tøys

Lidvår va' an fjasekopp'e; du visste alli ko 'an kunna kåme på.

tøysete person
Sjå også fjase.

Sigríd æ så fjasí at an kan alli fare ett' 'enni.

smigre, tale folk etter munnen

Andrés fjaskra å va' så gýelèg'e.

person som ikkje gjev uttrykk for eigne meiningar / meiner ulikt etter kven han er i hop med

Såvi æ helst'e fjaskren, eg veit alli rektig kò 'an meini.

tale noko som det ikkje er samanheng i, t.d. når ein er senil
Sjå også fjatren, båndǿmi, i vodró og vadre (tyding 2).

bruka om person som det alli æ rétting mæ

bruka om person som det alli æ rétting mæ

ubestemt, vimsen, tankelaus
Sjå også fjatre, båndǿmi, i vodró og vadre (tyding 2).

'An va' så fjatren at det va' syndleg å sjå å høyre.

person som er unøyen og likesæl med resultatet av eit arbeid, vil berre få det unna i ein fei

tankelaus, forvirra, fer for fort fram

1. kvikke opp
2. rydde

1. D'æ godt mæ dei ǿlæ som fjelgar, men inkji tèk'e 'å (herme).
2. Hèv' du fjelga ti' jóle?

1. verte betre ver
2. stelle seg, pynte seg

1. No fjelgar det seg opp.
2. Nikelos stó' frammenat spègjilæ å fjelga seg.

kaffi

Sku mi hav' åkkå nåkå fjér nò?

1. dei vertikale "stolpane" mellom sledemeien og "toppen" på sleden (bereflata)
Sjå også stabband.
2. flat stein til å fjetre med
Sjå også verbet fjetre og fjetrestein'e.

1. Der va' fleire fjetru 'å kvære lénæ 'å sléâ.
2. D'æ 'kji létt å finne góe fjetru.

kaste liten flat stein bortetter ei vassflate, så steinen "hoppar" ein eller fleire gonger
Sjå også substantivet fjetre og fjetrestein'e (H).

Det æ gama å fjetre fysst an finn'e greie, glatte fjetru.

flat stein til å fjetre med
Sjå også verbet fjetre og substantivet fjetre (V).

person som ikkje er flink lekamleg (som det er alli rétting mæ og líti mæ)

fnugg, noko som er lite og lett
Sjå også snjófjóm og fjón.

tung og klossete person

fnugg, noko som er lite og lett
Sjå også fjóm.

person som er fint kledd / velstelt

td tøy (fire lag)

Fysst eg saumar kvåran på stakkó, legg'e eg tøyi minst fjórfalt for at da halde godt på formí.

firfisle

Eg tikje at fjórfǿslun æ helste ulkeleg.

"året før i fjor"
Sjå også fjårførriåri (V).

fjorgamal, frå i fjor, vert ikkje gradbøygt
Sjå også gåmål'e og fjårgåmål'e (V).

1. dele maten i fire
2. dele vedkubbe i fire

tråd som er tvinna av fire trådar

Detti gåni eg spinn'e nò æ så tunt, men det ska' vare fjórlagt.

brette firdobbelt
Sjå også fjórnept'e, neppe og tvíneppe.

samanbrett i fire lag (bruka om flatbraud)
Sjå også fjórneppe, únept'e, nept'e og tvínept'e.

Braui varte fjórnept så det inkji skrovla så fælt.

fjerdedels mil (2,5 km)

lengdemål, 1/4 mil

veg som er ei kvart mil lang ("fjórongs míl")

Det æ barre an fjórongs vèg'e midjom dei tvei støyló.

1/4 av ein heil flatbraudleiv
Sjå også braumòli.

uttrykk bruka om takvinkelen på ein bygning, når høgda er 1/4 av breidda (26,6 grader).
Sjå også tréungsraust og raust.

1/4 år

holk som rømer 4 "potter" (mest 4 liter)

fjorten; gammal form

No æ det fjórta dage ti' jóle.

fjorten dagar; eldre form

Nò æ det snart fjórta dage si' mi seist'e våre samla.

Fjorgamalt gras som har visna på rot.
Sjå også fjårúvi (V) og i fjór.

Dýrlækjen sa at det va' helsigt for húsdýrí å ète fjórúvi i hóp mæ nýgrói.

Romet i driftsbygningen som er for storbuskapen. "Fjóset" før i tida kunne også vere eit eige bygg i tilknytning til løa.

Mi have tíe båsa i fjósæ åkkå, å nåkå stiddi for kåvan.

fare med vas

tunn og sid frakk av bomull til å ha på seg i fjøset (helst bruka av kvinner)

Fjóskjólen ha' an ottenat dei vanlège kvenndagsklæó fysst an mókka å stelte i fjósæ.

liten stol utan ryggstø bruka til å sitje på når ein mjølkar kyrne

Nò æ fjóskrakkjen så lórtutt'e at nò lýt eg två 'an.

spade i fjøset til mòking

inngang mellom fjøs og løe
Sjå også skåli og høyskåli.

Fjósskålen æ mørk'e fysst húrí æ att'e.

hems i fjøs
Sjå også lǿetrèv.

Unge fókk såve jamt på fjóstrèvó om sommåró.

pilot, flygar

An fjúkari lýt have godt sýn, å iallfall inkji hægdeskrekk'e.

flyge

Enn fugl'e fauk beint 'å glasrútâ. Gunnår å Tårål fjúke jamt at sǿlondó i færió.

forsterkande uttrykk om noko som går lett og greitt

Tarjei skjeisa nóttísen så det fauk etti.

forsterkande uttrykk om noko som går lett og greitt

Tarjei skjeisa nóttísen så det fauk etti.

1. gå til åtak på person
2. setje raskt i gong eit arbeid som skal gjerast

1. Da fuke 'å kvorairne å slógest så det va' alli mæ måti.
2. Mi ljóte fjúke 'å detti arbei'i tí'legt i morgó sku mi røkkje det på ein dag'e.

1. gå til åtak på person
2. setje raskt i gong eit arbeid som skal gjerast

1. Da fuke 'å kvorairne å slógest så det va' alli mæ måti.
2. Mi ljóte fjúke 'å detti arbei'i tí'legt i morgó sku mi røkkje det på ein dag'e.

bruka om personar som td er nær ved å gå konkurs eller er tyngde av skuld
Sjå også fjúkfærug'e (H), ví'åsen, spile og færig'e.

'An ha' så mykji gjelli at 'an va' fjúkefærig'e.

1. fly
2. høyfrøsåmaskin (handdrive)

1. Fjúkemaskjíni 'ass Eivind hèv' fare sund'e.
2. Eg sådde inn det nýe stykkji mæ fjúkemaskjín.

konkurs
Sjå også fjúkefærig'e (V), ví'åsen, spile og færug'e.

Fókk tótte leitt då handelsmannen va' fjúkfærug'e, for då misste da búí.

1. alle slag flygande insekt
2. vimsen person

1. Høyveirsbikåren æ an fæl'e fjúkúvi.
2. Grundi æ an fjúkúvi, 'an kan alli vèr' i ró!

1. fuske, jukse, slurve
2. ein motor som sviv ureint / uregelmessig fuskar

jukselapp

Læraren gådde at 'an ha' fjuskelepp'e unde' prǿvunn, å tók 'an av 'ó.

løvetann som er avblømd
Sjå også gullbosti.

håret er i ugreie
Sjå også fjúskren.

uryddig, tvas

Håri 'ass va' i eitt fjúskr.

bustete (om hår)

Om mǿnó æ eg så fjúskren i håræ at eg lýt greie meg. Du kan 'kji gange sossa fjúskrí, du lýt kjembe deg!

uryddig hår

Eg æ så fjúskrutt'e at eg lýt kjembe meg!

ukjemt; gjeld håret

Eg æ allstǿtt så fjúskutt'e fysst eg rís'e opp.

lort
Sjå også dalli (V).

Der låg mang an fjært'e ette sauó.

fjell

"Fysst eg kjæm út'å bygdan flate, eg saknar fjøddó i Sætisdalæ". (Stevlinje)

langstrekt fjellrekkje

fjellkam

Mi såge mjúke fjøddekamba i himlesýninn.

mellom fjella

"Fríkar'e veggjemidjom, fjøddemidjom å så langt dalen æ hól'e", va' a gåmó kjýte.

spiss fjelltopp

konturar eller omrit av eit fjell

Det va' så mørkt at mi såge alli fjøddeskjil.

fjellhøgt, svært høgt

Sòme av hotelló i býó æ fjøddhåge.

enden av eit fjell

Der æ nåkå góe grǿi nórd 'å fjøllsendâ.

susen i fjellet eller vidda på ein godversdag

Eg saknar så fjøllsjugjen, nò som eg barre hèv' vorte sitjandi inni.

1. skovl i kvinnekaddæ
2. fjør
Sjå også fjøyre.

fjøring; bruka berre i ubunden form eintal

Der æ gó'e fjøyrart'e i desse madrassunn!

fjøre
Sjå også fjøyr og fjøyrart'e.

lett og glad til sinns
Somme seier "fjøyrlèg'e".

Asbjynn va' så fjøyrelèg'e dèr 'an gjekk.

fjøld, stor folkehop

Heile fjådí stód åttenat kjørkjunn. Eg va' midt i fjådinn, å kåm mest' inkji út'tte.

vaske og rydde

kvikke opp

sjå glad ut

Gunne va' så fjåglèg i dag.

forfjor
Sjå også fjórfyrriåri (H).

I fjårførriåri va' det mykji snjór'e.

fjorgamal, frå i fjor, vert ikkje gradbøygt
Sjå også gåmål'e og fjórgåmål'e (H).

bruka om td kjøt som er for gammalt (tråi)

Fjorgamalt gras som har visna på rot.
Sjå også fjórúvi (H) og i fjår.

Dýrlækjen sa at det va' helsigt for húsdýrí å ète fjårúvi i hóp mæ nýgrói.

1. skalle av, flasse av
2. vere stridig

1. An lýt vríe vidjun mæ same bjørkan fare ti' flagne.
2. Inkji om du flagnar så fær du det som du vi'!

flagg

Flakji heise mi klokka ní om vetren.

1. heise flagget, ha flagget heisa
2. ha skjorta utanfor buksa (vere uflidd)

1. Fókk æ fæle ti' flake 17. mai.
2. Svein flaka tídt fysst 'an va' drukkjen.

1. ugreitt arbeid
2. utan plan

1. Det varte barre nåkå flakk det 'an gjåri.
2. Det varte barre nåkå flakk mæ 'ó Torgrím, 'an tók trjú grunnkúrs, å visste alli ko 'an villi.

rote til

skutre vekk, øyde opp

lute sund, øydeleggje

person som vandrar utan plan

1. hattepynt i hatteborda (kanskje om lag ein halv meter langt, kvitt, brodert)
2. hoftesid undertrøye av vadmål

gå frå den eine kjærasten til den andre (i eldre tid var dette eit uttrykk berre om gutar, i dag er det annleis!)
Sjå også flangren.

I åkkås dage kunn' bå' jentu å gúta flangre.

mann som skifter partnar ofte

Pass deg for dei flangræ, Titta!

"fæl til å flørte", vere lite trufast

Ånund ha' så leitt a flangrelag.

lite trufast i kjærleikslivet

utrugjen
Sjå også flangre.

flørting

flakne, losne (om hud)

Mi vorte så sólbrende, bògó, at mi flasast att'å ryggjæ.

eit saga materialbord; saga ved borken på treet

flat

Knút fann fleire flate fjetresteina, men Òlav fann den flatasti. Skjílåmí æ flòt. Heddâ æ så flòt som a glasrúte.

mann frå Flateland

Mange av flatelandó våre så hendige.

areal; bruka berre i eintal

motsett av stauphǿvd'e (bruka om hest)
Sjå også flåhøvd'e.

Det æ 'kji heldig for hesten at 'an æ for flathǿvd'e.

langt lekkje kring halsen for brur og brudgom (med "pengar" i; 3 "dalarar" med lauv i)
Same som dalelekkji

noko stutt tang med flat kjeft og avbitar

kvinne som renn ikring og er ustadig

renne ikring, vere ustadig

om person som renn ikring og er ustadig

bekk som svell fort opp i regn

1) ugreitt kledd eller stelt
2) flåkjefta

tverrstokkar på tvers i ein slede, under "rèmó"

"stolpane" i ein slé'emei'e (fjetre)

Flautan æ skjepte på flautstokkjen.

når horna veks i ulike retningar

Blómerós va' fleinhynnt, så 'u såg nòkå rar út.

snau på hovudet

tale "breitt" og "syngjande"

Valldǿlan seie at fókk ifrå Tréungâ å 'å Bygdelénæ i Hylestad fleipe.

1. vere mindre huga, kome med innvendingar, vere usikker i talemåten
2. skuve, dra, skli (td trelast)
3. prøve å få greie på noko ved å spørje omveges.

1. 'An flèka å ville prǿve å drage seg undâ.
2. Mi ljóte flèke stokkan an stubb'e så da æ ti' hest.
3. 'U flèka å ville få greie på om det va' satt det 'u ha' høyrt om 'an Taddeiv.

ta bort, fjerne

Bjørgúv flèka borkjen av tréttæ.

ta bort, fjerne

Bjørgúv flèka borkjen av tréttæ.

lite stykke (td tøy)

Dessa små flèkan æ 'kji ti' nåkå.

liten åker

1. rute med prikk i midten i flekkjesaumæ (i broderiet i setesdalsbunaden; både for menn og kvinner)
2. flekk

1. Flekkjin æ i midten i mynstrinn.
2. Flekkjin eg fekk på skjortâ mí fær eg visst alli av.

skjere never av bjørk, til taktekkjingsmateriale
Sjå også nævr.

ruter og trekantar i broderiet i setesdalsbunaden; både for menn og kvinner (bruka berre i eintal)
Sjå også flekk'e.
Somme seier "flekksaum'e".

Góme sat lengji førr'ell 'u va' færig mæ flekkjesaumæ. I flekkjesaum'e sér eg koss aire hav' sipa litó, for det kan skjilje nòkå.

fare fort, fare hit og dit

fare hit og dit, vere rastlaus, fare vidt

Ko æ det du flènar etti?

uroleg, fare hit og dit, fare vidt

Gjeitan æ jamt så flènne av sikkå.

gråte "krokodilletårer"

'U flèpa å grein, men ingjen tótte syndlegt om 'æ.

djup flerre (sår)

Denne fleskjâ lýt eg visst ti' doktaræ for å få sauma.

lausriven hud
Sjå også verbet flette, flett'e, rålíka og hú'rusa.

Eg fekk a flette på hondinn så eg trúr eg lýt fæsle meg.

1. flå skinnet av daude dyr
2. bruka i uttrykket flette nævra
Sjå også substantivet flette og flett'e.

1. Vaksne dýr æ vónde å flette.

flådd (perfektum partisipp av å flette; vert ikkje gradbøygt)
Sjå også substantivet flette.

Der hékk enn flett'e elg'e på trandó.

1. mønster i sokkane til setesdalsbunaden, både den kvinnelege og den mannlege
2. flette av hår, garn o.l.
Sjå også verbet flétte og flette.

flette, t.d. hår
Sjå også substantivet flétte og flette.

ta av bjørkenever til taktekking

Kring jónsok æ det greitt å flette nævra.

arbeide så hardt ein toler

'An flette seg ti' då 'an veitte né'å voddæ. Såvi stræva så at 'an mest'e flette seg.

del av broderiet på setesdalsbunaden; både for menn og kvinner (også bunadsokkar)

I fléttebondó drèg'e an inní an trå'e mæ an anné lit'e.

gjeve i handa (berre om fysiske ting; be om å få eller gje frå seg)

Flí mi brillun! Eg flíde 'ó pæninge. "Flí mi a staup, Taddeiv", sa Kjètil då 'an gjekk ti' altars.

fint / nøyaktig gjort
Sjå også adverbet flídeleg (H).

'An va' flídeleg gjår'e, den kubbestólen.

fint gjort, nøyaktig
Sjå også adverbet flídeleg (V).

'U va' flídeleg gjård, den kjista.

ryddig, ordensmenneske, gjer arbeidet på ein god måte

spraglete; uttrykk bruka t.d. i samband med veving når ein brukar to eller fleire fargar, eller fargar på dyr

Lavrans ha' a flikrutt kjýr.

1. stykke av sprengd stein
2. lite stykke slege ut av eit porselenskar
Sjå også skjø̀l.

ta i hardt (i arbeid eller anna)

1. person som har gjort eit spikk, og ventar på reaksjonen
2. person som gjer narr av folk
Sjå også flírelèg'e (V).

1. 'An stó' der flíreleg, Svein, då 'an ha' sleppt luftí ó dekkó på lésmannsbílæ.
2 'U stó' der så flíreleg, at eg gjekk beint forbí æ forotta å seie a órd.

1. person som har gjort eit spikk, og ventar på reaksjonen
2. person som gjer narr av folk
Sjå også flíreleg (H).

1. 'An stó' der flírelèg'e, Svein, då 'an ha' sleppt luftí ó dekkó på lésmannsbílæ.
2. 'U stó' der så flírelèg, at eg gjekk beint forbí æ forotta å seie a órd.

krakk til å setje gryte eller kjele på (Same som ellkrakk'e, av jern, med 3 steg. Vart også bruka til å setje tyreflis i når "flísekrakkjen" stod i "kaklomnsdynní")

1. greie seg godt
2. flytande
3. "flytande" (framandspråk)

1. 'An livde fljótandi på pensjonen.
2. Eikjâ héldt seg fljótandi ti' mi finge drègj' 'æ i land.
3. Gunnår tala fljótandi dansk.

1. flyte
2. glide
3. glide over

1. Stokkan våre så rå at da flute filli på vatnæ.
2. Mi flute godt på nýsnjóræ.
3. Sólí flýt'e åsen.

1. flink, rask
2. glatt, god glid
Sjå også fljótt.

1. 'An va' an fljót'e kar'e.
2. Ånund ha' så fljóte skjí at 'an løypte seg mest'e i hèl.

glatt, god glid
Sjå også fljót'e.

1. når t.d. kjetta / bikkja / sauen er i brunst
2. personar som er mykje ute frå heimen

1. Sauin fljúge kverr 14. - 16. dag'e om hausti.
2. "Ko æ det du flýg'e etti, du æ mest'e alli heimi!"

forrenne seg (handle uovertenkt)

kraftig regnbye

Det kåm a fæl fló å sílevætte alt høytti. Flóne vætte åkkå út så mi begjynte å frjóse.

unormalt mykje vatn, flaum

tunt lag med td høy eller halm

Fysst høytti æ i råaste lagji, kan an kaste det i a fló på an høystâi, dèr fær det turke.

den attarste stokken i ein bås (langs golvet)

stup

flogbratt fjell

1. strøyme, flyge
2. raudne (i andletet)

1. Verkjen flòga ive' heile ryggjen.
2. Èg såg det flòga i kjakó 'enni.

kvinne som skifter partnar ofte

I "Se og hør" kan an lèse om mange flogru. Hú æ a fæl flogre, 'u tèk'e i lag mæ kvæ som helst.

flink

Knút æ så flǿkjen ti' å stelle adde slags gogni.

floke

ugreidd på håret

person som fer hit og dit, uroleg person

vere uvyrden og fare fort fram
Sjå også flòn'e, flònen og flundre.

person som er uvyrden og fer fort fram
Sjå også flòne, flònen og flundr'e.

Asbjynn æ an flòn'e, farlèg'e å kåme úti fyri.

uvyrden
Sjå også flòne, flòn'e og flundren.

'An æ flònen å úvýren, rektig a úfée.

1. hudfille
2. utsliten hestesko
3. kvinne som ofte skiftar kjærast

1. Eg reiv av mi a flong då eg skódde hesten.
2. Da smía stundum flenga ti' króknèv.
3. Torbjør va' a flong som alli visste kvæ 'u vill' have.

person som er uvyrden og fer fort fram

sand som vert førd utover slåttemarka under flaum

Der æ så mykji flǿsand'e på Kvívoddæ.

fløyme kraftig, renne over (bruka berre i eintal)

Det flǿser ivi.

oppflisa og skeivkløyvd ved

Detti æ alli 'kå a flosk, så an kan alli brúk' æ ti' anna 'ell vé'e.

"flasken" på eit bord eller ei planke; berre bruka i bunden form eintal

Floskeléne lýt snú út'tte.

stort og flagrande kledeplagg

Det va' a kallegt flossdi Anne ha' funne si dèra!

kvinne som bruka moderne kjole (ordet vart bruka av folk som meinte ho heller burde gå i tradisjonell setesdalsstakk til kvardags)

1. båsskille
2. stokk mellom renna og båsen i fjøset (helst på støylen; båsen fylte ein med torv/jord så det vart blautt og slett i båsen)

1. Stútkåven va' så úrigjérelèg'e at 'an kasta si mót flóstokkjæ å braut 'an av.
2. Kjýne låge blautt å tjurrt innafor flóstokkjen å sluppe å trǿ atti rennâ.

feitt i panna frå det som ein steikjer (flesk eller kjøt; bruka berre i eintal)
Sjå også brå og flottmylje.

Det æ godt å dúve n'i flòti i ponnunn. Kurven va' så feit'e at flòti taut ó' munnvíkó.

slette

Hopparen landa né'å flòtinn, å braut av si den eini fóten.

person som arbeider med tømmerfloting
Sjå også flòte og fossekar'e.

Flótaran hav' a farlegt arbei' i fossó; dèr må an fýe nøye mæ i det som hender rundt seg.

1. flatt område i naturen
2. sletta nedanfor unnarennet i hoppbakke (berre bunden form eintal og dativ eintal)
Sjå også verbet flòte.

arbeidet med å få tømmeret fram på ei elv, ved å skuve det ut frå land og løyse tømmervasar
Sjå også substantivet flòte, flòtari, fossekar'e, flòtehakji og støyte.

Då Otre varte lagd i tunell'e, kunna an inkji flóte timr på 'enni lenge.

Hake med kring 3 m langt, slankt og mjukt skaft, laga av hassel eller bjørk. Ein måtte byte skaft kvart år.
Sjå også båtshakji, flòte, flòtari, hakji og vendehakji.

matrett av knusa flatbraud i suppe av kjøt, erter og gryn
Sjå også flòt, mylje og myljast.

An bíar lengji ette flotmylje.

noko som flyt (td isflak, feitt i ei gryte)

Der æ nåkå flotr av ís'e på ån'e ennå, om det lí'e úti april. Der æ nåkå flotr i grýtunn som du lýt fløyte âv.

1. same tyding som fjetre
2. fare fort over

1. Ungan stóge på strondinn å flotra mæ flate steina.
2. Grasi varte filli slègji, eg flotra barre oppå. Eg flotra ivi mæ rívunn.

ta såvidt på toppen av noko (td væske, med ein reiskap)

Eg tóre inkji take så mykji rjómi, det va' såvídt eg flǿtra oppå mjåkkbyttunn.

større slette på fjellet

Eg såg reissdýrí oppå flóttinn.

raus med pengar (sløse)

kraftige regnbyer

flaumvatn; bruka berre i eintal

lita senkning i terrenget som flaumvatnet kan renne etter

D'æ godt mæ flǿveitu så inkji flǿvatni renn'e útiv' heile åkren.

flugesmekk

flugesmekke

flugesmekke

1. noko som er større enn turvande for sitt bruk
2. stor og stiv person
Sjå også flumpen.

1. Denné stóri slé'en æ an ´flump'e som an inkji kan brúke ti' anna 'ell vé'eslé'i.
2. Gunnår va' an flump'e som an inkji kunna have ti' anna ell gróvarbei'.

1. tjukk, grovbygd person
2. ting som er større / tyngre enn turvande for sitt bruk
Sjå også flumpen (V).

1. Den karen va' så flumpeleg at den vi' inkji èg have.
2. Den flumpeleg kvílâ vi' eg barre híve.

1. tjukk, grovbygd person
Sjå også flumpeleg (H) og flump'e.
2. person som har dårleg evne til å take vare på ting han arbeider med eller brukar
3. ting som er større / tyngre enn turvande for sitt bruk

1. Såvi æ helste flumpen.
2. 'An æ så flumpen at eg vi' alli late 'an inn'å denna gogní.
3. Den rívâ va' så flumpí at den vi' inkji èg bruke.

uforsiktig; bruka om kvinner
Sjå også flundre (verb) og flundr'e (substantiv hankjønn)