Ordliste

Tal ord på B: 976 | Totalt: 15217 | søketips | nullstill

	Forklåring	Døme
ba'	utan stans	Mi kvílde 'kji ti' nóss, men héle det i eitt ba' ti' mi vår' færige. Da héle det i eitt ba'.
babb'e	køyredoning til tømmerkøyring	Koss an babb'e såg út vite mi alli no leng'e.
bafse	vere ureinsleg med maten, fare stygt med maten	Gútungan kóme heim'tt'e, hólsoltne, sette sikkå innat bóræ å bafsa å åte.
bafselèg'e (V)	ser ureinsleg ut når det gjeld mat og klede	'An æ an bafselèg'e mann'e.
bafsen	ureinsleg når det gjeld mat og klede	'An va' så bafsen mæ matæ.
bak	rygg	Ånund laut 'å bakji for 'ó Såvi.
bakast	leike hardhendt (ikkje berre med snø)	Inkji bakast sossa bonn, di mòge 'kji vère harde mæ kvorairne itt di stròke!
bakastí	bakarst Sjå også attastí.	Bussen va' fudd'e, å mi såte plent bakastí.
bakblòke	ryggsida på brjóstdúkjen, gråkuptâ, rundtrøyâ og blåkuptâ (i setesdalsbunaden)	Bakblòkâ 'å brúsdúkjæ æ av kvítt vallmål.
bakbul'e	ryggsida på genser eller jakke Sjå også frambul'e og bul'e.	Der æ åtteblarósu på bakbulæ.
bake	1. snøbake 2. bake (berre bruka om flatbraud og lefser) 3. jule opp Sjå også snjóbake.	1. Nò ska' eg bake deg! 'An varte baka så ti'. 2. Hèv' du baka ti' jóle? 3. Jón baka 'an Ånund fælt ti' i gjår.
bake fullt	bake 9 tjug til dagen	Å bake fullt va' hardt arbei', da bigjynte klokka seks å héle det ti' kvelds.
bake opp	reingjering av trekoppar på heia med hjelp av eineravkok (td trau, koller og holkar)	Fysst an kåm 'å støyli, å der va' øyesmòk i trékoppó, laut an bake da opp mæ einérbak.
bake seg	vere i sterk varme (både i sola og innmed omn o.l.) Sjå også bake seg med tåg.	Du må 'kji bake deg leng'e i sólinn, så var' du brend'e.
bake seg mæ tåg	smørje sauetalg under føtene og setje føtene tett inntil ein varm omn slik at talg trekkjer inn i huda Sjå også bake seg, tåg og tåge seg.	Fysst Papa kåm ó' høyskóg om vetren å fraus 'å fótó, baka 'an seg mæ tåg.
bakkbèrari	bagasjebrett bak sal eller sete på sykkel eller motorsykkel Somme seier "bèrari".	Førr'e sykla mi mæ jentó att'å bakkbèraræ ell' på teinæ.
bakke	rygge Sjå også òpe (V) og hòpe (H).	Eg bakka beint på a stórt tré. Da bakka sikkå for å sleppe dei hí fram, i kǿæ.
bakkesag	bakksag	Bakkesagjí æ fíntanna, stutt, mæ breitt blad.
Bakkjen	Bakken, gardsnamn både i Valle og i Hylestad.	Tarjei Bakkâ búdde på Rysstad.
bakkji	1. bakke 2. knivsbakke	1. Da løypte jamt på rattkjåkkji néd bakkjen. 2. Eg nattar på bakkjen itt eg vi kløyve a véeskjíe mæ nívæ mí.
bakklengjis	baklengs	'An raut bakklengjis útive múren; 'an va' søkkfudd'e.
bakkvatn	bruka om når vatnet når opp i fjørene på kvernkallen og denne dreg med seg vatnet	Æ det fæl'e flaum'e i åne, kan det vare bakkvatn, så kvinnekadden svív'e i vatn å gjeng'e tungt.
baklesse	lesse mykje bak på td ei kjerre Sjå også bakleste og framlesse.	Du må inkji baklesse sossa, for då lypter det frammi.
baklesst'e	lass som har mest tyngde bak Sjå også framlesst'e og baklesse.	Bílen va' så baklesst'e at eg va' ræd'e eg miste stýringjí.
bakmeisbendi (H)	band til å feste ei ryggbør på ein bakmeis'e	Bakmeisbendi laut vèr' langt for at an kunna binde býrí støygt om 'u va' mykji i vavi.
bakmeis'e (H)	spesiell ryggmeis av tre	Svein batt hókkjen på meisen å reiste 'å støyli.
bakryv'e	stokk til å sveipe renninga omkring (med spildrer i mellom)	Varpi ligg'e rundt bakryven i vevreiæ.
bakskreidd'e	bakglatt (bruka om ski)	Pål ha' så bakskreidde nåkå skjí. Det æ tungt å gange på skjí itt det æ bakskreitt.
bakslodde	hestereiskap som ein fester bak framslodda slik at ein kan køyre lange ting utan at dei kjem nedpå marka Sjå også framslodde og slodde.	Eg lýt setje på baksloddâ, for eg ska' kjøyre nåkå lange stokka.
bakspenne	baksparke (om hest)	Merrí 'ass Pål va' så fæl ti' bakspenne, an måtte passe seg fysst an gjekk attenat 'enni.
bakstamn'e	Stamnen attarst i ein slede (høyskógsslé'i)	Bakstamnen va' bunden fast mæ hekkun, å framstamnen líkeis.
bakstrebórd	Spesiell bordplate som vert nytta til å bake flatbraud, lefse m.m. på. Bordplata har ikkje faste føter, men vert bygd opp til passeleg høgde med stolar, benker o.l.	An gó'e bakari lýt have a godt bakstrebórd.
bakstredag'e	full arbeidsdag for to bakarar (dei skulle då bake 9 tjug, altså 180 leivar)	D'æ lengji å sitje an bakstredag'e ti' endis.
bakstrehedde	"flatbraudhelle" av stein	Bakstreheddun vorte nóg helst'e brúka 'å heiinn.
bakstrekjeddari	kjellarrom der ein bakar flatbraud, lefse m.m. Sjå også eplekjeddari, kjeddari, kjeddarlæm'e og kjeddartropp.	Det høyrdest an jamn'e dúr'e frå bakstrekjeddaræ.
bakstrekåne	kvinne som bakar	Bakstrekånun hav' lang'e dag'e, frå seks om morgónen ti' sjau om kveldi, å då hav' da baka níe tjug. Eg vi' néd i kjeddaren ti' bakstrekånó mæ mat'e.
bakstremjø̀l	mjøl til å bake flatbraud eller lefser av; bruka berre i eintal	Bakstremjø̀li æ mali av kveiti.
bakstretròg	stort uthola tretrau til å kna deig i til flatbraud	Bakstretrògji va' laga av eitt tréimni.
bakstrevé'e	ved til baking av flatbraud (ca 60 cm lang, småkløyvd, og med liten brennverdi) Sjå også vé'e.	År 'ell anné "fillen vé'e" varte gjinni brúka som bakstrevé'e.
baksǿlt	plass med lite sol; vert ikkje bøygt i kjønn, tal eller grader Sjå også avsǿlt og sǿlt.	Dei håge fjøddí gjère det baksǿlt 'å nórdlénæ.
bal (V)	oval balje, av metall, tre eller plast Sjå også balje og sår'e.	Då eg va' lítí, tvó eg meg i hovdæ i a bal.
baldére	bråke, ståke, sjaue med mangt	Èlí va' fæl ti' baldére, men fekk gjårt líti.
baldren	vanskeleg, problematisk	Det kan vère baldri å kjøyre skóter i laus'e snjór'e.
balje	oval balje Sjå også bal (V).	Småunga líke å skvasle i a balje.
ballblóm'e	trollbær	Ballblóman vakse i heimejóræ.
bals	søl; bruka berre i eintal Sjå også balse, balsen og bals'e.	Det kan vère nåkå fælt bals å arbeie i vègeveitu.
bals'e	person som er fæl til å skitne seg til Sjå også balse, balsen og bals.	Lisle-Bóa æ enn fæl'e bals'e, 'an hoppar allstǿtt i søyledammó.
balse	1. skitne seg til 2. søle (med td vatn) Sjå også bals, balsen og bals'e.	1. Knút balsa helst'e ti' den nýi dressen. 2. Inkji balse nå sossa mæ vatnæ, Bóa.
balsen	sølut, klissut osv Sjå også balse, bals og bals'e.	Ungan våre så balsne at da vorte plent gjænomvåte.
balstækjen	villstyren	Den balstækni paggjen datt på sykkel å sló seg i blèsâ så 'an úvita.
balsutt'e	sølete, klissete, tilgrisa	Ungan vorte så balsutte då da róta i søylunn.
balúr'e	bråk, skjenn	Det varte slig balúr'e då ungan ha' stòli.
banane	banane	Bananun våre ivemogne, men inkji útskjemde.
band	1. band, snøre 2. vidjeband ("bindingen") på eldre ski	1. Mi have mange gamle bond (ljódbond) heimi. 2. Skjítti brast unde bandæ.
banda stakk'e	stakk med voven list på eine kvåren	Banda stakka æ sjella å sjå nò for tí'inn.
bandenív'e	knivjarn med to handtak, rett eller litt krumt, bruka til lafting eller skaving av bork	Bandeníven æ a hǿgt reiskap.
bandetjóv'e	ein stein som er for stor eller ugrei og som dermed hindrar samanbinding av steinar i mur (murar-uttrykk)	Mi vi' líksågodt sipte út den bandetjóven, for 'an passar 'kji plent hèra.
bandfesti	1. feste til kuband inne i eit fjos; av tre eller jern 2. treplugg som ein slo inn i fjøsmuren eller i jorda når ein skulle mjølke kyrne på støylen	1. An lýt have sterke bandfesti ti' stóre stúta. 2. Eg sló bandfesti néd i jórdí mæ a øks.
bandfló	lag med kornband på golvet i konngóvæ (ferdig til å treskje med flygjili)	An lýt treskje a bandfló av gongjinn.
bandhakji	1. reiskap til å feste gjårin på lagga kar 2. smidd hake med eit tau fest i auga; til å dra stokkar med	1. Mæ bandhakâ strammar an gjårin. 2. Taddeiv ha' inkji hest'e, så 'an laut drage dei tyngste vé'estrangan mæ bandhakji.
bandmòn'e	rom for å stramme eit vidjeband td på eit kjerald	Bandmònen lýt vère passelèg'e, inkji for stór'e å inkji for líten.
bandvèvari	person som vev med "bandvevrei"	An bandvèvari laut vèr' nøyen å tolmódig'e.
banglast	"gå på tverke", vere uheldig	Det banglast tídt for 'ó Gjermund.
bangle	kome bort, "gå på tverke" Bruka i uttrykket bangle ti'.	Gognin bangle mæ slurv å úvýrskap.
bangle ti'	få noko til (på eit vis) Sjå også bangle.	Vigleik fekk bangle det ti', om 'an va' tvoglen å únýten.
bangli	på skakke, ugreitt, vanskeleg å lage, "går opp og ned"	Det hèv' gjengje så bangli i dag.
bank	pengelaus	Eg æ plent bank, så eg kan alli bitale denne reikningjí.
bankatré	trestykke (ca. 70 cm) med handtak; bruka til å banke tøyet med når ein vaska ute ved ein bekk eller elv	Bankatréi æ flatt i endâ mæ a rundt handtak.
barkakjèr	stort lagga "kjèr"; bruka til å barke skinn i	Barkakjèri fyllte da mæ vatn å bjørkebork'e ell' grånebork'e.
barke	lage avkok av bork for å barke skinn Sjå også beite og barkekjèr.	Stúteskjinní plag' eg barke ti' skóleir.
barke ti'	gyve på, setje i veg	Mi ljóte barre barke ti' sku' mi vare færige mæ desse arbeiæ i dag.
barkekjèr	kjer til å barke huder eller skinn i Sjå også barke.	Barkekjèri æ stórt å vídt.
barkekjýli	adamseple	"Barkekjýli va' stórt som a epli", sa Sigríd.
barkji	1. luftrøyret, pusterøyret; bruka både om menneske og dyr 2. "halsen" av laftehogget	1. Å svægje i vronge æ å få mat'e ell' drykk'e né' i barkjen. 2. Barkjen høgg'e an út mæ øks.
barm'e	avstanden mellom siste innslaget (veptetråd) og vevskeia i veven	Du ska' 'kji have sò lang'e barm'e mæ du vèv'e.
barme seg	1. forbarme seg, stelle med, ta hand om 2. ynke seg, klage, jamre	1. Det va' godt da barma sikkå iv' 'ó. 2. 'An barma seg for helsunn som ha' vorte fillnare ettekverrt.
barre	berre	Der fýgde barre mæ sommårsdekk ti' bílæ eg kaupti.
barsǿl	dåpsfeiring med heimebrygg (til å servere gjester når eit barn var født)	Gunnår å Anne vår' mæ i barsǿlæ.
bartu	bart; bruka berre i fleirtal	Snykkjen rann nédive bartun 'ass.
bas	ugreie, "over stokk og stein" (om arbeid)	Det varte a fælt bas førr'ell mi finge ti' detta vanskelège arbeii.
bas'e	1. basstrengen på fele og hardingfele 2. "den flinkaste"	1. Fysst basen va' stilt'e på "gorrlaust", sa dei gamle at 'an surra som a humle. 2. Der va' mange som våre góe ti' spile, men Ånund va' basen.
base	plaske i vatn, plaske med vatn	Ungan basa fælt mæ vatnæ i dei stóre ollunn. D'æ helst'e tvó-tríåringa som base.
bas'e	"så verst", nokså god, flink	"Svinge di, Svålaug, du æ 'kji så bas!"
bask'e	mann som arbeider hardt med noko og ikkje tek seg tid til pausar	Jón å Torgrím våre nåkå fæle baska ti' arbeie.
baske	kvinne som arbeider hardt med noko og ikkje tek seg tid til pausar	Den baskâ sèt'e seg inkji tídt!
baske ba'	1. fælt og langvarig regn 2. sterk påkjenning	1. Nò hèv' regni halde det i a baske ba'! 2. Det va' a baske ba' då mi måtte flytje inn i nýe hús.
baskeleg (H)	hardt arbeid og ikkje tid til pausar	Det varte enn baskeleg dag'e då da sill' lite så mykji gån.
baskjen	1. strevsam 2. vått (om regn og snø)	1. Det va' så baskji a fǿri. 2. Det va' an baskjen dag'e, det ringde å dreiv omananné.
bassari	basar Mange seier "basar'e".	Der æ visst bassari i Òveinang i kveld.
basse	drikke og feste	Ånund kjæm'e inkji i dag, 'an æ heimi å bassar.
bassegraut'e	graut for jolebukk (Vart servert nyttårskvelden og oftast bore fram på bordet i kveldinga. Ein skulle rope på bassen med tvòrunn i handa)	Bassegrauten varte reidd'e av saup å byggmjø̀l.
basseklæi	klede til å vere bassi i	Ti' fælare basseklæí æ, ti' gamare vare det.
bassekveld	nyttårsaftan og 13. januar (om kvelden er det tradisjon å gå julebukk i Valle og Hylestad)	Ko vi' dú gjère bassekveldi?
bassemål	endra talemål til ukjenneleg når ein er jólebassi (slik at ingen skal vite kven ein er)	Den minsti jólebassen tala alli bassemål, så adde forstóge mæ ei gong kvæ 'an va'.
bassi	1. jolebukk, utkledd til nyttårskveld og 20. dag jol (somme seier "jólebassi") 2. person som ser uflidd ut	1. Det kåm mange bassa, den seisti va' kveldskjǿglâ. 2. 'An va' så skjeggjutt'e at det va' púre bassi.
basstogdott'e	"tøyball" til å tette att den ca. 15 cm vide opninga (som oftast er i mønet av badstova; bruka berre i eintal) Sjå også basstòge.	Mi brúke útsliti tøy ti' basstogdottæ for å halde på vermden itt vé'en hèv' brunne opp.
basstòge	1. frittståande bygning nytta til turking av korn, røykjing av kjøt. Tidlegare også bruka til å få bort lyser og lopper i kleda. Var plassert i ei viss avstand frå andre bygningar på grunn av brannfaren. Sjå også basstogdotten. 2. badstoge	1. Konni låg på pada ti' turking i basstògunn. 2. Du hèv' det så heitt som i a basstòge! sa Svein mæ 'an Haddvår.
basstoghiti	"badstovevarme" (altfor varmt til å tole)	Hui, nò æ det så varmt inni at det æ basstoghiti! Vi' an døye fyddu, lýt det vère basstoghiti.
basstogomn'e	oppmura steinomn (gråsteinsomn utan avtrekk) i basstòga	Basstogomnen æ oppmúra midt i basstògunn.
basstogpad'e	kornpaden i badstoga	I gamle dage la da sikkå på basstogpaden fysst da sill' "lauge" sikkå.
bastèkjen	sjølvsikker, egoist, ein som "brøyter seg fram"	"Du må 'kji late båni vare bastèkji!", sa Gamlegóme.
bate	1. få fordel av 2. til fordel for	1. I arbei' batar jamnast'e den som æ sterkast'e. 2. Den handelen eg gjår' i dag bata meg líti.
bati	bate (hjelp, vinning, nytte)	"Fysst greie jentu hav' fare gali, for adde slarvan det æ an bati" (stevline)
batne	heilast	'U ha' a sår som alli ville batne.
bausen	ufin i måten å ete på	Kråmkaren va' så bausen ti' ète.
baut'e	mann som går tungt	Den bauten gjeng'e som 'an ha' stampa i snjór'e.
baute	gå eller vasse i laus snø eller tungt snøføre Sjå også bauten og bauti.	Mi bauta ti' langt på lærí. Èg gjeng'e fyri å bautar, å Bóa kjæm'e etti.
bauten	tungt og vanskeleg å ta seg fram på grunn av laus og djup snø (vert ikkje gradbøygt) Sjå også baute og bauti.	Detti va' an bauten dag'e, for hest'e å mann'e, mæ a tungt høyslass ó' Finndalæ.
bauti	vanskeleg og tungt å ta seg fram på grunn av djupt og laust snøføre (vert ikkje gradbøygt) Sjå også bauten og baute.	Bjúg gjekk ette snòrelåminn, å det varte så bauti at 'an snúddi.
bé'e	1. be Sjå også bǿn. 2. invitere	1. Mamme ba' meg om å inkji vère så sein'e i kveld. 'An ba' ti' Gud om at det måtte gange da godt. 2. Marí ba' meg ti' middags om sundagjen.
bé'e si	tigge Sjå også bé'e.	Ingjen æ så fatikke at 'an tar bé'e si i dag.
bée ti' bórds	bede folk til eit måltid i heimen	Jórånd bé'e sjella ti' bórds, 'u æ så gåmó nò. Mi vorte bé'ne ti' bórds då mi kóme frå kjørkjunn.
bée ti' bóti / bée ti' bótis	bede om hjelp etter tap (av eit eller anna)	Da vurte nøydde ti' bée ti' bótis ette dei fæle brannæ.
bé'ehús	bedehus	Ette at kjørkjestògâ kåm, vill' fókk ríve bé'ehúsi.
bé'elag	bearlag (ein krins som var saman i bryllaup og gravferd; alle vart bedne)	A bé'elag va' 'kji så stórt områdi, men der kunna bú mange fókk.
bé'emann'e	person som går rundt i bedelaget og bed til likferds (i eldre tid var nok dette ein eldre mann, men seinare kunne det òg vere oppgåve for ei kvinne)	"Så æ di velkomne adde samen i líkfærinn", sa bé'emannen då 'an va' rundt i bé'elagjæ.
bé'esi-kjèring	tiggarkone	Bé'esi-kjèringan båe sikkå helst'e matmjø̀l.
befs	frynser	På kjyrkjeploggó æ langt befs. Befsi ska' 'kji hange n'i blèsâ.
befse a plagg	saume befsi på eit plagg	Det va' kji adde som kunna befse a plagg.
bei'berr'e	mager	Dei som våre bei'berre våre jamnaste kara som ha' hardt kroppsarbei'.
bei'bròt	beinbrot	A bei'bròt lýt an antel spjåkke ell' gjipse.
bei'grind	1. skjelett til menneske og dyr 2. uferdig utkast	1. Der låg a bei'grind úti skógjæ. 2. Nótenédskriftin 'ass Knút Jónson Heddi vår' helst'e barre bei'grindi av slåttó.
bei'gródd'e	1. skinn og vev veks rett på beinet ved brotskade 2. svært tynn og spinkel person	1. Eg såg at leggjen 'ass va bei'gródd'e dèr 'an ha' bròte 'an av. 2. 'An æ plent bei'gródd'e å sjå ti'!
beikk'e (H)	hårskilje Sjå også beink'e (V) og beikke.
beikke (H)	gjere bein, rette ut Sjå også beinke (V) og beikk'e.
beilaus'e	vinden som blæs og lagar lyd, helst kring husnovene; bruka berre i eintal	Høy' beilausen, nò ýler 'an kring húsí!
beilei	beinveg, snarveg Sjå også bei'vèg'e.	Mi vi' inkji gange hèra, mi take beileií.
beineverk'e	verk i beina på krøter	Kåvan få beineverk'e av rått grjón, var' det sagt.
beink'e (V)	hårskilje Sjå også beikk'e (H) og beinke.	Sòme hav' beinkjen midt 'å hòvúdæ, å aire hav' 'an 'å lénæ.
beinke	hjelp, beine	Det æ viktigt at an kan gjère kvorairne a beinke av å ti'.
beinke (V)	gjere bein, rette ut Sjå også beikke (H) og beink'e.	Da finge a gravemaskjín ti' å beinke vègjen. Nò beinke 'kji fókk spíker lenge'.
beis	rundt fat av blekk med to handtak	Slå detta vatni 'pi beisí, Titta!
bei'sau'e	eit bestemt bein i føtene på ein sau (td bruka til å vinde renningtråd i samband med veving)	An bei'sau'e sille have a viss vikt mæ varp.
beisl	beksel	Eg hengjer beisli på bógtrétti itt eg tèk'e av silen.
beisle	setje beksel på hest	'An beisla hesten å rei' avgari sǿigjænom.
beisle seg	uttrykk bruka om når fisken hengjer seg i garnet etter tennene	Det æ stundom vanskeleg å få út fiskan itt da hav' beisla sikkå i nètæ.
beislebit	munnbit (om hest)	'Er æ tvau slags beislebit, eit som æ beint, å eit som æ déla på midten.
beislelaus'e	1. utan beksel 2. bruka om tankar som fer i alle retningar	1. Hesten va sò grei'e; an kunna ríe 'an beislelaust. 2. Tankan fóre beis'laust i 'ó Gunnår, 'an va' så oppriven av di som ha' hendt.
beislering'e	ringen på kvar side av bekselet som taumane er feste i	Beisleringan våre jamt gjåre av jinn.
beisletygjili	stutt taugstump eller lerreimstump til å feste i bikselet for å leie ein hest	Titta leier hesten ette beisletygjilæ. Stundom legg'e eg beisletygjilen på klyví å stýrer hestæ.
bei'só'	kraft koka på bein	Hèv' an godt béi'só' var' suppâ au gó'.
beist	ku	Ko mange beist hav' di i fjósæ?
beistelèg'e (V)	stort, kraftig	Dèt va' den beistelègasti stúten èg hèv' sétt!
beistemat'e	fór, mat for kyr	Håm'e va' grei'e beistemat'e.
bei'søyl'e	hestesal som er delvis laga av bein	'U rei' si' ti' Brottveit på an bei'søyl'e.
beit å bar	furukvistar	Sauin naga å tubba på beit å bar.
beitast	1. skjenne, bruke munn 2. kortspel (eit spel heitte "beit")	1. Bjørgúv å Gunnår vår' fæle ti' beitast. 2. Nò som mi hav' gód tíd i kveld; sku mi beitast?
beite	1. stund Sjå også bil og òte. 2. saltlake til å konservere (garve) skinn med	1. Eg bía a lang beite. 2. Kjø̀ti va' salt som beite.
beite	1. preparere skinn med salt og alun 2. beite; om dyr Sjå også barke.	1. An treng'e mykji salt itt an vi' beite stóre húi. 2. An ska' alli beite plent glèrsnautt.
beiti	svært salt (ikkje etande)	Detti kjø̀ti æ salt som beiti, an lýt vatne det út.
bei'tind	tind av bein (helst i horv)	Bei'tindan æ sterkare 'ell trétindan i lórtehorvinn.
bei'vèg'e	beinveg, snarveg Sjå også beilei.	Det æ 'kji adde bei'vègji som vare líka.
beiål'e	pågåande (bruka om person som er "rett på sak" og noko grådig)	Fysst fókk våre beiåle kunna an seie at "da hav' 'kji fosstòge". 'An va' så beiål'e, å spúre å masa om å få kaupe garen så billigt.
bekkjefydd	flaumfulle bekker (etter ein turkeperiode)	Det laut trjú bekkjefydd ti' a rótbløyte.
bekkjesikl	liten bekk (såvidt vatnet renn)	Det ska' 'kji stóre bekkjesikli førr'ell det fydder an brunn'e.
bèl'e	høgt rop Sjå også bèle, illbèle og vål.	'An la ti' mæ an kallèg'e bèl'e.
bèle	1. rope høgt 2. gråte høgt Sjå også bèl'e, illbèle, belje og våle.	1. 'An va' fudd'e, å bèla som enn stút'e. 2. Anlaug bèla heile nóttí.
béle	frie Sjå også béli, bélegút'e og bélevand'e.	Tjógjei ha' mæ si an bélegút'e ti' béle fyr' seg.
bélegút'e	kar som frir for ein annan kar Sjå også béli, béle og bélevand'e.	Òlâv va' bélegút'e for 'an Haddvår. 'An ha' mæ si bélegút'e.
bélesvein'e	kar som frir for ein annan kar (same tyding som bélegút'e)	Det va' så viktig å have an gó'e bélesvein'e som kunna skrøyte av fríaræ.
bélevand'e	vand om friarane Sjå ogå béle, béli og bélegút'e.	Sigríd va' så bélevond at 'u fekk alli nòken.
bélevekkje	gut som på vegne av ein ven fortel ei jente at vedkomande er interessert i henne	"Bélevekkje tar' 'an 'kji have, at èg æ ǿr ett'ó veit 'an sjav'e" (stevline).
béli	friar Sjå også bélegút'e og béle.	Der va' så mange béla som romstéra på fosstogtrèvæ.
belje	1. rope høgt 2. gråte høgt Sjå også illbelje, bèle og våle.	1. 'An belja så mi høyre det alt heim'tt'e. 2.Gúten belja å skreik då 'an datt å sló seg.
beltestein'e	lodd til å henge i veven	Fysst an vèv'e belti å typlebond, brúkar an beltestein'e ti' stramme mæ.
bendast om	krangle om, diskutere veldig	Da bendtest fælt om býtí midjom slåttó.
bendi	tynt taug, hyssing Sjå også binde.	Eg strotta sekkjin mæ bendi.
bendili	band av halmstrå kring eit kornband somme seier bendli	Èg stelte bendla, å batt konnbondí, mæ Mamme å Papa skåre.
bendlekast	"knuten" på bendilen som ein sveiper kring eit kornband	Fysst an steller bendlekasti vrí'e an toppen på konnoksó å legg'e skjóran unde armen.
bendlekaste	kaste bendlane på same tid når to personar ville kappast om å skjere korn fortast med sigd	Mi ville bendlekaste, å sjå kvæ som va' skjótast'e ti' skjère.
bendlevrie	band som lagar lykkjer på seg når tråden ikkje er strekt	Bendlevriun kunn' vèr' vónde å rétte.
benkje seg	setje seg på ein benk	Nò kunn' di benkje dikkå kring bórd'i så sku di få sjessemat'e!
benkjegåve	gåve i bryllaup	Eg fekk an vén'e boddi i benkjegåve.
bensín	bensin	Bensíni æ hǿgt ti' mangt, men det smedd'e fælt fysst det tenner.
bèr	bær	Bèrí eg pila i haust have vorte ti' sylte, å liggje i frjósaræ.
bèrandi	"mogeleg å bere" (over ei viss avstand; pga form og tyngd)	Skrýti ti' sepratóræ va' mest'e inkji bèrandi fysst an sill' flytj' 'an ti' ananné støyl'e.
bèrast	1. bere (av garde) bruka i uttrykket bèrast fyri 2. få tanke om (av fyrebó) 3. herje, bråke	1. Kòri berst det av mæ di i dag? 2. Det barst fyre mi at 'an kåm ti' å druknast. 3. Nò mòge di inkji bèrast så fælt!
bèrast fyri	ha tankar om / sjå for seg ting som vil hende i framtida Sjå også bèrast og fyrebó'.	Det berst fyre mi at sòn 'enni alli kjæm'e heim'tte. Det barst fyre mi at 'an kåm ti' å druknast.
bèrast ti'	bruka om noko som hender uventa eller tilfeldig	Det barst ti' a gong 'an va' ti Býn at 'an trefte 'an Tårål att'e.
bère	1. bere 2. bruka i uttrykka å bère ned og bère fyri. 3. kalve (om ku) Sjå også kåme ti' og drabbe. 4. når snøen / isen er så fast / sterk at ein ikkje søkk / trør igjennom 5. stemne, gå, føre i ei viss lei 6. ha på seg t.d. kledeplagg, våpen o.l.	1. Gútungjen va' så tròta at fair 'ass laut bèr' 'an seiste bakkjen. 3. Nò hèv' kjýrí drabba så lengji at 'u må vel bère snart. 4. Det æ léttfǿrt itt skaren bèr'e. 5. Det bar så fórt avbakkt, at eg rokk alli å skjóte fyrr'ell reissdýrí gladdi. 6. Det va' vanleg å bère nív'e ti' rétte klæi førr'e.
bère at røysó	bere vekk daude dyr (bruka om svært skrøpelege dyr som som det snautt var verdt å fø på)	Det hendte da laut bère at røysó dýr som da ha' avlíva fordi da inkji våre lív lagji.
bère at si	bruke medisin eller styrkjemidlar	Dei unge tóre 'kji sýne at da båre at sikkå, då våre da helselause å finge 'kji gjipte sikkå.
bère avbakk	1. halle nedover 2. vere løynd pga terrenget	1. Det léttar fælt for hesten å drage lassi fysst det bèr'e avbakk. 2. Det bar avbakk så eg såg alli då da kóme.
bère bód	kome med ei melding (vere sendebod)	Gunnår bar bód om at Rannei ha' døydt.
bère fyri	1. bere høygjev inn til buskapen Sjå også bère, og æsle. 2. gå fyrst av kvinnene som serverer (når ein ber inn maten i brudlaup eller gravferd) 3. ha tankar om	1. Èg ska' æsle disom dú vi' bère fyri. 2. Svålaug bar fyri i líkfærinn 'ass Gófa. 3. Det bar fyre mi at nåkå gali ha' hendt.
bère í	sovne (eit lite bel)	'U vakna å sa: "Eg trúr eg hèv' bòre í."
bère í seg	ete / drikke mykje	Å ja, dèt han bère í seg! Eg tenkte 'an va' galen som 'an bar í seg.
bère imót	1. vere motbakke (i landskapet) 2. møte motbør	1. Det bèr'e imót nò, mi mòg' gange seinare! 2. Fysst lívi bèr'e imót, så hèv' an det tungt.
bère inn'tt'e	kome heim med nyhende (særleg om sladder)	Gunnår va' fæl'e ti' bère inn'tt'e slòsu 'an høyre på bygdinn.
bère ivi mæ	tilgjeve eller oversjå lei eller ugrei oppførsel	Du lýt bère ivi mæ 'ó, 'an æ så líten.
bère langt	høyrest lang veg (om lyd)	Det bar så langt fysst Tóne kadda på kjýne.
bère lýdt	høyre lyd klårt langt borte (td i skodde, verdrag eller over eit vatn)	Det bar så lýdt at mi høyre da tala 'å hí lénæ 'å vatnæ. Du tar' 'kji tale så hågt, for hèr bèr'e det så lýdt.
bère néd	snøe Sjå også bère og dríve.	Det va' harlegt dèt det bar néd i gjår, det kåm enn håv'e méter.
bère på hondó	vere så glad i barnet sitt at ein "gjer alt" for det og dermed "overbeskytter"	'U æ så ræd fyr' 'enni at 'u bèr' 'æ plent på hondó.
bère seg	1. oppføre seg dårleg 2. greie tosteget i eit tresteghopp	1. Du må inkji bère deg sossa! Kòss æ det du bèr'e deg? 'An bar seg så eg gorrskjemdest. 2. 'An greidde 'kji å bère seg det fysste stigji, så 'an hoppa 'kji langt.
bère si ti'	verte slik	Det bar si ti' at mi reiste heim'tt'e.
bère undâ	mjølke fleire kyr med same bytta	Kjýne halde på å låte âv, så nò bèr'e eg úndâ mæ eg mókkar.
bère útivi	spreie rykte, sladre	Kvendí vorte tídt skulda for å bère útivi dèt som helst'e inkji ha' sillt kåme út.
bère 'å	byrje, ta til (om regn)	Det bar 'å mæ så strítt regn at mi laut nøyte åkkå unde tòke.
bère 'å seg	ser større ut enn det er (om buskap)	Lauvrós bèr'e 'å seg, men 'u æ 'kji tyngri 'ell dei hí kjýne.
bère 'å si	"ha med seg"	Jórånd bar 'å si pípâ å tóbakkspungjen.
bèreróm	avstanden mellom vassflata i bøtta og toppen av bøtta	Det lýt vère bèreróm i byttunn ska' an bèr' 'æ i úkviddæ.
bèrfètili	fatle (på hýkkji eller ryggmeis)	Den eini bèrfètilen på hýkkjæ æ mest'e útsliten, å hell'e på å gange âv.
bergebrúsi	rosenrot	Sòme kadde bergebrúsen for bergebukk'e.
bergebrúskji (H)	bergfrue	"Bergebrúskjen" æ a diktrøkkje av 'ó Tarjei Bjørgúvson Rysstad.
bergeflæe	flatt og utbreidt berg (slik som ein kan finne på høgheia)	D'æ létt å godt å gange på bergeflæó.
bergenòv	bergnabb	Det stakk fram a bergenòv i ein av svingó.
bergeskórte	berghylle, skar i fjell	Sauen va' skorfast'e i a bergeskórte.
bergestír'e	geolog (person som skulle kunne sjå om det var metall i ei gruve, eller om fjellet var dårleg)	Knút sa at bergestíren laut opp i Bergeheií å sjå på dei rare litin på bergjæ.
bergetunn'e	lite jord før ein kjem nedpå berget (vert ikkje gradbøygt)	'Er æ så bergetunnt hèra at an kan inkji så nåkå.
bergingsveir	godt ver for å tørke høyet (på bakken) Sjå også høyveir.	'Er hèv vòr' godt bergingsveir i sommår, mi have alli turt sett opp a hesje.
bergjelèg'e (V)	brukbart (om td "tak over hovudet", husly)	Barre an hèv' bergjelegt ti'helli, æ det inkji spélegt om det æ úveir.
bergjingsråd	bergingsvon	Eg trúr alli 'er æ bergjingsråd for denne gamle å håvrotne búí.
berglilje (V)	bergfrue	Kommúneblómen i Valle heite berglilje.
bergsi	mann frå Berg	Bergsan bú hågt.
bèrhendis (V)	berrhendt Sjå også berrhendis (H)	Eg gróv bèrhendis néd i ískaldt vatn å fekk frost í meg. 'An kasta bort vettó sí å laut gange bèrhendis i kjylæ.
bèrhendt'e (V)	berrhendes; vert ikkje gradbøygt	'Er æ så kaldt i dag at du må inkji gange bèrhendt.
bèring	kalving	Kjýrí æ så lòselèg, nò æ 'u på bèringjinn. Det va' a hard bèring.
berje	Kornband breidde ut på eit tett låvegolv, ferdig til å treskjast med "flygjili"	Nò hèv eg trekst a berje, så no æ eg síle sveitt'e.
berke	1. verte snøberrt; bruka berre i eintal 2. gjere synleg (td tenner)	1. No sér eg det fèr'e ti' å berke i bakkó. Det hèv' berka godt i dag. 2. 'U berka tanngaren.
bèrknysje	stampa bær	Gýrí ha' bèrknysjâ oppi fjórpotthókkjen.
bèrkrúsi	krans av td tytebær	Det va' sérs stóre bèrkrúsa dèr eg plukka i dag.
berlòg'e	tytebærdrykk; laga ved å blande tytebær og vatn og la det stå nokre veker Sjå også lòg'e.	Det smakar godt mæ berlòg'e attat graut'e.
berre seg	vedkjenne seg, vere open om noko	Vrål berra seg at 'an va' gla'e i heimebryggja ǿl.
berrfís'e	1. bille som ofte er i blåbær eller ripsbær; rundvoren, flat og med små prikkar 2. rotne tytebær (V)	1. Eg sér fleire berrfísa i blåbèrspannæ dí! 2. Berrfísan plukkar eg inkji fysst eg æ at bèrskóg.
berrhendis (H)	berrhendt Sjå også bèrhendis (V)	Eg skrúva på traktóren heile dagjen i kjylæ, berrhendis.
berrhovda	ikkje ha td lue eller hatt på hovudet	Det æ godt å vère berrhovda itt det æ varmt.
berrlest'e	utan ryggbør (vert ikkje gradbøygt) Sjå også tómreipis.	Det æ snart í vère sjót'e ive heií itt an æ berrlest'e.
berrsnau'e (H)	skalla (person utan hår på hovudet)	Svein varte berrsnau'e på sí gamle dage.
berrstæle	leggje stål på jern, t,d. på hestesko	Sméen berrstæler for å styrkje jinni.
berrtennt'e	synberr tanngard	Ein som æ berrtennt'e sýner mykji av tanngardæ om 'an inkji lær.
berrtevli	snautt område (td open slette med fritt utsyn; bruka berre i eintal)	Då jasen å èg kappsprunge út'å berrtevlæ, va' det èg som vann.
bert	einast, berre	"Eg kjenner bert úfré'e í mi nò", sa Såvi.
besne	verte friskare	Eg va' krímsjúk'e i a vike, men no hèv' eg besna.
bíbelbód	predikant, reisande religiøs talar	Gófa varte omvend'e, å reiste rundt som bíbelbód.
bíbili	bibel	I bíbilæ æ der tvau testament, det gamle å det nýe.
bibre	vibrere, dirre	Luftí bibrar denné kaldi morgónen.
bíe	1. vente 2. når ein har ete mykje mat slik at det vert lenge til ein vert svolten att 3. når hesten / merra er i brunst Sjå også hestegalen.	1. Mi vi alli bíe på 'an, mi reise barre ti! 2. An bíar lengji ette an gó'e dògúr'e. 3. Eg sér at merrí bíar, for 'u æ så vrong å ústýrlèg.
bíe etti	bruka om mat som gjer at det går lang tid før ein vert svolten att	Feit'e mat'e æ gó'e å bíe etti. An bíar lengji ette a gó' flotmylje.
bíebiti	mellommåltid (når ein et litt sidan det er for lenge å vente til neste faste måltid) Sjå også biti.	Eg må have enn bíebiti, det vare for lengji å vente ti' kvelds.
bíemat'e	mat som nærer godt og gjev krefter lenge	"Brau æ gó'e bíemat'e", seie Kristí.
bíetòl	tolmod til å vente	Hèv' du bíetòl, ell' ljóte mi gjère det plent no?
bíflat'e	heilt flatt	Det lýt helst'e vère bíflatt dèr an ska spenne fótball.
bigange seg	overleve, kome seg etter sjukdom (om dyr)	Det sér út ti' at hesten bigjeng'e seg.
bigjève	slutte, halde opp med	Du lýt bigjève mæ røykjingjinn, Bóa! Du må inkji bigjève å syngje, Òlâv!
bigjève seg	la vere å gjere det ein hadde tenkt til	Såvi sa 'an bigav seg, å vill' vente ti' i morgó. Vi' du bigjève deg?
bigjynde	byrje	Ko, hèv' du bigjynt mæ brillu!
bigjynde mæ ungdómæ	verte med i ungdomshopen og deira aktivitetar	Det va' sòme som bibjynte mæ ungdómæ mæ same da våre konforméra.
bigló	sjå nøye på	Gútan vorte så biglódde si' da gjinge så rart klædde.
bigríne	gjere narr av	Eivind bigrein 'an Ånund fordè 'an ha' fare gali.
bigrinen	latterleggjord	Såvi varte bigrinen si' an samla på gamle tóbakksøskju.
bihytte	passe på, take vare på	Eg hèv' 'kji róm ti' bihytte alt. Kòsi sku mi bihytte detti?
bik	bek	Bik, bikatrå'e, biksauma; bik trunge da ti' mangt førr'e.
bika heili	klisterhjerne, ha lett for å minnast	Da fortålde at gamle-Jón Ròtunn ha' bika heili; ha' 'an lèse nòkå ei gong, så sat det.
bikanta	oppfinnsam, ikkje rådlaus Sjå også bekant'e (V).	Gýrí æ så bikanta å kånstig mæ alt 'u gjèri.
bikant'e (V)	oppfinnsam, lett for å finne på ein god idé Sjå også bikanta.	Gýrí va' så bikant mæ alt dèt 'u gjåri.
bikengjili	demon	"Din bikengjili!" húva Taddeiv ti' 'ó Knút.
bikhúve	tjøreblanding på hovudet til småborn (råd mot utslett)	Eg trúr mi ljóte leggje på a bikhúve mót skurvæ.
bikmørk'e	bekmørk Somme seier "bikmyrkt" eller "bikmjørkt".	Det va' bikmørkt å sílregn då da kóme heim'tt' av heiinn.
biksaum'e	eldre skisko	Eg líka bæri å hoppe mæ biksauma 'ell mæ dei nýmótens hoppstivló.
biksi	1. jernplugg til å feste tømmerstokkar ved tømmerkøyring (bein plugg, med hol til lekkje) 2. storkar, kakse	1. An biksi héldt filnare 'ell an hakji i stokkjæ. 2. Bjørgúv va' biksen i Òveinang, mæ mykji skóg'e å nóg av pæninge.
biksvårte	farge svart	Eg held'e ti' i kjeddaræ å biksvårtar gåni mitt.
bikundeleg (H)	oppfinnsam person som er god til å utføre vanskelege tekniske oppgåver Sjå også bikundelèg'e (V), konstig'e og hag'e.	Den bikundelegari av da va' Eirik.
bikundelèg'e (V)	oppfinnsam person som er god til å utføre vanskelege tekniske oppgåver Sjå også bikundeleg (H), konstig'e og hag'e.	Svein va' den bikundelègasti av da. Hú æ bikundelèg ti' å kåme på det.
bikåme	få, få tak i	Kòri hèv' du bikåme dei greie leirstivlan?
bikåri	1. ver 2. person med mange rare påfunn 3. gammaldags lang omn (omnsponnâ var så vid at dei elde på henne og koka kaffi i ei skòre) Sjå også veir'e og høyveirsbikåri.	1. "Kví laut den bikåren stange meg", sa Salmund, då 'an fekk a puff i fuí. 2. "Den bikåren finn'e på så mangt rart!", sa Rannei om 'an Nils. 3. "Kan eg få kaupe bikåren din, 'an æ vel 'kji så fælt rusta?", spúre Torgrím 'an Nikelos.
bil	bel, stund Sjå også beite og òte.	Sit nå a bil ti', sa Jórånd.
bílhús	garasje	I bílhúsæ æ der straum'e ti' ljós å ti' motórvermari.
biljett'e	billett	'U kaupte si biljett'e mæ tókjæ ti' býn.
bílstadd'e	garasje for bil	Sòme seie bílstadd'e i staden for bílhús.
bilåten	stappmett, godt forsynt	Nò æ eg så bilåten at eg vinn'e alli ète mei'.
binde	1. binde Sjå også bendi. 2. bruka i uttrykket binde í.	1. Inkji bitt hesten i brunnsråtâ! Bindi strottan nòkå hardare! 2. Torjús batt í an nýslípa ljår'e, men stei'hoggje a líti bil ett'å.
binde í	1. uttrykk bruka om det å feste ljåen til orvet 2. binde fast ting i klyvmeisan Sjå også binde.	1. Ti' å binde í brúkar eg a leirreim å a einérspite. 2. An lýt binde klyvmeisan så fast å stramt at det an hèv' i klyvinn inkji fær lée si.
binde lodda	nålebinding; spesiell teknikk for å lage lodda	Gýró va' ti England å lære engjilsmennan å binde lodda.
binde ó'	1. ta ut ljåen frå orvet 2. løyse klyvmeisan	1. Nò æ ljåren så skjemd'e at eg lýt binde ó'. 2. Vi' du hjelpe mi å binde ó' denne klyví?
bindingsnåvåri	stor bygningsnavar, stavbandsnavar	Hèv' du ein ell' tvei bindingsnavra?
bindøks	lett tømmermannsbile (bruka til å spretthogge eller berkje med)	Ti' å spretthogge an stokk'e æ det best'e å brúk' a bindøks.
bingji	binge (bruka td til flatbraud, korn, poteter)	Denné bingjen, som ska' vèr' ti' brau, æ inkji músefrí'e.
bírebjødde	syngjande bjølle (laga av messing)	Bírebjøddun kan an høyre langt, om ljóden inkji æ så håg'e.
birgjen	person eller dyr som et endå om det ikkje er den beste maten	An må vère birgjen om an èt'e mygla stump'e.
Birgjit / Bergjit / Bjirgjit	Birgit	Birgjitt hèv' vurte gåmó nò.
bírhani	tappekran	Du lýt få a ný pakning i bírhanâ, det drýpe så.
birkje (V)	tappe bjørkesaft frå bjørk Sjå også birkji og renne birkji (H)	Fysst èg birkjer, så bòrar eg hòl gjænom bjørkeborkjen, klemmer fast a slòk av blèk å sèt'e a flaske nédundi, néd'å jórdinn. An kan au skjère av a grein, å hengje på a flaske for å samle opp birkjen.
birkji	bjørkesaft Sjå også: renne birkji (H) og birkje (V).	Birkjen æ nòkå sǿt'e, å gó'e å drikke, tikje sòme.
birri	1. tverr person (vrangpeis) 2. borre (arcticum lappa)	1. 'An vill' alli låne mi pæninge, den birren. 'An glór som an birri. 2. Birran hengje sikkå létt i klæin.
bisett'e	1. svært ivrig 2. leie til	1. Pusi æ plent bisett'e ti' å opp'å kjykkenbenkjen. 2. Lefsun våre så bisette ti' mygle itt da vorte lagde n'i barkekjèri, så mi laut leggje nòkå midjom leivó.
bisk'e	vere ram til, ha hang til	'An va' bisk'e ti' setje seg fysst ingjen såg 'an.
bísne	stire med stor interesse, undre seg	Da bísna at alli Òlav øyelâ seg, som 'an martéla seg ti'.
bisse	bysse i svevn (om born)	Itt 'an hèv' det ampi, æ det hǿgt å have 'æ Góme ti' bisse bonnó.
bissmål'e	bismarvekt (stongvekt)	Bissmålen vóg i pund.
bit	bruka i samband med å skildre kor kvass td ein kniv eller ljå er	Der æ godt bit i dei nívæ!
bíte hòvúdi av skomminn	svært negativt uttrykk om person som ikkje bryr seg lenger om han gjer det han ikkje burde gjere	Hèv' an bíte hòvúdi av skomminn, så gjèr' an létt oppatt'e det an inkji ha' sillt gjårt ell' sagt.
bíten	plutseleg mykje spyttproduksjon i munnen; bruka berre i bunden form eintal (magen set i gong spyttproduksjon, men væska kjem ikkje frå magen) Sjå også brjósvée.	Fysst an fær bíten, æ an inkji plent gó'e i magâ.
bíteskjíe	vertikal stolpe som vert driven inn i spor i enden av laftestokkane (i døropninga, for å halde desse på plass, og som også går inn i gròp i den øvre og nedre stokken i døropninga)	Bíteskjíun halde stokkó i dynneopningjinn på plass.
bitgogn	kvass reiskap	Bitgogni lýt an slípe ti' eggja å brýne mæ a fínt brýni.
biti	1. bløytt lefse eller flatbraud med smør Sjå også brau, bíebiti, blaut'e biti, bòren biti, bæse biti, jasebiti, kjinnebiti, klingsbiti, kveldsbiti, lúsebiti og øyktebiti. 2. hjørnetann 3. stovebjelke; stor tverrbjelke mellom sideveggene i ei årestoge. I stover med to bjelkar får den eine eit anna namn: "Biti" om den bakaste og "rond" om den fremste.	1. Høyskógsmennan ha allstǿtt mæ sikkå bita mæ smø̀r å ost'e. 2. Eg verkte i dei hǿgri bitâ. 3. Biten æ røykròkjen å gjyvutte.
bitjinn	stål til eggverktøy	Mýrmalmen gav godt bitjinn.
bitrúdd'e	1. til å stole på, påliteleg 2. ikkje til å stóle på	1. I an butikk'e ell' a forretning lýt an have bitrúdde fókk. 2. 'An æ bitrúdd'e ti' å stèle, for 'an hèv gjårt det førr'e.
bitutt'e	merke i huda etter loppebit	Eg kleiar så att'å ryggjæ; vi du klå meg, Mamme, eg æ så bitutt'e.
bítå	frukost (kl. 5.00 - 5.30 frå gamalt av)	An kan bíe lengji ett' a godt bítå.
bivresús	kalvesus (også for moro bruka om gelé)	Det æ godt mæ bivresús på stumpesivunn.
bjalkehoggari	tømmerhoggar	Bjalkehoggaran æ fæle ti' ète.
bjalkekjøyrari	tømmerkøyrar (med slodde)	Bjalkekjøyraren laut hav' gó'e hest'e.
bjalkeskòt	bratt bakke som vart bruka til å rinde sevla tømmerstokkar ned (gjerne for bratt til å køyre med hest)	Bjalkeskòti va' ísa, så stokkan fór' som a rit n'igjænom.
bjalkeslodde (H)	hestereiskap bruka til å køyre tømmer eller ved med Same tyding som bakslodde. Sjå også bakslodde og slodde.	Fysst an kjøyrer vé'e å det æ mykji útfyri, brúkar an barre bjalkeslodde.
bjalkeslæpe	tømmerslepe (der ein dreg tømmer)	Bjalkeslæpâ va' så brott at eg laut vreiste.
bjalkji	1. berebjelke i eit bygg 2. tømmerstokk	1. Kjø̀ti varte turka på stava oppunde bjalkó i stògunn. 2. Såvi laut sevle kverr bjalkjen.
bjóe âv	1. takke nei (td mat, drykk eller betaling) 2. å ikkje ha lyst på meir mat eller drykk Sjå også bjóe imót.	1. Eg bau' âv då Ånund kåm mæ ǿlboddâ. Gunnúv bau' av, 'an ville 'kji have nåkå bitaling. 2. Æ an mett'e så lýt an barre bjóe âv.
bjóe imót	1. ikkje ha lyst på mat 2. ikkje kjennast rett Sjå også bjóe av.	1. Det bau' imót å ète sói sauekjø̀t som va' steikt. 2. Det bý'e mi imót å take bitaling fysst eg hèv' gjårt sò líti.
bjóe ti'	1. by noken slagsmål eller tvekamp 2. "bjode seg til" (men ingen reaksjon)	1. 'An bau' 'ó ti', men Taddeiv tóre alli. 2. Bílen min bau' alli ti' vi' starte i dag.
bjóe vóndt	svare nokon med trugsmål	Gunnår bau' vóndt, å ville dengje 'an Åni.
bjór'e	bever Sjå også bjórstemm'e og bjórhús.	Bjóren stýver å stemmer mykji i Finndalæ.
bjórebrand'e	trestubb som bjoren har gnaga borken av	Bjórebrandan æ greie elle mæ fysst an vi' steikje si fisk'e.
bjóreslæpe	"slæpe" der bjoren har drege tregreiner	I Finndalæ va' der mang' a bjóreslæpe.
bjórestýv	tre som er stývt av bever	Der va' fullt mæ bjórestývi innmæ bjórhúsi.
bjórhús	beverhus Sjå også bjór'e og bjórstemm'e.	Der æ tvau bjórhús i Grípemóbekkjæ.
bjórspæk'e	spæk'e som ligg att etter trefellinga til beveren	Ròn i rundt den bjørkjí som bjóren mest'e ha' naga âv, va' der fullt av bjórspækji.
bjórstemm'e	beverdam Sjå også bjór'e og bjórhús.	Sjå den bjórstemmen! Mæ Heddestøyl æ der så stór'e an bjórstemm'e, at skógjen ikring hèv' daua.
bjórvé'e	tre som beveren har felt (og han har oftast gnaga av borken) Sjå også vé'e.	Det låg så mykji bjórvé'e ette strendó at mi samla det å tóke det mæ åkkå heim'tt'e.
Bjúg / Bjúg'e	Bjug	Bjúgan fare ti' vare sjella nò.
bjúg'e	bøyg	Der æ an bjúg'e 'å bandfestæ. An lýt have rétt'e bjúg'e på slé'emeió.
bjúg'e	krumbøygd	Haddvår æ så bjúg'e nò ette alt sliti 'an hèv' havt gjænom lívi.
bjúgleitt'e (H)	framståande munn og nase og tilbaketrekt panne	Det æ sjella sjå bjúgleitte fókk.
bjúgnasa	bøygd / krum nase	Pål æ så bjúgnasa, det æ så fræmindsklegt.
bjus	utydeleg tale, låg tale	'U tala så lågt, det va' barre nåkå bjus.
bjuse	tale utydeleg, med noko attknipen munn	'An bjusa å tala så eg høyr' alli ko 'an sa.
bjusen	utydeleg tale	Gunne va' så bjusí at eg ha' vóndt for å skjø̀n' 'æ.
Bjynn	Bjørn	Ko Bjynn ha' gjårt gali då 'an tók ti' skots, veit inkji èg.
bjynn'e	1.bjørn Sjå også vetlé'e og húnebère 2. høvel med 2 handtak 3. lekkjestrammar 4. stor og sterk person 5. kloss mellom stokkane i ein tømmerbygning	1. I gamle dage va' bjynnen a fæl plåge. 2. An bjynn'e, 'ell bjynnehǿvili va' skjót'e å hǿvle stògetimr mæ. 3. På framsloddunn lýt an júre mæ bjynn'e, an fær godt vègetak då. 4. Bjúg æ an bjynn'e.
bjynne	sprengje stein ved å leggje dynamitten på steinen, utan å bore hol	Stundom kan an vèr' heldig'e mæ å bjynne, men jamt kan det vare mislykka.
bjynnebòke	myrgras i runde tuver på heia (scirpus caspitosus)	Trú om búskapen èt'e bjynnebòke?
bjynnedrag	kronisk hovudsjukdom hjå hest (hesten reiar att og fram med framkroppen)	Denné hesten må hav' fengje bjynnedragji!
bjynnehǿvili	høvel med to handtak	An bjynn'e, 'ell bjynnehǿvili va' skjót'e å hǿvle stògetimr mæ.
bjynnekamb'e	bjørnkam (Blechnum spicant), bregneart i sisselrotfamilien	Bjynnekamben æ grǿn'e heile vetren.
bjynnelamp'e	bjørnelabb	Bjynnelampen æ spélèg'e.
bjynnelås'e	innvendig lòke til å låse opp med utanfrå (bruka i lopt og búr)	I Oppistogsloptæ æ der bjynnelås'e.
bjynnestræti	veg der bjørnen ofte ferdast	I Finndalæ æ der fleire bjynnestræti.
bjødde	bjølle	An høyre godt bjøddun itt sauin kåm' heim'tt'e av heiinn. Fysst bjøddâ lýer fysst kjýrí jórtar, kaddar bjøddâ på regn.
bjøddeblóm'e	blåklokke	Der va' mykji bjøddeblóm'e òvenat stògehúsó.
bjøddeklavi	halsklave til å hengje bjølla i	På bjøddeklavâ stend'e namni å adressa 'å eigaræ.
bjøddereim	reim til å feste bjølla til klaven	Eg hèv' tvæ gamle bjøddereima heimi.
bjøddeskraml	sterk lyd frå bjøller frå mange dyr Ordet vert også bruka som hankjønnsord (bjøddeskraml'e).	Der æ såden bjøddeskraml oppi líinn at sauin måg' have vorte ræda.
bjǿre	binne	Bjǿrun æ kallège fysst da hav' unga.
Bjørgúv/Bjørgúvi	Bjørgulv	Bjørgúv Holæ hèv' laga programmi ti' desse internettsí'unn.
bjørgúvsponne (H)	omnsponne under omnsdøra der ein kunne setje kaffikjelen for t.d. å halde han varm	Órdi bjørgúvsponne kjæm'e av ó Bjørgúv Uppstad, kjempekaren.
bjørk	1. pyntebroderi av kvitt perlegarn på setesdalsbunaden, både den mannlege og den kvinnelege 2. bjørk	1. Der æ seks sting, tvau ti' vístri å tvau ti' hǿgri å tvau i midjom, i a bjørk. 2. Bjørkjí kan brúkast ti' mangt: Imnetré, taknævra, garving, tæga, vidju, fór, å mangt anna.
bjørkefút'e	bjørkekvist til å pryle ungar med Sjå også stong.	Fysst ungan finge sjå bjørkefúten, då vorte da spake.
bjørkekryml	krokete og vridd småbjørk	Der va' så mykji bjørkekryml, det va' mæden mi kóme fram.
bjørkemål	"svært gammalt setesdalsmål"	"Di gamle sætisdalsmåli va' runni ó' dei gamle bjørkemålæ", sa sòme.
bjå	oppdyrka jordteig	Mange stadnomn kunna fortelje om bjå: Bjåne, Bjålí, Bjådal, Bjåmidjom å Líbjå.
Bjåí	Bjåen (gardsnamn i Bykle)	Bjåne æ evsti garen i Sætisdal.
bjåslí'e	hissig etter å kome inn på innmarka for å beite (om husdyr)	Snillesau æ sò bjåslí'e at eg trúr mi barre ljót' slakt' 'an.
bla'	blad (td vekeblad)	Kòri hèv' du gjårt av adde bló'ó som mi finge i gjår?
bladd'e	utvalt (det beste)	Detti timri æ bladt, kvistlaust å stórt.
bladde kara	utvalde karar	I a fótballag æ det barre bladde kara.
bladre	tale fort og utydeleg	'An bladra å tala så eg skjø̀na 'kji ko 'an sai.
blake	1.smelle, skyte, kaste td snøball 2. arbeider og strever med liti framgong	1. Da blaka å skute. 2. da blaka med dessa buinn men det tottest alli mone a grand
blakk'e	1. gulbrun farge; bruka berre om hest; vert ikkje gradbøygt Sjå også músutt'e, blår'e og borkutt'e. 2. pengelens	1. Tór hèv' enn blakk'e hest'e. 2. Tór varte blakk'e då 'an kaupte hesten.
bla'naut	eit utvalt storfe (eit sers godt naut)	Denne kvígâ æ a bla'naut.
blande fænår'e	blande småfe frå ulike eigarar	Mi gådde alli ât førr'ell mi blanda fænår'e mæ víkan i dag.
blank'e	ublanda, rein (bruka om metall)	'An laga det av blank'e kåpår'e.
blarr'e	1. fremste delen av tunga 2. lyden som sauen lagar (å blarre, blækte)	1. Èg vi' ète blarren, for den æ best'e. 2. Eg høyre enn blarr'e, så sauen må vère nérhendeleg.
blarre	breke, lyden som sauen lagar Sjå også blækte og blarr'e.	Sauin blarre fælt itt an skjil'e lombí frå moiró om hausti.
blase	prate tull	Hakji blasa å rǿa.
blaskre	1. plaske i vatn; t.d. i badekar eller ute 2. rote i papir eller aviser slik at det vert mykje lyd	1. Ungan tótte så gama blaskre i vatnæ mæ da lauga sikkå. 2. Du tar 'kji blaskre sossa mæ avísunn; mi sjå på fjernsýn!
blaskre kvé	lage "tyggis" (ha tunne bjørkenevrar over elden og etterpå i vatn; då vert det ein klump som ein kan tyggje)	'An héldt tunne nævreflak 'pive ellæ, å da krulla sikkå å smelta, di varte kadda å blaskre kvé.
bla'teig'e	utifrå god slåtteteig	Slåttâ 'punde Åsæ æ plent enn bla'teig'e.
blaug'e	blyg, unnséleg, sjenert	Den jenta va' så blaug at eg fekk inkji a einaste órd útav 'enni.
blauglèg'e (V)	virkar tilbakehaldande	Ungan våre blauglègare førr'e 'ell da æ nò.
blaut'e biti	bløytt flatbraud med smør rulla saman Sjå også biti.	Blaut'e biti mæ mykji kvítost'e æ nauendi godt.
blaut'e kjakji	klem (frå born)	Ungan gåvest blaut'e kjakji då da skjúldest.
blautgrjót	kleberstein Somme seier "blautegrjót".	I Blåsteinsånæ mæ Bjynnevatn æ der blautgrjót.
blautmerkt	blaut myr der det er veg over	Hestan æ ræde å gange dèr det æ blautmerkt.
blé	1. velje 2. bla; t.d. i ei avis eller bok	1. Eg hèv' blétt mi út stórvaksi timr ti' dei nýe húsó mí. 2. Eg hèv' blétt fórt igjænom Sætisdǿlen.
bleie	kinnplagg som er utsauma som ei drègjilshúve	Den gamle bleiâ eg hèv' heimi hèv' Góme brúka då 'u va' enn reivungji.
bleikjetíd	tid når det er godt å bleikje tøy (td lin og vadmål; særleg om våren, men også om hausten)	Lavrans rulla vadmåli út 'å voddæ, mæ den beste bleikjetídí va', om våri.
bleikjeveir	når det er regn og sol om einannan (i slåtten; bruka berre i eintal)	Detti va' a leitt bleikjeveir, nò som høytti va' så grǿnt å gó'slegt; å mest'e tjurrt.
blèk	1. blekk til å skrive med; bruka berre i eintal Sjå også blèkhús. 2.blekk (tunn metalplate)	1. Førr'e skríva fókk mæ blèk; nò æ det helst'e tjurrblèk å kúlepenni fókk skríve mæ. 2. Bylgjeblèkplatu æ gjåre av blèk.
blèkhús	blekkhus, lita flaske til å ha blekk i, i bruk før ca. 1960. Sjå også blèk.	I dei pultó som mi ha' på 50-talæ va' der a hòl i platunn ti' å setje blèkhúsi n'í.
blekk'e	1. vindkast 2. røyksky som slår inn i romet, frå omnen 3. noko uventa som skjer, sjukdom / motgang 4. blink, skyteskive (H) 5. slag mot kroppen Sjå også blekkje.	1. Der va' alli an blekk'e på vatnæ, så fiskjen vill' alli bíte. 2. Det kåm an blekk'e néd omnspípâ så stògâ varte fudd av røyk'e. 3. 'An fekk an blekk'e då húsí brunne. 4. Da drive å skute på blekk'e. 5. 'An fekk an blekk'e å seig ihóp.
blekkje	1. blinke, merke tre som skal hoggast 2. slå inn i romet gjennom omnen (om vind) 3. slå, kaste Sjå også blekk'e.	1. Skógbrúkssjæfen blekkte i tynningsfeltæ i Kanalíinn. 2. Det æ leitt fysst det blekkjer i omnæ. 3. Der va' så svikhålt, å så blekkte det meg 'å ryggjen, så eg sló meg i hòvúdi.
blekkje leiven	lyfte og lufte leiven før ein steikjer lefser eller flatbraud	An lýt blekkje leiven fleire vendu førr'ell an legg'e 'an på takkâ.
blekkje ti'	slå til	'An blekkte ti' 'ó alt det 'an vann.
blekkjestein'e	steinhelle på kant i åren, mot døra	Blekkjesteinen gjère ti' at det inkji blekkjer frå dynninn itt 'o stend'e oppi.
blekkji	1. blad på planter 2. blad av metal (td messing eller jern) 3. kvitt pyntebroderi som ser ut som eit lite blad (på setesdalsbunaden; både den mannlege og den kvinnelege)	1. Seinhaustis dette blekkjí av tréó. I båneskúlâ samla mi blekkji å turka da. 2. Da kunna pynte kjýklavan mæ blekkji. Hèv' du fengje tak i blekkji? 3. Der æ fíre sting ti' hǿgri, å trjú ti' vístri i a blekkji.
blekksmé'e	blikkslagar	Blekksmé'in gjèr' dropprennu av blèk.
bléme	blemme Sjå også lygjebléme.	Aslak brende seg så 'an fekk blému 'å adde fingó. Lars fekk tídt vassblému itt an raka høy.
blendebrev	Blendepapir. Under andre verdskrigen vedtok okkupasjonsmakta (tyskarane) ei lov om at det var ikkje lov å ha lys i vindaugo når det var mørkt ute. Difor var det i "blendebrev" i handelen slik at ein kunne ha ljos inne. "Blendebrevet" vart kjøpt i metervis, og det var vanleg at ein tilpassa dette som gardin til glaset, med ei trestong i kvar ende, og denne blendingsgardina vart hengd opp om kvelden og teken ned om morgonen. Sjå også brev.	Fókk skjø̀na inkji kofyri da laut brúke blendebrev hèra som det va' langt midjom fókk.
bleng'e	vassaktig væske som ligg under ostemassen i sur mjølk (faren øvst, ostemassen i midten og "blengjen" nedst) Sjå også fari.	An kan drikke mjåkkjí om der æ nåkå bleng'e í.
blengsetje seg	når kabrettâ har skilt seg (gjeld "kabrette" og surmjølk)	An laut rǿre i mjåkkjinn an ha' slègje ihóp om våri, så 'u inkji blengsette seg.
blengsett	når kabrettâ har skilt seg (gjeld "kabrette" og surmjølk)	Fysst den súre mjåkkjí hèv' blengsett seg, lýt an fløyte blengjen av, så mjåkkjí vare drikkandi.
blèse	panne	Nò heng'e håri langt n'i blèsa, så nò lýt du klyppe deg!
blèseband	reim som går over panna på hestegrima / bikselet	Sòme pynta blèsebandi på stassilâ.
blèsebein	pannebein	Snæri fekk a slag i blèsebeini så 'an úvita.
blèseberr'e	bunadplagget dregje høgt opp på panna (om kvinner, rekna som ugreitt; vert ikkje gradbøygt) Sjå også blèse.	'U va' blèseberr, den nýe kånâ i Heimigâ.
blèsepligg'e	1. pigg i slaktevåpen (slår hol i panna på td ein gris) 2. vond, snappsinna	1. Gófa hèv' enn gåmål'e blèsepligg'e liggjandi. 2. Blèsepligga æ det inkji úvandt hav' mæ å gjère.
blídkast	verte blid att	Borgjill blídkast då 'u høyre at dèt Svein ha' sagt va' 'kji vóndt meint.
blídke	gjere blid, gjere blidare Sjå også blidke seg.	Det blídka 'an fælt då 'an såg 'an ha' vunni i Lóttó.
blídke seg	verte blid	Da blídka sikkå då da finge mat'e.
blidr	fargar som er urolege eller glitrande; bruka berre i eintal	Fysst an hève fillí antenne æ det jamt blidr i fjærnsýnæ.
blidre	1. glitre 2. vondt å sjå på, t.d. urolege, sterke fargar	1. Det blidrar så i vatnæ. 2. Det blidra i augó, det va' så blonk a sól å så kvít'e snjór'e.
blidren	uroleg, glitrande synsinntrykk	Eg tikje løyesaumen din æ helst'e for blidren!
blídsklèg'e (V)	blid utsjånad	Den blídsklègji Gunnåren varte allstǿtt så godt líka.
blike	bleke	Blika gjekk fyre kraftútbyggjingjinn alt oppat Hallandsfossæ.
blikne	bleikne	Høytti hèv blikna ette ringsbøygjâ. Lauvi bliknar om hausti.
blikre	blinke, glitre	Det blikrar i lauvæ.
blinde	jernplate til å setje mot omnsdøropninga	Du lýt setje blindâ mót omnæ så det inkji neistar fram 'å tili!
blindekling'e	kling'e som vart lagd i hop med smøret på innsida	Fysst smø̀ri inkji sýnti, varte det kadda blindekling'e.
blindetjug	barneleik (liknar bomme å leite / løyne å leite; den som skal leite vert blinda og skal prøve å få tak i dei andre som er med i leiken)	Fysst mi leika "blindetjug" på heiinn, héle mi helst'e ti' i fjósæ.
blindgòte	gate der det ikkje er hol (på bunad for kvinner; til pynt)	Blindgòtun vare brúka på búnadsskjortunn.
blindgraut'e	graut utan smørauga; bruka berre i eintal	Det æ alli godt mæ blindgraut'e.
blindingji	1. molteplante på det voksterstadiet at bekarblada ennå ikkje har opna seg Sjå også glåpari, graskårt'e og kårt'e. 2. ein slags klegg (chrysops relictus) 3. blind person	1. Du må inkji plukke blindinga, for dei vi' alli mogne. 2. Blindingan æ létte å slå i hèl si' da æ så gålause. 3. Det æ stygt å kadde blinde fókk for blindinga.
blindtròta (V)	svært trøytt, heilt utsliten (vert ikkje bøygt i kjønn, tal eller grader) Sjå også kavtròta, tròta og tròte.	Det va' 'kji unde da våre blindtròta då da kóme heim'tt'e av heiinn, mæ tunge kassa å lang'e vèg'e.
blódarm'e	blodfattig (låg blodprosent)	Da vorte tídt blódarme av einsídig'e kost'e.
blódbògji	samla blodsprut (som når ein skjer over ei pulsåre) Sjå også bògji.	'An trefte bjynnen i bringâ så blódbògjen stód.
blódfæsl	bandasje til å stoppe ei bløding	Fysst blǿingjí hèv' stansa, lýt 'an sipte blódfæsl.
blódhogge	årelate	Fyrr' i tí'ínn blódhoggje da fókk som råd mót mange sjúkdóma.
blódkomle	komle laga av blod og mjøl	Det æ sjella fókk ète blódkumlu i dag.
blódpýsse	blodpølse	'An varte rau'e som a blódpýsse.
blódslivr	klump av størkna (levra) blod	Reisdýri ha' dutte útiv' bergji å låg i blóslivrinn i úrinn undi.
blódslonk	blodtrevl som hengjer seg på tvara (tvòrâ) når ein rører i blodet medan ein slaktar	An lýt rǿre i blódæ mæ same an hèv' rennt det av dýræ, så inkji blódslenkan livre sikkå.
blódstukkjen	blod under huda når ein har slått seg	Lidvår varte så blódstukkjen då den stóri steinen datt né'å fóten 'ass.
blódsyt	blodblanda væske som tyt fram frå sår Somme seier "blódsýt".	'U fæsla seg då det kåm nåkå blódsyt dèr 'u ha' skadt si 'å handebakjæ.
blódteig'e	"betaling" eller "erstatning" for td drap (drapsmannen kunne då sleppe hemn)	D'æ lengji si' det hèv' vòr' tala om blódteigji.
blódtèven	når ein spring hardt og pustar så kraftig at det verkjer i halsen og ein får "blodsmak" i munnen.bruka berre i bunden form eintal og dativ. Sjå også tèv'e	Eg sprang så fælt at eg fekk blódtèven.
blódtròg	stort "tretròg" til å samle blodet i når ein slaktar	Dú bóa lýt halde blódtrògjæ!
blódvassle	blod og væske frå sår	Der kåm mykji blódvassle frå såræ.
blódverk'e	sår som ikkje er betent	Der kjæm'e inkji våg'e ó' an blódverk'e.
bló'ge	få blod på seg	Det æ lyksi ti' bló'ge seg itt an slaktar.
blòke	1. "bukseloket" i den mannlege setesdalsbunaden (H) 2. dei ulike delane av bulen i kuftene til den kvinnelege setesdalsbunaden før dei er sydde saman 3. dei ulike delane av brúsdúkjen i den mannlege setesdalsbunaden, før han er sydd saman. 4. dei to delane i eit fantebuksepar 5. tøystykke av td vadmål	1. Blòkâ ska' helst'e vèr' alt oppat halsnappó. 2. Eg hèv' mynstr ti' adde blòkó. 3. Blòkâ att'å ryggjæ 'å brúsdúkjæ æ kvít. 4. Der va' barre tvæ blòku i a fantebuksepar. 5. Der æ tvæ blòku frammi i brúsdúkjæ.
blokkeklavi	bjølleklave med blokkar på (blokkane dingla som i ei lauvsylje)	Mi have barre ein blokkeklavi, å den gjeng'e Lauvrós mæ.
blóm'e	del av broderiet på setesdalsbunaden (både den mannlege og den kvinnelege)	Blómen æ sauma midjom sylvbóró, midt 'å opplutæ.
blómelilje	lilje med blomeform (td heggelilje, liljekonvall, marihand)	Ungan plukka blómelilju å sette da i vatn midt på bóræ.
blonde	1. blanding (helst væske, td oppspedd sur mjølk) 2. blanding (td språkblanding)	1. Førr'ell da reiste 'å heií om sommåri tykka da kabrette, å fysst da sille bruke det ti' matvæte, blanda da kabrettâ mæ vatn ti' a blonde. 2. 'Er æ slig a blonde mæ úlíke talemål nò ti' dags.
blòte	"fyllekule" (ein eller fleire personar som drikk mykje alkohol over fleire dagar)	Det va' tungt for 'an Tarjei å på arbei' att'e ette dei fæle blòtunn 'an ha' havt.
blòte	når snøen vert våt og blaut så ein søkk igjennom, snøen "ber" ikkje lenger, dette skjer på vårparten; bruka berre i eintal	Det blòta så fælt at mi lute snú. Å blòte æ nòkå som snjóren gjèri, å blotne æ nòkå som mýrí gjèri.
blòti	svært våt og blaut snø (helst om våren) Sjå også vårblòti.	Det kåm enn fæl'e blòti så fókk vorte faste mæ å kjøyre.
bludre	tale utydeleg med lite open munn	'U bludra så lågt at eg høyre alli ko 'u sa. "Inkji bludr sossa, tal så eg høyrer ko du sei!"
bluse	tale fort og utydeleg	Du må 'kji bluse sossa, eg forstend'e 'kji ko du seii.
blægje	drikke mykje og fort; for å sløkkje tørsten	'An blægja å drakk så eg tenkte 'an kunna var' ýlen.
blækte	breke; gjeld sau Sjå også blarre.	Det må vère nåkå gali, for sauen hèv' blækta i heile dag.
blǿmandi	friskleg og raudleitt i andletet (mest bruka om jenter og kvinner)	"Dei blǿmandi kjinní du fyrr'e ha'i, no hav' da bleikna å tèkje ska'i" (gammal stevline).
bløyg'e	kile Sjå også bløygje.	An kan brúke bløyg'e fysst an ska' kløyve stóre trékubba.
bløygje	bruke bløyg'e for å kløyve tre på langs	Du lýt nóg bløygje denné branden for å få kløyv 'an.
bløyte	søyledíkji på ein fǿrslevèg'e.	Fysst der æ bløytu ette vègjæ, då lýt an króke, så satt an kan.
bløyte	1. bløyte, væte 2. gjere rørd	1. 'U bløytte si brau å stelte si biti mæ smø̀r å ost'e. 2. "'Er æ inkji nåkå som bløyter som féla", sa spilemannen.
bløyte brau	helle vatn over flatbraudleiv Sjå også brau.	Eg vi' stelle mi an gó'e ostebiti, å då lýt eg bløyte braui a bil fyri.
bløytt'e	sterkt rørd (kjenslemessig)	Mange vorte bløytte då da høyre immisæren i bé'ehúsæ.
blåbèrbuskji	blåbærlyng	Det æ gama plukke itt blåbèrbuskan' æ tunge av bèr.
blåhúve	lue til småborn (både gut og jente)	Blåhúvun våre av svårt vallmål å våre kanta mæ grǿnt.
blåklædd'e	folk kledde i mørk dress (gjekk ikkje i daleklæi)	Det va' vel helst'e svårte klæi da ha', dei som vorte kadda blåklædde.
blåklæi	dress som menn utanfor dalen bruka (ikkje bunad)	Da gjinge mæ blåklæi ottafor dalen.
blåkupte	stutt kufte av svart vadmål til kvinnebunaden i Setesdal (med løyesaum)	Blåkuptâ vare brúka ihóp mæ svårtestakk'e som kjyrkjeklæi ell' ti' anna fínt brúk.
blåmann'e	person utanfor Setesdal som gjekk "blåklædd'e"; altså utan bunad	Blåmennan, som gjinge blåklædde, skjúlde sikkå út fysst da kóme ti' dalæ.
Blåmannsbygd	bygder nedanfor Gullsmedmoen (ved Byglandsfjord, der ikkje folk gjekk i setesdalsbunad til dagleg)	Fysst an kåm út'å Blåmannsbygdí, såg an mæ ei gong at fókk dèr våre aila.
blåmi	stor mørkeblå sky	Blåmen kan varsle tóreveir.
blåmiltri	kar frå byen (blåklædd'e)	'An æ 'kji nåkå å brý seg om, denna blåmiltren!
blåmyse	tunn myse (myse: del av mjølka som blir att når ostestoffet er skilt frå)	Blåmysâ varte brúka i slåttæ om sommåri.
blånéa	skiftet mellom ne og ny måne	Denne vikâ æ det blånéa, men ti' hægjinn æ det ný.
blår'e	blå farge	Hesten æ helst'e kvít'e, men mi sei 'an æ blår'e, å mi kadd' 'an Blåren.
blåsari	skøyar med gode talegåver (betre i ord enn i gjerning)	Haddvår va' an fæl'e blåsari, som fann på mangt snódig, an kunna 'kji trú på alt 'an fortåldi.
blåse bústein'e	innbille seg at ein er gravid	Det hèv' hendt at kvendi hav' blåse bústein'e
blåstakk'e	stakk til brurebunad i Setesdal; også bruka av jenteborn opp til om lag 12 år ("blåstakk'e" og bórastakk'e er same stakken)	I blåstakkjæ æ der sylvbóru i staen for ei grǿn å tvæ raue lista.
blåstein'e	mørkfarga stein (td i bruk i kvernstein)	Blåsteina å syl'steina i kvinnó var' kadda heigjeitila.
Bóa	kjælenamn på smågut Sjå også bóari og Titta.	"Snille min bóa, vi' du nå lýe".
bóari (H)	kjælenamn på ein smågut Sjå også Bóa og Titta.	Dèr stend'e der tvei snille bóara!
boddi	1. bolle 2. kveitebolle	'U sylte si i boddâ.
bó'fǿr'e	vere i stand til å bere bod eller gå med ei melding	Ungan turve 'kji vère så gamle før'ell da æ bó'fǿre.
bògestiddi	oppmura løynleg plass til å liggje på lur for å skyte reinsdyr med boge (helst i tronge klemstri og skar, ved dyregraver og liknande stader)	'Er æ ennå bògestiddi sòmestad, i heió.
bògji	boge	Ungan tikje gama å skjóte mæ bògji.
bògó	båe (mann og kvinne)	Da kóme bògó i líkfærinn. Eg trefte da bògó.
bógtaske	feittpute på bogen til hesten	Órâ kvíler inn'å bógtaskâ.
bók	bok	'An kåm heim'tte mæ bókó sundeleppa. Far snilt mæ bókjinn!
bòke	feittlaget på reinsdyr (bakarst på ryggen) sjå også bòkerein'e.	Sòme tikje bòkâ æ det beste på reissdýrskrottæ.
bòke	1. ståke med, skuve på, gnu 2. bruka i uttrykket bòke seg fram. Sjå også bòte.	1. Da bòka ti' da finge det ti'.
bòke seg fram	trengje seg fram, skuve andre til sides for å kome seg fram Sjå også bòke.	Gútan bòka sikkå fram i trengslunn.
bòkerein'e	feit og velfødd reinsbukk (som regel bruka om reinsbukk i tida før brunsten) Sjå også bòke.	Æ du heldig'e mæ jaktinn kan du få an bòkerein'e.
bókgrind	bokhylle	A bókgrind hèv' fleire jeddi.
bókró	bokhylle (ofte med berre ein hjell)	Bókróí ha' jamnast'e barre ein jedd'e.
bóksamling	bibliotek	Eg mǿtt' 'ó Tjógjei i bóksamlingjinn. Bóksamlingjí æ òpí kverr dag'e.
boksi	boks (td hermetikkboks eller ølboks)	'An fiskar mæ enn boksi det hèv'e vòre fiskebolla í, å så hèv' 'an nulla enn lang'e sènetaum'e rundt.
bóktré	1. lese- og skrivestativ 2. treplate til å leggje på knea	1. Bóktréi hèv' visst fare sund'e; kan du stelle det? 2. Ånund fekk si a nýtt bóktré.
bóle	opphøgd sirkelforma del av bolesylje Sjå også bólesýe.	Bólun i a bólesýe liggje rundt ytri kanten.
bòlen	opphovna	'U æ bòlí unde augó.
bólesýe	bolesylje (til bunadbruk) Sjå også bóle og sýe.	Bólesýun æ jamt dei tyngste å mætaste av sýó.
bolne	1. hovne opp 2. leggje på seg	1. Fysst an hèv' kusmâ, då bolnar an opp i kjakó. 2. An hèv' létt for å bolne opp disom an sit'e mykji å èt'e godt.
bolteló	tjukk jarnplate med hol i mange storleikar (som smeden brukar når han skal smi boltar) Sjå også ló.	Boltelóí ligg'e på smidjestabbâ i smidjunn.
bóløks	øks (vanleg øks med smal kjeft, til skilnad frå bile, helst bruka til å hogge ved, eller som skogsøks; ordet omfattar også ei liknande øks til å hogge hol for blindnaglar med eller til å hogge mosefaret i tømmerstokken)	Bóløksan brukar an ti' timre mæ.
bomme	stor og halvrund øskje av tre	Det va' viktigt at bommun våre tétte så inkji mellefívrellí kóme inní da.
bomre	1. tung heimelaga kjelke av fjøler og utan stabband Sjå også kjåkkji. 2. grovbygd (om eldre kvinne)	1. Det æ gama løype mange på same bomrunn. 2. Det varte stundom sagt "bomre" om kvendi som våre nòkå stóre å tykke.
bòne	1. beinknutane bak på ryggen (på storbuskap) 2. hoftekammen (på menneske)	1. Kjýrí va' så tjurr at bònun våre kvosse. 2. 'U datt å sló seg 'å eine bònâ.
bórastakk'e	blåstakk'e med sylvbóru i staden for kvåra; også bruka av jenteborn opp til om lag 12 år (blåstakk'e og "bórastakk'e" er same stakken)	Bórastakkjen hève svårt klæi i staen for vallmål.
bórd	1. bord (kjøkkenbord) 2. materialbord	1. Mi have 'kji dúka ti' adde bórdó åkkå. 2. Bórdi va' for stutt.
bórdgang'e	bordsetning Somme seier "bórdgong" (hokjønn)	Der va' tvei å trí bórdganga i dei stǿste bryddaupó, sò stóre våre da.
bórdhald	bordsetning (ved td gjestebod)	Der va' så mykji fókk i dei bryddaupæ at der va' tvau bórdhald.
bórdkrakk'e	lang benk på framsida av stovebordet	Denné bórdkrakkjen æ visst eldgåmål'e.
bórdòkji	labank	Bórdòkan æ 'å undelénæ, å halde ihóp bórdplatâ.
bórdspjørre	bordbrikke, bordløpar	Bórdspjørrâ va' så vént vòví, mæ mange véne liti å a vént mynstr.
bórdstig	bordbein	Dèt eine bórdstigji æ så rikli at eg lýt få gjårt nåkå mæ det.
bordstol'e	understell til bordplata	D'æ úlíleg mæ bórdstǿli som æ vryglne.
bóre	borde	Der æ mange bóru på stakkó, gjåre av sylv.
bòren biti	uttrykk bruka om når ein kjem heim med ein rest av nista som ein ikkje har ete opp (bruka berre ubunden form eintal) Sjå jasebiti og biti.	Bòren biti va' bòren ti' heis å heim'tt'e av høyskógsmonnó.
borg	1. steinmur framanfor langveggen på våningshus, opphaveleg fundament for svolestolpane 2. steinmur i bratt terreng; for å verte kvitt stein, og for å halde jorda på plass Somme seier "stògeborg".	Stògehúsí stóge oppi bakkâ mæ a håg borg frammenat.
borge	1. byggje husmur 2. borge 3. stadfeste	1. Vorte di færige mæ å borge ti' ell'úsæ? 2. Denné bílen hèv' eg borga mi. 3. Detta kan eg borge på at æ satt!
borgji	kome greitt og turrt i hus	Høytti æ godt borgji.
Borgjill	Borghild	Borgjill gjèr' bå' rósemålar å skrívar dikt.
borkelòg'e	væte av bork som ligg i blot i vatn	Da brúka borkelòg'e fysst da reidde skjinn.
borkutt'e	gulbleik farge (bruka berre om hest; vert ikkje gradbøygt) Sjå også blakk'e, blår'e og músutt'e.	Fjórdhestan æ jamnaste blakke ell' borkutte. Mikkjål hèv' a borkutt merr.
borr'e	1. dor til smiing 2. person som trengjer seg fram med makt Sjå også drivi og stú'e.	1. Mæ desse borræ slær eg hòl for boltan i húrejinnæ. 2. An kan var' leidd'e dei borran som alli kunn' vente ti' d'æ deiris túr'e.
borre seg fram	trengje seg fram med makt	Sòme tikjest ljóte borre sikkå fram for å få vère i fysste endâ.
bortgjèven	ha selt sjela si til Den Vonde	Gunnúv spila som om 'an va' bortgjèven.
bortnykt'e	liten, veik (bruka helst om dyr, td eit lam som er sers lite og ikkje trivst, men òg bruka om folk)	Lambi æ så bortnykt at det vare 'kji nåkå av det.
bòs	bøss, strø for td kyr Sjå også bysje.	An lýt have nóg av bòs ti' bysje mæ. Kvílebòs æ au bòs, men dèt æ helst'e håm'e ell' høy.
bossbreie	kledet / teppet som vart lagt nærast eller oppå halmen, dengong dei bruka halm til madrass i senga	Sòme brúka bossbreiu i kvíló ti' ette kríinn.
bosti	kost, børste	'An stelte bosta av hestetogl. 'U leita ette bostâ ti' sópe snjóren av heddunn.
bòte seg fram	trengje seg fram, skuve andre til sides for å kome seg fram Sjå også bòte.	Orm'e bòta seg allstǿtt fram, å varte filli líka.
bóteflókji	"håp om reparasjon"	Der æ alli bóteflókji på desse trøyunn mí.
bótekassi	kasse med utstyr til å bøte klede med	Bótekassen ha' da jamt å samt brúk fyri i gamle dage.
bótestellinga	utstyr eller ting til å bøte klede med	Mamme hèv' bótestellingan i a korg.
bótfærug'e	angrande, klar til å gjere bot Sjå også færug'e.	Bjørgúv varte bótfærug'e på sí gamle dage.
bóttfóri	ein type kjøpte lersko (noko over anklane høge)	Bóttfóran som da brúka førre vite mi inkji kòs' såge út.
bótutt'e	stor fargeflekk eller flekker (om td sauer og kyr)	Tilemarkskjýne våre mykji bótutte.
bótøskje	øskje med utstyr til å bøte klede med	I bótøskjunn ha' da nåli å gån.
bó'vand'e	vanskeleg å få til bords	Sòme som kóme ti' aire å vorte bó'ne mat'e, våre bó'vand'e, vanskelège å få innât bór'æ.
braddandi	drivande, utolmodig etter å kome i gong	Kjètil æ så braddandi, 'an kan alli vente på åkkå.
bradde	vere utolmodig, vere drivande, vere brå	Du må 'kji bradde, mi ljóte have tí' ti å stelle åkkå. Gýró braddar oppi så tí'legt om morgónen. Ein som inkji kan bíe ti' tí'í kjæm'e, å lýt vère fyre aire, han braddar. 'An braddar oppi så tí'legt.
brame	felle i auga (td skarpe fargar)	Løyesaumen bramar, der æ så mange véne liti å týdeleg mynstr.
bramelèg'e (V)	prydeleg, staseleg, vakker (td om rik løyesaum og staseleg pynta person)	Flatelandan kóme så bramelège inn i kjørkjâ.
brand'e	1. ukløyvd, oppkappa ved 2. reisning (ereksjon) Sjå også ve'ebrand'e	1. Stóre bjørka plage eg sage opp i branda mæ ei gong. 2. Eg fekk plútseleg brand'e då eg såg det véne kvendi.
branke	1. veikje, sprekkje, knekkje 2. bryte, vri 3. Bruka i uttrykket å branke isen.	1. Eg datt å sló meg i sía, eg æ ræd'e eg hèv' branka bein. 2. Eg snåva i a grein, så at eg branka vístri okla mitt.
branke ísen	veik is som sprekk når det kjem tyngde på han Sjå også verbet å branke.	Den eini brankar, den airi brýt'e, den tréi i vòkjinn flýt'e. (gåmålt ordtak)
brase	1. lodde med kopar og massing, slaglodde 2. steikje i panne	1. Den eine silesýa æ sund'e, så eg lýt brase æ. 2. Gunnår brasa å steikti.
brasi	sprakande eld	Brasen hèv' visst slokna nò.
bratt'e	bratt	A brott stétt æ vónd å kåm' opp for eldri fókk.
brattlenda	stutt bak krysset (om dyr, helst hest)	Denna hesten æ 'kji vén'e, 'an æ for brattlenda.
brattrausta	1. bygning som har bratt tak 2. stolt kroppshaldning (oftast bruka om høge personar) Sjå også raust.	1. Snjóren ræser létt fysst tòkâ æ brattrausta. 2. 'An va' brattrausta, å gjekk mæ hòvúæ hågt.
brau	flatbraud; bruka berre i eintal Sjå også biti, bløyte brau, braubingji, braubomme, braubýre, braujedd'e, braumòli, braurúve, brausleiv'e, harangebrau og smø̀r å brau.	Det smakar allstǿtt godt mæ brau.
braubingji	musetett binge, plassert i eit kjøleg, mørk og tørr rom (oftast "búret"), der ein lagrar flatbrau, lefser m.m. Sjå også mjø̀lbingji, eplebingji og brau.	Itt an hèv' mykji brau, æ det greitt å have det i braubingâ.
braubiti	passeleg stor bit av flatbrød; hardt flatbrød, eller gjennombløytt og med smør	Danil hèv' feit'e braubiti ti' nyste.
braubomme	trekar til å lagre lefser og flatbraud i, tilpassa storleiken på leivane Sjå også brau.	Det æ greitt mæ braubommu for músó.
braubýre	stor trekiste med flatt lok (musefritt; bruka til å lagre flatbrød i) Sjå også býre og brau.	Der æ tjø̀rekrossa på braubýrunn.
braujedd'e	hjell til å ha flatbraud på Sjå også jedd'e og brau.	Der låg barre tvei leiva på braujeddæ.
braukast	fire leiva med flatbraud	Tóne bløytte a braukast ti' nóss.
braumòli / brausmòli	stykke av flatbraudleiv Sjå også brau, mòli og brausleiv'e.	'U sylte si av braumòló.
braurúve	stabel med flatbraud Sjå også brau.	Braurúvâ datt n'i tili, 'u varte for håg.
brausleiv'e	flatbraudleiv Sjå også brau, leiv'e og braumòli.	Det gjekk gjinni an brausleiv'e ti' manns.
brausodd'e	flatbraudsoll (matrett av knusa flatbraud og mjølk) Sjå også sodd'e	Eg hèv' vòr' braulaus i a håvt år, så eg hèv' alli ète enn einaste brausodd'e.
brausyll'e	få mat heime eller på støylen sjølv om ein ikkje er i nær slekt med vedkomande som serverer maten (om slektskap som er mindre enn syskenborn)	"Mi æ så mykji i hóp at eg tikje mi æ brausylle", sa Såvi.
brausyllske	få mat på støylen sjølv om ein ikkje er i nær slekt med vedkomande som serverer maten (om slektskap som er mindre enn syskenborn)	An talar om brausyllske fysst det gjell'e fókk an hèv' mykji mæ å gjère, å som an treffer tídt.
braut	1. skråning med "laus" sand eller grus 2. kanten opp frå vegen, der snøen som er brøytt vekk ligg Sjå også snjóbraut.	1. Ungan hoppa i brautinn, sprunge å húva. 2. Eg tèk'e brautí ette brøyteplógjæ mæ snjófræsæ, så eg fær kjøyre greitt opp ifrå túnæ.
brautægje	braubomme laga av tæger	I brautægjunn mí æ der róm ti a håvt tjug håvnepte brausleiva.
bredd	1. kant (td på ei bytte) 2. kanten av td eit bratt fjell	1. Der æ a sukke i breddinn 'å byttunn. Åne æ plent på breddó. 2. An må inkji våge seg út'å breddí.
breffe	1. stor og kraftig kvinne; vil gjerne syne seg fram 2. kvinne med uvyrden tale Somme seier "braffe".	1. Anne æ a breffe, det æ sjella an sér makjen. 2. Borgjill va' a fæl breffe, 'u tala mest'e som an anleggsslusk'e.
breffelèg'e	tjukk (mest berre bruka om kvinner) Sjå også breffe.	Der gjeng'e a breffelegt kvendi ette vègjæ.
breffen	tjukkfallen	Åni å Gýró våre breffne å gó'mósne.
bregd	endring, avvik	Dei som arbeie mæ løyesaum'e have úlíke bregdi i saumæ.
bregde på	1. forandre på 2. endre på fargar eller mønster i bunadsaum	1. Tór bregda alli a grand på måli fysst 'an va' ti' Bý'n. 2. Yngjebjør bregda nåkå líti på saumen, mæ aire liti 'ell èg brúkar.
breggje å læ	le høgt og støyande	Karan breggja å lóge, da ha' det visst gama.
breiari	person som breier høy	'U va' breiari dèt sommåri.
breidke	gjere breiare (helst bruka om veg)	Da halde no på mæ å breidke vègjen oppi Garan.
breie	breitt område; td teig med høy som ligg på marka for å turke i sola Sjå også kvirvle og verbet breie.	Mi ha' a fæl breie mæ høy útivi då regni kåm. Eg såg a heil breie mæ reissdýr i dag.
breie	Jamne graset utover marka, med rive. Når ein slår graset med orv vert graset liggjande delvis i haug. Å slå gras med stuttorv var tungt arbeid og var mannsarbeid. Å "breie" var som regel kvinnearbeid. Sjå også substantivet breie.	Ei jente breidde ette tvei slåttekara. Breislejentâ brúka jamt mufla fysst 'u breiddi.
breie attivi	dekkje til	Svålaug breidde attive braurúvâ da ha' baka den dagjen.
breiemjø̀l	mjølet ein spreier på bakstrebordet når ein bakar flatbraud og lefser; berre bruka i eintal	Bakstrekånun have an haug'e mæ breiemjø̀l innmæ sikkå fysst da bake.
breilenda	brei over lenda (om td hest)	Merrí va' breilenda å væl ihópkåmí.
breiskle	breie utover Sjå også breiskle si og breisklen.	Om morgónen, itt an hèv' rise opp, lýt an breiskle fyddâ ette si.
breiskle si	1. gjere seg større, bruke meir plass enn turvande 2. "ta mykje plass" og vil vise seg Sjå også breiskle og breisklen.	1. 'An breiskla si så at eg fekk inkji sitje innmæ 'an. 2. 'An breiskla si å tala heile tí'í, så ingjen aire finge kåme ti'óri.
breisklen	plasskrevjande Sjå også breiskle og breiskle si.	Det æ breiskli mæ stakka.
breisle	gras som er raka ihop på ein slåtteteig	Fysst breislejentun ha' raka ihóp å kådt grasi, då ha' da stelt a breisle.
breisleitt'e	breikjaka Sjå også langleitt'e, raudleitt'e, rundleitt'e, smalleitt'e og tunnleitt'e.	'An æ breisleitt'e plent som gófa sin.
breislejente	jente som breier etter ein slåttekar	Breislejentun gjinge mæ a ríve å breidde ette karan som slóge.
brekkfudd'e	breiddfull	Nò æ mjåkkbyttâ brekkfudd, så nò lýt du stiltre di inn'tt'e ó' fjósæ mæ 'enni.
brekkísen	1. den beste eller flinkaste av fleire personar 2. den personen som byrjar, t.d. å slåst bruka berre i bunden form eintal	1. Eg hèv' høyrt mangt, men dèt va' brekkísen! Ragnill va' den fælaste av da, hú va' brekkísen. 2. Gunnår va' brekkísen!
brèm	brem	Brèmi på húvunn skjyggjer for sólinn.
brèmhúve	skyggelue Dei fleste i Hylestad seier "brimmhúve"	Brèmhúvâ kan vèr' hǿg å have i fótball, for den som stend'e i mål.
brend'e	skade på hest når ein klyvjar (under søylefòtó vert det varmt og tett så hårlaget vert ljosfarga eller hårlaust og det vert varig skade)	An måtte passe godt på så inkji hesten varte brend'e.
brenne	1. ved 2. mengda med kaffi ein brenner i ei kaffébrenne	1. Tjurrvé'e æ allstǿtt gó' brenne. Lauvstývi va' tjurr å gó' brenne om vetren. 2. "A brenne hell'e 'kji kå a håv vike", sa Gunnår.
brenne	hårlaget losnar under søylefótó (Om hest som går lenge med tyng kløv og ikkje får lufte seg. Sveitte og varme kan føre til at hårlaget losnar og det kan verte varig skade. Er støylsreisa lang kan ein måtte ta av kløva og lufte hesten på halvvegen)	Då da kóme å' støyli ette dei heite å tunge reisunn, å tóke av klyví, såge da at hesten ha' brunni unde trýgjâ.
brenne kvé	lage "tyggis" (ha tunne bjørkenevrar over elden og etterpå i vatn; då vert det ein klump som ein kan tyggje)	Sòme tótte gama sjå om da finge ti' å brenne kvé.
brenne seg	1. uttrykk om å gjere ein dårleg handel eller td vere for seint ute med eit eller anna 2. brenne seg	1. Eg hèv' brent meg på mang enn bílhandel. Eg hèv' brent meg førr'e mæ å inkji sjå ette rútetíó i rútetabellæ. 2. Brenni dikkå inkji, bonn, fysst di røyte snårta opp i luftí!
brenne ti'	setje i gong i full fart	Eg måtte barre brenne ti' for å vare færig'e i tí'i.
brenne út kjæsen	1. få vekk vond lukt og smak av kjæsen; ein slo gloheitt vatn i bytta og reingjorde denne 2. desinfisere separatoren med gloheitt vatn	1. Hèv' du brent út kjæsen? 2. Mi brende helst'e út kjæsen om sommåri.
brennegras	brennesle	Brennegrasi veks'e i feit å djúp jórd.
brennenosle	brennesle	Brennenoslun vorte inkji brúka i suppe førr'e.
brennespar'e	bestemt type vedomn der ein får utnytte brennverdien i veden betre (ved å stengje noko att for trekken)	Då dei brennesparan kóme, va' det a stórt framstig, for då fekk an útnytte vé'en bèt'e.
brett'e	brett (på papir, tøy o.l.)	Brettin 'å dúkó lute vère beine! Sjå ette brettó, at da fýast!
brev	1. papir (bruka berre i eintal) 2. kontrakt, skjøte 3. etikett 4. brev Sjå også blendebrev.	1. Det slong mykji brev rundt syppeldunkan. 2. Eg hève brev på at eg eige denné teigjen. 3. Eg tikje flaskâ æ helst'e tóm fysst eg hèv kåme né'at brevæ! 4. Det vare sendt mindri brev nò 'ell førr'e.
brevast (H)	skrive brev til kvarandre	Sku mi brevast?
brevhús	eldre ord for posthus	D'æ lengji si' 'er va' brevhús.
brevlepp'e	papirlapp	Eg fann nåkå brevleppi mæ gåmó skrift, som slunge lause, så eg passa på da.
brevpòsi	papirpose	Førre va' det barre brevpòsa 'er va', 'er va' alli plastikkpòsa.
brevpæningji	papirpengar (pengesetlar)	Brevpæningan kunn' vèr' hǿge, endå om an hèv bankkórt.
brevsekk'e	papirsekk Sjå også brev og sekk'e.	Brevsekkjin kunna fórt gange hòl 'å fysst det va' vått úti.
brevsýnt'e	1. uttrykk bruka om person som har lært å lese 2. uttrykk helst bruka om person som ikkje ser til å lese utan briller	1. I gamle dage va' det 'kji adde som vår' brevsýnte. 2. Eg hèv' dimka så at eg æ 'kji brevsýnt'e leng'e, kå fysst eg hèv' brillu.
brík	låg vegg (låvebríkjí) Sjå også ive adde bríka.	Vi' dú Bóa klíve ive bríkjí å flí mi siptelykjilen?
brillu	brille; bruka berre i fleirtal	Eg hèv dimka, så eg sér inkji godt nóg mæ brillu helle.
brimm'e (H)	brem	Brimmen æ hǿg'e itt sólí skjín'e.
brimse	bremse Somme seier "bremse" eller "brymse"	Torbjør ville brimse, men brimsun tóke alli, å 'u laut kaste si av sykkelæ i dei bratte bakkâ.
bringe	bringe, bryst	Håvår hève så stór å sterklèg a bringe. Det æ vóndt i bringunn itt eg hóstar.
bring'e	brystkasse på dyr	Bógtréí liggje imót bringjæ på hestæ.
bringeklemm'e	1. smerte i brystet 2. psykisk påkjenning	1. Eg fekk slig an bringeklemm'e, eg trúr eg lýt finne midisíni. 2. Anne fekk slig bringeklemm'e då Tårål reiste ifrå 'enni.
bringeklút'e	strikka klut (same som bringeskjinn,men ikkje laga av skinn)	Gamle kånu, å kvendi som ha' súgarbonn, brúka bringeklút'e førr'e. Bringeklúten gjekk néd ti' oppstyttâ å útunde faslan, å mest'e oppât halsnappó.
bringekodd'e	mellom framføtene på eit dyr, "pute" med feitt	Itt an slaktar, krossrister an ive bringekodden. Der æ líti udd på bringekoddæ.
bringeskjinn	brystduk av mjukt saueskinn med ull (bruka av kvinner; til vern td mot troddi)	A bringeskjinn æ varmt å hell'e godt på vermden.
bringesýe	stor sylje i bringa (bolesylje eller lauvsylje)	I kvendehópæ glitra å singla det i bringesýu. Bringesýun æ gjylte ell' gullvéra.
bris	feitt rundt endetarmen	Fysst inkji rasstarmen fógar seg sjav'e, så fydder an í bris itt an steller ti' brispýsse.
brispýsse	heimelaga pølse (Ofte laga av hjernemasse, bukspyttkjertelen og noko feitt frå inne i magen. Dette vart fóga saman til ei pýsse som vart turka og stundum røykt)	I fjernsýnsseriæ "Fjellmat" stella da sikkå brispýsse.
brissel å fikrell	kjemisk stoff til å beise ullgarn med før ein tilset farge	Brissel å fikrell laut an have førr'ell an lita valmåli svårt.
brjósk	brusk	Sòme ète brjósk, det ska' vèr' helsigt.
brjós'nål	pyntenål for kvinner (ikkje til bunad)	Det va' a kavendi vé' brjós'nål! Brjós'nålin have an tunn'e.
brjóst	1. bringe 2. bryst	1. Eg fekk vóndt i brjóstæ å laut reise mæ sjúkebílæ. 2. Eg hèv' vòre ti' mammografí mæ brjóstó.
brjóste	lérreima på klyvsalen som går framom brystet på hesten (og er fest i klyvmeisan) Sjå også brýste (V).	Brjóstâ æ viktig itt an klyvjar i bratte mótbakka.
brjósvé'e	halsbrann; bruka berre i eintal Sjå også bíten.	Det æ vóndt å få brjósvé'e, det svíer i halsæ å i bringunn.
brjótast	skiljast (når mjølka skil seg ved tilsetjing av syrna mjølk eller osteløype)	Fysst mjåkkjí hèv bròtest, kan an sjóe æ ti' gumb'e. Mjåkkjí va' så súr at 'u brautst.
brjóte	1. bryte 2. smelte i elv eller vatn (om is som vert broten opp; slik at det vert ope vatn) 3. plage	1. "Brjót 'kji av ríveskapti fysst du brúkar det sossa!" 2. Nò fèr'e ísen på åne ti' brjóte. 3. Det va' syndetrègji som braut 'an Haddvår.
brjóte av si	bryte arm eller bein Sjå også brjóte.	Andrés braut av si fóten mæ 'an hoppa på skjí.
brjóte bórdskjikkjen	oppføre seg udanna ved eit måltid (t.d. ete med lue på)	Jón va' allstǿtt fæl'e ti' brjóte bórdskjikkjen fysst 'an sjala si.
brjóte bræ	opne augo etter svemn	Det æ godt brjóte bræ itt an æ útsvævd'e.
brjóte í	setje i gong	Nò ljóte mi brjóte í sku' mi var' færige i tí'i.
brjóte i fótó	veksesmerter	Førr' i tíinn va' det sòme unga som brute i fótó, å det kunna vère kalleg vóndt.
brjóte i målæ	1. kome i røysteskifte 2. verte på gråten	1. Då eg braut i målæ, laut eg bigjève å syngje. 2. Lív braut i målæ då 'u tala i líkfærinn 'å fai sí.
brjóte måli	knote (leggje om til bymål)	Det æ mange som brjóte måli itt da kåme ti' Bý'n.
brjóte om	forandre seg (om veret)	Veiri brýt'e om, å vrí'e seg på austri, å då vare det vel regn?
brjóte opp	dyrke jord	Kjètil braut opp så mykji ný jórd at 'an fekk diplóm.
brjóte opp'tt'e	1. rive opp gammalt sår eller skade 2. bryte opp gamle frostskadar kvar vår (huda sprekk)	1. Svein braut opp'tt'e den gamli úmeien. 2. Såvi ha' ska'fròsi om vetren mæ 'an sette snòru, å så va' det så vóndt fysst det braut opp'tt'e om våri.
brjóte stakkjen	forme stakkskóren slik at spríkjin ligg greitt (bruka både om når ein saumar "spríkjin", og når ein legg stakken bort etter bruk)	Det æ viktig å brjóte stakkjen så 'an heng'e greitt ti' 'an ska' brúk' 'an att'e.
brjå	lyn	Brjåi ha' slègje néd i a fure.
brjå	lyne; bruka berre i eintal Sjå også veileike.	Det va' harlegt dèt det brjåddi. Det brjådde fælt fyrr'ell tóra sló.
brjåing	lynblink	Det va' i ei brjåing, så mi rýmde inn'tt'e.
brodd'e	1. groe på potet Sjå også brodde. 2. metalpiggar som ein fester i skosolane på vintersko; bruka berre i fleirtal Sjå også brydde.	1. Eplí vare visne å våke itt da have lange brodda. 2. Svein ha' brodda unde skó, avdí 'er va' svikhålt.
brodde	rive av groane på poteter Sjå også brodd'e og brydde. Somme seier "take broddan".	Tårål va' så svårt'e 'å hondó; 'an ha' brodda eplí.
bróedótter	brordotter (niese)	Eg æ sjå bróedǿttó mí no mæ hægjí.
bróer	bror NB: I td ordet "broer" fell "r"-en bort når fyrste bokstaven i ordet etterpå er ein konsonant (sjå det andre dømet)	Gýró hève ein bróer å tvæ systa. Bróe min å brǿan dí stròke mykji i hóp.
Brói	1. onkel, vert bruka både sjølvstendig og i hop med namnet Sjå også faibróer og moibróer. 2. besteven	1. Eg spúr' 'an Brói om eg måtte fý' 'ó ti' Òveinang. 2. Kom nå Brói, så ska' du få nåkå ǿl av mi!
Brokkâ	stadnamn i Valle	Tårål Nómeland meinte at Brokkâ i Valle varte kasúsbøygt avdí garden va nýare 'ell Brokke i Hylestad.
bròkålbèr / bråkålbèr	trollheggbær Sjå også bròkål'e. Somme seier bròkålebèr eller bråkålebèr.	Bròkålbèrí æ gjiftige.
bròkål'e	brakal (trollhegg) Sjå også bròkålbèr.	Bròkålen æ mest'e som a úgras i skógjæ.
bròm	1. små bjørkekvister med mykje knuppar (td bruka til lokkemat innmed rypesnarer; bruka berre i eintal) 2. raklar på td bjørk og selje Sjå også klukt, rjúpesnòre, gar'e, streng'e og snòrelíne.	1. An lýt hav' godt bròm mæ stóre knuppa itt an sèt'e snòru. 2. Det æ mykji bròm på bjørkó i år. Rjúpun hav' ète bròmi av kvistó. Da brúka bròm ti' fór for saui å gjeita itt da ha' líti fór.
bròmbuskji	knippe av bjørkeris (med mykje knupp eller bròm på; ein sette ein busk på kvar side av rypesnara for å lokke rypa gjennom kluktí)	Fysst an sèt'e rjúpe snòru æ det viktigt å finne góe bròmbuska.
bròme	gå og ete bjørkeknuppar (om rype som et bròm)	Eg såg rjúpun mæ da bròma i dag, oppi líinn.
bròmepòsi	krås hjå rype	I bròmepòsâ var' maten múld'e sund'e.
bròmpòsi	krås	Bròmpòsen æ lívsviktig'e for matmeltingjinn å' rjúpó.
brondutt'e	mørkebrunflekkut; gjeld storfe	Vetrongjen va' brondutt'e å kvít'e unde magâ.
brònebléme	brannblemme	Eg fekk nåkå bròneblému då eg prǿvde å sløkkje grasbrannen.
bròni	stad i skogen der all vegetasjon er brend (for å bruke staden td til dyrking)	Der veks'e mykji gjeisskór'e i dei gamle brònâ.
bró'sòn'e	brorson (nevø)	Den eini bró'sòn min æ fæl'e ti' spenne fótball.
brossi (H)	sengeteppe vove av garn i mønster med fleire fargar, sydd saman i dobbel breidde Sjå også rugge og fillerugge.	'U breidde brossen ive kvílâ.
bròt	1. handreiskap av tre eller jern til å flytje / lyfte tunge ting med Sjå også hakebròt. 2. bratt bakke, brekke 3. vrangbord, fremste delen på ermane på genser / jakke Sjå også oppslag. 4. brot	1. Hèr æ a passelèg bjørk som eg kan stelle a bròt av. 2. Då mi kóme út'å bròti å såge heim'tte, finge mi nýe krefti. 3. Bròtí på genseræ våre så slitne at 'u ville spite nýe. 4. Der va' bròt i fótæ mí, så eg varte nøydd'e ti' gjipse.
bròte	velte på noko tungt med eit bròt	Mi ljóte vèr' tvei ti' bròte denné steinen hít i røysí.
bròtelèg'e (V)	kraftig; bruka om personar	Mikkjål æ bròtelèg'e å sterk'e.
bròten	1. omvend til tru på Gud 2. vondt sår i silestaden (om hest; alvorleg og ofte varig tilstand)	1. Då Andrés varte bròten, spila 'an alli slåtta mei'. 2. Hestan have a filli gróhold, så fysst hesten va' bròten, så va' det alvårleg.
brotfǿrt	bruka om føret når folk eller dyr bryt gjennom skaren	"Fysst det æ brotfǿrt æ det helst'e úmògeleg å gange på skjí", sa Eivind.
bròthoggjen	sløv, veldig uskarp (om øks)	Øksí æ sò bròthoggjí at 'u æ plent øyelagd.
bròti	1. ei mengd, mange 2. vase av tømmer under fløyting Sjå også øye bròti.	1. Der va' an bròti mæ fókk på fótballkampæ. 2.
bròtúvi	stor kraftig kar (som ofte "bryt seg fram") Sjå også storbròten.	"Bròtúvan passe inkji ti' vèr' sylvsmé'i!", sa Knút.
bròtøks	øks til å dele opp kjøt med	Bròtøksí va' 'kji brúkandi ti' anna 'ell ti' sakse opp kjø̀t mæ.
brú	bru	Den gamle brúne æ mest'e ròtí. Der æ fín'e vèg'e midjom dei tvæ nýe brúó.
brú	gripebrett og strengehaldar på fele/hardingfele	Koss æ brúí på dei nýe félunn dí?
brugde	ryggstø Sjå også brugdestól'e.	'An studde seg ti' brugdunn då 'an reiste seg frå stólæ.
brugdebenk'e	trebenk med ryggstø (brugde)	Brugdebenkjin æ gamle å vént útskorne 'å brugdó.
brugdestól'e	halvhøg stol med nærast halvsirkelforma ryggstø, gjerne 3 bein Sjå også stól'e, kubbestól'e, vaggestól'e og brugde.	Da ha' enn brugdestól'e i stògunn som va' så gó'e å sitje í.
brúkari	person som driv ein gard (eigar eller forpaktar)	I Prestegaræ hèv' det vòre mange brúkara.
brúke	1. drive ein gard 2. bruke Sjå også brúkari.	1. Torkjell hève brúka på mange gara. 2. "Brúkji viti, bonn, tenkji dikkå om!".
brúke seg	1. arbeide hardt 2. kjefte ut nokon	1. Mi brúka åkkå plent det mi kunna, men mi vorte inkji færige mæ arbeiæ den dagjen. 2. "Inkji brúk deg!", sa Mamme mæ den oppǿsti mannen.
brúlé	1. brurefylgje 2. "leggje bruled"; dvs leggje steinar i ei rekkje der brurefylgjet har gått	1. Heile brúléi kjøyre mæ hest å kjerre. 2. På heió kan an finne brúlé fysst an gút'e ell' a jente hèv funne si a gjipte ó an anné dal'e.
brulle si (H)	brette seg, krumme seg	Tòkeplatun brulla sikkå fælt då lǿâ mest'e brann opp.
brún	augnebryn Sjå også bræ.	Brúnin hinge mest'e né' i augó på 'ó.
brund'e	brunsttid	Rúkattan æ fæle ti' míge rundt húsí i brundæ.
brunde	1. vere i brunst; bruka om hanndyr som lagar lydar 2. fare i risskog i vårknípâ	1. Då eg va' i skógjæ, høyre eg nåkå rare lýda, det måtte vère a dýr som brunda. 2. Æ an plent fórlaus'e, lýt an brunde.
brundebukk'e	1. bukk som leitar etter brunstige geiter 2. også bruka i overførd tyding om menn Somme seier "runnbukk'e".	1. Brundebukkjen gjeng'e i gjeitehópæ å snusar. Da sleppte brundebukkjæ inn ti' gjeitó, så da finge sjå om der va' nòken som flaug. 2. Det hèv' vurte tala om brundebukka i ungdómshópæ.
brundelupt'e	lukt av brunst (om ver og bukk)	Bukkan have sterkare brundelupt'e 'ell veirin.
brunnsråte	lang stokk på stativ (som vektstong til å lyfte ei bytte med vatn opp or ein brunn)	Brunnsråtâ æ gåmó å ròtí.
brúrebrett'e	uttrykk bruka når stakkskóren på setesdalsbunaden har brett seg opp	Der æ brúrebrett'e på stakkskóræ 'enni Margjitt.
brúrebøysti	det finaste kjøtstykket eller kvitosten som brura skulle få (skulle liggje øvst på "brurebordet"); bruka berre i eintal	Brúrebøysti va' lærsteikjí av sauefaddæ.
brúrefýi	brurefylgje (på veg til eller frå kyrkja)	"Ko mange va' der i brúrefýæ då Bjúg å Targjær gjipte sikkå?", spúre Tårål.
brúregåve	gåve som brura gjev til brudgomen	Pål fekk så vé' a brúregåve av 'enni Angjær.
brúrelâ	brurekrune	Valle húsflídslag ha' fudd'e brúrestas'e mæ brúrela ti' útleige.
brúrering'e	giftering med mykje doblar på (for menn og kvinner; helst berre bruka under sjølve bryllaupet)	Eg fann enn gåmål'e brúrering'e i enn kjistili oppå skjeltilæ.
brúreslag	bruremarsj, brureslått	Spilemannen gjekk fremst'e i fýæ å spila a brúreslag.
brúresvein'e	oftast ein bror til brura; han var ein del av fýisfókkjæ Somme seier "brúsvein'e". Sjå også brúrkåne.	Brúresveinen va' av dei fremste i røkkjunn fysst da gjinge at kjørkjunn.
brúresøyningji	middag som vert koka den første bryllaupsdagen (i eldre tid, då bryllaupa kunne vere i mange dagar)	I brúresøyningjæ brúkar an det beste kjø̀ti an hèvi.
brúrkåne	syster til brura og syster til brudgomen som del av fýisfókkjæ Sjå også brúresvein'e.	Brúrkånâ va' jamt syster å' brúrinn ell' brúdgåmæ.
brús	brus (kolsyrehaldig leskedrikk)	Dèt va' a våkt brús!
brúsdúk'e / brjósdúk'e	vesten i den mannlege setesdalsbunaden	Hèr sér du enn gåmål'e brjósdúk'e.
bruse	1. små kvister av furu med turre nåler (til å gjere opp eld med) 2. bål som gjev god varme	1. Brusu æ góe å gjère 'å mæ. Det vare bysutt'e mæ brusu inni. 2. Nò ha' du ellt opp a gó' bruse!
brúsk'e	"dott" i panna (på somme sauer)	Stuttróva smòlogg have brúsk'e i blèsunn.
brúske seg	vekse seg tettare i baret	Grænan brúske sikkå fórt itt da hav' nóg av ljós å plass'e.
brúskjen	mykje greiner og kvistar (stort i omfang; bruka om tre)	Brúskne furu have havt det godt. Den furâ æ brúskjí å stórkvistutt.
bruskle	rasle (td med papir)	"Inkji bruskl sossa mæ avísunn, eg høyre alli ko da seie i radióæ!"
bryddaup	bryllaup	Det va' a stórt bryddaup, mæ mange útlaupara.
bryddaupskost'e	drikkevarer som ein kjøpte inn til eit bryllaup	Nò æ 'an âv ette bryddaupskostæ, Såvi.
brydde	setje broddar under skosolane Sjå også det andre verbet brydde.	Dreng brylte allstǿtt opp a skópar ti' vetræ. Fysst det æ glèrungjen, æ det viktig å brydde skóne. Nò ljóte mi brydd' åkkå godt i desse hålkâ.
brydde	1. spire, om korn og andre vokstrar 2. take av groane på poteter (bruka sør i Valle) Sjå også brodde og det andre verbet brydde.	Konni hèv' brydda i åkræ nò. "Det bryddar strå, det sveller knupp."
brydding	det ytste av hårpelsen på eit dyr (td mår, rev)	"Èg veit inkji ko brydding æ for nòkå", sa Åni.
bryggjekopp'e	lagga stavkopp som vart bruka til ølbryggjing	"'Er æ nóg alli etti gamle bryggjekoppa som an kan få kaupt", sa Torbjør.
brykk'e	brøk	Fysst an ska' leggje ihóp úlíke brykka, kan 'an setje da på a bukselòk.
brylle	tale høgt og kvasst	Bjynn brylla så hågt å vóndsklegt at ungan vorte ræde.
brylt'e	broddsette skosolar	Det æ trygt å vère godt brylt'e itt det æ svikhålt.
brýne nòsí	gnike seg på nasen (oftast bruka om born som er trøytte og kjedar seg)	Itt ungan brýne nòsí æ det på tí'i å leggje da.
brynne	gje husdyra drikke	Det æ greitt mæ drikkekar, så slepp'e an å brynne.
brýrí	bryderi	D'æ mykji brýrí å sipte dekk tvæ vendu i åræ itt an hèv' fleire bíla.
brysje	stort uhell (i tale eller handling)	Det va' néri mi gjåre brysju då mi rive néd omnspípâ. Det va' a brysje då mi forsåte åkkå.
brýste	lérreima på klyvsalen som går framom bringa på hesten (og er fest i klyvmeisan) Sjå også brjóste	Brýstâ lýt vère stromm så inkji klyví síg'e attigjænom i bakkó.
brýste	skryte	Mange rugge kara brýsta inkji mæ styrkâ sí.
brýste på	gå på med for mykje kraft	Sauin brýsta på så gjæri gav etti.
brýste seg	vise motvilje (ikkje fysisk, men td truge)	Ånund brýsta seg då da vill' hav' 'an ti' vèr' leiari i stýræ for heievègjen.
brythogg	uskarp øks Sume seier "bròthogg".	Denne øksí æ barre a brythogg, så an kan 'kji brúk' æ kå ti' kjø̀t.
brytje	1. hogge kjøtstykke til middag (med brythogg) 2. leggje i gryta	1. Det va' helst'e mannen i húsi som brytja kjø̀t. 2. Gýró brytja n'i grýtâ sòden massi kjø̀t, for mi våre så mange denné sundagjen.
brytøks	øks til å dele opp kjøt med	Fysst an brúkar brytøksí ti' å déle kjø̀tlèmin mæ, så kan an 'kji brúk' 'æ ti' anna.
bræ	augnehår; bruka berre i fleirtal Sjå også brún.	'U ha' så mørke bræ å brúni.
bræ	smelte Sjå også bråne.	Itt an kjæm'e på heií å inkji hèv' vatn, lýt an bræ snjór'e. Ska' eg bræ detti smø̀ri? Birgjitt Ròtunn brædde kvåe for ungan, 'u va' så grei å spørje itt mi ha' skrapa kvåe. Å bræ tåg gjåre mi i slaktingjinn.
bræ seg	varme seg ved ein gloheit omn Sjå også bræ.	'An brædde seg innmæ omnen då 'an kåm så fròsen av heiinn.
bræ å brúni	augnevipper og augnebryn Sjå også bræ og brún.	'U va' mjørk i bræ å brúni.
bræe	solvarme som varer ei stund (sterk og trykkjande)	Dei vesste bræun i slåttæ arme meg út.
bræle	brøle, rope høgt	Fyddebassan bræla fælt då da gjinge framom åkkå.
bræse	1. stygg og utflytande flekk, klyse Sjå også verbet bræse og bræsutt'e. 2. ei feit kvinne (Hylestadmål)	1. Der æ a fæl bræse på skjortunn mí, så eg lýt två 'æ! 2. Tvæ fæle bræsu gange nårigjænom gongji.
bræse	1. steikje (med mykje feitt) 2. bruka i uttrykket bræse seg ti'. Sjå også substantivet bræse.	1. Gunnår bræsa å steikte si kjø̀t i ponnunn.
bræse seg ti'	flekke til kleda Sjå også bræse.	Det va' då fælt som du ha' bræsa deg ti'.
bræsutt'e	flekkut, ureint; vert ikkje gradbøygt Sjå også substantivet bræse og verbet bræse.	Eg kan 'kji gange mæ desse bræsutte fyreklææ.
brǿsnål	brystnål, brosje (smykke av sylv, tinn osv)	Torbjørg fekk a vé' brǿsnål av góme sí.
brǿstfeldig'e	falleferdig (om bygning)	Mange av dei gamle støylsbúó hav' vorte helst'e brǿstfeldige.
brøy'sle	tjukt lag med nysnø, så det er tungt å vasse	I vète hèv det kåme den eine brøy'slâ ette den hí.
brøysli	mykje snø der ein ferdast (på veg eller i utmark)	'Er æ så brøy'sli úti at eg lýt starte snjófræsen.
brøyte	1. tilsetje syrna mjølk eller osteløype for å få ostemassen til å skilje seg 2. gå eller køyre som førstemann i nysnø 3. brøyte snø	1. Eg vi' stelle mi haglette av feskjí mjåkk, å då lýt eg brøyte mæ nåkå líti súrt. 2. Vi' dú Òlav brøyte, som hèv' dei breiaste skjíne. 3. Eg hèv' inkji brøytt mykji i vèt'e.
brøyting	når mjølka har skilt seg (når ein lagar gumb'e)	Det varte a gó' brøyting av desse gumbekaslâ.
brøytingji	hjelpemiddel til å skilje mysa frå ostestoffet (til kabrette eller gumb'e) Sjå også brøyte.	'An kan brúke súr mjåkk ti' brøytingji.
brøytt mjåkk	mjølk som har surna og skilt seg (kunne også brukast til súrost'e)	Om sommåró, itt búskapen va' 'å heiinn, ha' 'kji dei som våre heimi onnó mjåkk ti' matæ 'ell brøytt mjåkk.
brå	smelta feitt av kjøt; bruka berre i eintal Sjå også flòt.	D'æ godt mæ nåkå brå attat nósmatæ. Det vare líti brå itt an steikjer magert flesk. Fleskji va' så feitt at det varte 'kji kå brå i ponnunn.
brådøy	døy brått (td i ulykke)	Da finge a sjokk då den lisle jentâ brådǿi.
bråen	smelta (ofte bruka om smør)	Eg lýt hav' bråi smø̀r attat kompó.
bråk	1. utstyr (jernbøyle) til å make skinnfellar med (gjere dei mjuke) 2. ein slags kam med handtak til å reinse linfibrane	1. På garó ha da som régel a bråk hít i lǿunn an sta'e, ti' å møykje skjinn mæ. 2. Førr' i tí'inn dyrka da lín hèr oppi dalæ, å då laut an hav' a bråk ti' å møykje fíberan mæ.
bråne	smelte, tine Sjå også bræ og verbet tíne.	Smø̀ri brånar i varm'e graut'e. Snjóren brånar i túnæ nò.
brår'e	fortfarande, snappsinna	Gjermund æ så brår'e, 'an tòler alli å var' mótsagd'e.
brås	"billeg" stas, overdriven pynting av seg sjølv	Flatelandan ha' mykji brås på sikkå itt da sille ti' kjørkje.
bråse	kvinne med fyldig og raudleitt andlet	Anlaug va' a bråse, å varte inkji gjipt.
bråse seg ti'	stase seg for mykje	Det var' sjella líka itt fókk bråse sikkå ti'.
bråselèg'e	1. stort og rundt andlet (bruka om vaksne folk) 2. storslegen, staseleg	1. Å vère bråselèg'e va' jamt a teikn på at 'an va' for feit'e. 2. Det va' an bråselèg'e amtsstút'e da ha' kaupt nò.
bråsen	1. stort og rundt andlet (bruka om vaksne folk) 2. flott (men noko "for mykje")	1. 'An æ så bråsen å feitlagd'e i andlitæ. 2. Løyesaumen må inkji vère for bråsen, då tikje sòme at det skjemmer út. Den sýâ æ så bråsí.
bråsleitt'e (H)	rundt og fyldig andlet	Gunnår hèv' vorte så bråsleitt'e i di seiste.
bråvóndt	brå smerte	Det æ bråvóndt å vare vafsestungjen.
bú	1. mindre og helst lafta bygning Sjå også høybú, sètebú, slåttebú. 2. butikk Sjå også kråmbú.	1. Búin på støyló våre små å mjørke. 2. Fókk mǿtast på búinn.
bú seg	førebu seg	Mi ljóte bú åkkå på filnare tí'i nò.
búdròs	flokk med buskap (storfe)	Bøykjen va' så slemm'e at heile búdròsí tók út, å la' 'å vatni.
búdrått'e	mat frå buskapen (smør, kjøt og liknande)	An fekk mykji búdrått'e itt búskapen va' på støyli om sommåri å ha' godt beiti.
búe	1. gjødsle (husdyrgjødsel) 2. spreie husdyrgjødsel ut på åkeren om våren 3. spreie husdyrgjødsel frå mittingjinn på støylen før ein reiste heim om hausten	1. An lýt búe godt ska' an få gó' avling. 2. Papa kjøyre lórt'e, å mi hí búa. 3. Adde våre mæ å búa på støylæ.
búfardag'e	siste dagen med buskapen på støylen Sjå også búfarsell'e og búfartembe.	Búfardagjen va' det allstǿtt ståkji.
búfargraut'e	oftast graut på heilmjølk som vart reidd før folk reiste med bufærdí heim av støylen	Det va' góslegt å sitje ihóp adde å ète búfargrauten.
búfarkveld	siste kvelden med buskapen på støylen (før ein flyt heim om hausten)	Búfarkveldi stelte da tídt enn ell'e på støylæ, å det va' mangt som laut gjèrast førr'ell da reiste heim'tt'e om morgónen. Búfarkveldi sille mi búhage, førr'ell mi reiste heim'tt'e av støyli.
búfarost'e	osten som var den siste ein yste før búfardagjen	Búfarosten va' fersk'e å gó'e ète itt an kåm heim'tt'e av heiinn.
búfarsell'e	bål som vart samla i hop og brent kvelden før folk reiste frå støylen (ei slags feiring eller markering) Sjå også búfardag'e og búfartembe.	Det varte brúka bå' fure, grån, bjørk å lyng i búfarsellæ.
búfarstrykk'e	å vere uvel etter å ha ete mykje (i samband med å ete opp maten som var att dagen før ein flutte heim frå støylen)	Eg minnest mi ungan finge búfarstrykkjen jamt búfarskveldi.
búfartembe	siste store måltidet på støylen før ein flutte heim att om hausten Sjå búfardag'e og búfarsell'e.	Da åte búfartembe kveldi førr'ell da reiste heim'tt'e av støyli.
búflòti	samling av buskap frå mange gardar	Nò æ heile búflòten nórd i siljehagâ.
bufse	slengje, føykje	Tårål va' så vónd'e at 'an bufsa bókjí n'i veggjen.
bufse út	rote til, grise til	Itt an hèv' bufsa út, då lýt an två ette seg.
bufsen	stor og uflidd person	Æ an eisemadd'e, kan an vèr' så bufsen an vi', men inkji fysst an búr ihóp mæ aire.
bufsi	mann som er stor og uflidd	Ungan våre ræd'e den fæli bufsen.
búfærd	samling med dyr og folk som skal på heia	Búfærdí røkkte ette støylsvègjæ.
bugde	1. v-forma bjørkekvist til å feste ei rypesnare i 2. bøyg	1. Bugdâ lýt an stinge djúpt n'i snjóren så inkji rjúpa greier å ríve seg laus. 2. Ormen krèk'e i bugdu.
bugde seg fram	krype i bugdu	Ormen bugda seg fram.
bug'e	bøyg Somme seier "bjug'e".	Bjalkjen stó' i enn bug'e, då 'an kåm i bend mæ da rindti.
bugjen	1. bøygd (mest bruka om tømmerstokkar og folk) 2. hjulbeint Sjå også langbugjen.	1. Danil æ lang'e å bugjen, men fair 'ass va' bugnare. Åsan i búinn æ bugne. 2. Sigúrd va' så bugjen i fótó då 'an va' líten.
búhage	1. ete opp resten av maten før ein reiser heim frå støylen 2. gjere seg ferdig med eit arbeid (og rydde skikkeleg opp etter seg)	1. Itt mi búhaga, kunna mi mest'e var' for mette. 2. Nò hèv' eg plent búhaga ette meg!
búi	person som bur i eit hus	Gunnår æ búen i Sýgâ.
Búí	daglegvareforretning; t.d. Coop Hylestad	Hav' da kaffé på tibód néd'å Búinn nò?
buke	1. skuve, slite tungt 2. i ferd med å verte	1. "Sku' mi prǿve å buke denné steinen útom vègjen?", spúre Torgrím. 2. Det bukar seg ti' úveirs nò.
buke mæ	streve med, halde på med	Salmund buka mæ opptakjæ sí i vikevís.
bukke seg ti'	"uver kjem smått om senn" Somme seier "bòke seg ti'".	"Det bukkar seg ti' nò, så mi ljóte nøyte åkkå så mi få høytti unde tòke", sa Stein.
búkongji	den leiande og sterkaste kua i kuflokken	Blómerós va' búkongji på Fisstøyl.
bukse seg	dra opp buksa når ho har glidd for langt ned	"Du lýt bukse deg førr'ell du kjæm'e inn, hellis var' du ti' skamdan!", sa Kristí mæ 'an Lisl'-Ånund.
bukselòk	1. øvste delen av dalebuksa framme 2. "hjelpemiddel" i brøkrekning (forma som eit "bukselòk")	1. Bukselòkji æ vént løyesauma. 2. Det va' greitt å brúke bukseslòk fysst an sill' leggje ihóp úlíke brykka.
buksu	bukse (bruka berre i fleirtal. Jfr. engelsk trousers og shorts) Sjå også bròk.	Buksun mí æ hòl'å 'å njó.
buldr'e	person som bråkar mykje	Ånund va' ein av dei fælaste buldró eg hèv' treft.
buldre	streve	Mi buldra fælt mæ å flytje di stóre treskjeverkji på trandó.
buldren	høgmælt, bråkete	Buldrne drykkjebassa lýt an passe seg fyri.
buldri	bråkete	Der va' tidt så buldri, mæ mykji húving å håg'e musikk'e.
bul'e	1. overkropp 2. genser, jakke (utan ermane) Sjå også frambul'e og bakbul'e.	1. "Eg håpar at viti 'ass Pål veks'e mæ bulæ", sa Anlaug. 2. Bulen stramma så ive magjen at 'u måtte røkkj' 'an opp'tt'e å spit' 'an stǿri.
búlège	støl utan fjøs der kjyrne nótta seg	Búlègâ måtte liggje lúnt ti'.
búlempe	stor mus	Mi vite inkji om búlempun æ an anné rasi 'ell dei vanlège mýsan.
bulig'e	tjukk	Torjús æ buligare 'ell 'an Bjynn.
bultren	tykkfallen, "rund"	Svein va' bultren å feit'e.
bumsen	ha ugrei tale eller framferd (gjeld personar som "kjem brått")	Pål va' så bumsen, 'an tala tídt førr'ell 'an tenkti.
búnadsspong	sylvplater på sylvbelte (vert og bruka i blåkuptu og i stakkslínun)	Desse búnadsspengan hav' vòre i a gåmålt sylvbelti.
bundingsgån	garn til å lage loddar med	Bundingsgåni kan an au binde si sírål âv.
bundingsnål	"loddenål" til å binde lodda med	"Bundingsnål" æ nóg a eldri ór' for "loddenål".
bunga	bulande (td metalplate)	Platâ va' bunga, så eg fekk avslag i prísæ.
bung'e	utbuling, bulk, kledningsbord som har slått seg Sjå også bunge si út.	Kaslen hève an bung'e i botnæ, å då sýe det seint på a plate.
bunge si út	bule ut ( td vegg, metall) Sjo også bung'e.	Húsi æ så ròti at veggjen bungar si út. Omnsplatâ ha' vorte så heit at 'u ha' bunga si.
bungjen	holt, bøygt (om td bordplanke)	Æ planka for bungjí så kan an 'kji brúk' 'æ ti' nåkå som leitar på.
bungutt'e	bulkete, hol, bøygd (om td bordplanke)	Den gamli, bungutti kaffékaslen hèv' vòr' i støylsbúinn åkkå så lengji eg minnest.
bunt'e	sølvbunt, sølvbunke (Descámsia caespitosa) gras; bruka berre i eintal	Dýrí líke alli bunt'e, túvun vare standandi etti.
buntegras	sylvbunke	Buntegrasi veks'e i túvu, å æ filli fór.
búr	fyrste høgda i stabburet Sjå også búrsvòl, búr, lopt og loptsvòl.	Førr' i tí'inn ha' fókk gjinni maten i búræ.
búrahonn	bukkehorn (kanskje signalhorn)	Honní på desse bukkjæ kunne vare nåkå fíne búrahonn.
búrsvòl	svalgangen i fyrste høgda i stabburet Sjå også búr, lopt, loptsvòl og svòl.	Búrsvòlí æ barre på eine sí'unn av loptæ, dèr búrsdynní æ.
búrt'e	kvist til å hengje kaffikjelen på	Ånund va' svirp'e hít i an runni å skar si an búrt'e, å då va' det 'kji lengji førr'ell kaffékaslen kåm 'å sau'!
burve seg (H)	grave seg i nasa	Sveikadden sat å burva seg.
burve seg fram	trengje seg fram i ei folkemengd	Å burve seg fram æ alli greitt.
burven	1. ugrei framferd (tek lite omsyn) 2. unøyen, ufin, ugrei (manglar "sosiale antenner") Sjå også burvi.	1. Den burvni sveikadden varte alli líka, 'an gjåre barre som 'an villi sjav'e. 2. Herjús va' så burven, 'an gjåre mest'e ingjenting greitt.
burvi	1. uhøvisk person 2. ein ting som er unøyaktig eller ugreitt laga Sjå også burven.	1. 'An æ an burvi, 'an lýt allstǿtt trengje seg fremst' i kǿen. 2. Den burven vi' eg inkji have standandi frammi i stògunn.
burvi (H)	"busemann" (størkna slim i nasa)	'An sat å kleia seg i nòsinn, å gróv út burva.
búrøkkje	buskapsrekkje	Jónsokdagjen va' der mange búrøkkju som sille at Finndalæ.
bus	smått avfall (sop) Sjå også busutt'e.	Du lýt duste av di busi på buksó førr'ell du kjæm'e inn!
búsalt	Blanding av salt og mjøl til å gje buskapen når ein vil få dei etter seg (bruka berre i eintal)	Mamme gjekk fyre kjý å ha' an saltsekk'e mæ búsalt i hondinn.
búsbeiti	beite for buskapen Somme seier "búbeiti".	Búsbeiti æ âvbeitt nò.
busbrett	feiebrett Sume seier bysbrett.	'U tók límen å busbretti å sópa tili.
buse út	"strø rundt seg"; oftast på golvet, med sagflis, smular, høyrusk e.l.	Inkji bus nå út, no som eg plent hèv' tvègje tili!
búsètestópp'ús	stolpehus for ein búsèti.	Búsètestópp'ús æ det sjella an høyrer om.
búsèti	person som budde hjå andre, og heldt seg sjølv med mat	Sòme rósemålara våre búsèta.
buskji	busk	Den buskjen æ i vègjæ, eg lýt hogg' 'an néd.
buskle	1. riste opp kvílebòsi 2. lyden ein får ved å riste eller bla i td avispapir	1. Mæ same mi kóme at støyli laut mi buskle opp kvílebòsi. 2. Du må 'kji buskle sossa mæ âvísunn fysst eg vi' høyre nýhendí i radióæ!
búskóg'e	skogen eller fellesbeitet der husdyra beiter om dagen Sjå også gjæsleskog.	Búskógjen åkkå held'e oppunde fjøddi.
buskrí	"noko som sleng" ("grovt avfall" td i ei gammal hytte)	Kunn' mi 'kji barre kaste detti buskríi.
búslag'e	buskapsslag	Tilemarkskjýne tótte mi va' an grei'e búslag'e.
búslit	konkurs	Tí'in æ fillne nò, så det hèv' vorte búslit.
búsló	vegen der buskapen gjekk i utmarka	Búskapen fýgde allstǿtt búslóinn.
búslæpe	veg etter buskapen som gjekk og beitte i utmark (heime og på heia)	Búskapen héldt oppi búslæpun i útmarkjinn.
busme	søle, misse noko	Då tóreflóne kåm, busma mi fælt då mi sille få inn høytti.
busmen	ureint, rotete (ofte bruka om hus og personar)	Det æ busmi i Útistog, men dei tvei sveikaddan æ nå helst'e gamle au.
busmi	ord bruka om å ikkje få med seg alt (noko ligg att)	Det va' busmi gjårt, detta fjósstelli ditt!
busse	1. bussing, lager (av støypejern, messing eller tre ("trébusse") 2. "lager" som held spænólen på plass midt i kvinnauga	1. Det skreik fælt i bussó fysst treskjeverkji sveiv mæ vasskraft. 2. Bussâ téttar att'e auga i undesteinæ i kvinninn.
busse imót	ha motgang	Det hjelpte inkji om Gunnår bussa imót gjipti som fairen vill' hav' 'an ti.
busse kara	gode vener	Busse kara tikje gama rǿe.
busselèg'e (V)	velfødd	Einår va' rund'e å busselèg'e.
bussi	1. ven, kamerat (berre bruka om gutar og karar) 2. velstandsmann (gjerne velfødd)	1. Sku' mi vèr' bussa? 2. 'An va' an bussi, rund'e å trivlèg'e.
búst'e	mann med "primitiv" framferd (og ofte "grov" utsjånad)	Bústan have tídt vanskeleg for å finne sikkå greie kvendi.
búste	kvinne med nauten framferd	Mange bústu vare alli gjipte.
bústein'e	forsteina foster; berre bruka i eintal	Kjýrí ha bústein'e.
bústeleg (H)	nauten	Tòróv æ helst'e enn bústeleg dreng'e.
bústelèg'e (V)	ugreitt stelt i kledevegen, dårleg kroppshaldning, mindre ven utsjånad	Gunnår va' helst'e bústelèg'e, úsjålèg'e å stússen.
bústi (H)	snørr som har storkna i nasa, i fast form Sjå også snykk'e og búvi.
bústivili	pinnsvin	Bústivla æ 'kji å sjå hèra.
bústó	støyl på heia utan fjøs, kvileplass for buskap i utmark	Mi sette åkkå ti' kvíle mæ bústónæ.
búsúgari	lam som stal mjølk frå kyr (lamma var tekne vekk frå mødrene, som skulle mjølkast) Sjå også hark'e.	Búsúgaran våre nóg líti være som slakt om hausti.
busutt'e	mykje boss; vert ikkje gradbøygt Sjå også bus.	Der vare helst'e busutt'e rundt omnen fysst an eller.
but	bod	Der æ tíe but i Bíbilæ.
bútró	område der buskapen går mykje (så det syner i terrenget)	Staven eg fǿre bort låg midt i bútróinn.
butt nei	tvert nei	Gýró fekk butt nei då 'u spúre om å få låne kjåkkjen.
butta	kappa i lengder (om tømmer)	Æ da butta adde stokkan?
butt'e	stuttkappa tømmerstokk	"Fíre méter va' di stysste an kunna kadde an butt'e som sille seljast", sa Knút.
butte	kutte tømmerstokk eller vedstrange i høveleg lengd Sjå også butte seg.	Stokkjen va' så tung'e at mi vorte nøydde ti' butt' 'an i tvei for å greie å drag' 'an fram. Stokkan vorte butta ette koss da vår' vaksne.
butt'e	1. tagal, tverr 2. sløv, ukvass (avrunda egg)	1. Torgrím va' helst'e butt'e då mi kóme ti' tale om dèt som ha' hendt. 2. Níven æ så butt'e at eg kan alli brúk' 'an.
butte imót	1. støyte i mot 2. motgang i livet	1. Fysst eg rælar i desse røyræ, buttar det imót, så då må 'an vèr' tétt'e. 2. Fysst an "mǿter veggjæ", då buttar det imót.
butte seg	kome borti noko og skade seg noko Sjå også butte.	Dynní va' så låg at eg butta meg i blèsa så eg såg sjynnu.
buttforskór'e	sko med tverr tupp	Karan brúka helst'e buttforskó.
buttfyri	1. uskarp odd eller egg på reiskap Sjå også núv'e. 2. ugrei, tverr og vrang person (H)	1. Øksí mí æ så buttfyri at eg må hav' stei'hoggji. 2. 'An æ plent buttfyri i dag!
buttili	Flaske av glas. Ordet vert sjeldan bruka om mindre flasker opp til ein halv liter og om flasker av plast.	'U safta fem buttila mæ kjyssebèrsaft.
bútunn'e	ha lite buskap	Mi våre helst'e bútunne i haust.
búve	kvinne som gjer noko dumt i fullt sinne	Den gamle búvâ kjepta út adde, å reiste ifrå mǿtæ.
búvèg'e	veg etter husdyr til eller frå beite eller støl	Margjitt fýgde búvègjæ, for den va' så grei'e gange.
búveleg (H)	dum oppførsel i fullt sinne
búvi (V)	1. "busemann" (slim som har storkna i nasa) Sjå også snykk'e og bústi. 2. person som steller seg vitlaust og dumt	1. Ungan stóge úti å fruse, mæ búva i nòsinn. 2. Sjå den búven!
búvidd'e	viltspringande; bruka om husdyr	Kjýne sprunge plent búvidde, det va' nóg bøykjen da våre ræde.
bý (V)	storfe	Det va' jamt ungan som lute gjæte býttæ.
býens	byaktig	Det va' býens å krulle seg førr' i tí'inn.
býensgjår'e	fabrikkprodusert	Denné brugdestólen hèv' eg inkji gjårt sjav'e, 'an æ býensgjår'e.
bygd
bygdebikkje	person som går rundt og fortel sladder	Mi have inkji høyrt om nåkå bygdebikkju på lengji.
Bygdeléne	Særnamn for Hovet, Haugen og Bjørgum.	Den gamle stavkjyrkjâ som varte riví på attenhundretalæ stó' på Bjørgum 'å Bygdelénæ.
bygderøkkje	bygdesladder	An ska' alli lýe for mykji ette bygderøkkju.
bygdesvipi	lokal likskap i ei grend (td framferd, talemåte)	Det tikjest ennå vère nòkå bygdesvipi i sòme grendi.
byggje bort pæninge	låne bort pengar (mot ei viss godtgjering av ein eller annan slag)	Mi æ helst'e sylle 'enni Gunne, så mi tótte mi ville byggje bort nåkå pæninge så 'u kunna greie seg.
byggje seg	byrje i arbeid (og dermed tene pengar) Sjå også take på seg.	Førr'e laut an jamt útó' bygdinn for å byggje seg.
byggkomle	komle laga av byggmjøl	Da åte byggkomlu itt da inkji ha' etti epli.
byggtukkji	graut av bygg med feskjí mjåkk	Det va' sjella da reidde byggtukkji, for den feskne mjåkkjí va' for dýr ti' brúke ti' kvendags.
bygji	1.den bøyelege delen av ein boge, som ein strammar snora med Sjå også bògji. 2. kvistfri ung trestamme som ein kan bøygje og bruke til ulike føremål. 3. forma til å halde på plass noko som er bøygt (td holk, ambar, smørkopp)	1. Góe einérimni æ godt brúkelège ti' bygji. 2. Eg lýt finne mi bygji ti' å stelle mi nýe klyvmeisa. 3. Bei'vaksne å kvistlause imni av raun'e våre góe ti' gjère bygji av.
byglendingji	mann frå bygland	"Byglendingan æ létte å kåm' ti' mæ", sa Gunnår.
býhjúringji	hjuring som ser etter storkrøter (býtti)	Det va' hardt vère býhjúringji itt der va' mykji flygji å býtti sèna.
byklari	mann frå Bykle	Eg trefte an byklari då eg va' ti' Bý'n i gjår.
býkvåe	vanleg tyggegummi Sjå også kvåe.	Býkvåâ æ léttare å tyggje 'ell heimekvåâ.
bylgjeblèk	bylgjeblekk	Eg sipte út bylgjeblèkji for tíe år sía å la' takstein'e.
Bý'n	Kristiansand	Gunnår reiste allstǿtt ti' Bý'n å handla fyre jól.
byngje	1. skròvig ku eller merr 2. tjukk kvinne	1. Ska' 'u snart bère, denna byngjâ dí? 2. Der æ nóg fleire byngju i Amérika 'ell hèra i Nòrik.
býre	stor trekiste med flatt lok, musetett, bruka til å lagre korn / flatbrød / mjøl Sjå også braubýre, mjø̀lbýre og konnbýre.	Braui låg i býrunn.
býreròk	høy som ligg att på marka etter ei høybør Sjå også ròk.	Breislejentâ tók býreròkjí.
býretal	tal på byrder i td ein høystakk	Nò hèv' denné høystakkjen býretali! Býretali kunna ymse ette ko vanskeleg det va' å få høytti heim'tt'e om vetren.
býretòg	taug lagt dobbelt med litt avstand, bruka til å bere høybør med Sjå også býr.	Býretògji skjèr'e n'i hæran itt an bèr'e tunge høysbýra.
byrr'e	1. vassmengde til å drive td ein kvernkall, stamp eller ei vassag; bruka berre i eintal 2. kraft i t.d. motor Somme seier "børr'e" Sjå også kvinnebyrr'e og byrre på.	1. 'Er æ for fillen byrr'e ti' male ennå. 2. Der va' fæl'e byrr'e i dei nye bilæ 'ass Taddeiv.
byrre	bruka i uttrykket byrre på.
byrre på	presse på, skunde på, anne til, vere ivrig for få noko i sving Sjå også byrre og byrr'e.	Kjètil byrra på så mi sille få arbeii unda. Det æ mange som byrre på for å byggje kultúrhús. "Fysst an gjipter seg gåmål'e, byrrar det så på mæ ungehópæ", sa Gamle-Pål.
byrte	1. stelle med 2. verte betre (om veret)	1. Eg byrta mæ det ti' det fór ti' brenne. 2. Eg trúr det byrtar seg opp'tt'e.
bys	1. smått avfall, sop 2. "strø" til husdyr i bås	1. Ånund sópar bysi opp i a bysbrett. 2. Håmhakk æ godt bys for kjýne i båsó.
bysbreie	fillerugge Sjå også rugge, fillerugge	Den slitne bysbreiâ brúkar eg ti' leggje unde tjelli i kvílunn mí.
byse	"strø rundt seg" når ein arbeider med td høvel eller annan reiskap	Du må 'kji byse sossa; sóp opp'tt'e spækjin ette deg!
byse út	"strø rundt seg" (oftast på golvet, med sagflis, smular, høyrusk e.l.) Sjå også buse út	Du bysar út fysst du tægjer i stògunn. Det æ fælt ti' byse út rundt omnen.
bysje	stor kvinne som er rufsete kledd	Bysjun have vanskeleg for å klæ sikkå greitt.
bysje	strø sagflis eller mose e.l. på liggjeplassen for buskap Sjå også bòs.	Itt húsdýrí få mat'e mæ mykji væte í, lýt an bysje godt fyr' da, så da få liggje tjurrt.
bysje í seg	ete fort og mykje	Æ an hólsolten, kan an bysje í seg mest'e ko det æ av mat'e.
bysje undi	ete noko lite mellom måltida, helst noko nest føre eit måltid	No æ mi 'kji så soltne, for no have mi bust undi.
byskji	1. busk, holt 2. mark som er tilgrodd med buskar	1. Eg vassa i byskjæ å varte sílevåt'e né'âti' ett'å regni. 2. Førre va' det slåtte, men nò æ det barre byskji.
byste	børste (med børste eller hender)	Bysti av dikkå snjóren førr'ell di kåme inn i stògâ!
byste seg	kjemme håret	Om morgónen byste mi åkkå allstǿtt.
bysutt'e	mykje boss	Æ det bysutt'e, brúkar eg límen.
býte	1. grense til kvarandre 2. dele, skifte 3. handle utan mellomlegg Sjå også býti og býte si.	1. Dei tvei bǿndan býtte mæ Hamrebekkjen. 2. Sku mi býte sèt? Da býtte sikkå reisskjø̀ti ette jaktí. 3. Sku mi býte i níven, å dú fær klokkâ?
býte mæ ljåræ	bruka om to eigarar som slo gras ved ei byteline	Det æ sjella mi høyre om å "býte mæ ljåræ" nò ti' dags.
býte si sund'e	gjere for mange ting samstundes	An kan 'kji býte si sund'e.
býte si ti'	1. skifte arbeid 2. skifte ut ting og kjøpe noko anna 3. gjere lik innsats	1. Èg kan bake, å dú kan saume, så då kunn' mi být' åkkå ti'. 2. Eg trúr eg vi' býte mi ti' an anné traktór'e. 3. Sku' mi být' åkkå ti' detti arbeií?
býte sikkå	dele ein ting mellom to eller fleire; bruka berre i fleirtal	Mi vi' býte åkkå a sǿtepli.
býtestreng'e	grenseline mellom eigedomar	Býtestrengjen gjeng'e frå åne å i bei' líne oppå hægste heií.
býti	grense mellom jordeigedomar Sjå også býte.	Kòri gjeng'e býti?
býtjell	fabrikklaga ullteppe Sjå også heimetjell, kjørkjetjell, kvíletjell, tevlingetjell og tjell.	Býtjellí æ tunnare 'ell dei heimevovne.
bytne	1. tette med skjåskjinn (td ein holk med væske i, som skulle fraktast på hesterygg eller mannerygg) 2. kome til botnar Sjå også bytni.	1. An lýt bytne så det vare tétt. 2. Dublungjen bytnar for tí'leg i hòlæ!
bytneskjinn	skinn til å bytne ein holk med Før vart det sagt "bytnaskjinn".	An lýt have bytneskjinn på hókkó itt an klyvjar da.
bytni	tetning med skjåskjinn under loket på ein holk fylt med væske Sjå også bytne.	Bytni laut vère plent tétt itt an fǿre rennandi vòre på hesteryggjæ.
bytningji	1. liten holk, hjuringholk 2. person som er "dum" 3. holk med botn i båe endar (spunsehol og spuns; td "brennevínskagg")
bývallmål	fabrikklaga vadmål (i motsetnad til heimevove)	'An kaupte si bývallmål ti' dei nýe grautekuptunn.
bæg'e	1. belg 2. fosterhinne (folk og dyr) Sjå også bæge.	1. Bægjen kan vèr hǿg'e have fysst an vi' gjèr' 'å. 2. Då mi slakta, såg eg at der måtte vèr' nåkå gali mæ bægjæ.
bæge	1. drage belgen (trekkspel, orgel, i smie m.m.) 2. drepe Sjå også bæg'e.	1. Dei gamle trǿorgelí som an laut bæge mæ fótó vorte kadda for "salmesykkel". Eg hève vòre mæ å bæga i smidjunn. 2. Flí mi flugesmikkjen, så ska' eg bæge denna flugâ!
bægflette	flå skinnet av eit slakt utan å krossriste (for å få det av heilt, td når skinnet skal brukast til mjø̀lhít)	D'æ ingjen som hèv' brúk for å bægflette slakti lenge'.
bægflett'e	skinn som er bægflett
bægjari	ein som dreg belgen	Knút va' bægjari då da smía den dagjen.
bægje	avverje	No bægjer úlykkâ av!
bægje	drikke mykje og fort (samanhengande, store slurkar) Sjå også bæse og lemje.	'An bægja å drakk å varte alli útysst'e.
bægjevåg	kraftig handtak på smiebelgen	Bægjevågjí lýt vère lageleg å få tak í for sméen.
bægskrapari	siste barnet til ei kvinne	Bægskraparan var' tídt nåkå kjæktepòsa.
bækte (H)	gjeita bæktar, t.d. for å rope på kjeet sitt Sjå også mækre.
bæn	setebeinet
bænå	1. øydelagt, utslite (ordet vert bruka for moro; trykk på fyrste staving) 2. ikkje ope beinbrot (trykk på båe stavingane)	1. Skóne mí æ bænå, da lèke som síla. 2. Det va' viktig å få beiní i rétt stilling fysst ska'en va' bænå.
bærast	betrast	Nò æ det så 'an hèv' fare ti' bærast, Danil. Mi have sète mang an dag'e å venta på at veiri ska' bærast.
bære dé!	stakkars deg! (trugsmål)	Bære dé, disom sauin dí kåme né'å den nýsåddi plænen min!
bæse	drikke fort og mykje Sjå også bægje og lemje.	'U bæsa å drakk ti' 'u va' útysst.
bæse	1. lage bås for husdyr 2. bruka i uttrykket bæse biti.	1. Eg lýt bæse i fjósæ.
bæse biti	kvile etter maten Sjå også bæse og biti.
bǿli	bol Sjå også músebǿli, humlebǿli og vafsebǿli.	Æ der vafsa i dessa bǿlæ?
bǿn	1. bøn Sjå også bé'e. 2. bokomslag (H) 3. bønne (H) Sjå også bø̀n (V).	1. 'An ba' a bǿn. 2. Bókjí va' så mykji brúka at bǿní va' plent útslití. 2. Bǿni vurte alli dyrka hèra i evri dalæ.
bø̀n (V)	1. stiv perm på ei innbunden bok (somme seier "bókbø̀n") 2. bønne Sjå også bǿn (H).	1. Bókjí va' så mykji brúka at bø̀ní va' plent útslití. 2. Bø̀ni vurte alli dyrka hèra i evri dalæ.
bǿne	be om, tigge (bé'e si)	Hèv' an alli nòkå ting lýt an barre bǿne si.
børsenåvåri	navar som børsesmeden bruka	Tarjei Dysje va' an gjètórds gó'e børsesmé'e, å børsenåvåren ligg'e kansi ennå på Dysje.
børsesmé'e	yrkestittel for person som "smidde børser"
børsetrump'e	børsestokk
bǿrsl	Uttrykket er bruka i samband med at det vert gjort ein avtale om handel av eit husdyr, men at kjøpar skal overtake dyret på eit avtala tidspunkt i framtida. Samtidig vert det avtala kven som har ansvaret for dyret, og difor må bere tapet om det skulle daude / verte sjukt / skada i tida fram til leveringstidspunktet. Dette ansvaret er bǿrslí.
bǿrte seg	vise sinne	Svein æ ti' bǿrtar seg, å ingjen tòre sei' 'ó imót.
bǿse seg	arge seg opp; ofte for å utfordre ein annan; gjeld både menneske og dyr	Pusi bǿste seg då 'an såg den stóri hunden.
bǿst'e	1. trå etter, ha lyst på, ha lyst til 2. vere morsk (H)	1. Gunleik va' bå' ǿr'e å bǿst'e ett' 'enni Tóre. 2. Inkji vèr' så bǿst'e, Dreng!
bǿte út	betale bot (pengar)
bǿtevó' / bótevó'	von om å få reparere ein ting som er utsliten eller øydelagd; oftast bruka i nektande form	Denné sykkelen æ så øyelagd'e at der æ alli bótevó'.
bøygje	bøye, bye, regn eller snø	Nò kjæm' 'er a fæl bøygje, så nò ljóte mi kåme åkkå inn'tte.
bøyk'e	insekt som er mindre enn ein klegg (står stille i lufta; legg egg som vert til makk under huda på storfe)	På støylæ varte búskapen stundom så for bøykjæ, at da sèna å tóke út.
bøyle seg	1. Når td kyrne vil stangast, legg hovudet på sida og ned mot jorda, ser sinna ut og vil "varsko" at no vert det snart alvor (stanging). 2. unngå augekontakt (fordi ein ikkje kjenner seg vel i situasjonen) Somme bøyer ordet med a-ending; bøylar, bøyla, bøyla.	1. Da bøylte sikkå, dei som ville vère garsjagari. 2. Eg veit 'kji ko det æ 'u gjeng'e bøyler seg fyri.
bøyste	stor og tjukk middelaldrande kvinne	Den ljóshære bøystâ va' allstǿtt så godt i lag.
bøysti	1. stort kjøtstykke 2. stort dyr	1. Det va' ingjen som våga å take dèt stóre bøysti, fókk trúdde sikkå inkji ti' ète det opp. 2. Det va' a stórt bøysti da skute inni Finndalæ.
bå' / bådi	både	'An tikjest vi' have bå' i pòsi å sekk'e.
båe / båi (V)	båe	Båe karan kóme daskandi. Båa jentun sauma sikkå stakka. Bògó bonní finge nýe vetti ti' jóle.
båi (H)	båe	Båi tvei vi' vèr' mæ.
båi slagjen	båe slag	Mi hav' båi slagjen, bå' raue å grǿne sǿtepli.
båkk'e	1. liten teig 2. mellomrom mellom to staurar i ei hesje	1. Førr' i tí'inn ha' kverr gar'e sin båkk'e 'å kjyrkjegaræ. 2. An båkk'e va' jamt på trjú stig.
båkkstǿre	sidestolpe i kubås	Båkkstǿrun gange frå flóstokkjæ ti' simsinn.
bån	barn	Å båni mitt, hève du slègje deg?
båndǿmi	senilitet; bruka berre i eintal, og mest alltid i hop med preposisjonen "i", og dermed i dativform Sjå også bån, fjatren, fjatre, i vodró og vadre (tyding 2).	'U varte så kalleg i båndǿmæ dei seiste årí 'u livdi.
bånebrogd	ein unge som gjer ei "umogi" handling Sjå også bån.	Gófa sa: Du må 'kji vère så har'e mæ ungjen, detta æ barre a bånebrogd.
bånedage	tida då ein var barn
bånekrakk'e	krakk med hol i plata til å setje eit lite barn i
bånekrúdi	liten flokk med born	Angjær kåm mæ an heil'e bånekrúdi attí seg.
bånelaug	vatnet ein vaskar eit nyfødt barn i	Nékånâ sýtte for bånelaugji.
bånemòn'e	to til tre års aldersskilnad mellom sysken; bruka berre i eintal Sjå også bån.	Der æ an bånemòn'e midjom 'enni Hæge å 'ó Tór.
bånemål	talemålet ein lærde seg som barn	"Kverr bygd ska' dikte stèví i sitt bånemål", skríva Knút Jónsson.
bånepíne	stol som ein plasserte born i (barnet sat fast i stolen)	Eg sette 'an Bóa i bånepínâ, så 'an inkji sill' ska' si.
bånerís	dvergbjørk Sjå også bån.	Eg tikje bånerísi æ så vént at eg hève det i a staup på bóræ itt eg æ på støylæ.
bånesjúkji	engelsk sjuke, rakitt	Eg fekk bånesjúkjen å kunna 'kji gange førr'ell eg va' ive tvau år.
båneskræme	noko til å skræme born med	Fókk ha' bjøddehandlaran ti' båneskræme, for dei sille vère så kallège.
bånestròk	barneleik (born som leikar, utandørs og innandørs)
bånetal	1. "barnespråk" eller utydeleg tale 2. tal på born	1. Bånetal kan av å ti' vèr' vanskeleg å skjø̀ne. 2. Bånetali i Sætisdal hèv' gjengje néd dei seiste tí-årí.
bånevogn	barnevogn	Da kóm' trillandi mæ bonnó sikkå i bånevognó.
bångjǿle	barnevakt, barnepass Sjå også bån, gjǿle og akte.	Eg lýt vèr' bångjǿle mæ moir 'enni æ útå teigjæ.
bånsjúk'e	sjuk før fødselen (om kvinner)	Signe va' bånsjúk å va' eisemó heimi.
bånskjen	barnsleg; vert bruka om vaksne folk Sjå også bån.	'An æ så bånskjen, å vi' allstǿtt sýne styrkjen sin.
bånsklège (V)	barnsleg; vert helst bruka om born Sjå også bån.	Eg tikje Gývi æ bånsklègare 'ell Margjitt, endå 'u æ gamlare.
bånsungji	1. barn 2. nedsetjande ord om born som oppfører seg meir barnsleg enn ein kan vente	1. Gunne såg ette bånsungó mæ moirí va' ti' doktaræ. 2. Inkji bèr deg som an bånsungji, no som du hèv' bigjynt i skúli!
båre	bylgje, på vatn	Bårun vår' så stóre at da slóge langt inn'å land.
båreskjept (V)	når snøoverflata er bylgjut og hard på grunn av vind; vert ikkje bøygt i kjønn, tal eller grader Sjå også båreskjǿlt (H).	Det æ úhǿgt å kjøyre fysst det æ båreskjept.
båreskjǿlt (H)	når vinden har gjort snøoverflata bylgjut og hard; vert ikkje bøygt i kjønn, tal eller grader. Sjå også båreskjept (V).	Det æ úhǿgt kjøyre itt det æ båreskjǿlt.
båsstǿre	skråbjelke som dela inn båsane i eit fjøs i eldre tid	Den stóri stúten va' laus'e å smildra den eine båsstǿrâ.
båstrúten	uttrykk bruka om når juret vert hardt og hovnar opp på ei ku som nett har kalva	Mi lute sjå godt ette dei båstrútne kjýrinn.
båstrútni	opphovning av jur (ikkje jurbetennelse; gjeld ku)	Fermelí fekk an båstrútni a bil ette 'u ha' kåme ti'.
båtshakji	Hake med kring 3 m langt, slankt og mjukt skaft, laga av hassel, rogn eller bjørk. Ein måtte byte skaft kvart år. Sjå også flòtehakji.	Båtshakan kan an bå' drage å skúve mæ.
båvar'åkkå	uttrykk for overrasking Mange seier "båvar'åkkå væl!"	Båvar'åkkå, æ du 'er alt?