Ordliste

  1. A
  2. B
  3. D
  4. E
  5. F
  6. G
  7. H
  8. I
  9. J
  10. K
  11. L
  12. M
  13. N
  14. O
  15. P
  16. R
  17. S
  18. T
  19. U
  20. V
  21. Y
  22. Æ
  23. Ø
  24. Å
  25. *
Tal ord på L: 792 | Totalt: 15310 | søketips | nullstill
Forklåring Døme
check lâ'

stabel med ved eller materialar
Sjå også stòpúli og lǿ.

Vé'eló'í æ så greitt lodde at da ræse alli néd. Der ligg'e an presendingji på ló'ó.

check la
image

lade (td batteri, sprengladning, patron, gevær)

Vi' dú la, så ska' èg skjóte.

check lâ'

brurekrune med sylvstas

Lâ'i hève botn'e av raudt klæi.

check labbelèg'e (V)

bruka om person som er liten og har stutte bein og lang rygg (i tillegg til at han går seint og dragande)
Sjå også laddelèg'e.

Danil hèv' allstǿtt vòre labbelèg'e å líti tak í.

check ladd'e

full av (td inntrykk og soger som ein vil fortelje)

Taddeiv va' så ladd'e då 'an kåm hèra om kveldi, det va' den eine slòsâ verre 'ell den hí.

check laddelèg'e (V)

bruka om person som er liten og har stutte bein og lang rygg (i tillegg til at han går seint og dragande)

Den laddelègji Taddeiven reiste ti' Amérika.

check laddi

1. sokk (tykke og tynne, heimestrikka eller fabrikkvare) (H)
2. person som er liten og har stutte bein og lang rygg (i tillegg til at han går seint og dragande) (V)
Sjå også leist'e.

1. Eg hèv' filli mæ ladda, eg lýt kaupe mi nåkå nýe pòr.
2. Taddeiv va' an líten, våklèg'e laddi.

check ladi

sjokolade
Sjå også sukkerladi.

D'æ godt mæ ladi, stundom, for den som líkar sǿtt.

check lafsandi

hengjande, lavande

'An ha' nåkå lafsandi arma.

check lafsandi

hengjande, lavande

Høytti på hesjó varte lafsandi vått då det ha ringt a bil.

check lafs'e

slapp og kraftlaus person
Sjå også lafsen.

Det æ helst'e rart å hondhelse på den lafsen!

check lafse

hengje, bøygje (td grein, strå)

An sommårsmorgón'e ligg'e doggjí så tung at grasi lafsar. 'An æ så feit'e at det lafsar.

check lafselèg'e (V)

1. likesæl, slapp, berusa
2. ikkje spenst eller kraft til å halde fasongen

1. Gunnår sat lafselèg'e i stólæ å va' kalleg fudd'e.
2. Denné hatten som æ so lafselèg'e kan du 'kji brúke.

check lafsen

1. mjuk, tunn (om tøy)
2. slapp, kraftlaus
Sjå også lafs'e.

1. Det va' då nåkå lafsi tøy du hèv' kaupt.
2. Det kjennest nòkå rart å handhelse på ein ell' ei mæ lafsne henda.

check lag

1. lag; foreining
2. lag; t.d. fotballag
3. lag med t.d. papir
4. avstanden mellom 2 hesjestaurar
5. dårleg lune ("på tverke")

1. 'Er æ mange fríviljuge lòg å organisasjóna i Valle kommúni.
2. Ko mange ska' 'er vère på kvære lagjæ?
3. Eg ha' på mi mange lòg mæ klæi, si' det va' så kaldt. A DVD-plate hèv' fleire lòg. Der va' mange lòg mæ isolasjón'e i veggjó.
4. Eg trúr mi hav' hesja mest'e líke mange lòg.
5. Æ spænilen nò på dei lògó?

check lag

form, utsjånad

Det va' a rart lag på dei skapningjæ.

check lage

1. bruka i uttrykket lage seg.
2. vri ljåen til rett form med ljålagjæ.

2. Dei nýe ljæne æ gjåre av så hardt stål at an fær alli lage da.

check lage på

forbetre ein reiskap

Fysst ljåren va' úlagelèg'e, så laga da på ljåren mæ ljålagjæ.

check lage seg

1. gjere grimasar.
2. ordne seg
3. bruka i uttrykka lage seg etti og lage seg ti'
Sjå også lage.

1. Jón va' så fæl'e ti' å lage seg.
2. Det lagar seg nóg, ska' du sjå.

check lage seg etti

1 herme faktene til ein person
Sjå også lage seg.
2 føye seg etter noken

1 Åni va' så gó'e ti' å lage seg ette 'ó Tór.
2 Olav måtte allstøtt lage seg ette fai si

check lage seg ti'

Nærme seg kalving. Skrovet til kua sig då ned, senane slaknar, opninga svulmar opp osb
Sjå også lage seg.

Eg trúr at Homrei lagar seg ti' nò, så mi måge nóg vère oppi i nótt.

check lage si ó' imni

gjere noko unaturleg, gjere noko uventa eller uvanleg

Gònil hèv' alli nòkåsinni laga si ó' imni.

check lage ti' (H)

gjere avtale om td å møtast

Mi laga ti' å treffast klokka tí.

check lage undi / leggje undi

leggje pinnar av or og halm i botnen av bryggjekjeret

Nò lýt du leggje undi sipeleg så det inkji téttar seg i spunsehòlæ.

check lageleg (V)

lett, greitt
Sjå også lagelèg'e (V), adverbet lageleg (H), úlagelèg'e (V) og adverbet úlageleg (V).

Det æ lageleg å have ein i húsæ som kan stelle orv. D'æ lageleg å reise fysst an hèv' bíl'e sjav'e.

check lageleg (H)

1. greitt laga, greitt / lettvint å bruke
2. person som er grei å ha med å gjere
Sjå også lagelèg'e (V), adverbet lageleg (H), adverbet úlageleg (H) og adjektivet úlageleg (H).

1. Da æ lageleg, desse fjernkontrollan.
2. Ånund æ enn lageleg granni, bé'e eg om hjelp så fær eg det.

check lageleg (H)

høveleg
Sjå også adjektivet lageleg (H), adverbet lageleg (V), adverbet úlageleg (H) og adjektivet úlageleg (H).

Det æ lageleg å setje néd bílen beint framom heddâ.

check lagelèg'e (V)

1. greitt laga, greitt / lettvint å bruke
2. person som er grei å ha med å gjere
3. kjenne seg vel
Sjå også adjektivet lageleg (H), adverbet lageleg (V), úlagelèg'e (V), adverbet úlageleg (V).

1. Da æ lagelège, desse fjærnkontrollan.
2. Ånund æ an lagelèg'e granni, bé'e eg om hjelp, så fær eg det.
3. Eg vare så lagelèg'e i kroppæ av kaffé!

check lagge

1. lage spor til botnen i eit trekar
2. rusle smått
Sjå også lagg.

1. Eg hell'e på mæ å lagge opp'tt'e denné hókkjen i dag.
2. Haddvår lagga inn'tt'e i stògâ sí.

check lagge opp'tt'e

setje ny botn eller stavar i ein stavkopp (td ei kodde)
Sjå lagge og opp'tt'e.

Æ det dú som hèv' lagga opp'tt'e denna koddâ?

check laggehǿvili

høvel til å forme sporet i eit trekar

An laggehǿvili vare brúka ti' å lage spòr for å feste botnen i a trékar.

check lagji

lagnad

Det va' lagjen 'ass at 'an sille døy ung'e.

check lagji

1. i stand til (vert ikkje gradbøygt)
2. lagnad

1. Lambi va' så filli at det va' 'kji lagji ti' live.
2. Det va' vóndt for moirí at sòn' 'enni laut vère så vóndt lagji.

check lagji ti'

lagnad til

Det va' 'kji lagji ti' at dei tvau sille fåast.

check la'i

stabel i løa med utreskte kornband

Dú syndlegheit, der æ púre múseskúr'e i la'â!

check lakebrend'e

skjemd (bruka om fisk som ligg i saltlake, og noko av fisken stikk opp av laken og dermed vert skjemd)

Denné lakebrendi fiskjen vi' mi inkji have ti' jóle!

check lakk

lakk

Detti lakkji æ sterkt, å gúlnar inkji.

check lakke

1. hoppe / hinke på ein fot
2. hoppe paradis (somme seier "hoppe lakk")

1. Eg braut meg så vóndt i fóten, eg kunna alli trǿ på 'an, så eg laut lakke heim'tt'e.
2. D'æ sjella an sér unga som lakke lenge', førr'e gjåre mi det så jamt.

check la'kkå

1. lat oss
2. lat meg

1. La'kkå nå slutte å dragast, mi vare 'kji einige líkevæl. La'kkå sjå kvæ som hoppar lengst'e!
2. La'kkå sjå, ko lí'e det no?

check lale

rope på ein syngjande måte

Det va' så vént fysst hjúringan lala ti' kvorairne.

check lamb

lam
Sjå også lambungji og tåtelamb.

Mi have tjúge lomb út'å jóræ. Lombí æ snille å sjå på. Det eine lambi æ sjúkt.

check lambefydde

skinnfell av lam

Dèt va' a vé lambefydde du ha', å den æ nóg mjúk å vorm.

check lambelamb

lam av eitt år gammal sau (gimmer)

Mi para adde lombí i haust, å då våri kåm, finge mi mange lambelomb.

check lambelègji

livmora til ein sau

Fyre lembingjinn kan lambelègji kåme út nòkå, og då lýt sauen stande bakfótó hægri.

check lambenyppi

ullmengde frå eitt lam

'Er æ vé' udd i desse lambenyppæ.

check lambsau'e

sau som har lam

Ko mange lambsaui hav' di?

check lambsògjen

mager sau som har hatt med seg lam heile sommaren

Denna sauen æ så tjurr'e, 'an æ nóg lambsògjen i sommår.

check lambungji

lam, eldre seiemåte
Sjå også lamb og tåtelamb.

Moirí vi' alli kanne den eini lambungjen.

check lambveir'e

ver som er 1/2 - 1 år gamal

Lambveirin mòge inkji vère i hóp mæ sauin seinhaustis.

check lame

leggje opp låm (både konkret og i overførd tyding)
Somme seier "låme".

Det va' djúp'e nýsnjór'e, så Bjørgúv gjekk fyri å lama. Det lýt kvær lame for sèg.

check lamm'e

lam

Signe hèv' vòr' lomm heile lívi.

check lamp'e

labb (på td hund eller katt)

Hunden min kjæm'e å legg'e lampan oppå nétti, å spyr'e om 'an kan liggje i fangjæ.

check lamselèg'e (V)

ordet vert bruka om person med lange og sterke steg (og som har ei fast haldning)

Eg veit alli om nòken som æ så lamselèg'e som Gunnúv.

check lamsen

ordet vert bruka om person med lange og sterke steg (og som har ei fast haldning)

Dei som æ lamsne kåme fórt fram.

check land

1. land
2. innmed land i ei elv / vatn
3. åkerkant
4. urin / gjødselvæske frå husdyr, samla opp igjennom inneforings<->sesongen (berre bruka i eintal)
Sjå også landkumm'e og landbrunn'e.

1. Mi lære om mange nýe lond då mi gjinge i framhaldsskúlâ.
2. Fiskjen stend'e innmæ land tídleg om våri.
3. Det vare gjinni så mykji úgras innmæ land i åkró.
4. Der æ mykji nitrogén i landæ.

check landbrunn'e (H)

1. "kjellarromet" under fjøset der den faste og rennande gjødsla vert lagra (ein mòkar ned mokstreglugget og ned i "landbrunnen")
2. "kjellarromet" under fjøset der den faste gjødsla vert lagra; medan urinen går til "landkummen" (noko nyare driftsbygningar frå ca 1950)

1. Frå landbrunnæ lesst' an lórten oppi a mykkjerre, å kjøyr' 'an út'å åkren.
2. Landbrunnen 'ass Svein æ helst'e fudd'e no.

check lande

pisse

Det va' kalleg det kjýne ha' landa i nótt, 'er æ vått útiv' heile fjóstili.

check landefré'e

fred i landet

Nòrik hèv' havt landefré'e alt si' 1945.

check landfullt

bruka om når vatnet i flaum slår opp under graset i ei elv eller vatn (maksimal normal vasstand)

Det kan var' liggjandi etti rèk, fysst vatni æ landfullt.

check landgange

ordet vert bruka om fisk som held seg mot land i varmt ver om våren

Fiskan landgjinge fysst vatni varte varmare, å dèt va' jamt fysst mi våre der mæ fysste på støylæ.

check landkórt

kart

Æ detta a landkórt ive heile Európa?

check landkumm'e

romet der urinen frå husdyra vert lagra
Sjå også land, kumm'e og landbrunn'e.

Landkummen laut vère tétt'e, så inkji landi rann út.

check landkunne

geografi (nemning på dette faget i eldre tid)

Mæ landkunne meinest kunnskap'e om land å fókk i heile verdinn.

check landlòse

losne frå land (om is)

Eg trúr 'kji det hèv' landlòsa på Saksund ennå.

check landskòt

"bruhovud" (på båe sider)

Kallefossbrúne hève landskòt av stór'e, kjíla stein'e.

check landsté

torvkant som heng utover ved vatn eller elvebreidd

Landstéí æ greie å løyne si undi for fisk'e å anna livandi som held'e ti' i vatn.

check landtròm

tett tròm med påfyllingsluke på toppen og tappeluke med spreiar bak nede

Æ lórten barre slinte, lýt an kjøyre det út mæ landtròm.

check langbrýni

svært langt bryne til å kvesse ljå med

Langbrýni sette da mót jórinn å skóve ljæne opp mæ.

check langbugjen

bøygd, ikkje bein, jamnt bøygd over heile lengda (mest bruka om tømmerstokk; vert ikkje gradbøygt)
Sjå også bugjen.

Denné stokkjen æ så langbugjen at an fær inkji klæningsbórd av 'ó.

check langbuksu
image

setesdalsbunad for karar

Langbuksun ha' jamt stǿri skjinnfu fyrr' i tí'inn 'ell da have nò ti' dags.

check langdrjúg'e

1. personar som talar lenge
2. langdrygt

1. Såvi va' så langdrjúg'e, 'an varte alli færig'e.
2. Det va' a langdrjúgt vaskeprogram i dei maskjínæ.

check lang'e

lang
Sjå også langt.

Denna songjí du song, va' nå helst'e long!

check lang'e bògji

lange bogedrag (på fela)

Sòme spilemenna brúke lang'e bògji, å aire brúke stutt'e.

check lang'e i stigjæ

ha lange steg

Det va' tungt å fýe 'ó Svein, 'an va' så lang'e i stigjæ.

check langekrakk

krakk som stod på framsida av langbordet (nærast døra)

Der va' plass'e ti' mange på langekrakk. Da have radt sikkå på langekrakk nårmæ langbóræ.

check langekst

lange aks på korn

Dèt gamle Valle-byggji va' mei' langekst 'ell byggji da ha' i Bykle.

check langfarssjúkji

smittsam febersjukdom, tyfus, nervefeber

Langfarssjúkjen va' an kalleg smittsam'e fébersjúkdóm'e som dei gamle våre lívendi ræde.

check langgló

stire lege på noko, glo langt og lenge etter eitkvart

An ska' 'kji langgló på fókk!

check langgófa / Langgófa

tippoldefar
Sjå også gamlegófa.

Langgófaen min kåm ifrå Skafse.

check langgóme / Langgóme

tippoldemor

Langgóme varte åttí år.

check langhava

lang og slak bøyg på havi (om slede eller kjelke)

An langhava slé'i glei godt i snjóræ.

check langhærd'e

langhåra, vert ikkje gradbøygt
Sjå også lóen.

Torjús æ så langhærd'e at 'an sér út som a jente attati.

check langhǿvili
image

spesielt lang høvel

Langhǿvilen vare brúka fysst an ska' skjóte ihóp å líme.

check langkvílt

uttrykk bruka når ein ikkje hadde slege slåttâ på heia i 4 år eller lenger

Æ det langkvílt hèra?

check langle

ølause laga av núte med sjølvvakse skaft 

Langlâ va' lagelèg ti' ause opp ǿli mæ.

check langleitt'e

langt andlet
Sjå også breisleitt'e, raudleitt'e, rundleitt'e, smalleitt'e og tunnleitt'e.

Haddvår va' langleitt'e, Ånund va' rundleitt'e, men brǿa våre da.

check langlíva

bruka om menneske eller dyr som lever lenge

Katten åkkå æ helst'e langlíva, nò æ 'an ive tretten år.

check langorv

langorv
Sjå også orv og stuttorv.

Det lýt vère helste slétt ska' an kunne brúke langorv.

check langorvsljår'e

langorvsljå
Sjå også ljår'e og stuttorvsljår'e.

Nò bít'e 'kji denné langorvsljåren lenge', eg lýt slíp' 'an.

check langróva

dalasau, vert ikkje gradbøygt
Sjå også hallrasa, hallrasi og stuttróva.

Dei langróva sauin halde sikkå helste i smæri hópa, ell' barre ein å tvei.

check langsameleg tí'i (H)

svært lang tid (lenger enn forventa)

Sommåri 2018 måtte an vente på regni i langsameleg tí'i.

check langsamelège tí'í (V)

svært lang tid (lenger enn forventa)

Mi have venta i langsamelège tí'i at det ska' vare an snúna'e.

close langse ba'

lang og vanskeleg framkomeleg veg

check langskjemmast

verte svært skamfull

No hèv' du stella deg så du ha' sillt langskjemst!

check langslòk

fører vatnet frå rindeslòkjæ. Kor bratt terrenget er, avgjer kor mange og lange slòk ein treng. (Ordet "langslòk" vert bruka i samband med kvernhus).

Dei gamle langslòkjí våre tídt av hólka espa.

check langstetang'e

langfingeren; bruka berre i ubunden form eintal

Då mi ha' drègje krók, fekk eg så vóndt i langstetang.

check langstivili

gummistøvel

Nò æ der hòl i langstivló mí, så nò lýt eg kaupe mi nýe.

check langstó'a

langvarig (same veret i lang tid)

Nò hèv' det vòri langstó'a i ive trjå viku.

check langsydd (V)

nedste stokken på langsida i ein tømmerbygning

Langsyddan ljóte vère gjåre av dei stǿste å gamlaste tréó, så da kunne halde i nåkå hundre år.

check langsydde

leggje grunnstokken nedst på langsida i eit hus

Fysst an langsydda, kunna tussan take út mæ heile húsæ, for då kunna da drage det som an kjåkkji!

check langtifrå

langtfrå

Detta æ langtifrå godt nóg!

check langtròm

vogn på to hjul med faste skjæker (ikkje karmar)
Sjå også tròm.

Knút kjøyre inn konni langtròm.

check langtøyg'e

tid med tungt arbeid (mange dagar i strekk, eller veker samanhangande)

Heieslåtten va' an langtøyg'e.

check langvédt

"langveda" (lange og smale tre som veks fort)

Dèra æ så langvédt at det æ minst'e fyri å finne si fiskestenga.

close langvende úlenkjelèg'e skapnad (lang og smal)
check langvónd'e

langsint

Gjermund æ sérs langvónd'e, d'æ lengji ti' 'an vare blí'e att'e.

check langværsa

like å tale lenge (så det kan verte for lenge)

'An va' så langværsa at fókk vorte leide å høyre på 'an. An tytari kan vèr' slítandi å høyre på itt an æ for langværsa.

check la'ningji

sprengstoff, ammunisjon

Hèr ljóte mi have an gó'e la'ningji for å sprette denné steinen.

check lapi

kraft, sod

Lapi av kjø̀t æ inkji plent dèt same som "kraft", det hèv' nòkå mindri smòk, si' det hèv' sóe mindri.

check lappekaffé

spesielt sterk kaffi (av og til med bòke i)

Torgrím sau lappekaffé, mæ bòke í.

check lappekjistili

skomakarskrin til skoreparasjon

Lappekjistilen min æ av tré, å 'an æ plent ti'bika.

check laprí

1. moro, leik, munter og morosam tale; bruka berre i eintal
2. dårleg reparert
Sjå også liven og léven.

1. Det varte jamt tala om "laprí å liven" fyrr' i tí'inn.
2. Det var' barre laprí mæ 'ó, 'an kan alli gjèr nòkåting sipeleg!

check lapskaus
image

lapskaus

Dèt lapskausi æ det beste eg hèv' prǿva!

check lapt
image

laftehovudet, stokkenden som stikk utom laftehogget i ein lafta bygning
Sjå også laptekassi.

An lýt vère forsiktige itt an flyt'e laptestokka, så an inkji slær av loptí.

check laptehals'e

staden i båe endane av ein laftestokk der stokken er tunnast (der stokken skal passe saman med andre stokkar)

D'æ i laptehalsæ an sér om timraren æ gó'e ell' inkji.

check laptekassi

Når ein lafta bygning vert kledd med utvendig kledning, vil laftehovuda stikke lenger ut. Dette er "laptekassen".
Sjå også lapt.

A hynni på a hús hèv' allstǿtt tvei laptekassa.

check larpe

slarke, slengje laust (td handtak på ljå, orv, greip)
Sjå også larpen

D'æ viktigt at inkji ljåren larpar i orvæ.

check larpen

slarkete, laus
Sjå også larpe.

Denne øksí æ så larpí at eg lýt spit' 'æ opp'tt'e.

check lask

ca 10 cm brei tøyremse, frå under armen og heilt ned, i skjorta til setesdalsbunaden (både for mann og kvinne)

An lýt have lask for at skjortâ ska' vare rómsklèg i ermestaupæ.

check laske

1. reparere sko
2. lage pyntesaum på sko

1. Av å ti' laska da iveleiri å sauma det fast i sólen.
2. Da tótte det va' vént å få laske kjyrkjeskóne sikkå.

check lass

lass
Sjå også høyslass.

Tårål kåm allstǿtt heim'tt'e mæ stóre loss fysst 'an ha' vòre i høyskóg.

check lassen

slapp, kraftlaus (også om ein vil dovne seg litt)

Knút va' lassen heile dagjen, 'an ha' vel stræva for mykji dagjen fyri. Svein låg så lassen i sólinn, men det va' sundagjen.

check lassi

veldig stor fisk

Eg fekk an fæl'e lassi i gjår.

check lassi skjýt'e

uttrykk bruka i samband med at eit tungt lass i unnabakke gjer det tungt for hesten å halde att

Den som kjøyrer lassi i bratte bakka, lýt passe på å vreiste så inkji lassi skjýt'e.

check last

tømmerstokkar

Nò have mi lagt lastí færig ti' merkjings.

check lastehoggari

tømmerhoggar

Det va' tungt arbei' å vère lastehoggari.

check lastekjøyrari

ein som køyrer tømmer med hest

Lastekjøyraran ha' góe å sterke hesta.

check lasterulle
image

haug med ferdig kappa tømmer (utan strø) Somme seier "rulle".

Timri ligg'e færigt kappa i lasterullunn.

check lasteskòt

bratt bakke der ein slepper tømmer

Lasteskòtí våre mangetíi så glatte å bratte at det va' inkji forsvòrlegt å kjøyre mæ hest'e å slodde.

check lastetròm

lasteplanet på ein bil
Sjå også tròm.

Førr'ell fókk ha' egne bíla, såte da jamt på lastetròmæ 'å lastebíló.

check lat gló det

la det stå til, la det verte om det vert

"Lat gló det!", sa Guttorm, det lýt gange som det vi'.

check latast

late som, gje skin av

'An létst alli som 'an såg det.

check late

1. la, gjeve lov
2. bruka i uttrykka late ti', late opp, late att'e, og late om.

Lat hange ellskòrâ på nabbæ. Lat kåme da, kvæ som vi'! Lat koste det, mi vi' have det! I gjår lét eg vère å ǿrte 'an Gunnår.

check late att'e

lukke
Sjå også late og late opp.

Lat att'e húrí, Titta! Hèv' du lèt' att'e glasi i stògunn?

check late inn'å

la nokon få bruke noko ein eig (sleppe nokon til)
Sjå også late, preposisjonen inn'å og adverbet inn'å.

Du må 'kji late inn'å deg kvæ som helst.

check late opp

opne
Sjå også late og late att'e.

Vi' du late opp húrí, Titta, eg hèv' fullt i båe hondó.

check late seg ti'

å ville bruke seg

'An ville 'kji late seg ti', så mi hí vorte nøydde ti' å gjère alt.

check late ti'

gjeve, stille til rådvelde
Sjå også late.

Vi' du verkeleg late ti' bílen på desse fæle vègjæ? Knút lét ti' timri ti' búinn.

check late út

betale

'U laut late út for di bonní ha' gjårt.

check late vère

la vere

'An lét vère å hjelpe den som ha' skadt si. Lat det vère, det vare 'kji aila då.

check latehèkji

1. bruka om når ein tok ein liten slåtteteig og slo seg ut av denne
2. ha ei "doven" lune

1. An kan 'kji take latehèka i heitaste slåttæ.
2. Nò æ eg 'å latehèkâ, men eg fekk a syvjelúne så eg laut leggje meg.

check latstaur'e

latsabb

Latstauran hav' vóndt for å nøyte sikkå.

check lattklauv

to hornaktige "klauver" noko oppe på føtene på klauvdyr

Kjýne vassa i lort'e ti' oppunde lattklauvin.

check lâ'tøy

reiskap til å få inn kruttladning i munnladningsgevær (latein, krutladning og kule)

Lâ'teinen i la'tøyæ brúkar an ti' presse inn krút å kúle mæ.
Bjúg ha' lâ'tøyi sitt oppå múseskjeltilæ.

check laudag'e

laurdag

Den laudagjen mi kóme att' ifrå býn, va' det fæle snjóélgara.

check laugekjèr

badekar

Svein låg å kósa si i laugekjèræ ette dei lange heietúræ.

check laugste

lyge mot ein (som svar på noko ein annan har sagt), nekte for noko ein har gjort

'An laugsta meg beint opp i andliti.

check laukepli

kepalauk

Hèv' du kaupt laukepli i dag?

check laup

1. t.d. bekkeløp
2. løp
3. "springing", farting

1. Mi hoppe på steinó i laupæ i Steinestøyldalæ.
2. Vi' du vèr' mæ på detta laupi som æ ti' hægjinn?
3. 'Er æ a kalleg laup ette moltó no som da fare ti' vare mogne.

check lauparkatt'e

hankatt på jakt etter kjette på framand grunn

Det trefte at an kunna var' vekkt'e av lauparkatta som slógest om kjettâ.

check laupe

1. når kua er i brunst
2. bruka i uttrykka, laupe av og laupe úti.

1. Blómerós lèp'e, så mi ljóte ringje ti' dýrlækjæ, så 'an kan kåme å inseminére. Brondrós løyp'e i dag.

check laupe âv

1. ryme, take ut
2. når kua er ferdig med brunsten
Sjå også laupe.

1. Spilemannen Tarkjell Aslaksson laup âv på Nordlandi. "No hèv' 'u sendt heim'tt'e kuptâ å laup' âv", sa gamle-Jórånd.
2. Kjyrí hèv' laupe âv nò.

check laupe i stògó

vere stadig på kveldsbesøk hjå folk

Kvendí tótte jamt karmennan våre for fæle ti' laupe i stògó.

check laupe ihóp

blande seg (td mjølk)

Mjåkkjí lèp'e ihóp fysst det vare varmt, å blandar seg.

check laupe úti

vere mykje borte frå heimen (negativt uttrykk i eldre tid)
Sjå også laupe.

Sírí tikjest ljóte laupe úti ústanseleg. 'An løyp'e úti kverrt èvige kveld.

check laupingeskòr

laftehogg som ikkje bind stokken oppå fast

Laupingeskòri æ hólka út ette stokkjæ.

check laus om landi

ferdig med ei teneste eller arbeid

Nò æ eg færig'e mæ slåttæ, så nò æ eg laus om landi.

check lausbeina

1. laus og ledig (utan bør)
2. bruka om hest utan helle

1. D'æ létt å gange på heiinn itt an æ lausbeina.
2. Hestan gjinge lausbeina på støylæ.

check lausbeitt'e

når fisken bit så laust i kroken at han slepper når ein vil få han i land

Eg fekk mange napp, men det va' så lausbeitt at eg fekk i land barre ein fisk'e. Det æ úlíleg fysst det æ lausbeitt.

check laus'e bas'e

låg bas (felestille GDAE)

"Bestelanden" gjeng'e på laus'e bas'e.

check laus'e kar'e

1. ugift mann
2. ein som ikkje har gard, eller har gard i vente

1. Det va' mange lause kara i Tveitebǿ då mi vår' små.
2. Kjètil va' laus'e kar'e, så 'an reiste ti' By'n.

check lausebån

barn som er født utanom ekteskap

Auver va' a lausebån, å det fekk 'an tídt høyre då 'an va' líten.

check lausehúd

laus hud

"Stundom kan der vère lausehúd i augó, itt der hève kåme rusk inní", sa Birgjitt.

check laushendt'e

lett på handa (forsiktig handlag)

Gýró va' sò gó' ti' take rusk ó' augó, 'u va' så laushendt.

check lausmókka

bruka om ku som er lett å mjølke (slepper mjølka lett og gjev tykk mjølkestråle)

Fermelí va' så létt å mókke, for 'u va' så lausmókka.

check lausskjinna

om mjølkekyr som er "lause i skinnet" kring juret

Det æ så godt a mjåkkmerkji itt kjýne æ lausskjinna.

check lausslòta

lett i avtrekket (om børser og bogar)

Det kunna vèr' farlegt itt børsun våre lausslòta.

check laussvævd'e

lett for å vakne

Tóne va' så laussvævd, for 'u vakna for det minste grandi.

check laust fókk

folk utan fast bustad

'Er æ inkji laust fókk hèra i bygdinn.

check laustlív (V)

diaré (bruka berre i bunden form eintal)
Sjå også springaren, drita og lívsýkji.

Fókk våre sjúke, spýdde å ha' laustlív.
check lauve

hogge greiner av tre, binde dei i hop og få dei under tak, bruka til dyrefor
Sjå også lauvkjerv'e.

Nò mòge mi lauve denne vika, for vente mi lenge, så kan det vare så seint at lauvi gúlnar.

check lauvkjerv'e
image

Før i tida var det vanleg at bøndene bruka lauv til dyrefor. Det vart då hogge av greiner med lauv som vart bunta saman og sette til turk. Bjørk, raun og osp var mest vanleg.
Sjå også: lauve, lauvsigd'e, lauvnív'e og lauvstakk'e.

Lauvi varte bundi i lauvkjervi på same måte som konni varte bundi i konnbond.

check lauvlǿe

hus eller rom der dei lagra lauvkjervi til dyrefor
Sjå også høylǿe og lǿe.

Det va' 'kji så farlegt koss da våre, lauvlǿun, barre da ha' tétt tòke.

check lauvmakk'e

bjørkemålar

Lauvmakkjen kan sòme år plent snøye bjørkeskógjen for lauv, å det hender at bjørkan daue.

check lauvmark
image

sauemark som syner kven som er eigaren; klyppt med saks; halvmåne framafor eller attafor øyra

Lauvmarkji æ mest'e midt 'å øyra.

check lauvnív'e (H)

Rett sigd med "nebb" bruka til å styve lauv med

Hèv' du sétt den gamli lauvníven min?

check lauvrís

riset som er att i lauvkjerven etter at lauvet er ete av

Lauvrísi varte brúka ti' vé'e.

check lauvsdungji

mål for nevertak (18 kg; 1 lass var om lag 12 "lauvsdungar")

Eg trúr denné takkosten æ an lauvsdungji.

check lauvsigd'e
image

sigd (krum sigd og sigd med nebb bruka til å lauve med)

D'æ godt mæ an kvoss'e lauvsigd'e itt an lauvar.

check lauvstâi

stabel med lauvkjervi
Sjå også høystâi og konnstâi.

Lauvstâen låg på trandó.

check lauvstakk'e

lauvkjervar i stakk

"Èg hèv' alli sett opp lauvstakka", sa Eivind.

check lauvstývi

ved som var att etter lauving (oftast samla inn om hausten når han var turrare)

Lauvstývi va' gó'e vé'e.

check lauvsýe
image

lauvsylje
Sjå også bólesýe og sýe.

Lauvsýun ringle i gangardansæ.

check lauvvé'e

ved av lauvtre

"Lauvvé'en min æ gó'e", seie Kjètil.

check lavandi

rikeleg, mykje

'Er æ så lavandi mæ snjór'e oppi véunn.

check lavbjørk

hengebjørk

Da æ drustelège, lavbjørkan.

check lave

dette ned; om snø

Snjóren lava néd.

check laven

full av frukt (bruka om tre eller busk)

Åpålen stó' sò laven.

check lavr'e

person med dårleg finmotorikk
Sjå også lavre og lavren.

Du æ an lavr'e, haldt i håmåren din!

check lavre

vere slepphendt, uforsiktig, fare noko fort så ein øydelegg, dårleg motorikk
Sjå også lavr'e og lavren.

Nò må du 'kji lavre å fǿre sund'e mei'´, bóa! Såvi hèv' allstǿtt vòre lavren å únýten i hondó.

check lavrekopp'e

slepphendt person (dårleg handlag, uvyrden; same tyding som lavrenèvi)

Nò hèv' denna lavrekoppen fǿrt néd ǿlbodden att'e.

check lavreleg (H)

dårleg motorikk i hender og armar

Såvi va' så lavreleg, å úviss'e ti' hǿve spíkeran.

check lavren

slepphendt, ha dårleg finmotorikk
Sjå også lavre og lavr'e.

'An va' så lavren at 'an sleppte koppæ n'i tili.

check lavrenèvi

person som har lett for å sleppe ting or hendene

Å, din lavrenèvi, laut du nå fǿre néd mjåkkbyttâ!

check lavri

halde for laust i noko (td reiskap)

'An héldt så lavri i øksí.

check la'vrins'e

brurekrune; tøykruna som ein fester sylvstasen på (raudt klede utanpå ein stiv krage)

Da måtte rundt for å låne sikkå sylv ti' å pynte la'vrinsen mæ.

check lavøyra

1. Om dyr: Når øyro heng unormalt mykje ned.
2. Om folk: når ein har gjort noko gale, og det syner på kroppsspråket at ein skjemmest.

1. Stóresau va' sérs snill'e, men så lavøyra, at vén'e va' 'an inkji.
2. Dreng ha' steihoggje laudagskveldi, å kåm heim'tt'e helst'e lavøyra.

check

side
Sjå også ti' lés.

Bílen æ oppskrípla 'å eine lénæ. 'An stend'e 'å hí lénæ å fiskar. Åni gjeng'e å vèg'e kroppen út'å léan.

check

grind, opning i gjerde

Lat atte léi, Bóa.

check léast

røre seg

"Alt som léast å liver hèv' meining", meinte Trygvi.

check lédikk'e

lite rom i kiste eller kistil
Sjå også kjistili og kjiste.

Tóre ha' mykji vént i lédikkjæ i kjistunn sí.

check lédis

1. fullstendig overlegen (td i tevling)
2. når ein person har vore ugrei og får "løn" som fortent

1. Eg sló 'an så lédis då mi kappsprunge.
2. No fekk 'an det så lédis at 'an må vel hav' lært?

check lé'e

ledd

Fysst an var' gåmål'e kan an vare sjúr'e i lé'ó.

check lée

røre, kome borti
Sjå også lée si.

Mi vi alli lée desse kallège slåmaskjínæ!

check lée róm

gje plass for nokon (eller noko)

Lée nå róm, Òlâv, så eg fær sitje! Kan du lée a róm fyr' meg, hèra på desse padæ?

check lée si

røre seg

Tór ville have det så stilt fysst 'an kvíldi at ungan finge helst'e inkji lée sikkå.

check lé'egjikt

leddgikt

Gró va' så plaga mæ lé'egjikt, fingan våre bådi trútne å krókutte.

check lé'egrind

grind i vegen

Der va' mange lé'egrindí ette riksvègjæ mangestad, du vi' seie mæ Kjyrkjeléd.

check léelaus'e

laus i samanføyinga (td møblar)

Da æ léelause mest'e adde stǿlin åkkå, mi ljóte ti' mæ lím å tvingu.

check lé'emót

led (helst bruka i samband med verk eller andre smerter i kne eller ålboge)

Eg verkjer i kvert lé'emót.

check lefsebiti

passeleg stor bit av lefse (gjennombløytt og med smør på)

Mange líke lefsebiti, ti' næpespa, ti' suppe ell' ti' feskjí mjåkk.

check lefsetøyr'e

mildver og slaps før jol

Det æ púre lefsetøyr'e å slafs i dag.

check lèg

liggjeplass

Eg fekk mi a godt lèg i dei høybúinn.

check lège

1. merke i snøen eller graset etter dyr som har lege der
2. verestad eller støyl på vesteheia der buskapen vart samla til natta
Sjå også liggje.

1. Der ha' vòre fleire elgji, for eg såg trjå lègu i grasæ.
2. Der æ vel trjå búi Júvasslègâ? Ko mange lègu hav' di nórd i heiinn?

check leggja

støygleg, noko kraftig; berre bruka om kvinner

Torbjørg va' a leggja kvendi, støyglèg, å a godt kåneimni.

check leggjari

1. ein som legg tak (never på torvtak)
2. ein som legg kornbanda på plass i konnstâen eller utover låvegolvet

1. Det va' viktigt have góe leggjara itt an sille tekkje húsí.
2. Leggjaran måtte vite koss konnbondí sille leggjast i konnstââ.

check leggjast ti'

noko som kjem i vegen eller i tillegg (arbeid eller bry)

"Det leggst ti'" sa 'an, då 'an laut hente góme sí, å kåm for seint ti' mǿtæ.

check leggje
image

1. gå (stutt avstand)
2. leggje
3. isleggje seg

1. Legg néd i kjeddaren å hent nåkå epli! Legg út i vé'eskjóli å hent nåkå nǿri! Legg hít i búri å hent a kast mæ brau! Legg hít'å trandan å hent trjå rívu!
2. 'U la bókjí på bórdi.
3. Åne la tí'leg i år.

check leggje ât

leggje ljåen tett ned mot jorda når ein slår

Dissom an inkji legg'e ât, slær an jarlói.

check leggje att'e

så til åkeren med grasfrø

Da la att'e dei gamle åkran så da finge kvíle eitt ell' fleire år.

check leggje âv

1. å leggje av kornband når ein slo kornet med hest og slåmaskin
2. ta av klyví
3. slutte med

1. Èg tøymdi, å Papa la âv.
2. Da ha' så lang'e støylsvèg'e at da laut leggje âv klyví å kvíle a bil, midt 'å heiinn.
3. Eg lýt prǿve å leggje âv denné úvanen eg hèv' mæ å kraune.

check leggje det néd

gløyme ei hending

Eg kjæm'e alli ti' leggje det néd, då eg såg koss da fóre mæ 'ó Òlâv. Eg legg'e det alli néd så lengji eg liver.

check leggje etti

gå etter, springe etter

"Legg dú etti å hent posten, Bóa", sa Góme tídt mæ meg.

check leggje hardt fram

tale strengt til

Gamle-Danil la' hardt fram itt det va' nåkå 'an inkji líka.

check leggje í

skrive seg i bok på basar

Eg va' på basaræ i gjår å la í for túsen krónu, å så vann eg trjå vendu.

check leggje i blòt

leggje i bløyt

Førr'e la da allstǿtt klæí i blòt dagjen fyre da tvóge.
check leggje i staup

leggje kornet i blot før malting
Somme seier "å bère i staup".

Nò hèv' eg lagt konni i staup, så nò kan eg snart ti' malte.

check leggje ihóp

1. addere
2. leggje i haug (td ved i skogen)

1. Hèv' du lært bå' å leggje ihóp å å drage ifrå, Titta?
2. Hèv' du lagt ihóp vetrevé'en?

check leggje imót

1. protestere
2. veksle pengar, betale mellomlegg

1. Åsmund ska' allstǿtt leggje imót å vère úeinig'e i alt.
2. Det va' 'kji allstǿtt så létt å leggje imót itt an barre ha' småpæninge.

check leggje innât

1. leggje til land
2. auke, leggje til (td pengar)

1. Da la innât i a ferjesund.
2. Èg la' innât så Tór fekk råd ti' kaupe bílen.

check leggje inní

ha ved inn i omnen når der brenn
Sjå også leggje inn'tí.

Nò æ det fjóri gongjí eg legg'e inní i dag.

check leggje inn'ttí

leggje inn meir ved i omnen
Sjå også leggje inní.

Vi' du leggje inn'ttí, det fèr'e ti' vare kulsi inni!

check leggje leiven

Uttrykk bruka om når korn som vart male ikkje var tørt nok, slik at mjølet klabba seg fast på kvernesteinane. For å få mjølet vekk måtte dei male noko sand.
Sjå også leggje og leiv'e.

Nò hève det lagt leiven, så mi ljóte sandmale kvinní.

check leggje líti í det

ikkje gjere sitt aller beste, ikkje leggje så stor vekt på eit arbeid ein gjer

"Å leggje líti í det" æ helst'e di same som å inkji gjère mei' 'ell an tar.

check leggje lunnen

leggje botnen i ein høystakk (med ris og høybører)

Itt an la lunnen, la an býrin som da våre i botnæ, å så la an kjembu så hågt som stakkjen va'.

check leggje mykji í det

gjere sitt beste

Eg legg'e mykji í det for at arbei'i ska' var' godt gjårt.

check leggje om

vere i mot, slå, straffe

Der va' mange som la om 'an.

check leggje opp

1. lage til ei låm
2. lage til eit sprang (setje rekord i "meistersprang")
3. leggje klyví på hesten

1. Torgrím la opp så grei a låm.
2. Sprangji som Òlâv la opp, tala da om lengji.
3. An lýt helst'e vèr' tvei, ein 'å kvære léne, fysst an legg'e opp klyví.

check leggje opp mæ

alvorleg påminning

Forellí la' opp mæ ungan at da inkji måtte út'å ísen førr'ell 'an va' sterk'e nóg.

check leggje på bleikjen

leggje plagg eller tøy av lin eller bomull på siste snøen om våren til bleiking (sola var då særleg sterk, slik at solbleiking fungerte godt)

Det va' helst'e på den seisti snjóren da' la tøyi på bleikjen, men Birgjitt Kjètilsdótter Ríkji skrívar at da gjåre detti om hausti au.

check leggje seg frammí

blande seg inn i (helst om ting ein ikkje har noko med)

Kví lýt nå dú leggje deg frammí detti du alli hèv' nåkå mæ?

check leggje seg ti'

1. leggje seg til sengs for lengre tid pga fysisk eller mental tilstand
2. stanse lenger enn planlagt (td overnatte på ein fjelltur)
3. ha ein uvane

1. Det hender at sòme leggje sikkå ti', om an inkji kan sjå at da féle nåkå.
2. No ljóte mi barre leggj' åkkå ti', for mi røkkje alli heim'tt'e i ljósi.
3. Borgår la' seg ti' mæ å spýte n'i tili itt 'an røykti.

check leggje si ihóp

samle verdiar

Haddvår la' si ihóp mykji pæninge då 'an arbeidde på anleggjæ.

check leggje si n'í

ha kald graut ned i mjølk

"Leggje si n'í" varte trått brúka ti' kveldsmat'e.

check leggje si 'pí

ha kald graut ned i kald mjølk

Nò vi' eg leggje mi' 'pí!

check leggje ti'

"våge seg til" (ofte i samband med eit spørsmål; fordekt nyfiken)

Gunne la' ti' spúre etti koss det va' mæ 'enni Torbjør.

check leggje ti' lé's

leggje til sides pengar for å spare

Tór la' ti' lé's hæltí av lǿninn sí, 'an ténte så godt.

check leggje ti' mæ

utbryte 
Sjå også leggje.

'An la ti' mæ nåkå stygge ei'i.

check leggje undi

gjerde inn slåttemark på heia og bruke det til beite

Då det va' slutt mæ å slå på heiinn, va' der tvei bǿnda som la undi slåtte å brúka æ ti' beiti.

check leggje út

1. verte feitare
2. betale mellombels for ein annan
3. fortelje med stor innleving
4. fortelje helst omfattande om negative ting slik at det kan verte oppfatta som plagsamt
5. gå (td for å hente noko)

1. Eg tikje du hèv' lagt út i det seiste.
2. Eg kan leggje út fyr' deg, vist eg fær det att'e i morgó.
3. 'An la út om ko gama reisa ti' Lófótæ ha' vòri. Tårål la' út om alt 'an ha' gjårt, mæ kånâ ha' sjala si a hæg.
4. Knút la út om kòss 'an ha' vurte rundstòlen då 'an va' i býn seist'e.
5. Så la 'u út i hagjen for å hente nåkå sǿtepli.

check leggje 'å

1. fø, ale opp
2. gå til åtak på (krev objekt)
Sjå også leggje.

1. Mamme sei mi vi' leggje 'å den véni kjýrkåven mi finge i nótt.
2. Tårål la 'å 'an Gunnúv mæ same da mǿttest.

check leggje 'å sòm

leggje ut på symjetur

Svein la 'å sòm for å få tak i eikjâ som ha' rèkje av.

check leggje 'å sundi

ta til med å symje (helst om dyr)

Reissdýrí la 'å sundi å kóme greitt ivi 'å hí léne.

check leggje 'å vèg'e

når hesten vègar den fyrste turen i høyskóg eller i vé'eskóg

Det kan vère bauti å leggje 'å vèg'e.

check leggjesokk'e

sokk forutan fot

Det va jamnen førre at kvendi, stóre å små, gjinge mæ leggjesokka å leista ti' kvenndags.

check leggjetrå'e
image

tykke og doble ulltådar sydde på baksida av stakkeskoren

Leggjetråen æ tykk'e å dobbel.

check leggjetåg

tykkare tæger til botnen av sveipte ting

Den tågjí an legg'e beint fram itt an bind'e, kadde mi leggjetåg.

check legne

1. når vinden løyar eller stilnar; bruka berre i eintal
2. lefser som er gjennombløytte og ferdige til å kline
3. verte ferdig (om øl som skal ut av gongkjèri)

1. Det plage legne mót kveldæ. Visst inkji vinden legnar, kunne mi alli arbei'e på tòkunn i dag.
2. Fysst an hèv' bløytt lefsun lute da liggje a bil førr'ell an kan klíne.
3. Ǿli æ bæri itt det hèv' legna.

check leiast

gå hand i hand

Gró å Pål leiddest så snilt då da sille i skúli.

check leiast

verte lei av

An leiest av sjessematæ au.

check leid'e

Lei av, trøytt av. Må alltid ha med verbet vère eller vare
Sjå også forkjøyrd'e.

Eg hèv' vòr' sjúk'e a heil vike, så nò æ eg leid'e av å barre vèr' inni.

check leie

lei hending

Det va' slig leiu mæ bjynnæ, førr' i tí'inn.

check lei'e

1. ugrei, vond
2. Bruka i uttrykka vère lei'e ti' og vère lei'e med.

'Er æ så lei'e an vind'e i dag, at det æ best'e eg held'e meg inni. Influensa æ an lei'e sjúkji.

check leielæti

sutring (ugrunna)

Eg høyre det va' barre leielæti, så eg ensa 'enni alli.

check leiesvein'e

ringfingeren; bruka berre i ubunden form eintal

Au! Leiesvein kåm i klem!

check leiing (H)

leidning (td elektrisk)

Eg trúr 'er æ bròt i desse leiingjinn, lampâ lýser barre av å ti'.

check leiingji

ugrei person

Stein va' enn leiingji som fókk héle sikkå undâ.

check leike

gå kring joletreet og syngje jolesongar

På jólefestæ va' der trí ringa mæ mi leika kring jóletréi.

check leikjendi

svivel

An lýt have leikjendi, så inkji sèní tvinnar seg fysst an fiskar.

check leikvodd'e

leikarvoll (slette der ein "leika", td ringdans, songdans)

Denné leikvodden va' nóg mykji i brúk førr'e, laudagskveldó sommårstí'i.

check leir

lér; bruka berre i eintal

Leiri i an skósóli lýt vèr' tykt å slítesterkt.

check leirgróv

leirtak (der ein finn leire til å mure med)

Det va' vandt å finne góe leirgróvi i Valle.

check leist'e

tykk heimestrikka ullsokk som rekk godt oppom okla
Sjå også sokk'e, loddi og tæse.

Leistan våre spita av trílagt gån, så da våre tykke å varme, vetretí'i.

check leiste

når hestane slengjer bakføtene til sides

Å leiste varte nóg reikna for a lýti.

check leite

1. vere ei påkjenning
2. sjå etter, prøve å finne
3. bruka i uttrykket leite på
Sjå også leite si og forleite si.

1. Det leita 'ó då da sa 'an inkji kunna halde på mæ saui lenge'. 'An va' så sjúk'e at det leita på lívi.
2. Hav' di leita ette saui i dag?

check leite på

1. vere viktig, haste
2. røyne på, gå sterkt innpå
Sjå også leite, leite si og forleite si.

1. Det leitar på å få eplí inn tjurre førr'ell det vare for kaldt å vått om hausti.
2. Det leitar på å have sjúke fókk i húsæ.

check leite si

ta i så mykje ein greier
Sjå også leite, leite på og forleite si.

"Sò æ det itt dei skjóte leite sikkå", sa Einår, "då gjeng'e det fórt".

check leite út i adde krǿ

leite grundig etter noko

Nò have mi leita út i adde krǿ, å mi finne inkji lambi mi sakne.

check leitevís

stykkevis

Snjóren låg barre leitevís ette vègjæ.

check leiti

det lengste ein ser

A leiti kan vère bå' stutt å langt, ette koss landskapi æ laga.

check leitt

noko sårande

Eg tikje leitt fysst an bé'e fókk, å da inkji kåme.

check leitt lýti

lei skavank, stygg uvane
Sjå også leitt og lýti.

An hest'e som æ skjýr'e hèv' a leitt lýti. Å vèr' stutthalt'e, æ a leitt lýti. D'æ a leitt lýti å vèr' tjóvskjen.

check leiv'e

leiv av flatbraud eller lefse
Sjå også brausleiv'e.

Der æ tjúge leiva i a tjug mæ brau.

check leive

spare att (å ikkje ete / bruke opp alt)
Sjå også leivningji.

Det æ bèt'e å ète mannleg 'ell å leive skamleg.

check leive skamlegt

ikkje ete opp all maten på tallerken (dette vart oppfatta som negativt)

Disom du inkji èt'e opp maten du hèv' funne di, då leiver du skamlegt.

check leivningji

rest som ikkje vert eten opp
Sjå også leive.

Det varte etti mange leivninga då mi ha' jólebórd.

check leivsimni

deig til ein flatbraudleiv

Leivsimni lýt vère plent passeleg stórt ti' an vanelèg'e leiv'e som fydder takkâ.

check lèke

vere lekk, vere utett

Pråmen lèk'e, så mi ljóte leggj' 'an ti' trútnings.

check lekk'e

delane i eit vidjeband

I vidjebandæ kadde mi lytin for "lekka".

check lekkjenapp'e

knapp som er fest til "klokkelekkji" (kan flytjast på lekkjet)

Åni ha' an sérs vén'e lekkjenapp'e i klokkelekkjæ sí.

check lekkjenål

sylvnål til å ha i lekkje på blåkuptâ

Lekkjenålí brúke mi ti' træ kuptelekkji i sviklan.

check lekkjeskóre

skóre i åren til å hengje gryta i

Lekkjeskórâ stytter å lengjer an mæ å flytje an krók'e i lekkjæ.

check lekkji

kjetting, lenkje

A lekkji kan vère bå' gróvt å fínt, bå' som timrelekkji å klokkelekkji.

check lekse ó' si

halde ei lang skjennepreike

'An leksa ó' si då 'an trefte att'e dei som mest'e kjøyre på 'an.

check lembe

lamme
Sjå også lembing og lembe av.

I nótt lembde det sjau saui.

check lembe âv

vere ferdig med lamminga (når alle sauene i ein buskap har lamma)
Sjå også lembing og lembe.

Det hèv' som règel lembt âv fyr' 17. mai.

check lembing

lamming
Sjå også lembe og lembe av.

D'æ greitt at inkji lembingjí tèk'e ti' for tídleg på åræ.

check lèm'e

kroppsdel, både på folk og dyr

Eg æ sår'e i adde lèmi. Den lambelèmen va' líten.

check lème

dele opp eit slakta dyr

An lýt lème opp a reissdýr for å få det néd i sekkjen.

check lemje

1. drikke mykje og fort
2. ta på, slite tungt
Sjå også bæse, bægje, lemje kar'e og lemje å springe.

1. Du må 'kji lemje í deg så fórt detta kalde vatni!.
2. Dèt va' nòkå som lemja!

check lemje kar'e

stor og kraftig arbeidskar
Sjå også lemje og lemje å springe.

Jón va' an lemje kar'e, 'an va' útifrå godt vaksen.

check lemje å springe

springe det ein greier (med lange og kraftige steg; helst bruka om karar)
Sjå også lemje og lemje kar'e.

Gunnúv lemja å sprang, men 'an rokk inkji attí fantan.

check lend

bak krysset på td hest

Nò kan dú Bóa sitje att'å lendinn, attenat klyvinn.

check lende

gå i land frå båt

Det blés så fælt at da måtte lende austenat sundæ.

check lène

1. bløyte td lefser
2. regne uventa

1. Jólepdags<->morgónen lènar eg lefsun.
2. Det va' úlíleg det lèna útivi, nò som høytti va' sò tjurrt.

check léne

låne (frå eller til)

Hèv' an 'kji sjav'e, så lýt an léne.

check lengje

gjere lengre

Mi ljóte lengje rokkesnórí så 'u røkk'e ti'.

check lengji

lenge, meir
Sjå også lang'e.

'U æ alli snart úti lenge.

check lengji

lenge

Nò have mi venta lengji, så nò va' det godt du kåm.

check lengji å lengstom

uttrykk bruka om noko som aldri tek slutt
Somme seier "lengstom å lengji".

Strí'í héldt på lengji å lengstom. Mi venta lengstom å lengji førr'ell dei hí jentun kóme.

check lengse

vekse (verte høgare)

D'æ kalleg di Bóa hèv' lengsa i vèt'e.

check lengslom å lengji

etter lang tid

'An kåm farandi lengslom å lengji.

check lengst'e

så lenge (du ynskjer)

Hèra kan du vère lengst'e du vi'.

check lensa kar'e

stor og kraftig kar (i sin beste alder)

Tór æ femåtjúge år, å an lensa kar'e.

check lensandi gonge

lett og kraftig ganglag

Òlâv ha' slig lensandi gonge, så 'an kåm fórt fram ette bygdinn.

check lente å rǿe

koseleg måte å snakke på (roleg og morosamt)

Åsmund va' gó'e ti' lente å rǿe om adde ting.

check lentebassi

humorist, spøkjefugl

Itt lentebassan sitje rǿe, kan det vèr' gama for aire å høyre på.

check lenten

morosam, skøyen (talar seint og er god til å ordleggje seg)

Taddak va' så lenten å lǿglèg'e at det va' allstǿtt gama å vère i hóp mæ 'an.

check lèpe

1. bruka om når kua er i brunst
2. bruka i uttrykket lèpe i augó (2)

1. Kjýrí lèp'e, så mi ljóte ringje ette dyrelækjæ.
2. An ska' 'kji take dèt som lèpe i augó.

check lèpe i augó

1. vassrenne (H)
2. "venare enn ein trur", gjev godt fyrsteinntrykk, men tapar seg (V)

1. An kan lèpe i augó fysst an fær rusk inní da.
2. Anne æ så vé', men 'u lèp'e i augó.

check lèpesí'e

ujamn nede i kanten (gjeld td kjole og brem på hatt)

An lèpesíe hatt'e æ så mjúk' at 'an lafsar.

check lepje

1. slikke i seg drikke med tunga
2. når ein har for store sko og foten ikkje sit godt fast i hælkappa

1. Katten hèv' vorte lauparkatt'e, men 'an æ heim'tte å lepjar stundom.
2. Desse skóne lepje så eg hèv' maka meg hælæ.

check lepp'e

1. lapp (t.d. papirlapp)
2. lite jordstykke

1. Eg hèv' skríva handleliste på an líten lepp'e.
2. Eg hèv' ervt an líten lepp'e hít i Øynæ.

check leppe âv

rive sund, ta bort delar

Tór leppa âv den fillni bórdveggjen i lǿemǿnæ å ville klæ 'an mæ imprignéra matrial'e.

check leppe sund'e

rive sund (i bitar), dele opp

Eg leppa sund'e bå' klæí å stivlan mæ eg arbeidde mæ mínesteinó. Det tikjest vère vóndsklegt å leppe sund'e detti véne verkji å så då saume det ihóp'tt'e ett'å.

check lèputt'e

ujamn lengd på kjolar og skjørt

Det æ nǿvt mæ jamningjinn sku' 'kji stakkan vare lèputte.

check lèrept

1. kvitt tøy til å saume bunadsskjorte eller anna skjorte av
2. lerret (td kinolerret eller målarlerret)
Sjå også ruskeverk.

1. Skjortun våre allstǿtt sauma av lèrept.
2. An lýt hengje opp lèrepti fysst det ska' vèr' bygdekjínó.

check lèsari

haugianar, kristeleg person, "bibellesar"

Lèsaran ha' jamt samlinga i húsó.

check lèse

1. innskrift (skore i tre, td ei setning)
2. tekst ( td brev, hefte)

1. Der æ a ellgåmó lèse i an heddi som vare kadda Stóreheddér i bykleheió.
2. Tí'í kunna gange seint fysst da låse dei gamle lèsun om sundagan.

check lèse

lese

Mi låse kverrsí bók i gjerkveld.

check lessingebeit

småbjørk til å leggje i høyet på sleden (så høyet ikkje fell av)

Mæ lessingebeit drusla 'kji høytti så létt av lassæ.

check léssklèg'e (V)

lettvint og grei(tt)
Sjå også adverbet léssklegt (V) og adverbet léssklegt (H).

Knút æ an léssklèg'e kar'e som æ góe bé'e.

check léssklegt (V)

ser lett ut
Sjå også léssklegt (H) og léssklèg'e.

Knút gjeng'e så léssklegt.

check léssklegt (H)

ser lett ut
Sjå også léssklegt (V) og léssklèg'e.

Det æ léssklegt fysst an æ færig'e slåttæ.

check léssmann'e
image

lensmann

No vi' politímeistaren i Býn take av åkkå léssmannen!

check lessna'e

lesnad

I Pontoppidan æ der mykji gó'e lessna'e, sa Gamle-Torgrím.

check léssne

verte lettare

Det léssnar i veiræ nò. Det léssnar i tankó mí nò.

check lest

bør med taknever (storleik 60/80 cm i kant og 25 cm høgt, tre fjøler under og tre fjøler oppå, bunde saman med hesjetråd, til ryggbør eller kløv)

La da taknævran i lesti, kunna da vite så nòkålundi ko mange da trunge ti' a loptstòke.

check léstast

late som om

'An léstest som 'an kunna det.

check létt'e í si

lett i kroppen, lett til sinns

Tarjei æ så gó'e å bée, å så æ 'an så létt'e í si.

check létt'e på tæsan

lett på foten, rask, kjenne seg lett

Nò va' du létt'e på tæsan!

check léttebrand'e

lyfteordning som gjer at ein kan lyfte kvernkallen og dermed ivesteinen slik at kornet vert male grovare eller finare

Léttebranden ligg'e på lúæ.

check létteklòv'e

stokk i kvernhus til å lette kvernsteinen med (står loddrett, nede fast i grunnskiet)

Létteklòven brúkar an ti' lypte den evri kvinnesteinen for å kunne stidde ko gróvt ell' fínt an vi' have mjø̀li.

check léttekonn

"korn med lite mat i" (det som fyrst datt ned når ein kasta konni)

Fysst hesten ha' det travelt i skógjæ ell' mæ høykjøyring, sóe da jamt léttekonn i eplesó' ti' det sprakk. Léttekonni varte brúka for búskapen.

check léttevåg

lyfteordning som gjer at ein kan lyfte kvernkallen og dermed ivesteinen slik at kornet vert male grovare eller finare

Léttevågjí varte brúka ti' å stidde ko gróvt ell' fínt an ville male konni.

check léttfǿrt

lett føre, lett å ta seg fram (mest bruka om vinterføre; vert ikkje gradbøygt)
Sjå også tungfǿrt.

Det va' léttfǿrt då karan våre i høyskóg i gjår.

check léttmælt'e

lett for å uttrykkje seg

Signe æ så léttmælt, 'u fær allstǿtt så greitt fram di 'u meini.

check léttskjyllug'e

lett å be om noko (helst bruka om born)

Ungan våre léttskjylluge ti' gjère di forrellí spúre da om.

check léttvint

enkelt, léttvint
Sjå også léttvint'e.

Det æ léttvint å två koppan itt an hèv' oppvaskemaskjín.

check léttvint'e

1.person som ser positivt på arbeid som skal gjerast, lett å spørje, grei å ha med å gjere
2. lett, enkel
Sjå også léttvint.

1. Pål æ léttvint'e å arbei'e i hóp .
2. Detti æ den léttvintasti vègjen å kjøyre.

check lé'utt'e

ledelaus (td grind som slarkar)

Itt grindan våre lé'utte, våre da vónde å hav' att'e.

check léven

moro, leik, bråk; bruka berre i eintal
Sjå også laprí og liven.

Da héle slig léven mæ 'ó då 'an kåm att'e om nóttí.

check

li

D'æ vént å sjå oppi lían fysst bjørkjí sprett'e å lauvi lýser.

check líast

tole kvarandre 

Dei tvei trektest allstǿtt, da kunna alli líast.

check líast âv

døy

Ska' vite om Anlaug hèv' liest âv nò?

check libbi (H)

kjælenamn på lam; bruka berre i Hylestad

Lisle-Sigmund hèv' sin eigjen libbi. Den libben tikj' 'an sérs gama í.

check Lidvår

Lidvard

D'æ inkji så lengji si' eg fann a tréspík dèr Lidvår ha' skòre út namni sitt så vént.

check líe

1. tole (ein person)
2. lide (ha det vondt)
3. fare til, i ferd med

1. Nórstògan hav' alli lie Heimigaran. 'U lei alli æ Åsne ette skuldingan 'u kåm mæ. Skrøytebassan var' alli line.
2. Torjús lei' fælt det seiste åri 'an livdi.
3. Det lí'e ti' at mi æ færige snart.

check líe âv

1. døy
2. nærme seg slutten med eit arbeid

1. 'U lei âv dèt åri.
2. Nò lí'e det snart âv mæ desse arbeiæ.

check líe av londó

"det drygjer før ein kjem fram"

"Det lí'e av londó", sa valldǿlen, 'an ródde rundt Kjéhómen heile nóttí.

check líe langt

gått lang tid (har gått lang tid; td i ei årstid)

Det lí'e langt på vetren nò.

check líe sult'e

svelte

Bonní mí sku inkji líe sult'e.

check lí'e úlut'e

få mindre enn ein har rett til

'An lei slig úlut'e då da déla reisskjø̀ti.

check líe vóndt å trú

ha vanskar med å tru på

Gýró lei' vóndt for å trú at karan ha' vadra i skoddinn, så godt kjende som da våre i heió.

check líe 'å

mune med tida

Då det lei' 'å dagjen, reiste da heim'tt'e.

check líebar'e

kanten i ei li

Eg gjekk i líebaræ å leita ette saui.

check líebjørk

bjørk som veks i liane i dalen

Nævran av líebjørkjinn vurte brúka ti' tekkjing av hústòku.

check líebrodd'e

vassrøyrkvein (calamagrostis)

Líebrodden veks'e i líó å líknar på konnstrå.

check líedrag

li i eit dalføre

Mi fýgde líedragjæ å plukka bèr.

check líeleg (H)

sympatisk, grei å vere i hop med
Sjå også líelèg'e (V).

'U æ så líeleg å snill, Sigríd.

check líelèg'e (V)

sympatisk, grei å vere i hop med
Sjå også líeleg (H).

'U æ så líelèg å snill, Sigríd. Targjær hève a líelegt lag, 'u æ létt å kåme ti' mæ.

check líelinnk'e

stutt mildare periode (kortare enn tøyr'e)

Líelinnkjen æ styttri 'ell tøyren.

check lige si

gjere fakter i dans

Taddeiv ligar si fælt itt 'an dansar.

check liggje

1. overnatte
2. liggje
Sjå også lège.

1. Bonní våre så svære fordè' da ha' lègje sjå góme å góffa síkkå a heil vike.
2. Vi' di liggje úti i nótt?

check liggje frammi

1. liggje ved sengekarmen i ei seng (liggje ved kvilestokken)
2. liggje på golvet i rommet

1. Den som ska' tí'legast'e opp om mǿnó, lýt liggje frammi.
2. Det kunna vèr' kaldt å liggje frammi itt dynní va' óví.

check liggje í

søkke djupt i eit blautt dike (om buskap)

Kjýrí låg i díkji.

check liggje i andlåtó

andenaud før døden

Birgjitt ligg'e i andlåtó, 'u hève nóg 'kji så lengji etti.

check liggje i fodd

lagt i súrtevæske for å behalde forma på foddó (plissé)

An lýt late det liggje lengji i fodd for at formí ska' halde seg.

check liggje i híi

1. liggje i hi
2. halde seg mykje i ro om vinteren (overførd tyding)

1. Bjynnen ligg'e i híi om vetren.
2. Mange karmenna "låge i híi" dei dagan da inkji våre i høyskóg om vetren.

check liggje i honn

liggje på skrå i ei stutt seng

Kvílâ va' så stutt at eg måtte liggje i honn.

check liggje í mi

tykkjest minnast, hugse

Det ligg'e í mi at Haddvår va' frå Fyrsdal.

check liggje i sveipi

liggje godt innpakka i sengekleda

Fysst an sveiper kvíleklæin kring seg, så hèv' an same kvíleklæploggjí på si som 'nundi; sò kadde mi det å liggje i sveipi.

check liggje i åveltunn

leggje seg slik at ein ikkje kjem seg oppatt (bruka om dyr)
Sjå også liggje.

Kjýrí låg i åveltunn å laut hjelpast opp'tte.

check liggje lík

om lik som ligg på trandó fram til gravferd

Gófa låg lík i førri vikunn.

check liggje mæ

dele seng

Bóa ligg'e mæ moi sí.

check liggje på krakkjæ

liggje i kista på likstrå 

Mikkjål ligg'e på krakkjæ ti' 'an ska' jarast.

check liggje ti' fóte

liggje andføtes
Somme seier "liggje ti' fótan".
Sjå også liggje.

Ska' an liggje trjú i a kvíle, lýt den eini liggje ti' fóte.

check liggje úti

vere i krig

Da låge úti i sjauårskríæ mót svenskó.

check liggje å grúve

liggje på kne framoverbøygd (uttrykket er ubunden dativ)
Sjå også liggje og grúve.

'An låg 'å grúve innmæ omnen å blés for å få glǿan ti' å fate i véen.

check liggje 'å heilâ

liggje svært avslappa på ryggjen med nakken ned (gjeld katten)

Fysst katten ligg'e 'å heilâ kjæm'e der úveir.

check liggje 'å njó

liggje på kne

Da låge jamt 'å njó fysst da båe fyrr' i tí'inn.

close Líí

Lii

Oppi Líinn budde Nils å Jón.

check líkare at / líkast'e at

betre at / best at
Sjå også likt.

Det va' nå líkast'e at mi gjåre det på denna måten.

check líke att'e fyri

"med same mynt"

Det ska' du få líke att'e fyri, si' du lúra meg sossa!

check líke fyri

gjengjeld (positivt og negativt)

Di ska' du få líke fyri, dú som stól bílen min! Sigríd fekk líke fyri at 'u ha' vòre så trugjí å flink i arbeiæ.

check líke hendt'e

held det same korleis utfallet blir

Såvi va' líke hendt'e om det gjekk gali.

check líkeis

same slag, likeins

Gunvor ha' plent líkeis skó som èg.

check líkelèg'e

greileg, triveleg, lett å like (gjeld meir om fyrsteintrykk enn líelèg'e)

'U sér út ti' vèr' a líkeleg kvendi, den Yngjebjø̀rí.

check líkfing'e

finger som vert kvit (td ved arbeid med boremaskin eller liknande arbeid med mykje vibrasjon)

Itt an hève líkfinga, misser an kjensla i fingó.

check líkfærd

gravferd

Der va' tvæ líkfærdi i Valle førri vikâ; ei i Òveinang å ei i Tveitebǿ.

check líkjast

likne

Tjógjei líkjest fai sí. Båni líkjest gófa sí, sa Gró, då Torgrím Håptu varte bòren ti' dåpen.

check líkjast ó' ættinn

ikkje likne på eiga slekt (om utsjånad eller framferd)

Det va' inkji gama å líkjast ó' ættinn, då kunna fókk gjère si tanka.

check líkji

likemann (om alder, styrke eller klokskap)

'An va' líkjen min, Haddvår, då mi prǿvdest.

check likk'e

bøyg, bukt (td tråd, metall, taug)

Der æ an likk'e 'å treskjesnórinn, å då kastar 'u.

check líkkrakk'e

krakk til å setje likkista på

Líkkjistâ stó' på líkkrakkjæ på trandó.

check likkutt'e

krokete

Denna bjørkjí æ så likkutt at an kan 'kji brúk' 'æ ti' skåkimni.

check líkkvíle

staden der dei måtte kvile når dei bar lik over heia (dei la steinar rundt båra - likkvila)

Austafor Hískar i Homms-Finndalæ æ der a líkkvíle.

check líkleg

tyder på at
Somme seier "líklegt".

D'æ líkleg ti' at da vi' reise. Det va' så líklegt 'ó Taddeiv å seie sòvóri.

check líklèg'e (V)

truande til

'An va' líklèg'e ti' å hav' funne på detta, Gunnår.

check líknament / líknamenti

likskap med noko (bruka berre i ubunden form eintal)

Det va' 'kji líknament slig 'an bar seg. 'Er æ alli líknamenti ti' 'enni Yngjebjør, 'u ritar seg út ti' vère úvond å grei mæ adde. Det va' 'kji líknamenti av a menneskjinn, sa da om den som ha omkåmi.

check líknelsi

"minner om noko", "noko som liknar"

Det va' 'kji naudt líknelsi av an kåv'e, sò vanskapt'e va' 'an fǿdd'e.

check líksig

innsøkk i hovudet rett over tunnvengjen

"Bonn mæ líksig vorte alli gamle", meinte Anne.

check líkt

1. likeins
2. bruka i uttrykka líkt ti' og líkare / líkaste at.

1. Mi sjå 'kji líkt på verdí, adde.

check likåm

lekam

Ai-ai, detti likåmi mitt; eg verkjer så fælt!

check lí'lepp'e

tøystykke av lin

Da brúka lí'leppi ive sår itt da ha' skadt sikkå.

check lilje

1. stilk med fleire bær (t.d. rips, solbær og heggebær)
2. lilje (laukplante)

1. D'æ skjótt å plukke bèr fysst d'æ stóre lilju.
2. Kommúneblómen i Valle æ a lilje som heite berglilje.

check lill'e

stutt songstrofe utan tekst (av td stev eller del av slått)

Såvi kvó mæ an lill'e som inkji èg ha' høyrt førr'e. Signe ha' an lill'e som inkji aire ha'. 

check lille

"syngje" med spesiell "utbrodering" av tonane (utan ord)

Angjær lilla å song så nauendi vént.

check límerís

bjørkeris til å lage sopelime av

"Der va' greitt límerís på dessa buskó dèra", sa Såmund.

check límetjø̀re

væske (tjøreliknande) som tyt ut frå ein turr bjørkekvist når ein brenner den i andre enden

Eg hèv' fengje a sår på fingjæ, eg lýt få nåkå límetjø̀re på.

check lími
image

langkost, rislime

Tarjei braut av skapti på límâ.

check línbendili

linbendel

Línbendilen æ a eittårigt úgras som an finn'e i åkræ.

check linde

sveipe ein linde kring eit reivebån for å halde reiven på plass

Da brúka vovne linda itt da linda reivebonní.

check lindi

langt og breitt vove band (som er lagt fleire gonger rundt barnet for å halde reivan på plass)

Lindan våre vént vovne, å sille halde arma å fǿta greitt på plass.

check líne
image

brodert ulltøyremse øvst på stakkane framme i setesdalsbunaden

Desse línun våre vént sauma.

check línesaum'e

saumen som er på stakkslínunn

Nò vare det helst'e havt nåkå smått nipr mæ króka å hòlekróka på línesaumæ.

check línhekle

handreiskap til å kjemme / reinse lin (tekstil)

A línhekle va' gjår' av tré, å ha' jinnpigga ti' å kjembe mæ.

close links

ha "ustabile kne" som vimsar

check linn'e

tunn (oppspedd)

Grauten æ nòkå linn'e, så eg lýt hav' oppí nòkå mei' mjø̀l.

check linnke

verte linnare, gjere linnare

Kjýlórten linnka seg opp i myktròmæ så det skvasla ivi. Grauten linnkar itt an sèt'e ti' mei' mjåkk ell' vatn.

check linsapøyl'e (V)

hengjemyr (vasspytt som er overgrodd med eit tunt jordlag)
Sjå også linsedíkji (H) og linse.

Det æ gama, men nòkå farlegt, å huske si på an linsapøyl'e.

check linse

gynge (bruke kroppstyngda slik at underlaget gjev seg)
Sjå også linsedíkji og linsapøyl'e (V).

Mi ungan linsa åkkå på dei blaute díkjæ. D'æ gama linse si på hengjebrúne.

check linsedíkji (H)

hengjemyr, attgrodd tjørn med vatn under
Somme seier "linsadíkji".
Sjå også linsapøyl'e (V) og linse.

Du må inkji gange út'å linsedíkji, då kan du søkkje av!

check linsemýr

overgrodd vasspytt

Det va' gama linse si på linsemýrinn for åkkå unga.

check lippe

leppe

An mann'e som hèv' stóre lippu vare kadda "frúsemynt'e".

check lippeskjegg

bart

Det va' a staseleg lippeskjegg Bjørgúv ha', men nò hèv' 'an raka det av si.

check lirk'e

1. mjuke og ledige rørsler (td i ganglag eller i dans)
2. uvanleg mykje svikt i kneleddet når ein går

1. 'An ha' slig an lirk'e i dansæ.
2. Jón ha' slig enn úvanlèg'e lirk'e mæ 'an gjekk.

check lirkeleg (H)

person som bøyer kneleddet tydeleg når han går.

Nikelos æ så lirkeleg itt 'an gjeng'e.

check lirpandi lint

rennande avføring

Kjýne dríte så lirpandi lint.

check lirpedrit

svært laus avføring

Itt kjýne gjinge på håne, finge da jamt lirpedrit.

check líse

1. eit lite opphald i regnver,
2. forbigåande opphald av verk
Sjå også lǿgje.

1. Det hèv' alli vòre líse i heile dag.
2. I nótt låg eg å verkti forotta líse.

check liskre

smiske

Haddvår æ fæl'e ti' liskre. Det va' visst helst'e kvendí som våre fæle ti' liskre.

check liskren

smisken

Haddvår æ helst'e liskren, så an veit alli plent ko 'an meini.

check liskrutt'e

smisken

Gýró æ så liskrutt, an kan alli vite ko 'u verkeleg meini.

check Lislâ

den yngste av to systrer

Lislâ hèv' vakse mykji i di seiste.

check Lislebóa

den yngste av to eller fleire brør

Lislebóa æ snart fimm år.

check lislefing'e

veslefingeren

"Eg frýs'e fórt 'å lislefingó", sa Knút.

check lislekasti

kast i gangardans

Jón lærer da lislekasti nò på gangarkúrsæ.

check Lislemoir

den yngste av to eller fleire systrer

Lislemoir varte nóg helst'e brúka som a kjælenamn.

check Lislen

den yngste av brørne i syskenflokken

Der va' tvei brǿa i Røysó som héte Òlâv; Lislen å Stóren.

check lislepad
image

veggfast sitjebenk for ein person ved inngangsdøra i stoga / ved sida av åren; bruka berre i eintal.
Sjå også pad'e, kvílepad'e, anveggspad'e og mollpad'e.

Sét deg i lislepad, så ska' du få enn kaffédapi!
check lislesveinsærind

1. bruka om å ikkje få utrette det ein hadde tenkt å gjere
2. eit lite og mindre viktig ærend

1. No gjåre eg a lislesveinsærind, eg vill' hente posten, men 'an ha' alli kåmi.
2. Eg ha' a lislesveinsærind hít i Nórdstog.

check Lisletitta

den yngste av to eller fleire systrer

Lisletitta æ så oppkjækta, 'u fær det plent som 'u vi'!

check líssom

liksom

"Denne søylâ kunne mi líssom have ti' graut'e", sa Bóa.

check lísså

likså (vert ikkje gradbøygt)

Eg kan lísså godt gjère det ei gong, så æ det gjårt.

check lí'søyme

tunn synål

A lí'søyme brúkar an ti' saume fín'e saum'e på lín.

check 'lit

andlet (sagt for moro)

"Punktum, punktum, komma, strik; sò æ Lisle-Bóas 'lit" (regle).

check lit'e
image

farge
Sjå også lite og litehus.

Eg líka inkji liten på dessa bílæ, så eg vi' inkji kaupe 'an.

check lite

1. avgje farge
2. farge
Sjå også lit'e og litehús.

1. Pennen min vi' 'kji lite, 'an æ tóm'e for blèk.
2. Eg lita gån mæ stei'mòsi.

check lit'e

farga

Koss æ jasen lit'e? Koss æ fótballdraktin dikkå lite?

check líte

vere forutan mat

Vi' du 'kji ète detti, så lýt du líte! Nò hèv' eg lítt så lengji at eg æ alli solten lenge'.

check lite âv

misse farge og fargen "smittar" over på noko anna

Nýe handklæ æ leie ti' lite âv itt an tvær da.

check litebók

fargebok

Ungan tikje gama å lite i a litebók.

check líten

liten
Sjå også líten og smår'e.

"Ti' smæri bèrí æ, ti' sǿtare æ da", sei' Jón.

check líten

liten
Sjå også liten og smår'e.

Eg hèv' lítí stòge, men 'u æ stór nóg for mèg.

check líten sveitti (V)

svært tunt lag med smør (på brødskiva)

Unde kríæ finge mange barre an líten sveitti smø̀r på sivâ.

check lithús

liten og rund metalboks med fargepulver til å farge klede
Somme seier "litehús".
Sjå også lit'e og lite.

Eg fann 'kji lithúsi då eg sille ti' farge sokkan. Førr'e kaupte mi lit'e i nåkå runde litehús.

check líti fyre seg

blaug, tilbakehalden

Sòme bonn æ så líti fyre seg at da lí'e úlut'e. Vaksne kunne au vère líti fyre seg.

check líti fyri

enkelt, lett

D'æ líti fyri å gjève av annas.

check líti mæ

1. lite interessant, gjere seg lite gjeldande, ha lite "utstråling"; gjeld personar
2. mindre godt
Sjå også mykji mæ.

1. Der æ líti mæ 'ó Asbjynn, å 'an gjère líti av si. Det fýer líti mæ 'enni Gunvor.
2. "Der æ líti mæ nýstèvó", sa dei gamle, da líka bèt'e gamlestèvi.

check líti om

lite verdt, lite positivt med (bruka om personar og ting)

Det æ líti om den sommårsfruktí, det æ 'kji så lengji førr'ell 'u rotnar. Det æ líti om æ Gunne Nístog.

check líti 'å

lite gras på slåtteteigen

Der va' líti 'å på dessa skaddó.

check liting

farging

Førre brúka da plantefarga ti' liting.

check lív lagji

lagnad til å leve

Di nýfǿdde båni va' 'kji lív lagji, så det dǿi. 'U va' 'kji lív lagji, så det sille gange sò.

check livast

leike i hop, gjerne noko høglytt

Nò mòge di 'kji livast sossa, eg tòler 'kji detta bråkji. Jentungjen livdest så kattæ, å da tóttest have det så gama. Da livdest så an høyre 'kji mannemål. Ungan have livst i heile kveld.

check lívdekró

stad det ikkje blæs
Sjå også líven.

An kjæm'e ti' lívdis i lívdekrǿ.

check líve

1. verne om, hjelpe
2. gjeve livd
Sjå også lívi.

1. An vi' gjinni líve om ungan.
2. Vi' du líve mæ eg ritar í fýrstikkâ?

check live

leve

Papa livde i níånítti år.

check live ivi

leve lenger enn 

Di vanlège æ at bonní live ive forellí.

check líve på

ta det tyngste taket (for å hjelpe ein annan)

Eg lívde på æ Sigríd, 'u va' alli plent frísk.

check líve si

spare seg; vil ikkje bruke kreftene sine

Tóne ville allstǿtt líve si, 'u va' ræd for helsunn.

check live sin aldr'e út

oppnå normalt høg alder

Gunnår livde sin aldr'e út, å va' frísk'e så lengji 'an livdi.

check livemåti

1. utkome (pengar eller naturalia)
2. mat

1. Adde ljóte stræve for livemåtâ.
2. Det æ såvídt 'an hèv' livemåten.

check liven

leven, ståk, bråk; bruka berre i eintal
Sjå også laprí og léven.
Somme seier "léven".

Det va' slig liven hèra i gjerkveld.

check líven

vindstill (plass som vinden ikkje får særleg tak; der det blæs lite)
Sjå også líve

D'æ godt å finne an líven plass'e fysst an hèv' vòr' úti i kald'e vind'e å vi' kvíle.

check lí'verk

lintøy

Det va' vént lí'verk i dessa skjortunn!

check lívhætt

stå om livet (vert ikkje gradbøygt)

Det kan vèr' lívhætt å vère úti i harde snjóstorm'e.

check livr

lever

"Fann ska' sakse hass livr å lunge, som narra mèg mæ eg va' så ung'e" (stevline)

check livrehogg

"hald", vondt i sida (milten) når ein spring; bruka berre i eintal
Sjå også halli.

Eg lýt sitje ti' livrehoggji hèv' gjève seg.

check lívsýkji

diaré, magesjuke (bruka berre i eintal)
Sjå også springaren og laust lív (V).

Da åte suppe å finge lívsykji adde samen.

check lívtroskjen

lemus

Det æ úlíleg å få lívtroskjen i augnelòkó.

check lívåre

pulsåre

Itt da slakta lomb, slóge da da i úviti, å dèretti skåre da âv lívåra i halsæ.

check ljó

1. rop
2. lyd
Sjå også ljóe.

1. Eg sló meg så det va' såvídt eg greidde å halde ljóæ.
2. Der æ a reint ljó i desse munnhorpunn.

check ljó'e

lyd

Der va' vén'e ljó'e i dessa munnhorpunn!

check ljóe

"huve", rope
Sjå også ljó og húve.

Eg høyre deg då du ljóa!

check ljónbrend'e

drepe av lynet (helst om dyr)

Kåven varte ljónbrend'e i tóreveiræ.

check ljónell'e

lyn (i lufta)

Det va' vén'e ljónell'e i tóreveiræ i gjerkveld.

check ljó'pinni

stemmestokk (trepinne som er kilt inn mellom loket og botnen i ei fele)

Òlâv prǿva seg fram mæ ljó'pinnâ.

check ljósberr'e

lett synleg, ligg i ljoset

Kjørkjâ ligg'e ljósberr midt i bygdinn.

check ljósbærlèg'e (V)

1. lett å fatte
2. synberr (vert ikkje gradbøygt)

1. Detta æ ljósbærlegt for adde.
2. Reissdýrí stóge ljósbærlège, men mi skute inkji.

check ljóse dagjen

lyse dagen

Innbròti varte gjårt midt 'å ljóse dagjæ.

check ljósedåsi

talgljos (eit lite talgljos som var siste rest etter ljosstøyping heime i eldre tid)

Ljósedåsen gjèv'e líti ljós.

check ljósgrói

groe på potet som har stått i sola

Setj'epli som hav' ljósgróa spíre fórtare 'ell úgródde.

check ljóshærd'e

ljoshåra; vert ikkje gradbøygt

Der æ mange ljóshærde i slektinn mí.

check ljóskji

ljosskjær, ljosblink

Mi sjå enn líten ljóskji frå alpínanleggjæ.

check ljósleitt'e

ljos i hud og hår

"Din ljósleitte kjåkketjóv'e!" sa Òlâv mæ 'an Gunnår.

check ljóspípe

tyrispik til å setje i skórâ for å lyse opp i gryta (som hekk i skóra)

Fysst an sill' reie si graut'e ti' kvelds, så va' det greitt have ljóspípe i skórunn for å sjå nær det sau'.

check ljósskjarr'e

likar ikkje sterkt solljos og brukar difor ofte solbriller

Eg æ ljósskjarr'e, så eg brúkar jamt sólbrillu.

check ljósvak'e

lysvaken (søv ikkje; vert ikkje gradbøygt)

D'æ vóndt å liggje ljósvak'e heile nóttí itt an ska' gjère nåkå viktigt néste dag'e.

check ljóte

lyte, måtte, vere nøydd til Sjå også lute.

lí' 'er så langt at nò ljóte mi leggje åkkå. Nò ljóte mi snart heim'tte. Eg ha' tenkt mi ha' lòte stelt gravin på kjyrkjegaræ nò. At mi sku måtte ljóte reise itt mi inkji tikje gama, dèt æ 'kji greitt. Trú eg ha' lòt' spúrt fysst'e? Eg ha' tótt eg ha' lòt' fýgt å sýnt di vègjen. Eg sér at eg ha' lòt' gjårt mi mei' fyri då eg pynta skóne mí.

check ljót'e

"stygg" utsjånad (om personar og ting)
Sjå også gorrljòt'e.

'U ha' funne si an ljót'e mann'e. Den ljóte tjynní (stadnamn i Hylestad). Det æ alli greitt å seie at nòken æ ljót'e.

check ljóte for sjave seg

måtte på do
Sjå også ljóte og sjav'e.

Eg hèv' 'kji tíd nò, eg lýt for sjave meg.

check ljóte ti' mæ

"verte nøydd til å bruke"

Gýró laut ti' mæ nogló for å få opp den hari støytenúten.

check ljóte 'å njó

1. verte nøydd til å gje seg (td i slagsmål)
2. be om nåde

1. Tjógjei laut 'å njó då 'an mǿtte sin ivemann'e.
2. På vekkjelsismǿtó va' der fleire som laut 'å njó.

check ljótingji

"stygging" (bruka om person som fer stygt fram)

'An bar seg så stygt at mæ kånunn, den ljótingjen.

check ljúge

lyge
Sjå også lygn, ravljúge og dravljúge.

"Så luge da fyr' 'ó, å sa der va' alli lindorma", fortålde Birgjitt.

check ljúge frå si

nekte for noko ein har gjort eller har hatt ansvar for

Eivind, sòn din, æ så lík'e di at den ha' du inkji greitt å lògje frå di!

check ljúge på

setje ut lygn om nokon

Kjètil varte lògjen på, at 'an fýgdest mæ 'æ Birgjitt.

check ljåbròt
image

kort bit av avbroten ljå (innmed orvet)
Sjå også ljåbròtnív'e.

Det va' helst'e itt an sló ljåren n'i a túve at ljåren gjekk av, å då varte det helst'e at an kasta ljåbròtæ.

check ljåbròtnív'e
image

kniv laga av eit stykke avbroten ljå
Sjå også ljåbròt, nív'e og snubbe.

Ljåbròtnívan vår' svinte gjère, å da vår kvosse au.

check ljåfille

tøystykke til å sveipe kring eit ljåkjippi slik at ein ikkje skjer seg på fingrane

Eg nullar a ljåfille kring ljåkjippi fysst eg reiser út'å teigjen.

check ljågras

romegras; bruka berre i eintal
Sjå også rómi

Sauen kan få sjúkdómen alveld av ljågrasæ.

check ljågreiu

alt som høyrer til når ein skal slå gras (orv, skåpp'e, bryne, ljåreim, ljåspite)

Ljågreiun laut sjåast ivi fyre slåtten.

check ljåhús

øskje til å ha ljær i

I "Gåmålt ó' Sætisdal" æ der bilæti av a vént útskòri ljåhús.

check ljåkjippi

knippe med (ca. 3-5) stuttorvsljår
Sjå også kjippi og kjippe ihóp.

Papa tók mæ si a ljåkjippi å reiste út'å teigjen.

check ljålag
image

u-forma reiskap av jarn til å vri ljåen med så han får rett form
Sjå også lage og vallskjǿvd'e.

Ljålagji heng'e i skåppæ mæ' an slær.

check ljåmeit

rand i eggstål

Eggståli, ell' ljåmeití, sille vère slípa jomn, å róí 'å undelénæ.

check ljår'e
image

ljå
Sjå også tynnsleljår'e, stuttorvsljår'e, langorvsljår'e, kjót, odd'e og binde í.

Det va' 'kji adde ljæne som ha' líke godt bit.

check ljåredytte

luke, plate til å tette att ljoren når ein ikkje fyrar i åren
Sjå også ljåri.

Ljåredyttâ æ beint oppive årâ.

check ljårehòl

hol i taket for å få ut røyken

Det rauk godt ó' ljårehòlæ.

check ljåreim

reima som ein fester ljåen til orvet med

Da smúre ljåreiman mæ smolt så da sille halde sikkå sterke å mjúke.

check ljåreråte

trestong til å lyfte opp lemen på taket av fjøset / tadden

Æ 'u gåmó, denna ljåreråtâ?

check ljårestong

stong til å flytje ljåredyttâ

Ljårestongjí varte brúka ti' å opne å stengje ljåren. Sòme kadda ljårestongjí for "ljåreråtâ".

check ljårhús

"kasse" på taket i ei røykstoge (til røykopning)

Ljårhúsi va' 'pive ljårâ midt i búinn.

check ljåri

ljore, hol i mønet i ei røykstoge
Sjå også ljåredytte.

Røykjen steig opp mót ljårâ.

check ljåslåtte

slåtteteig som ein slår med ljå

Heile teigjen frå Sandæ æ barre ljåslåtte.

check ljåspite

kile til å stramme ljåreima

Ljåspitun våre jamnast'e gjåre av einér'e.

check ljåstikke

trestikke med hakk i som ein brukar til å halde mot ljåen / kniven når ein slipar

Det va' hǿgt have ljåstikke itt an slípa ljæne.

check ljåstubb'e

grasstubbar som står att rett etter slåtten

D'æ vóndt gange berrfǿtt'e på ljåstubbæ, fysst grasi æ stívt å nýslègji.

check ljåvedding

sjóe ihóp to utslitne ljæ

Ljåveddingan gjåre ti' at ljæne bite godt.

check
image

1. tjukk jarnplate med hol i mange storleikar, som underlag når ein vil lage hol i t.d. tunnare plater
2. korn som ligg ferdig til å treskje

1. Sméden brúkar lóí i smidjunn.
2. Lóí va' nòkå rå, så konni varte 'kji plent godt trekst.

check

røme, vere plass til
Sjå også substantivet .

Ko mange høysloss lór der inn i den búí? Mi lódde 'kji innat bóræ fleire 'ell der va'.

check loddenål

nål av bein til å binde lodda med (ca 8-10 cm lang)

Det æ vel ingjen i dag som hèv' brúk for loddenåli.

check loddestamp'e

"kubben" som ein lodda sølv på (før i tida)

Detti æ loddestampen 'ass Gófa.

check loddi
image

"Skosokk" til å ha utanpå skorne i sterk kulde; rekk bak til hælen. Laga av ull blanda med geiteragg eller kurove og spunne til garn som ein batt med ei loddenål.
Sjå også leist'e, laddi og tæse.

Det va' vanleg å brúke lodda i høyskóg, fysst da kjøyre høytti heim'tte av heiinn i fæl'e kjyl'e.

check loddkvoss'e

bråkvass, svært kvass 

Denné rakeníven æ loddkvoss'e.

check lóen

1. langt hår eller pels (menneske og dyr)
2. langt og tjukt gras (om grasvoll)

1. Eg æ så lóen no, eg trúr eg lýt âv å klyppe meg. Eg líkar best'e lóne katta.
2. I desse vermdâ vare vodden lóen fórt.

check lóenskap

loden (om klede, pelsverk)

Detti va' a fælt lóenskap du hèv' på di; æ det an bjynneham'e?

check lòg'e

utkok, uttrekk, saft av planter ; bruka berre i eintal
Sjå også berlòg'e, tjørrlòg'e og einérlòg'e.

Den lògjen va' gó'e, sa Svein, då 'an drakk berrlòg'e.

check logg

1. sporet i stavane til å setje botnen inn i (på trekar, tunner m.m.) 
2. den delen av stavane i eit trekar som stikk nedom botnen
3. nedre enden av ein åker
4. nedste kanten på ei metallbøtte
Sjå også lagge.

1. "Loggjí æ øy'lagd", sa Gunnúv.
2. Nò lýt du passe deg mæ du sèt'e néd dèt tunge hýkkji så du inkji slær av loggjí.
3. Mi take opp eplí ne'å loggjinn i dag.
4. Byttâ hèv rusta så 'u lèk'e nédmæ loggjí.

check loggbròten

avbroten logg på td holk eller kodde

Hókkjen æ loggbròten å hèv' bigjynt å lèke nåkå líti. A kodde som æ loggbròtí lýt laggast opp'tt'e.

check loggslègjen

bruka om når nedre kant er avslegen og øydelagd ( td stavkopp'e, kodde, holk)

'U tótte så vóndt då den lagelègji trínóttongshókkjen datt av gjeddæ å varte loggslègjen.

check loggslå

slå botnkanten av ein stavkopp'e

Itt an loggslær an stavkopp'e, æ 'an jamnaste øy'lagd'e.

check lògji
image

loge

Fysst bægjen blæs'e fælt, lýt an passe seg for lògó.

check logn

1. stillvetne; bruka berre i eintal
2. opphald

1. Der æ a logn i åne som mi jamt sitje innmæ.
2. No sitje mi hèra ti' 'er kjæm'e a logn.

check lòk'e
image

ormegras

Lòk'e vart'e brúka ti' futurk'e av fókk på heiinn førr' i tí'inn.

check lòke
image

"treskyvelås", spesiell dørlåsmekanisme
Somme seier "skreielòke".
Sjå også verbet lòke.

Mi have lòke på fjósdynninn.

check lòke

Opne / stengje ei dør med lòke. Bruka i hop med preposisjonane opp og att, opp = opne, att = stengje. Vert ordet bruka utan preposisjon, tyder det å stengje.

Nò må du inkji lòke att'e, for då sleppe eg inkji út'tte. Lòkji opp så eg slepp'e út! 'An lòka att'e húrí førr'ell 'an la seg.

check lòke seg inni

stengje døra innanfrå med lòke

'U lòka seg inni i taddâ så inkji sauin klemde seg mót húrinn å sluppe út.

check lòkebórd

to og to bordbein i kryss og eit langsgåande "lokebord" til å halde krossane stabile (om bord med fire føter)

Der æ a lòkebórd gjænom stigjí dèr da krosse.

check lòkestíg'e

1. krokveg
2. "siksakveg", krokveg, bakveg (overførd tyding på alle forklåringane)

1. Mi fóre jamt mange lòkestíga fysst mi fóre úti.
2. 'An tók allstǿtt nåkå lòkestíga, Gunnår, fysst 'an ville få det som 'an villi.

check lòkestokk'e

1. stokk i lafta bygning tvers gjennom hus (stikk utom veggen med lòku på utsidene, som låser)
2. "bord" med fire "bordsteg" (frittståande to og to føter, ståande i kross med eit lòkebord gjennom krossen).
3. stokk som er del av ein vadmålsstamp

1. Lòkestokkjen i desse gamle lǿunn hèv' mest'e rotna.
2. Lòkestokkjen held'e krossfótó ihóp.
3. Der æ tvei lòkestokka 'å kvære léne 'å stempló.

check lòkestǿi

samling av ormegras (høge bregner)

Der va' så fæle lòkestǿi at eg snåva å datt.

check lókji

stor menneskefot

Nò frýs'e eg 'å lókó! 'An ha' nåkå lange lóka ti' fǿta.

check lòkstǿi

stad der det veks mykje lòk'e.

Lòkjen veks'e jamnast'e som lòkstǿi, å dei stǿste stǿí æ hågt 'å heiinn.

check lòku

1. bløygar i båe endar av ein lòkestokk'e (for å halde på plass)
2. breie trenaglar som går gjennom 3 stokkar i raustet på ei stølsbu
3. 2x3(troer)=6 planker (stemplar) som vert lyfte opp og sleppte ned for å stampe (tove) vadmålet i ein kledestamp

1. Lòkun kan an stramme mæ å banke da leng'e néd.
2. Lòkun æ gjåre av nåkå gróve planku som halde ihóp stokkan i raustæ. I raustó i a úthús æ det 'kji anna 'ell lòkun som halde stokkó ihóp, for der æ 'kji súi.
3. Lòkun i an klæ'estamp'e var' lypte opp å sleppte néd, å på den måten vare vallmåli tǿvt.

check lòkåri

"høvel" (Langt, rektangulært trestykke. Midt på er det sett i høveltann med festekile. Til å spenne fast i høvelbenk slik at emnet vert ført over tanna. Brukt til høvling av stavar til lagga kar).

Lòkåren laut vèr' kvoss'e sill' an få lagge ambaran greitt ihóp.

check lómehals'e (H)

noko "snillare" enn drittsekk

Eg vi' 'kji have nåkå dèg å gjère, din lómehals'e!

check lommefille

lommetørkle, lommeduk

D'æ sjella fókk brúke lommefille nò ti' dags.

check lomseleg (H)

om person som ikkje ser godt etter kor han går

An må inkji vère lomseleg disom an ska' gange dèr det æ djúpe díkji.

check lòne

1. vente og sjå om det går over
2. fare smått, gå smått

1. Eg trúr d'æ best'e å late det lòne.
2. Det lònar undâ, men mi vare nóg færige ti' kvelds.

check lóne tåru

krokodilletårer (falske tårer)

Lat vère mæ dessa lóne tåró dí!

check lòne undâ

arbeide jamnt og roleg

Det hèv' lòna godt undâ mæ arbeiæ åkkå i dag.

check lónegófa
image

1. rustvingespinnerlarve (pelskledd makk)
2. Den vonde (bruka når ein ikkje ville nemne Djevelen direkte); slangord

1. Lónegófaen æ lóen, så 'an må vel vère frostsam'e?
2. "An kunna trú Lónegófa ha' vòr' 'er", sa Mamme fysst alt var gali.

check lònen

roleg, tolmodig

Ånund va' allstǿtt så lònen, 'an tenkte vel at tí'í kåm mæ a løysing.

check longe

for lengst, lenge sidan; berre bruka i positiv

'An æ longe dǿ'e. Mi våre longe færige mæ høyttæ då regni kåm.

check longe sía

for lengst, lenge sidan

Hèr æ bókjí eg lånte av di longe sía.

check lòni

1. hyggje, ro, kvild
2. straum i elva som stilnar av

1. Der fýgd' 'enni Margjitt så gó'e an lòni.
2. Der va' an líten lòni i åne dèr mi lauga åkkå om sommåri.

check lopt
image

1. stabbur
2. andre høgda i stabburet
Sjå også búr, búrsvòl og loptsvòl.

1. Lopti mitt æ ifrå 1600-talæ.
2.Stasklæí hinge oppi loptæ.

check loptsstétt
image

trappa opp i loptsvòlí

Loptsstéttí æ brott å gange opp.

check loptsvòl
image

svalgang rundt andre høgda på eit stabbur (uttalast oftast "lossvòl")
Sjå også bursvòl, búr, lopt og svòl.

Loptsvòlí æ 'å adde fíre léa 'å loptæ. Sòme turke tvegne klæi i loptsvòlinn.

check lorgnettu

brille utan stenger som ein fester med ei klemme over naseryggen; bruka berre i fleirtal

Veit du koss dei gamle lorgnettun såge út?

check lórt'e
image

1. avføring frå folk og dyr (klump- eller perleforma)
Sjå også myk og dærli.
2. bruka som skjellsord om folk

1. Desse lǿrtin mòg' vère ette' a rådýr. I stiddó æ mykji lórt'e.
2. Det æ an lórt'e, 'an sæter alli.

check lórtefluge

gjødselfluge (brun fluge som ofte heldt seg i mittingjinn)

Lórteflugun svarme fórt kring lórtemukkun.

check lórtefút'e

1. person som såg etter at folk stelte godt med buskapen (dyrevern)
2. person som såg etter at helse, hus og bygningar var i samsvar med helseforskriftene

1. Bónden líka inkji itt lórtefúten kåm ti' gards.
2. Lórtefúten krauna fælt då 'an kåm ti' Heimiga'.

check lórtekumm'e

gjødselkjellar under fjøs

Det va' tungt å lesse myk 'pi mykkjerrâ i lórtekummæ.

check lórtemukke

avføring frå storfe

Inkji trǿ n'i denna lórtemukkâ mæ dei nýe skó dí!

check lórterèke

rèke til å mòke med i fjøset

Lórterèkâ kunna vère av tré ell' av jinn.

check lórteríve

kraftig rive med grove tindar (bruka til å jamne ut møkka når ein búa)

Nò have mi búa vodden, så nò ljóte mi fare ivi mæ a lórteríve.

check lórtesekk'e

"drittsekk" (sterkt nedsetjande uttrykk om person)

"Din lórtesekk'e; kví narra du meg sossa!

check lórteskap

1. svært ugreitt
2. svært ufint (dra fram att ei ugrei sak)

1. Det va' nåkå lórteskap at detta maskjíni sill' gange sund'e!
2. Det va' nåkå lórteskap at du sille kåme dragandi mæ detta nò att'e!

check lórteskodde

reiskap av tre til å spreie gjødsla på støylsvollen med (med handtak og flatt i enden)

Hèv' du sétt lórteskoddâ mí?

check lórteskræe

turka kuruke

Lórteskræun kunna an elle mæ.

check lórteslåre (V)

reiskap av tre til å spreie gjødsla på støylsvollen med (med handtak og flatt i enden)

Sigúrd brúka lórteslårâ så úvýri at 'an sló 'æ av.

check lórtestai (H)

haug med husdyrgjødsel frå inneforings-sesongen lagra i gjødselkjellaren
Sjå også stai.

Æ der mykji lórt'e i lórtestaâ?

check lórtevedden

ureinsleg

Åni va' så lórtevedden at eg veit 'kji om eg ha' villt ète smø̀ri 'ass.

check lòs

"på gli", godlune

Nò æ Såvi på slig lòs ti' rǿe.

check lòse

1. løyse, losne (om td forkjølelse, is som bryt opp eller nedbør)
2. få større jur mot kalving (om ku)
Bruka i uttrykket lòse undâ

1. Nò trúr eg detti krími lòsar plent. Nò lòsar det ti' mæ regn. Fær du alli lòse denna skrúvemoirí?
2. Nò fèr'e kjýrí ti' lòse.

check lòse ti'

kome seg i veg, losne (td større mengde buskap eller tømmerstokkar under fløyting)

Då flòtaran finge løyse stokkjen som héldt vasâ, då lòsa 'an ti'.

check lòse undâ

kome i gong for å få eit stort arbeid til å gå unna
Sjå også lòse.

D'æ góslegt fysst det lòsar undâ.

check lòselèg'e

nedsige (om drektig ku, rett før kalving)

Kjýrí æ så lòselèg, nò æ 'u på bèringjinn.

check love fyre si

gje Gud ein lovnad (oftast om å gje til fattige eller til kyrkja, når ein er i naud eller knipe)

Svein lòva fyre si, men héldt inkji di 'an lòva.

check lòve godt

tvinge nokon til å gje seg eller love å halde fred (oftast i samband med slagsmål)

Åsmund lòva godt då 'an varte nøydd'e ti' gjève seg.

check lòve vóndt

love å hemne seg, love at noko vondt skal hende den andre parten

Fanten lòva vóndt då 'an alli fekk nòkå ting.

check lóvevott'e

vott utan fingrar, har berre tommel
Sjå også mufla, finglingevott'e og vott'e.

Lóvevettin æ varmare 'ell finglingevettin.

check lóvi

handflate

"Legg i lóvi lat meg få, så inkji lislefing ska' døy ifrå" (herme etter Bergit Kjetilsdotter Rike, om born som spør etter noko godt)

check ludrelèg'e (V)

liten og tjukk og lite sprek person
Sjå også labbelèg'e

Birgjitt æ så lítí å ludrelèg.

check lú'e

1. benken i kvernhuset som kvernsteinane ligg på
2. sterk lyd
3. halmstrå

1. Det ligg'e mjø̀ldust på lúæ.
2. Der kåm an fæl'e lú'e frå ånæ.

check lúe

1. lyde so, få inntrykk av
2. rope høgt
3. blåse i lur eller horn

1. Eg tótte helst' at det lúa som 'an inkji va' nåkå móta.
2. Da høyre det lúa 'å hí lénæ 'å vatnæ.
3. 'U lúar så det høyrest langt av lei.

check lú'e

bukkehorn eller stutehorn til å blåse i

Mi stóge ein i kvære túnæ å blése i lúi.

check lúebjalkji

to stokkar eller bjelkar som held oppe lúen

Lúebjalkan gange frå vegg'e ti' vegg'e innst i kvinn'úsæ.

check lufsandi

gåande med lange og tunge steg

Bjynnen kåm lufsandi å grýlti.

check lufse

labbe, flagre (gjeld td bjørn og folk)

Bjynnen lufsa avgari då 'an varte ræda.

check lufseleg (H)

ustelt og rufsete

Svenkji va' så lufseleg, mæ feitt, langt hår å hòlutte buksu.

check lufselèg'e

uflidd, flokete

Adde brǿan våre så lufselège, den eini verre 'ell den hin.

check lukst

beint, direkte; vert ikkje gradbøygt
Somme seier "lukt".

'U reiste lukst at Finndalæ. Eg fýgd' 'enni lukt at Stavedalæ.

check lumren

lummert

'Er æ så lumri, eg trúr det snart kjæm'e tóreveir.

check lúne

lune
Sjå også úlúne og lúnutt'e.

Det va' a fæl lúne 'an kåm på, Haddvår, 'an vill' alli gange mæ sokka å skó om sommåri.

check lunn'e

nedste delen av ein høystakk (ein legg høybyrder i botnen)

Lunnen lýt liggje oppifrå, så høytti held'e seg tjurrt.

check lunne

leggje opp tømmerstokkane i ei velte

Dei tvei kjøyraran hjelptest mæ å lunne.

check lunnendi

særrett i felleseige i utmark

Det høyre mykji lunnendi ti' dei garæ, bå' heiemark, fiskerétt'e å jaktarial.

check lunsa

grovbygd, velvaksen (vert ikkje gradbøygt)

Gunnúv æ an lunsa kar'e.

check lunse kar'e / lunsa kvendi

person som er velvaksen og kraftig bygd

Svålaug va' a lunsa kvendi.

check lunse si

lage rørsle i eit mjukt underlag (td ei blaut myr)

Ungan lunsa sikkå på dei blaute mýrinn, da tótte det for gama.

check lunse å gange

gå seint og avslappa (lange steg, med svikt i knea; berre bruka om menn)

Sigúrd lunsa å gjekk ette postvègjæ.

check lunselegg'e

legg som har jamn tykkleik 

"Då eg såg 'an ha' lunseleggji, då varte eg inkji ræd'e 'an", hermde da ett' 'ó Bjynn.

check lúnutt'e

lunete
Sjå også lúne.

Det æ úhǿgt mæ lúnutte fókk, an veit alli ko da vi'.

check lupt'e

lukt
Sjå også lupte.

Det kunna vèr' våk'e lupt'e fysst an tók út taddi. Om våri kan det vère an kallèg'e lórtelupt'e itt da hav' kjøyrt út myk.

check lupte

lukte
Sjå også lupt'e.

Údýrí lupte sikkå fram ti' daue dýr. Dýr lupte sikkå fram dèr det æ mat'e å finne.

check lúre

linn dyreavføring (frå td ku eller katt)

Inkji trǿ oppi denna lúrâ, Bóa!

check lurk'e

1. stor svær kar
2. tungt handyvli.
Sjå også lurkelèg'e

1. D'æ visst enn fæl'e lurk'e Signe hèv' funne si!
2. Du må 'kji slå nåken mæ dessa lurkjæ, du kan drèp' 'an!

check lurkelèg'e (V)

uttrykk bruka om stor og kraftig kar
Sjå også lurk'e.

Såvi æ helst'e lurkelèg'e, så fókk tòr' alli ǿrt' 'an.

check lurvelèg'e (V)

svært uflidd og ustelt

Fanten såg så lurvelèg'e å stygg'e út at eg varte plent ræd'e.

check lúse

leggje noko av tre i mellom for å tette ei opning mellom stokkar i lafta bygningar

Itt det ha rotna i súó, midjom stokkó, laut an lúse for å gjère det tétt.

check lúsebiti

braubit full av lyser som skulle vere "medisin" for ein døyande person
Sjå også biti.

Da prǿva mæ lúsebiten, men Tommås dǿe líkevæl.

check lúsefedden

full av lus

Det va' skamlegt å vare kadda for lúsefedden.

check lúsekupte
image

setesdalskufte
Sjå også krulli, kupte og grautkupte.

Lúsekuptâ va' a karmanneplagg den tíd dalebuksun våre i dagleg brúk. Lúsekuptâ vare au kadda lúsetrøye.

check lúsenèt
image

del av broderiet på setesdalsbunaden; både for menn og kvinner

'Er æ sérs vént lúsenèt på brúsdúkjæ mí.

check lúsetrøye

lusekufte

Lúsetrøyâ høyre mæ ti' rétte klæi, men vare au no brúka ti' "almindelège klæi".

check lúsingji
image

trekloss til å feste mellom underbord i ein kledning (under påborda)

Mýsan krjúpe inn disom lúsingan dette út.

check luske

plukke lus av nokon

Stundom kóme bonní ó' skúlâ mæ lýsa i håræ, å då laut an luske da. Apekattan plage luskast.

check lussefærd

åsgårdsrei

Æ di 'kji snille, så kjæm'e lussefærdí å tèk'e dikkå.

check lussenótt

lengste natta i året 

Lussenóttí æ trettendi disember. Kjýrí bít'e i bandæ å sei'; lussenóttí den lange; 'U æ som tvæ, svòra veiren.

check lúsutt'e

tom for pengar (slang-ord om tom pengepung)

No æ pungjen min så lúsutt'e at eg hèv' alli pænings mynt.

check lut'e

del, bit
Sjå også lute.

No hèv eg fengje lytin ti' bílæ mí.

check lute

dele opp slakt i lemer
Sjå også brykkje og lut'e.

Mi ljóte lute å salte slakti i dag.
check lút'e

framoverbøygd
Sjå også framlút'e og kruppen.

Góme varte lút mæ åró.

check lute

måtte
Sjå også ljóte.

Mi lute sjå å vare færige i kveld.

check lute sund'e

dele opp i mindre delar (td ein gard; negativt uttrykk)

Nò mòge di inkji lute sund'e denna stóri å gó'i gar'en!

check lute take

vere nøydd til å slakte

Gunnúv laut take kjýrí, 'an ha' alli etti høy.

check lúte út

1. få straff for noko ein har gjort gale
2. betale for / gjeve gjengjeld

1. 'An laut lúte út'tt'e for det 'an ha' gjårt. Gývi laut lúte útt'e at 'u ha' forrennt seg i handelæ.
2. D'æ gama å lúte út fysst fókk æ greie.

check lutmédel

aksjekapital

L/L Setesdal Automobilrutor ha' nóg lutmédel ti' å kunn' starte rútekjøyring oppette dalæ.

check lutskorne skó

bestemt type heimesauma kvinnesko

Lutskorne skó æ samelègaste ti' rétte klæi.

check lutslå

når ein tek på seg å slå, turke og få i hus høyet som ein annan eig, og han som utfører arbeidet får halvparten av grøda

Papa lutsló fire høysloss oppi Hylisdalæ.

check lututt'e

ujamn grassetnad frå stad til stad (td om slåtteteig på heia)

På mýró kunna det vèr' lututt'e, sòmestad fillí slåtte, å airestad knabbe slåtte.

check lýast gali

misoppfatte noko som vert sagt

Eg æ så tunghøyr'e, eg lýest tídt gali.

check lýast sò

"(folk) seier so", "høyrest slik ut",

Det lýest sò at da vi' selje Oppistog.

check lýdd'e

om person som folk lyder etter og tek råd frå

Gamle-Dreng va' ein av dei klókaste å mest lýdde menna.

check lýe

1. lyde etter
2. gjere det som einkvan seier at ein skal gjere
3. bruka om noko som høyrest langt (td bjøller)

1. Lýi no etti bonn! Eg lýdde ette bjøddu, men høyre alli a slag.
2. Hunden vi' alli lýe, 'an hèv' fengje gjårt som 'an vi'.
3. Bjøddâ 'enni Ingerós lýdde langt.

check lýe om / lýast om

vitje, stikke innom

Du lýt lýast om åkkå fysst du kjæm'e denné vègjen.

check lýgje si

1. bøygje seg (gjere seg låg)
2. gjere ryggen lågare, bruka om dyr

1. Du lýt lýgje di fysst du gjeng'e inn loptsdynní!
2. Sauen lýgjer si fysst 'an flýg'e å 'an legg'e hondí på ryggjen 'ass, ell' at veiren kjæm'e néri.

check lygjebléme

blemme på tunga, gjerne i samband med forkjølelse
Sjå også bléme.

Eg hèv' jamt lygjeblému.

check lygjeheim'e

person som ein ikkje kan tru på (lyg mest allstøtt)

Det va' an fæl'e lygjeheim'e, an visste alli ko an måtte trú.

check lygjeleg

utruleg, uventa

"Ja, æ det 'kji lygjeleg, nò æ tímen gjengjen", sa læraren mæ skúlungan, då det va' fríminutt.

check lygjen

usannferdig, usætande

Eirik æ så lygjen, det æ alli nåkå fare ett' 'ó.

check lygjesaum'e

usynleg sytråd når ein saumar med symaskin (vert dekka av ein fald)

Lygjesaumen kan an alli sjå.

check lygjesòge

"sladresoge", usann soge

Lygjesògun ska' an inkji fare etti, å inkji bère útivi.

check lygjesvæe

usann soge

Det va' nåkå kallège lygjesvæu Haddvår kåm mæ i gjår.

check lygji

lygn

Danil fór mæ lygji, 'an va' alli sætandi. An kan 'kji fare etti lygjó 'enni Gunvor.

check lygn

lygn, løgn
Sjå også ljúge.

Det æ den stǿste lygn som kunna ljúgast, at eg hèv' stòle høy!

check lygne

verte varmare

Nò slær omnen ifrå si, så det lygnar i stògunn.

check lykjili

nykel
Sjå også lyklehòl.
Mange seier i dag "lykli".

'An ha' gløymt lykjilæ, så mi sluppe alli inn.

check lykkje

sløyfe / bukt på tau,tråd o.l.

Båtsmannsknòpen å rennenúten hav' inkji lykkju.

check lykkje

flytje skórâ opp og ned

Lykk opp kaslâ å legg 'pundi skjíevé'e så søyningjen kjæm'e fórt 'å sau'!

check lykkjenút'e

same tyding som rennenút'e

Det æ så greitt mæ dei lykkjenútó, dei æ snartí få opp'tt'e. Eg strottar allstǿtt sekkjin mæ lykkjenút'e, så æ da létte å få opp'tt'e.

check lykkjesýe

sylje som er støypt (6 halvringar (lykkju) mellom indre og ytre ring, og endane av halvringane stikk noko inn i midtringen (den inste)

Æ lykkjesýâ dí gåmó?

check lyklehòl

nykelhol
Sjå også lykjili.

Gútetraven stód å kaga inn lyklehòli.

check lykleskrjå

beslag for nykel

Lykleskrjåí kunna hav' úlíke formi, helst'e på kjistó.

check lyksen

utrygt for, ha tendens til
bruka i uttrykket vere lyksen ti'

D'æ så lyksi ti' dette ó' fysst an hèv' hòl i lommó. Det æ lyksi ti' vare regn fysst himmelen æ så myrk'e. 'An æ lyksen ti' drikke.

check lykte

avslutte, nærme seg enden

Detti regni kjæm'e ti' å lykte i an flaum'e.

check lyktost'e

kalvedans, råmjølk-ost 
Sjå også råmýkkji.
Sjå oppskrift i heftet "Gamle matoppskrifter og matskikkar frå Valle", utgjeve av Valle Bondekvinnelag.

Nò hèv' Gullrós kåmi ti', så då var' det lyktost'e fyr' åkkå.

check lýme

når hesten legg øyro attover; det er eit teikn på at han er vond eller i ulag

Det æ sjella at hesten åkkå lýmer.

check lýmelèg'e (V)

bister, skarpe og vonde augo (helst bruka om folk og hest)

Mi ha' an hest'e som va' så lýmelèg'e itt det blés å det kåm nåkå farandi i vindæ. Åsmund varte helst'e lýmelèg'e då han varte sett'e ti' gjère di tyngste arbeii.

check lyng

lyng

Lyngji blǿmer vént itt det haustar.

check lyngròt

tre som er rote frå rota og langt opp i stamma

A tré mæ lyngròt æ 'kji brúkandi ti' så mange ting.

check lynne

varme opp metal ved smiing (slik at det vert lettare å forme; skal ikkje gløde; eggreiskap måtte deretter herdast)

Lynner an ståli mæ an smíar, så vare det 'kji bit í det.

check lypte

lyfte

Inkji lypti nå på denna tungji steinen, di kunne forslíte dikkå, unga!

check lypti

svært tungt løft

Denné steinen æ a heilt lypti.

check lýse

1. rester, merke etter
2. glenne
3. ljoske

1. Eg såg 'kji lýsun ette búskapæ.
2. 'An gådde a lýse i skógjæ.
3. Eg såg a lítí lýse i eglasæ, å då fann eg fram i mørkræ.

check lýse

1. opplyse, kunngjere
2. seie

1. Det varte lýst for 'an Tarjei å 'æ Turí i kjørkjunn førri sundagjen.
2. Knút lýste at 'an inkji ville vère mæ på jakt i år.

check lýse fyri

lese opp lysing tre gonger i kyrkja for dei som skulle gifte seg (presten gjorde dette)

Det va' 'kji så enkelt gjipte seg førr'e som det æ i dag; an slepp'e å lýse fyr' si.

check lýsemakk'e (V)

St. Hans-orm
Sjå også skjynnemakk'e (H).

Lýsemakkjen kan lýse fínt rundt jónsoktí'i.

check Lýse-Pér

"ånd som styrde ljoset"

Fysst tyriellen lýsti, å Lýse-Pér gjåre sí plikt, kunna det vare bå' ljóst å varmt i stògunn.

check lýsflekkjutt'e

fregnete i andletet (vert ikkje gradbøygt)
Somme seier "ljósflekkjutt'e".

Æ fókk raudhærde, æ da jamt lýsflekkjutte.

check lýstre

fiske med lyster (må gjerast i mørkret og med sterk lykt)
Sjå også lýstrejinn, gåtte og på gåtten.

Itt da lýstra i bekkjó om hausti, kunna an få nåkå fæle "gòlúva".

check lýstrejinn
image

reiskap til å fange fisk med, når einlystrar
Sjå også lýstre, gåtte og på gåtten.

Èg hèv' alli fiska mæ lýstrejinn.

check lýtast

vere motsetnad

"Ríkdóm' å kjærleik' kunn' alli fýast, det æ så jamt dei i lívæ lýtast" (stevline)

check lýte

1. tale til rettes, klandre
2. skjemme ut, gjere mindre verd

1. Mange lýte fókkji for at da gjère líti.
2. Der æ sò bratt'e å lang'e vassvèg'e at det lýter dei støylæ.

check lýti

feil, mangel, noko som skjemmer
Sjå også lýtelaus'e og leitt lýti.

Å gjipte seg æ 'kji hestebýti, for an fær 'kji rèke opp'tt'e om da have lýti.

check lýug'e

lydig
Sjå også úlýug'e.

D'æ gama hav' lýuge bonn!

check lyv'e

varm vårluft; bruka berre i eintal

Itt lyven kjæm'e; då æ det våri!

check

le

Adde lóge då eg hermde ette læraræ.

check læ at

le av

Svålaug va' så lǿglèg at mi lóge at 'enni adde samen.

check læ at skjýflókó

le for sjølve seg

Lær du plent at skjýflókó?

check læ i kjíkji

le til ein "syp etter pusten"

'An tótte det va' så lǿglegt at 'an ló i kjíkji.

check læ si godt

le godt

Tòróv ló si så godt fysst mi dutte.

check lædokk

smilehol, smilerynke

I hòkunn ha' 'an a djúp dokk, å lædekka i kjakó.

check lægd

søkk i lendet

Om hausti frýs'e det léttare i lægdó 'ell hægri oppi fysst det æ stilt i veiræ.

check lægje

gjere lågare

Eg hèv' lægt tili hèra i stògunn, så eg hèv' fengje mei' tòkehægde.

check lægne

verte lågare

Heian lægne néd mót bygdinn.

check lækjisblekkji

groblad

Indianaran i Amérika kadda lækjisblekkjí for "den kvíte manns fótefar".

check læleg

ser mildt ut (om veret)

Det æ så læleg i dag at det vare vel klabbefǿri itt mi sku út på skjí.

check lælèg'e (V)

om person som ser ut til å ville le (men held låtten tilbake)

Gró æ jamt lælèg, men 'u æ barre sò laga.

check læne

mildne; bruka berre om veret og berre i eintal

Det sille læne mót hægjinn.

check lær

lår

Eg hèv' fengje a stórt blåmerkji midt 'å læræ. Detti véne læri vi' mi salte å røykje.

check lærari

1. haugianar, bibelbod, reisande talar, emissær
2. lærar

1. I Sætisdal vurte haugianaran kadda lærara.
2. Der va' stǿri forsil midjom læraró førr' i tíinn.

check lærarrukle

lite bryllaup utan øl og dans
Sjå også rukle.

Mange tótte nóg inkji nåkå víare om lærarruklun.

check lære

lære

I gjår lære eg å fíle motórsagjí.

check læse

låse
Sjå også læst'e.

Nò ljóte mi læse búí godt att'e førr'ell mi reise heim'tt'e av heiinn.

check læse hendan

falde hendene

Da læste hendan fysst da båe for maten.

check læst'e

vere låst, perfektum partisipp av å læse; vert ikkje gradbøygt

Bílen min æ læst'e, å eg hèv' fǿrt bort lyklen!

check lætri

dårleg liggjestad eller opphaldsstad (trongt i eit hus eller ei bu)

Det va' a fælt lætri å liggje unde enn heddéri i úveir. Sòden lætri tenkte eg inkji denne búí va'.

check lætt

mildt

Fysst det æ lætt æ snjóren kramm'e.

check lætt veir

mildt ver
Somme seier "læ-veir".

Det va' lætt veir, så snjóren seig ihóp å kremdi.

check lǿ
image

stable
Sjå også la.

Bjørgúv lǿr vé'e kverr dag'e om våri. Da lodde mange ló.

check lǿe
image

1. høyløe (lagringsplass for høy i eit uthus)
2. uthuset på ein gard (der husdyra og forlageret er)
Sjå også høylǿe og lauvlǿe.

1. Høytti va' i lǿunn, å så æsla da å båre det ti' fjós å taddi å stadd'e for hest'e å búskap'e.
2. Dei gamle lǿun våre timra å helst'e håge.

check lǿesvòle

låvesvale

Lǿesvòlun byggje rei i lǿó.

check lǿetrèv

oppbygt golv i løa
Sjå også fjóstrèv.

Lǿetrèvi brúkar an ti' å setje ting an inkji brúkar så jamt.

check lǿetropp
image

låvebru
Sjå også kjøyretropp og kjøyrelǿtropp.

Mange lǿetroppi våre kalleg bratte.

check lǿgje

eit lite opphald i regnver
Sjå også líse.

Der va' a lǿgje så eg fekk springe å hente brau i ell'úsæ.

check lǿgjeleg (V)

bruka om noko som er å le av

A jólebasse-maske ska' helst'e vèr' nòkå lǿgjeleg laga.

check lǿgji

morosamt, festleg

Det va' lǿgji at det gjekk sossa!

check lǿglèg'e (V)

morosam, til å le av
Sjå også adjektivet lǿglèg'e (H), adverbet lǿglegt (V) og kaksen.

Itt 'an fekk den lúnâ, kunna 'an vère kalleg lǿglèg'e.

check lǿglèg'e (H)

morosam, til å le av
Sjå også lǿglèg'e (V), adverbet lǿglegt (H) og kaksen.

Itt 'an fekk den lúnâ, kunna 'an vère kallege lǿglèg'e.

check lǿglegt (V)

morosamt, til å le av
Sjå også adverbet lǿglegt (H) og lǿglèg'e (V).

Det va' så lǿglegt å sjå, at eg ló så tårun trilla.
Det va' nóg lǿglègare det som èg såg.
Det va' det lǿglègaste eg hèv' sétt.

check lǿglegt (H)

morosamt, til å le av
Sjå også adjektivet lǿglèg'e (H) og adverbet lǿglegt (V)

Det va' så lǿglegt å sjå, at eg ló så tårun trilla.
Det va' nóg lǿglegare det som èg såg.
Det va' det lǿglegaste eg hèv' sétt.

check lǿk'e

del av bekk / lita elv der det ikkje er stryk (stillvetne)
Sjå også lǿkje si.

I desse lǿkjæ æ 'er mykji fisk'e, men 'an æ smår'e.

check lǿkje si

Når det vert ljosare og mørkare striper på vassoverflata; det er løkjin som er mørke. Dette er regnversmerke.

Itt vatni lǿkjar si vare det regn.

check Lǿkjen fegre

Stadnamn i Hylestad; "fegre" tyder "fager"
Sjå også fegrast og fegrast'e.

Der æ vént mæ Lǿkjen fegre.

check lǿmendeår
image

lemenår, dei åra det er mykje lemen
Sjå også lǿmendi.

Da seie det æ lǿmendeår kvert fjóri år.

check lǿmendi
image

lemen
Sjå også lǿmendeår.

Lǿmendí æ fæle ti' å níste.

close lǿmske

person som ser sinna ut (helst i augo)

check lǿmsklèg'e (H)

"sint" utsjånad (helst i augo)

Eg veit inkji kvæ som va' lǿmsklegare av dei tvei brǿó.

check lø̀n
image

lønn

Lø̀ní hève så véne haustfarga.

check lǿne fóri

"løne seg å fore" (bruka om krøter som det lønte seg å fø over vinteren)

Kjýrí mókka filli å lǿnte 'kji fóri lenge'.

check lǿvd

lengdemål, ei handflatebreidd

Nò hèv' Auver vuksi så 'an æ a lǿvd stǿri 'ell fai sin.

check løye

mjukt ullgarn
Sjå også løyesaum'e.

An laut kaupe løye for å gjère løyesaumen på búnâ'æ.

check løyegån

garn som er spunne av særs tunn og fin ull

Løyetjelli æ vòvi av løyegån.

check