Ordliste

1. drikke eller "smådrikke" alkohol heile dagen
2. gå seint og tungt

1. I dei neiri stògunn såte da å sabba heile hægjí.
2. Sluskan sabba út'ó tunellæ då arbeisdagjen va' slutt.

1. rusle sakte; om personar
2. gå sakte; om kverna i kvernhuset

verte saktnare, verte rolegare

'An hèv' saktna nò, Kjètil, han som va' sò arta.

passe godt (td klede)

'An sâmde godt den nýe skjinnjakkâ.

oppføre seg greitt, vere passande; bruka berre i eintal
Sjå også adjektivet sameleg (H), samelèg'e (V), adverbet sameleg (H) og adverbet sameleg (V).

Hú æ så gó' ti' å same si. Du lýt prǿve å same di!

1. gå i takt, gå med same fot føre
2. vere samde, vere gode vener

1. Dei tvæ jentun sampast mæ da gjinge.
2. Dei tvei kunne alli sampast.

rake over alt

Anne å Lív samraka heile teigjen mæ da høya.

vasse over ei elv eller ein bekk (ikkje hoppe på steinane)

Opte va' sò stòr at eg måtte samvasse òvenat hylæ.

skjerpe ei kvern med å male sand

Stundom laut an sandmale kvinnan så da vorte kvossare.

pusse med sand og never og vatn

Da sandnika jamt bóri ti' jóle.

tale med syngjande, mest gråtande stemme (masande og monoton klaging)
Sjå også sangren og sangr'e.

'U lýt allstǿtt sangre om nòkå, 'u var' alli færig. Èlí hèv'e dèt lagji at 'u sangrar.

samle i hop

1. når kvernesteinen sviv eller går seint
2. gange eller køyre seint
3. tale med einstonig mål

1. Kvinní sarra å gjekk. Sagekadden sarra å sveiv.
2. Snart vi' mi sarre heim'tte.
3. D'æ tungt å høyre på dei som sarre å tale.

1. bruka i uttrykket saume det ti'
Sjå også saum'e.
2. saume tøy

2. Mamme saumar mi nýe dalebuksu.

bruka i uttrykket saure néd.

blåse med sterk lyd (om vind)

Det va kalleg det saussa i tréó i dag!

syte og klage
Sjå også sautren.

Anlaug gjère alli kå sautrar for adde ting.

fyrst flette av borken på eit tre og så skrape av og ete saven (bjørk høver best til dette)

Sku mi âv å save i dag? Det æ lengji si' eg hèv' sava nò.

streve

Anne sèga fælt for å røkkje det 'u ha' lòva.

seie
Sjå også seie.

Segg mi: Hèv' du alli èti i heile dag?

seie
Sjå også seie (V).

Ko æ det du seii? Seie du detta? Sa du detta? Ko va' det du sâi?
Sègji mi dèt, líke di alli sukkerladi? Segg mi, kan du léne mi tvæ krúno?

1. senke, gjere lågare
2. minke på

1. 'An seigde búí a par kvorv då 'an sett 'æ opp'tt'e.
2. Mi have seigt fælt på brausrúvâ no.

avslutte gjæringsprosessen (om øl)

Mæ same ǿli fèr'e ti' sekne, æ det å take âv toppkveikjí.

å semje opp - å kvesse, "setje opp", slipe

springe av stad i stor fart; oftast bruka om buskap

Kjýne æ lívræde bøykjen, då sène da.
Turve di sène så fælt avgari? "Såge di ti' kjý?". "Ja, da sèna avgari mæ róvunn ti' veirs".

om mjølk som fester seg til kjelen når ein kokar ho

Du lýt rǿre i mjåkkjinn så det inkji senglar! Du lýt sjå etti så det inkji senglar.

separere mjølk med separator
Sjå også sepratór'e.

Fysst Mamme ha' mókka, laut èg seprére mjåkkjí.

sortere, skilje ut

Gýró sérar eplí ette stórleikjæ. Astrí sérar klæí som sku' ti' Úkraina.

1. bruka om vatn som kjem inn i huset
2. bruka i uttrykka setje ti', setje snòru, setje epli, setje skúven og setje seg.
3 setje

1. Vatni sèt'e inn i kjeddaren itt snjóren brånar.
3. Mi sette ifrå åkkå býran då mi' vill' ti' kvíle.

1. sige i hop
2. setje seg
Sjå også setje.

1. Snjóren hèv' sett seg, så fǿri æ godt.
2. 'An sette seg i sòdan gjelli at 'an varte fjúkefærig'e.

løyse seg opp i trevlar

Detti snǿri hèv' sèva seg opp.

barke tre

Eg hèv' stývt, kvista å sevla a heil tylt i dag, så nò æ eg kavtròta.

drikke fort og mykje

Det va' kalleg dèt Haddvår sídrakk av ǿlæ 'an fekk.

ete stadig (om buskap, og om folk som også et mellom måltida)

Lars síåt, 'an åt målemidjom au.

1. gjeve seg, gjeve opp motstand, omvende seg
2. gå seint
3. sige

1. Ti' slutt seig 'an å varte kristelèg'e, han au.
2. "Nò ljóte mi síge", sa Gunnår, då da gjinge ti'.
3. Vègjen hèv' sigji, så hèr ljóte mi kjøyre seint.

helle siste dropane ut av td kaffikjelen; også bruka om å slå vatnet ut av kasserollen når ein har koka poteter

Du lýt síkke kaslen, eg trúr der æ etti a líti grand.

sele på hesten

skulle, ville

Mi ha' sillt havt bæri tí'. Eg ska' ti' heis i dag. Det ska' visst vare úveir ti' hægjinn. Ha' eg sillt stellt meg aila? Ha' da 'kji sillt kåmi snart nò? Ha mi sillt syllt åkkå an sodd'e? Trú mi ha sillt kaupt åkkå a ný kjýr? Du ha' sillt lýtt mi, å inkji tèkje út forotta vetti å skjerv'e, så ha' du sluppe krímæ.

støype med betong

Tårål laut simentére honnsteinan.

gå og beite utan opphald (om buskap)

Det æ gó'slegt sjå fænåren koss 'an gjeng'e å sínagar i dag.

1. forvente (helst bruka om dyr)
2. lengte etter, ha lyst på noko som det er lite truleg ein kan få der og då
3. vente, drygje
Sjå også síne etti.

1. Kjýne stóge ottafor búí å sína ette salt.
2. 'U sína lengji, men 'u fekk 'an alli. Eg sínar ette nåkå sǿtt, å så finst 'er 'kji sǿtt i húsi. Eg hèv' sínt lengji ette gó'e mat'e.
3. 'U laut síne ti' dei hí kóme.

ljos lyd (diskant; frå tunt metall)

Slepper an néd a fingbø̀r så singrar det í 'enni.

1. dekke til, jamne ut
2. ha i orden, ha i stand
3. spreie
Sjå også sipa botnen, og sipe si.

1. Der va' plent sipa mæ mýhanka på glasrútunn. Vi' du sipe talerkan útive bordi?
2. Da kunna alli sipe nòkå ting, dei systan.
3. An lýt sipe høytti godt útivi så at det turkar.

smågråte, sutre

1. skifte (td klede)
2. dele arv
Sjå også sipti.

1. Eg sipte på kvílun i gjår.
2. Da have sipt ett' 'ó Taddeiv.

bere tungt på lause ting

'An gjekk å síssa på addeslags rakl.

1. sitje
Sjå også stavsitje og sitje kveldi.
2. bruka i uttrykket sitje på støylæ.

1. Sitji greitt innmæ bóri, så sku di få nåkå gó'e tukkji.

vinde garn så trådane ligg jamsides

Det æ skjótare å vinde mæ veika 'ell å sí'vinde.

skjere (td treflisar til oppfyring i omnen eller dele opp poteter for sauer)
Sjå også sivre og tægje.

'An sivra godt av ostæ då 'an stelte si nyste. Taddeiv sivra flísa ti' gjèr' 'å mæ.

halte (pga skade)
Sjå også sjakkjen.

Eg vrei meg i okla så eg sjakka i long tí'.

gå ustøtt og vaklande

Det va' såvídt 'u sjakla å gjekk.

spandere mat til folk som er på vitjing
Sjå også sjale si og sjalefókk.

Mi ljóte sjale da fysst da kåme. 

å få mat der ein er på vitjing
Sjå også sjale og sjalefókk.

Anlaug å bonní vi' ti' Bý'n å sjale sikkå. Eg trúr eg vi' ti' Bykle å sjale mi ti' hægjinn.

gå ustøtt
Sjå også sjarvlen.

1. ha kjærleiksforhold til
2. sjaue, streve

1. 'An sjaua ihóp mæ fleire kvendi den vetren.
2. Fyre jól æ det mykji å sjaue mæ, dåvisst for kvendí.

daue utan kjennskap til årsak

Pusi sjavdaua attenat lǿunn i dag.

koke
Sjå også sóen, sau, só og sjóheit'e.

Nò ska' èg sjóe kaffé, så vi' mi kóse åkkå mæ kaffé å kaku.

lage mat (for folk eller dyr)

Turí laut hít i fjósi å sjóne.

suse, kome i stor fart og gjeve litt lyd (luftlyd)
Sjå også sjugandi og sjug.

Det sjuga fælt i fossæ då kraffverkji sleppte på vatni.

1. stivne i kroppen
2. gå tyngre

1. Eg sjúrna då eg kåm heim'tt'e av heiinn å ha' bòre an tung'e kass'e.
2. Mykkjerrâ hèv' sjúrna så fælt i hjúló så eg lýt smørje da.

sitje med føtene ifrå kvarandre

1. vurdere
2. sjå

1. Du lýt sjå det sjav'e, ko du vi' gjère.
2. Mi høyre deg, men det va' så mørkt at mi såge deg alli. Sjåi nå etti at di hav' mæ dikkå dèt di trengje!

sjå kvarandre; bruka berre i fleirtal

Mi sjåast att'e i morgó, itt mi live å hav' helsâ.

gå ustøtt, vere dårleg til beins

Turíd sjåklar å gjeng'e så det æ syndleg å sjå.

skade
Sjå også ska si.

skade seg
Sjå også ska.

D'æ fórt å ska' si på glèrungjæ.

fryse så fælt at det oppstår ein frostskade (skaden kjenner ein kvar gong ein er ute i kaldt ver)

Tarjei fraus så kalleg 'å fótó at 'an va' ræd'e 'an ha' ska'fròsi.

riste, gjere skade, påverke

Det skaggar 'kji han om 'an misser nåkå pæninge.

1. riste
2. vagge medan ein går
3. bruka i uttrykket skake opp ǿl.

1. Det æ fælt som det skjèk'e itt an kjøyrer på an hòlutt'e vèg'e. 
2. 'An gjeng'e å skjèk'e seg ti' kvære kant'e.

gjere noko leitt, gjere noko til meins

1. bruka om born som får eit "lett oppkast" av td mjølk
2. når ein får mat eller drikke oppatt i munnen (sure oppstøyt); bruka om vaksne folk

1. Titta skala opp'tt'e det 'u ha' èti.
2. Såvi va' fillen i magâ å skala helst'e tídt.

heade (i fotball)

'An skalla ballen i mål førr'ell målmannen fekk snú si.

slå seg i hovudet (td når ein stangar hovudet øvst i døropninga)

'An kan feste bobleplast så inkji fókk skalle sikkå i låge dynnekarma.

øydeleggje, stor og varig skade

'U skamfǿre seg mæ 'u løypte på skjí. Du må 'kji klíve dèra, Bóa, du kan skamfǿre deg om du dett'e néd.

skadeskyte

Òlâv skamskaut an elg'e mæ 'an jakta i haust.

rakke ned på, skjelle, tale stygt om

Torbjørg æ fæl ti' skandére fókk; d'æ alli nòkå som æ rétt.

skingre, gnisse

Det skangra så stygt i vogninn.

1. slå med ljå det graset som står att ut mot gjerde og bekker (der ein ikkje kjem til med slåmaskin)
Sjå også skanting.
2. klyppe lo av stoff
3. skjere 2-3 tilfeldige flekker av rå poteter før koking.
4. skjere skalet av rå poteter

1. Dei gamle skanta så væl fram'tt'emæ gjæró, der va' alli etti a strå.
2. An lýt skante lói godt av kvåró.
3. Da skanta førr'e, så eplí sille få a saltsmòk.
4. Fysst eplí æ skanta turge da 'kji sjóe så lengji som fysst da vare sóne mæ skalæ på.

1. Hylestadmål: hogge feddeskòr
Vallemål: Hogge ut på motsatt side av "feddeskórí" for å felle treet. Same "teknikken" brukast til å kappe stokkar med.
2. skrape sotet av veika på ei parafinlampe eller eit ljos
3. samle i hop glørne og grave dei ned i oske, for at dei ikkje skal slokne, t.d. fram til neste morgon

1. An lýt skare itt an høgg'e, hellis mònar det alli.
2. Lampâ lýser så filli, eg lýt skare veikjí.
3. Da skara ellen ti' nóttinn i gåmó tí'.

lage skarene i eit kjevle (dreie)

verte mager (om fisk)
Sjå også skark'e.

bruke (unødvendig) mykje smør / pålegg på brødskiva (fråtse med maten)
Sjå også skarven.

An ska' 'kji skarve mæ smø̀r å ost'e.

1. skjere borkestrimlar av lauvtre (raun, selje), til dyrefor
Sjå også skav, skjevli, skavvé'e, skavejinn og skavenív'e.
2. når skinnet losnar på reinsdyrhorna

1. Da skava bå' kvisti å branda.
2. Nò skave reisdýrí; eg såg an bukk'e som stod å stanga inni an runni.

tale med skrikande / høgt mål
Sjå også skjedden.

'U æ så létt å høyre, 'u skjedder mei 'ell aire.

tale høgt og kvasst (helst bruka om kvinner som talar på ein "irritert" måte)

Der va' eitt kvendi som va' så fæl ti' skjedde, det va' helst'e an úvani.

1. føye saman to delar av tre, t.d. taksperrene i eit hus
Bruka i utrykket skjeggje i hóp
2. gje nokon ein klem med ubarbert kinn

1. Raptan æ skjeggja i hóp oppi mǿnæ.
2. Òlâv sa at jentun líka godt å vare skjeggja.

1. gå ustøtt
2. ha dårleg kroppskontroll; gjeld både føter og hender

1. gjere skeiv (gjere synleg skade på)
2. vere "skeiv" pga smerte i kroppen (td rygg, hofte)

1. Vinden va' så hard'e at det skjekte húsæ førr'ell det va' færigt.
2. Gunnår laut skjekkje si itt 'an gjekk, for 'an ha' så vóndt i mjynninn.

1. slå høy "ute i runnane" i kanten av slåtteteigen (vart rekna som ulageleg arbeid)
2. ta vekk det dårlegaste léret i eit lérstykke (når ein td saumar sko)

1. Å skjekle varte reikna for å vère a úlageleg arbei'.
2. Eg hèv' skjekla leiri, å vi' no ti' saume skóne.

slengje ei pil med ei snor fest til ein pinne, rett opp i lufta, for å sjå kor høgt ho kjem
Sjå også skjekte (substantiv).

Tídleg om våri springe ungan útiv' veddin å skjekte.

skjelve, riste, dirre

1. kritisere, irettesetje
2. skjemme, skade egg på kniv o.l.
Sjå også skjemd'e.

1. Svein skjemd' æ Gunvor så det va' kallegt å høyre.
2. Eg skjemde øksinn då eg hoggje n'i an spíker.

1. flyge gjennom lufta; td frisbee
2. renne, farte utover utan mål og meining
3. ikkje greie å halde retninga (td bil eller berusa person)

1. Eg skjénte den flati steinen så 'an fjetra hítette vatnæ.
2. Du må 'kji skjéne útivi som a onnó fente, sa Margjitt mæ dótte sí.
3. 'An hǿvde 'kji dynní, men skjénte beint 'ni dynnekarmen.

rote til, forandre
Sjå også omkomple.

om to personar som skifter tak fleire gonger ved hjelp av våg eller jernstaur når ein skal lyfte noko tungt (td ein stein) 

Sku' mi få denné tungji steinen opp ó' hòlæ, mi tvei, ljóte mi skjeptast.

1. reparere eller setje skaft på reiskap 
2. om to personar som skifter tak fleire gonger ved hjelp av våg eller jernstaur når ein skal lyfte noko tungt (td ein stein) 
Sjå også skapt.

1. Økseskapti va' så filli at Vrål skjepte på a nýtt.
2. Mi ljóte skjepte sku' mi få opp denné tungji steinen. 

1. skjere med kniv o.l.
Sjå også skjère út og substantivet skjère.
2. Skjere kornet. Før i tida vart dette bruka om heile arbeidsoperasjonen fram til kornet var fest på staur. Etter at skurtreskjaren kom, vert ordet bruka om arbeidsoperasjonen fram til kornet er ferdig treskt.
3. klyppe tøy (med eller utan mønster, før sauming)

1. Den som skar namni sitt vénaste, va' Gunnleik. Pass deg mæ nívæ, Bóa, du kan skjère deg!
2. Nò va' det godt mi ha skòri, for da hav' meldt regn i mange dage framivi. Mi våre så mange at mi skåre heile åkren på ein dag'e.
3. 'U va' makelaust gó' bå' ti' skjère å saume.

verte hardt eller klaka (om snø)

Det hèv' skjerkna på i nótt, så det æ godt slé'efǿri 'å heiinn.

skimte, sjå såvidt

skiljast
Sjå også skjilje.

1. halde att ein bruksrett (utan at det er formalisert så nøye)
2. skilje
3. krevje rett til
4. bruka i uttrykket det skjil'e
Sjå også skjiljast og skjilje si.

1. Òlāv skjúlde si rétten ti' brúke støylsbúí endå 'an ha' gjève ifrå si garen.
2. Mi skjúld' åkkå i tvei hópa då mi kóme ti' Spjóte. Skjilji dikkå inkji!
3. Eg skjil'e mi at èg ska' liggje innst'e i kvílunn.

1. skimte, greie å sjå noko som er utydeleg / langt borte
2. greie å skilje orda /skjøne/ få tak i det som vert sagt

1. Eg kunna nautt skjilvange det, for der va' så skoddi. Det æ så vídt eg skjilvangar kvæ det æ.
2. Fysst an fèr'e ti' vare dauv'e, hèv an vóndt for å skjilvange órdó, da vare útýdelège.

1. turke på rot på grunn av mangel på væte (om gras)
2. skine
Sjå også sènår.

1. Skaddan fare ti' skjíne, nò vi' mi have regn!
2. Sólí hève skjine heile denne vikâ.

klyppe seg

saume skinn på klede

Góme skjinna dalebuksun att'å fuinn.

1. tøme ut vatnet som potetene er koka i
2. skilje fløyten frå mjølka i eit trekar e.l.
3. setje namn på dyr og menneske
Sjå også adverbet skjíre.

1. Hève du skjírt eplí, Gunnår?
2. 'U skjíre rjómen av mjåkkoddó.
3. Nò vi' ungan skjíre lombí. Da have skjírt 'an ti' Alv'e.

1. skyte med børse
2. minere, skyte med sprengstoff / dynamitt (Sjå også míne).
3. når tungt lass skuvar på når ein kjem utover ein bratt bakke
4. høvle
5. Bruka i uttrykka skjóte si avstad / ti' og skjóte opp.
6. kornet skyt (Sjå også skríde)
7. halle oppover mot hoppkanten
8. slag i magemunnen med knytt neve
9. abortere (om husdyr)

1. An lýt skjóte mæ børsunn førr'ell an reiser på jakt.
2. Ånund skaut an stór'e stein'e i opptakjæ.
3. Da måtte vreiste så inkji lassi skaut så fælt itt da kjøyre néd líí. Fysst mykkjerrâ æ baklesst, då skjýt'e 'u fælt i bakkâ.
4. An lýt skjóte ihóp fjø̀lin førr'ell an límar da ihóp ti' a plate.
7. Itt sipti skjýt'e æ det fórt ti' at an landar på ryggjæ.
8. Tòróv skaut ti' 'ó Vetli så 'an miste pústen.
9. Blómerós skaut kåven i gjår.

kunne sjå gjennom (td noko som er utslite)

Verkji æ så tunt at det skjyggjer i gjænom.

skylle

Mi skjýlte allstǿtt klæí i bekkjæ førr' i tí'inn. Gró ville néd i bekkjen å skjýle klæí.

1. klyppe og lage klede slik at dei vert vidare nede enn oppe
(når ein klypper til klede (stakkar, kjolar) må ein "skjæle" somme av stykka for å få rett lag på kleda)
2. verte vidare nedover eller oppover

1. Stakkskóren va' mykji skjælt'e. Det æ viktig at 'an skjæler passeleg.
2. Stavkjinnâ skjæler néd'tt'e. Hókkan skjæle nòkå néd'tt'e, så an fær stramme gjårin.

1. skreve ut når ein sit; bruka berre om jenter eller kvinner som har kjole, skjørt eller stakk på seg
2. vri føtene mykje utover, gå vindføtt
Sjå også spåke.

1. Mamme sa at det va' skamlegt å skjæpe. 'U skjæpte så det va' a skomm å sjå.
2. 'An skjæper å gjeng'e så rart.

å slå skårar

Dreng æ an slamse kar'e, 'an skjærer fælt itt 'an slær i tykkengjinn.

verte skjær, verte mogen, få gul farge (om kornåker)

Fysst konni skjærnar å var' gúlt, æ det mògji.

skjøne

"Eg skjø̀nar alli detti", sa gúten, då 'an inkji forstó reiknestykkji.

måke laus masse td snø
Sjå også substantivet skjǿre.

"Vi' dú Håvård skjǿre av tròmæ detta grúslassi?"

1. ta av eit lag eller td torve
2. skjere djupt

1. 'An skjǿvde av a torve ti' å have på høystakkjæ.
2. Eg skjǿvde n'i tommen mæ nívæ, så eg laut leggje skjǿvâ ivi å fæsle meg.

Bruka i uttrykket skjøyte ti'.

Hèv' an det smått, lýt an skjøyte ti', kvæ som kan.

skaffe seg sko, saume seg sko, reparere sko

Mi ljóte skófate bonní på beste måti. "Skófat dú som anna fókk, så ska' èg bǿte", sa Yngjebjør mæ mannen sin.

drikke fort, renne i seg

Detta æ så kaldt, du må inkji skòke det í deg for fórt. Så skòka 'an í seg heile bodden.

drikke så fort at ein mest ikkje rekk å svelgje
Sjå også drikke og skòle.

No som di æ så sveitte å tysste, mòg' di passe så di inkji skòldrikke.

skvale, skvalpe, skylje, koke over

Bylgjun skòla langt innå land. Vatni i kaslâ sau så det skòla ivi. 'An spýddi så det skòla.

løype på skorne på is eller hard skare

Å skóløype æ gama, men det slít'e fælt på skósólan.

1. separere mjølk
2. skumme

skumre; bruka berre i eintal
Sjå også skúme, skúming og skòming.

Det skómnar tílegt i disember. Då det skómna, súla mi ti'.

"huske på herdane" (betydde at ein td ville danse eller slåst)

Taddâk gjekk å skòpa ette dansetilæ.

leggje små steinar under større steinar når ein murar med naturstein, for å få dei store steinane til å liggje støtt på steinen under
Sjå også substantivet skóre.

Svein hèv' stei'auga å æ gó'e ti' skóre opp steinan.

få skorpe på seg ved sterk varme (om brød)

Stumpen skorpesèt'e seg førr'ell 'an æ gjænomsteikt'e.

skygne om kvelden, sjå inn i vindauga til folk om kvelden utan at dei er klår over det

rik fargebruk ved saum

Sigríd skramléra ti' brúsdúkjen min mæ mykji løyesaum'e.

rasle

Ko æ det du skraslar mæ i lommunn?

skratte (lyden til skjora)

Skjéran skrata nåkå kalleg oppi tréæ, å så gådde eg at pusi sat der.

skuve, drage, skli
Sjå også skreielås'e.

Fysst hopparan vi' ti' løype néd òvarenni, ljóte da fysst'e skreie sikkå på bommæ hítat låminn.

rose, kyte

Gýrí skreppte av dei góe matæ mí. Inkji skreppi så fælt!

1. skyte aks (om kornåker)
2. skride, glide

1. Fysst konni skrí'e æ det verkeleg våri.
2. Snjóren skrei' av tòkunn. Eg skrei' ti' på dei sleipe bergjæ. Det skrei' ive midnótt.

høg og stygg lyd frå hest (når han er mannevond eller vil slåast)

1. gå med stutte og raske steg
2. gå sleiveleg (slengje med føtene)

1. Ingjer skriltar avgari mæ sekkjæ sí.
2. Såvi skrilta å gjekk så fórt, på sin ègjen måti.

lage ripe i måling eller lakk
Sjå også substantivet skríple.

Såvi tótte så leitt då 'an skrípla den nýi mopéden sin.

1. skrifte, bekjenne
2. refse, skjemme

1. 'An skripta at 'an va' an syndari.
2. Da skripta 'ó ti' for dèt da meint' 'an ha' gjårt.

skreve
Sjå også skriv og skrivvrí'e seg.

'An skriva å gjekk så mi stóge å lóge at 'ó. Da laut skrive ive gjæri.

1. skrive
2. handle på kreditt

1. Eg skríva mange bræv ti' 'ó.
2. Kan eg skríve denné stumpen, eg hèv' gløymt lommebókjinn mí.

forskreve seg
Sjå også skrive og skriv.

Det æ vóndt å skrivvrí'e seg. Eg skrivvrei meg mest'e då eg steig frå ein stein'e ti' an anné i dei strí'e åne.

halle (om noko som er skrått; td tak eller terreng)

"Tòkâ på lǿunn skroddar væl mykji", sa Jón.

dundre; grov, dump lyd

Det skròn oppi Steisås, då kunna det vare úveir.

ta svært stor plass, vere for stort i høve til plassen, vere i vegen
Sjå også skrøyvi, skrovlen og angrǿmen / andrǿmen.

Det æ 'kji mangt som skrovlar mei' 'ell udd i an sekk'e.

1. skjenne
2. vaske og skure

1. Kånâ skrubba mæ mannæ sí si' 'an inkji ha' gjårt det 'an silli.
2. 'An skrubba tili mæ a tvòge.

ha turrhoste

Det va' syndlegt som Svein skrunda, 'an kunna trú 'an ha' fengje koróna!

verte redd

Det skrusla í mi då eg såg råsí kåme.

skape rædsle, vere redd

Det skrutla í mi, eg varte så ræd'e.

1. skru
2. "mekke"

1. Hèv' du skrúva ti' adde mutteran?
2. Eg hèv' skrúva út'i bílhúsæ i heile dag.

manipulere (påverke sterkt ein annan person til å skifte meining eller åtferd)

late att, klemme att

Då rjúpesekkjen va' fudd'e, skrylte 'u 'an att'e.

prøve å få opp slim som ligg og irriterer i halsen, og spytte det ut
Sjå også substantivet skrýe.

'An skrýa å spýtte i ei sau. 'An skrýa å hósta så det va' vóndt å høyre.

irettesetje, skjenne på

Tjógjei skryfta 'an Vrål ti' så 'an svòra alli a órd. 'U skryftar 'ó ti', stundom.

1. lage rynkesaum i eit kledeplagg
2. snøre i hop eit hol i eit kledeplagg
3. bruka i uttrykket skrykkje på nòsí.

1. Saumar an stakkeskjortu, lýt an kunne skrykkje. Inkji skrykkji for mykji!
2. Ein som æ flusen å vi' nøyte seg, skrykkjer ihóp a hòl i a klæeplagg i sta'en for å bǿte.

gje ein hol lyd frå seg (når ein slår eller bankar på noko som gjev etter)

Fysst an slær imót a tóm tunne, så skrynd'e det. Gjermund kasta mæ harde snjóballa så det skrond midjom dei smale hæró 'enni Gunne.

dundre (td med hol lyd)

Det skrø̀n'e fælt frå Nómelandsfjøddæ fysst det ræser. 'An datt så det skròn í 'ó.

leggje nybaka lefser til lufting

Nýbaka lefsu ljóte liggje útrakte så da vare skrædde.

lyd som kjem når ein "reinskar målet"
Somme seier "krækte".
Sjå også skrækt.

1. våt snø som frys og vert til skare, vert bruka berre i eintal
Sjå også kvæe som er det motsette.
2. turke, verte sprø

1. Det hèv' skræna / skræna på i nótt.
2. Mi kunne 'kji leggje lefsun ihóp førr'ell da have skræna.

skjelving eller motslag når ein spikrar mot noko som ikkje har fast underlag

Fysst an vi' spíkre i bórd som æ lause, skrødd'e det så an fær alli spíkeren í.

1. skryte
2. rose

1. Tarjei skrøytte fælt av dei spræke bílæ 'an nýss ha' kaupt si.
2. Jórånd skrøytte fælt ko gó' Kristí va' ti' arbeie.

1. setje fire kornband saman på nyskoren åker med aksa opp (til tørk)
2. bruse med fjørene for å halde varmen

1. Å skrøyve konnbondí hjelper så da inkji drage att'å seg.
2. Fuglen skrøyver dúnen for å halde vermden.

ta mykje plass (i høve til vekta)
Sjå også skrovle

Tjurrt høy skrøyvlar fælt på lassæ, førr'ell du hèv' trott å júra. Kvist'e skrøyvlar fælt fysst an kjøyrer âv mæ da.

dytte, gjeve eit puff

'An skufsa ti' mi så eg datt.

gla (om sola)

Det skuggar tí'leg om hausti.

tale hardt til, herske, bråke

Du må 'kji skuldre så du vekkjer fókk!

1. halde skule, vere lærar
2. bruka i uttrykket skule seg opp

1. Haddvår skúla i an mannsaldr'e.
2. Å skúle seg opp vi' dei fléste i dag.

skrelle, reinske (frukt og grønsaker)

Detta sǿtepli æ så líti skurv på at du tar' 'kji skule av sossa mykji.

dytte, gjeve eit puff

sløse, misse
Sjå også skutre.

Da býtte arven i så mange lyti at 'an varte plent skultra bort.

skumre, når det byrjar å mørkne om kvelden; bruka berre i eintal
Sjå også skúming, skómne og skòming.

kome borti (av vanvare)

Du må 'kji skumple mæ bóræ itt eg sit'e å skrívar. Fysst mjåkkjí hèv' vorte súr å an skumplar mæ 'enni, så vare det gropl.

lage ein hol lyd (td når ein køyrer med hest og tom kjerre)

Det skungrar fælt i skjýsskjerrunn itt an kjøyrer på an humputt'e grúsvèg'e. 'An datt så hardt at det skungra í 'ó.

1. felle imellom, tilpasse imellom
2. sluntre unna

1. riste, kaste (td ei vogn på ujamn veg)
2. slå imot ein kant p.g.a. rørsle

1. Det skunsar fælt å kjøyre på hòlutt'e vèg'e.
2. Det skunsa så hardt imót an stein'e at ti'hengjaren varte kasta ti' lé's.

1. mase, krevje
2. setje fortgang i
3. bruka i uttrykket skúre etti.

1. No må du inkji skúre mei, Bóa! An kan skúre på aire, men an tèk'e det lòni sjav'e, Åni.
2. Birgjitt skúra på, å varte fórt færig.

1. få unna arbeid, fått gjort det meste
2. øyde, minke mykje

1. Mi hav' skurma mæ arbeiæ nò.
2. Nò hèv' det skurma mæ smø̀ræ si' mi have vòre så mange i kostæ.

skrape seg opp

uroe, setje fart på

Eg hèv' skusla hópen heimigjænom, så nò røkkje da greitt.

skuve

Eg lýt skute di i gong så du fær starte.

1. misse noko ned (td vatn)
2. bruka i uttrykket skutre bort.

1. Sondri skutra néd håve byttâ mæ vatn.

skuve

Åni vart'e skúva úti snjóbrautí. Skúv alt det du æ mæden!

1. kjefte
2. hund som gøyr heile tida
Sjå også skvakk.

1. 'An skvakka heile tí'í, men eg svòra 'ó alli.
2. Hunden 'ass Tór skvakkar fysst eg gjeng'e oppat postkassâ.

lage uro i vatnet (med hender og føter)
Sjå også skvampl.

Lislebóa skvampla fælt fysst 'an sat i badekaræ.

skvalpe i vatn med hendene
Sjå også skvasl.

Ungan skvasla å ha' det gama i dammæ. Titta skvaslar i oppvaskjæ.

sprute
Sjå også skvén.

Kjýrí stód i båsæ å pissa så det skvénte hít 'å gongjí.

1. auke brått i mengde
2. bruka i uttrykket skvette ti' læ

1. Det hèv' ringt så fælt i nótt at åne hèv' skvutte fælt opp.

1. "småskvette" (om væske td kaffi som går til spille)
2. "småpisse" (td merr i brunst)

1. Lisle-Torbjør skvitra søyle på dei nýe buksun mí.
2. Merrí skvitrar fælt i dag.

1. "småpissing" (om dyr som pissar når dei går, så "det kjem noko her og noko der")
2. sleppe i vanvare (td vatn)

røre nye poteter i vatn slik at skalet losnar når ein skal koke dei

Eplí våre så unge å nýe at flusi datt âv då mi skýra da.

gå eller køyre på skrå t.d. over eit jorde

Svein skådde ive vodden.

skålde; slå heitt vatn på ein slakta gris og rake av busta

Da skåla grísen.

gå an, greie seg såvidt

Det va' såvídt det slabba ti' at mi ha' nóg mat'e ti' adde dei som kóme.

slepe nedpå

bruke noko som ikkje passar (er for stort eller for mjukt)

'An slamsa i allfor stóre skó.

slakne, skråne nedover

Bergji va' sleipt å slana ti'.

"henge og dingle" (td bruka om å gå med "dinglande" armar og hender)

hamre ut eit ljå- eller knivemne med eggstål i

Òlav hèv' sleggja út mangt a ljåimni.

1. "vevteknikk" for t.d. sokkeband
2. slengje
3. menge seg
Sjå også sleng'e.

1. Eg slengjer sokkebond mæ mange slags véne liti.
2. 'U slengde stakkan sí ive vonden. Eg slengjer stein'e mæ gjurunn mí.
3. Slengji dikkå inkji innat ungdómshópæ!

slengje

Eg fann nåkå brevleppi mæ gåmó skrift, som slunge lause, så eg passa på da.

1. døy
2. sleppe fram
Sjå også det andre verbet sleppe.

1. Måtte 'an snart få sleppe, så mykji som han hèv' li'i.
2. Der ha' ræst an stór'e stein'e úti vègjen, så mi sluppe alli forbí.

1. sleppe taket
2.sleppe, late andre kome forbi / inn / ut
3. opne for vatnet i ein dam
Sjå også det andre verbet sleppe.

1. Det va' så tungt at eg måtte barre sleppe steinæ.
2. Eg sleppt' 'enni inn.
3. Mi ha det så gama mæ' å stemme å sleppe i bekkjæ.

dra avgarde med

Gaupâ slessa avgari mæ jasâ 'u ha' drèpi.

verte slettare

Nò slétnar lendi, det var' léttare å gange.

ta av barken i remser på tre

Eg slindar seljekubban for at da sku turke passeleg fórt, så da inkji sprekke.

slå laust med ein mjuk kvist eller anna
Sjå også slirk'e.

'U slirka ti' kåvæ så 'an sill' gange.

1. slite
2. verte dregen mellom to eller fleire motsetningar eller alternativ

1. "D'æ fælt fysst an æ så tjurr'e at klæin slítast út innâti". Det slítst alt som var' brúka.
2. "'An sleitst midjom kórtspil å salmebók", sa da.

1. vere i tvil (men ein kjem truleg til å seie ja eller "slå til")
2. slite fysisk eller psykisk
3. slite (td klede)

1. Det slít'e meg at eg kauper denna bílen.
2. Mi plæva å slite ti' mi inkji vunne mei'. 'U sleit mæ vónde tanka.
3. 'An va' så tjurr'e at 'an sleit klæí innâti.

1. sitje på "slói" for å tilpasse farten når ein renner ned bratte bakkar på ski
2. feste ei kvistrik bjørk bak høylasset, for å halde att i bratte bakkar
3. Dra ved eller tømmer på ei "slodde" med lasset slepande etter marka
Sjå også slói.

1. Fysst det va' laussnjór'e, va' det gama å slóe néd dei brattaste bakkan.
2. Fysst an slóar atti a høyslass, fær an si heim'tte gratis vé'e.
3. Æ det 'kji for stórt lass, æ det léttvint å slóe.

drikke mykje og fort (med lyd)
Somme seier "slòkedrikke".

'An slòka å drakk vatn. 'An slòka det í seg så fórt.

subbe med føtene når ein går (eller når ein såvidt kjem nedpå vegen med føtene når ein sit på ei kjerre eller liknande)

D'æ så tungt å trǿ itt den som sit'e på bakbèraræ slókar né'å mæ fótó. Inkji slókji mæ fótó sossa, bonn, di slíte út skósólan!

drage føtene (det verkar som føtene er for tunge)
Sjå også slòmelèg'e, slòm'e og slòmen.

'An slòmar å gjeng'e, så 'an slíte snart út skósólan.

søle med mat og drikke, slafse i seg mat eller drikke

Tjóstóv slufsar mæ 'an èt'e.

gå tungt

Bjynnen slugga avgari.

1. lage ein "slurkande" eller boblande lyd
2. falle hardt og lande langflat

1. 'An slurka å drakk alt det 'an vann.
2. 'An datt så det slurka í 'ó.

drive kraftig på

Mi slússa på i gjår for å vare færige mæ verkjinn. "I gjår slússa mi inn 20 høysloss i dei góe høyveiræ", sa Knút.

gjere mindre bratt

Mi ljóte slæ âv denne åkrereiní a líti grand. Mi slæa âv sipti a melle grand.

sikle ut av munnen
Sjå også substantivet slækje.

Jón slækte så fælt mæ 'an togg skrå.

dra, slepe

Sauin hav' slæma å trott néd grasi.

streve hardt

Taddeiv slæpa di 'an kunna, heile lívi.

kome seig råke frå munnen

Kjýne slæva itt da finge salt.

1. likesæl, halde det same (gjeld folk og dyr)
2. gå seint; gjeld folk og dyr

1. Sòme saui halde di same kòr da slǿtre. Eg slǿtrar heimi heile dagan.
2. Kåvan kunn' barre slǿtre attí. Kjýrí slǿtra eisemó.

1. fylle (td kaffe)
2. tømme ut
3. slå gras
4. skade seg noko
Sjå også slå seg og støyte.

1. 'U sló kaffé oppi koppen.
2. 'An sló út tvåttevatni. 'An sló út det gamle brúsi.
3. I morgó tí'leg vi' mi bigjynde å slå, for nò spå da gó'e høyturk'e.
4. 'An datt å sló seg.

slåst

Gútungan slógest ti' den eini blǿdde i nòsinn.

slakte

Eg slåtrar lomb å saui, men inkji stórbúskap'e.

1. verte tunnare, verte magrare
2. smalne

1. Hoggaran smalke itt da hogge bjalka. "Va' det und'e at gúten smalka, 'an túra mæ jentó å hoggje bjalka" (stevstrofe).
2. Buksun smalke néd'tt'e. Du lýt smalke skapti mei'.

smelle
Sjå også smedd'e

Míneskòti smadd så det dòna i fjøddæ.

1. smeikje katten
2. "brei", "kvedande" måte å tale på

1. Ungan líke å smeikje katten.
2. I sòme grendi i Valle kommúni smeikje da mei 'ell airestad.

1. slå med flat hand eller flugesmekke
2. Bruka i uttrykket smikke si ti'.

1. Lív vart'e så vónd på 'an Stein at 'u smikka ti' 'ó.

slå sund i småbitar, knuse

Fantungan smildra glasi mæ an stein'e som da kasta.

1. gjere det greitt
2. smørje tunt

1. An lýt smite, ska' det vare greitt, det an gjèri. Lidvår smita det ti' så det va' plent útrita det 'an gjåri.
2. Mi have så líti smø̀r at du lýt smite tunt útive sivunn!

smyge

Mi smuge inn i hòlâ så langt mi kóme. Det heite "å smjúge stilt som an katt'e".

verte magrare

Nò hèv' eg smogna så eg kjæm'e inn i dei tronge buksun mí att'e.

smørje lersko eller støvlar med smolt (svinefeitt og tjøre)

'An smolta skóne sí fysst 'an kåm heim'tt'av heiinn å ha' vassa mykji i snjór'e.

dra på smilebandet (ofte løyndomsfullt)

'U smútti, men 'u ville inkji ève nåkå. Da smútte å lóge, bògó.

smørje

Da smúre sikkå mæ sólkrém i anlitæ.

å varme opp mat i smør frå i går i steikepanna eller gryta; helst graut
Sjå også bræ.

Mange tikje det æ godt å smø̀rbræ.

smøye, stikke, tre i gjennom

Mi smøygde åkkå forbí inngjæringjí så mi au finge kåm' åkkå inn på konserten.

1. blaug (prøver å gjere seg "usynleg")
2. prøve å gjere noko ugreitt i løynd
Sjå også smøygje og smøyglelèg'e.

1. 'U smøygde si i fókkehópæ for å kåme ti' léss.
2. Så inkji fókk sille sjå 'an, smøygde 'an si attom an stein'e.

gøyme seg; td mellom reolane i ein butikk

'An smøygla si undâ, så mi såg' 'an 'kji mei'.

brette flatbraudleiv slik at han vert kvadratisk; lett å frakte på heia

An lýt småneppe braui ska' an få det mæ si i klyvin å' støyli.

ta smakebitar av maten i tide og utide

Du må 'kji snafse av kakunn, Bóa!

småstele

Itt kattan å hundan sitje å sníkje itt fókk ète, å då snitte sikkå ti' å take, då snake da. Snakar an nòkå då å nòkå då, så vare det snart tómt.

lage "snorkelyd" td når ein har ledd (og når ein søv)

Svein snarglar so kalleg fysst 'an sø̀v'e.

lukte etter (for å finne ut kva slag lukt det er)
Sjå også snas'e og få snasen í.

'U snasar ti' 'u finne út kòri lupten kjæm'e ifrå.

sneie

Eg snédde mi opp bakkan.

gå på skrå td opp ei li

Eg sneidde mi opp lí'í.

1. tale stygt om ein person
2. slå til ein person

1. 'An kunna 'kji halde si, men sneia 'an Stein.
2. Ånund sneia ti' tjóvæ så 'an tók út som a lýn.

få skarp smerte som strålar utover i kroppen

Det sneisar nédigjænom fóten frå ryggjæ. Det sneisa i nòsinn førr'ell krímsjúkjen braut út.

syne at ein har lyst på noko utan å seie det
Sjå også sygne.

Tór sníkte fælt ette dèt seiste pizzastykkji.

snikre

Bjørgúv snikkéra 'enni Åslaug an ný'e kjykkenbenk'e. Lisl-Òlav va' sjå an snikkari å lære seg å snikkére.

1. pusse noko fint til med kniv.
2. pusse opp
3. bruka i uttrykket snilke det ti'

1. Du lýt snilke så du inkji fær flísa i fingan.
2. Det æ gó'sleg itt det æ snilka kring an høystakk'e.

bli tunnare, smalne

Steinen sníper så an æ 'kji gó'e å múre mæ. Snípeskóne snípe fram'i tånæ. Teigjen snípar âv 'punde ufsinn.

1. lure unna noko / nokon
2. Bruka i uttrykka snitte ti' si og snitte si ti'. Sjå også substantivet snitt.

1. 'U fekk snitte fríaræ út glasi, så forellí inkji gådde 'ó.

"krige" med laus snø (born gjer dette)
Somme seier "bakast".

Mi ungan tótte så gama å snjóbakast itt det ha' kåme mykji nýsnjór'e.

venskapeleg "slagsmål" der ein "gnir kvarandre" med laus snø
Sjå også bake.

Ungan kunne vèr' fæle ti' å snjóbake kvorairne i fríminuttó.

kaste snøballar på kvarandre

Snjóballan fjúke i luftinn fysst ungan snjóblakast.

å snø

1. halde buskapen borte frå ein teig (frå snøen forsvinn og fram mot slåtten)
2. liggje fram til beitedyra kjem (om snø)

1. Førr'e va' det vanleg å snjóvanne.
2. Fysst snjóren ligg'e på beitæ så snjóvannar det for búskapæ.

tvinne; bruka om tråd som tvinnar seg for mykje, så det vert ugreie når ein spinn og tvinnar garn

'An fekk alli slengje útí, for den nýi taumen barre snorgla seg. Tvinnar an tråen mykji, å inkji strammar, så snorglar 'an seg. Disom gåni inkji va' godt døydt, då snorgla det seg.

1. pløye grasvoll
2. snu

1. Hèv' du tenkt ti' snú húseteigjæ i vår? Der æ så mykji bunt'e å anna fillegras i voddæ at eg lýt snú ti' haustæ.
2. Eg hèv' alli snútt mi rundt så fórt som eg gjåre då. Snú di, så eg fær sjå deg attâti. Snúi dikkå!

såvidt kome borti, i fart
Sjå også snudrefrítt.

Mi slóge ball, å det va' stundom såvídt eg snudra ballæ mæ slagvòlæ. Du må 'kji barre snudre, du lýt hǿve!
'An snudra bílæ då 'an kjøyre forbí.

lage stilkesting i løyesaum

1. lukte; om dyr
2. snuse, luske; om folk

1. Hunden sprang fyre mi å snugga.
2. Det gjekk an kar'e rundt å snugga dèr 'an inkji ha' nåkå å gjère.

luske, lure, prøve å finne ut noko utan å verte oppdaga

Gunnår snultra rundt húsí å såg om 'an kunna finne nåkå å stèle.

lukte, snase

verte snau, misse hår; gjeld menneske og dyr; er truleg eit eldre ord enn "snysjast"

Pusi hèv' snust fælt i det seiste.

ete opp all maten på bordet

Da hav' snudt add maten eg sette fram.

ha rennande snørr i nasa
Sjå også snykk'e.

Hèv' du bigjynt ti' snykkjast? 'U snykktest så fælt.

renne i nasa
Sjå også snykk'e.

Eg snykkjar å hóstar å kjenner meg tung'e i hòvúdæ.

aldri kome tilbake

'An snyrt'e alli dèr mei. 'U snort alli dèr seinare.

å misse hår; helst bruka om dyr

Pusi snustest harlegt i vår då 'an kasta vetrepelsen.

kjensle av at noko gale er på gong (td sår hals, forkjøling)

Då eg la meg i gjerkveld, kjende eg at det snǿrde seg ti' i halsæ, så eg æ ræd'e eg vare krímsjúk'e.

snøre saman, klemme i hop; t.d. ei opning
Sjå også strotte.
Mange seier "snyrpe".

Du må 'kji snørpe ihóp sekkjen førr'ell eg hèv fengje nédí alt. Òlav snørper barre ihóp hòlí i sokkó sí. Du må 'kji snyrpe mæ du saumar, for då skrykkjer du skjort'erman!

kome såvidt borti

Eg snort mest'e dei nýi bílæ 'ass.

1. verte snau (om hår)
2. verte snautt (om grasvoll)

1. Taddeiv fèr'e ti' snøyast i krúnunn.
2. Veddin snøyast fórt itt der kjæm'e stóre sauehópa heim'tt'e av heiinn om hausti.

verte smalare

Teigjen snøyper âv opp i mót úrinn.

gjeve sneiord, spotte

I Býn vorte da snådde for talemålæ. Da kunne alli snå æ Gýrí for nòkå ting.

samle halvbrend ved inn i elden
Sjå også snårt'e og ellsnårt'e.

An lýt snårte inn'tt'undi fysst vé'en hèv' brunne mest'e opp.

stelle, pusse

snuble

fylgje ein kraftig vassstraum

Nò hav' flòtaran sòga fýâ mæ Flårenden.

Hogge av borkjen i strimler på store tre, med øks, så langt opp på treet ein når.

Stóre furu mæ tykk'e bork'e lýt an sokke mæ øks så langt opp an røkk'e.

drikke, supe

Da såte å sòpa å drukke kaffé i stògunn.

1. fjerne sot på innsida av omnen
2. feie pipa / skorsteinen

1. D'æ hǿgt mæ stålbosti itt an sótfedder.
2. Det æ greitt at kommúnen ordnar mæ å sótfedde for adde.

sove

Mi såve lengji i gjårnótt.

1. når sauen trør hardt i bakken med eine framfoten, når han er redd / utrygg
2. person som går kvikt, lettsleg, ikkje så fort
Sjå også spytte.

1. Då eg kåm innat 'ó, spatta sauen.
2. Dèr kjæm'e Knút spattandi.

gi gass
Sjå også spéd'e.

D'æ greitt hav' spræk'e bíl'e, så tar' an alli spéde så fælt om an vi' kjøyre forbí.

feste i hop fleire delar med td ei tunn metalplate (spong)

Førr'e spengde da skjíne fysst da brute da âv.

1. sparke
2. gje rekyl (frå gevær)

1. Ånund spente ballen opp'å tòkâ.
2. A salóne spenner mest'e inkji.

sløse, øyde opp (td pengar eller eigedom)

Gunnúv spidda garen, 'an va' så forøyelèg'e.

vere tvilsamt, vere i knipe

Det spíka hardt at 'an greidde seg.

1. gå konkurs
Sjå også fjukfærug'e og ví'åsen.
2. spele instrument, spele td brettspel
3. leike seg
4. bruka i uttrykket spile opp

1. Handelsmannen spila tvæ vendu.
2. 'U spila så vént at tårun runne.
3. Den som æ frísk'e, gla'e å ung'e, spilar si i arbei' au.

strekkje

Eg spílar opp skjinni på veggjæ. 'U spíla út trøyâ mæ 'ú turka. Kvæ æ det som hèv' spíla sokkan sí hèra?

"rote", "grave", "pirke"

Ko æ det du spirklar etti; èt nå! 

1. strikke
2. setje kile i ein reiskap (td øks)
Sjå også substantivet spite.

1. Tóra sat å spita fysst 'u inkji ha' nåkå anna å gjère.
2. Hèv' du spita øksí?

sprade (nedsetjande uttrykk)

Byklaren gjekk å spjatta ette vègjæ, å va' viktig'e.

spjelke

Doktaren spjåkka fóten 'ass Lidvår dèr 'an ha' bròte 'an av. Mi ljóte spjåkke att'e denne grindí som stúten drusti!

1. spinne (hjul, dekk)
2. spole

1. Bílen spóla på ísæ så det vrei 'an 'å tverke.
2. Vi' du spóle gån på denne skuslâ?

1. sprelle med føtane
Sjå også spraddebassi og spradden.
2. ivrig til å kome i gong, kan ikkje vere i ro
Sjå også tradde.

1. Inkji spradd sossa; eg fær alli av di dei våte leistan.
2. 'An va' så ǿr'e at 'an barre stó' å spradda.

spreie, røyte

Nò hèv' eg spréla lórten så godt eg kan.

sprute med konsentrert stråle

Vatni spréner 'ó hageslangâ.

bruka i uttrykka sprette ifrå og sprette fyri
Sjå også sprette si og det andre verbet sprette.

1. knipse av garde (td papirkule eller ert)
2. sprenge ein stein i større blokkar
Sjå også det andre verbet sprette.

1. Knút va' gó'e ti' sprette mæ papírkúlu.
2. Hèr ljóte mi have an gó'e la'ningji for å sprette denné steinen.

hoppe og sprette
Sjå også sprette.

Lombí sprette sikkå å hoppa hågt oppi luftí då da kóme út fyste dagjen om våri. Gútan sprette sikkå på dansetilæ. 'An sprette si ive grindí.

"Mønster" i magetægde stokkar i ei stoge (Eit mønster (ofte "fiskebein") etter øksa på flatsida av ein tømmerstokk eller planke i hus. Øksa har tjukt og rundforma blad. Ein øksar med stutte hogg, slik at mønsteret vert tett. Det er vel ei form for dekorasjon).

Øksí spratt út for kverrt hogg, å mynstri varte tétt, itt an spretthoggje stokkjen.

1. springe
2. bruka i uttrykket springe sprong, pærâ spring'e og kjylen spring'e

1. Eg hèv' alli sétt sò sprungji.

1. sprute
2. lakkere, omlakkere
3. bruka i uttrykket sprøyte si
Sjå også substantivet sprøyte.

1. Ungan sprøytte vatn på kvorairne.
2. Vi' du 'kji snart sprøyte Merc'en din?
3. Jentun æ úti å sprøyte si i kveld.

bruka om person som vil vise seg (og går på ein spesiell måte når andre ser det)
Sjå også sprøyte, sprøyten og spǿne si.

Da sprøytte sikkå å gjinge.

flørte

Òlâv bigjynte tí'legt å språke mæ jentó.

spytte

Sòme spýte på brýni itt da sku brýne ljåren. Sòme spýte n'i hendan fysst da sku take a tungt lypt.

bruka om rakrygga og velkledd person som gjerne går raskt og med stor spenst
Sjå også spytten og spatte.

"Sjå den jenta som gjeng'e å spyttar ette vègjæ!", sa Gunnår.

å prøve å gjere husdyr spake, ved å gjeve salt, klø dei o.a.

Det æ viktigt å spækje dei lombí an vi' fǿ.

1. rote opp grasmatta på marka
2. rive opp noko, med handreiskap, t.d. greip
Sjå også substantivet spǿne.

1. Da spennte fótball å spǿnte opp heile plænen.
2. Mi spǿnte taddi heile dagjen, ti' mi våre blindtròta.

kvinne som går på ein finsleg måte (slengjer med stakkeskóren)
Sjå også spǿne, spǿnen og sprøyte si

Da gjinge å spǿnte sikkå ette' vègjæ.

spørje

Spørji å gravi 'kji sossa, bonn! An spyr'e 'kji om nòkå an veit at an alli må.

gjere motstand; både konkret og i overførd tyding
Sjå også substantivet spǿrte.

'An spǿrta imót så lengji 'an kunna. Stúten spǿrta imót då da sill' hav' 'an inn i fjósi.

skreve umedvete når ein sit (bruka berre om jenter / kvinner som har kjole / skjørt / stakk på seg)
Sjå også skjæpe.

Inkji sit å spåk såssa, Titta!

spasere på ein spradande måte

'An æ út'å vègjæ å spåreikar kverr dag'e.

1. setje hesten på stallen
2. pisse

1. An lýt stadde hesten ti' kvelds.
2. Det va' inkji allstǿtt at hesten stansa fysst an stadda.

få til å ombestemme seg, roe ned

Det va' lengji førr'ell da finge stagge hestæ, som ha' sprungje skjýrt. Tór va' fudd'e å ville slåast, men da finge stagg' 'ó.

1. skuve seg fram (med td stake / stav / åre)
2. klare, greie

1. Der va' så grunt dèr da ródde, at da staka sikkå i land.
2. An lýt stake sorgjí om 'u æ vónd. Eg stakar 'kji å vèr' eisemadd'e for lengji.

1. stampe vadmål
2. stampe poteter
Sjå også stamp'e

1. Vallmåli varte stampa for å gjère det sterkt å tykt.
2. Fysst eplí i grýtunn æ sóne, slær an âv vatni å stampar eplí mæ an eplestamp'e.

1. vare
2. "kan ikkje stå imot", held ikkje
3. kome an på

1. Detti høytti stendst 'kji lengji mæ sò mange kjý. Maten stódst alli i dei húsæ, der va' så mange munna å mette. Det hèv' alli tósst staest nåkå i dei húsæ, da øye det opp ette kverrt.
2. "Det stendst alli låsa for kjærlegheit" (stevline).
3. Sausen å kjø̀ti æ godt, så nò æ det eplí det stendst på.

1. stå
2. greie seg for, vere jamgod med, ikkje la seg overmanne
3. Bruka i uttrykka stande atte, stande opp'tte og stande med.
Sjå også stande seg og stande i stai.

1. 'An stend'e 'pi lastebíltròmæ. Mi stóge å såg'e på vébògjen. Hítafor bekkjen stend'e det nåkå véne moltu.
2. Der va' ingjen i bryddaupæ som stó' 'ó.

1. gjere "eit godt giftarmål"
2. held seg godt ved lagring
Sjå også stande.

1. Bjynn stó' seg då 'an fekk æ Ragnill. Du stǿgje deg, fyngje du 'an, å fyngje du 'an, tǿkje du 'an (gammal regle med konjunktiv-former av stande seg (stǿgje seg), få (fyngje) og take (tǿkje))
2. Maten stend'e seg godt å lengji i an frjósari.

stoppe ei stund; meir enn ein kort stans, som er vanleg tyding på nynorsk

Hèv' du 'kji tíd ti å stanse a bil, å fýe inn?

1. liste seg fram
2. streve med å gå

1. Det kjæm'e an mann'e stintandi å startandi (regle).
2. Den gamli mannen starta fælt opp bakkjen førr'ell 'an kåm si heim'tt'e.

gå ustøtt og vaklande

Det va' mæden Targjær starvla å gjekk, sò tròta va' 'u.

jage nokon bort på ein skræmande måte

Ha' eg sétt tjóvan mæ da ståle, ha' eg sillt staurelt da.

jage nokon bort på ein skræmande måte

Gútan som fóre úti vorte staurjaga. Staurjagji dessa fantan førr'ell da få gjère mei' vóndt!

vaske seg og kle på seg fine klede
Sjå også stautt'e.

Mi stautte åkkå fysst mi sku' ti' kjørkje. Da stautta sikkå ti' bryddaups.

sitje lenge (utan å gjere noko fornuftig)
Sjå også sitje.

"Eg hèv' stavsèti i tvei dage", sa Taddeiv, 'an tótte 'an kunna unne si nåkå rólège dage ette dei hare arbeiæ 'an ha' havt.

kløyve ein stokk ved å fylgje årringane

1. ordet vert bruka om å hogge td ljå eller øks i stein
2. få avslag av ei jente
Sjå også hogge.

1. Inkji steihogg nå, mæ dei nýe øksinn!
2. 'An prǿva seg jamt på æ Margjit, men 'an steihoggje kverr gong.

1. bake
2. steike

1. Hèv' du steikt ti' jóle? Eg hèv' steikt stump'e å nåkå kaku.
2. Eg hèv' steikt mi a kjøssteik attât soddæ.

rydde for stein
Same tyding som stei'rø

Du lýt stei'rydje åkren fysst du legg'e 'an att'e.

rydde for stein (same tyding som stei'rydje)

Då mi stei'rudde, funne mi ljåbròt, smidjesindr å anna av jinn.
Å stei'rǿ æ vóndt mæ ryggjen.

stogge, verte verande
Sjå også verbet tǿvre.
Sjå også steivre.

Tóne æ så úfrédelèg, 'u kan alli steivne. Vi' du 'kji steivne a bil? Tårål tikjest inkji kunne steivne heimi.

vere ei stund på ein stad
Sjå også steivne.

"Góe véne, steivri nå a bil!". "Mi have 'kji tí' ti' steivre".

1. minke, verte stuttare, innkorting (bruka om svinn på vadmålsstoff ved bunadsauming med maskin)
2. stele

1. Detti maskjíni stèl'e så denne listí vare for stutt.
2. D'æ bå' synd å skomm å stèle frå aire.

1. lage
2. reparere
Sjå også stelle seg, stelle seg ti' og stelle ti'.

1. Ko slags nósmat'e sku mi stell' åkkå i dag?
2. Ska' eg stelle buksun dí? Eg lýt stelle att'e den grindí som Gullrós drasa.

1. oppføre seg
2. gjere seg i stand
3. bruka i uttrykket stelle seg ti' og stelle seg ti' med.
Sjå også stelle.

1. Du lýt vite koss du steller deg!
2. Vi' du vente mæ eg steller meg?

lage demning i rennande vatn

Kraftselskapí stemme opp heile vassdrag å fydde opp dalan mæ vatn.

kappast i å svare kvarandre ved å kvede stev; minst to kvedarar må delta

No vi' mi stevjast på fókkemusikkpøbbæ i kveld!

1. kome heim med buskapen til kvelds og binde dei i båsen
2. kome nær dyr ein jaktar på utan å verte oppdaga
3. stemme eit instrument

1. Mi stidde allstǿtt klokka seks.
2. Mi stilte på reisdýrhópen, men da finge veiri av åkkå, å tóke út.
3. Tarjei stilte félâ sí lågt.

gå stilt, gå varsamt

'An stilte si så 'an inkji sille vekkje dei hí. Da stilte sikkå nårive tili då da kóme ette di mǿti ha' bigjynt.

stilne (td om vind)

Då det fór ti' stidne, kunna da spíkre resten av blekkplató på tòkâ.

1. stige, gå eit steg
2. auke i pris / verdi

1. 'U steig så stutt.
2. 'An kaupte si ný'e bíl'e fyre jól, for 'an reikna mæ at prísan stige mæ nýår.

1. måle avstand ved å gå med 1-meters steg
2. stege

1. Det æ rétt nóg å barre stige ko long denne lǿâ æ. Mi stiga opp då mi býtte teigjen midjom åkkå.
2. 'An stiga avgari så fórt at mi hí' greidd' alli å halde attí 'ó.

1. sy med symaskin
2. saume ulike ting av ler for hand

1. Vi' du stike att'e denne rivâ?
2. Vi' du stike i hóp denne veskâ mí?

bruka om å ha ete eller drukke så mykje eller ofte ein ting at ein ikkje har lyst på dette meir
Sjå også få bèlen.

'An hèv' ète så mykji blautkake at 'an hèv stikst det.

1. gå svært seint, varsamt, ustøtt (om eldre folk som er dårlege til beins)
2. stotre og lese (lite lesekunnig, såvidt ein kan stave og få samanheng i teksta)

1. Tårål stiklar å gjeng'e, å 'an brúkar stav'e.
2. Targjær stiklar seg gjænom leksâ sí.

liggje i sola til ein vert solbrend

Du må 'kji liggje så lengji i sòlinn at du stiknar.

liste seg, gå stille

'U stiltra si út for å sjå på stjynnun.

stikke

Jenta grét då gúten stakk hòl i ballongjen 'enni. Gúten ti'stód at det va' han som ha' stungje hòl i dekkji.

verte tykkare; om td graut og suppe

Suppa stinnkar itt 'u kólnar. Grauten stinnkar itt 'an kólnar. Grauten æ inkji plent færig'e ennå, eg må stinnke 'an nòkå ti'. Disom an skar konni for seint, ville 'kji grauten stinnke.

stige stivt og seint
Sjå også stinten.

'An æ så halt'e at det æ såvídt 'an stintar.

stokklabbe, store snøklumpar under ski eller slede; bruka berre i eintal

Snjóren va' ný'e å våt'e så det stokka seg unde' skjí.

hope seg opp (om folkemengder og anna)

Ungdóman stopla sikkå ti', tétt frammat scénâ. No stople turistan sikkå ti' oppi Hovdâ. Stokkan stopla seg ti' i an vasi i fossæ.

gå i djup nysnø

Mi stóppa i nétti i nýsnjór'e.

bråke, vere ugrei

Tårål storma å sjaua mæ så mangt, 'å va' úhǿg'e 'å garæ.

gå byrg og "nakkereist".

Sò mykji kan det nå alli vère at di turve streite dikkå som di gjère. (slengjestev)

farte mykje omkring (bruka om folk og dyr)

'U æ så fæl ti' strème útivi, Èlí.

gå langs land rundt eit vatn
Somme seier "stronde".

Det æ så fæle bylgju på vatnæ at mi tòr' alli ró, så mi ljóte strende. Stundom strenda å stundom ródt, å våga lívi so mong a nótt (stevline).

gå fort ("lange ut")

Bjørgúv strèna hítigjænom å ville alli vente på åkkå hí.

1. verke (td gjere vondt nedover ein fot eller ein arm; ikkje konstant)
2. å grense mot ein annan eigedom ("bytestreng")

1. Det strengjer så vóndt i fótæ.
2. Eg vi' hell'e strengje mæ Den Vóndi 'ell mæ an prest'e.

bremse (bruke føtene eller noko ein har i hendene til å bremse ned farten når ein renner på ski, kjelke o.l.)

Néd Hævassbakkjen va' det så fljótt at Håvår laut stríke.

streke
Sjå også strik

Nei, bonn, inkji strikji på den nýmåla veggjen!

mjølke for hand på den måten at ein klemmer rundt spenen heilt oppunder juret, og presser mjølka ut av spenen med å drage nedover (ein "stripemókkar" helst berre når ein skal få ut dei siste dropane)
Sjå også mókke og nèvemókke.

D'æ tungt å nèvemókke mange kjý, men det gjeng'e mykji fórtare 'ell å strípemókke.

slite, streve

Stúten strita i mót, å mi dróge. Mi strita å slite, men mi rikka alli vetrongjæ som låg i díkji. Sòme kunne strite i mót, men fleirtali vinn'e. 

slite og dra av all makt

Eg stritsleit for å halde stúten i tjóræ. Eg vann alli å halde stútæ, endå eg stritsleit.

stryke (td gjeld, klede, stryke til eksamen)

Da struke út gjellin 'ass, for der va' 'kji nåkå å hente.

stråle (td frå sol eller røntgenapparat)

Fær an kreft, lýt an jamnast'e strjåle seg.

misse pusten, uvite pga ytre omstende

Der va' så stint av røyk'e inni basstògunn at 'an héldt på å strofne.

1. leike; bruka helst om born
2. vere saman som kjærastar

1. Desse bonní stròke så snilt i hóp.
2. Da stròka ihóp i mange år førr'ell da gjipte sikkå.

gå langs ei strand
Somme seier "strande".

Mi ha' inkji båt'e, så mi laut stronde.

knyte att opninga (i ein sekk, pose o.l. med ei snor)
Sjå også strotteband, strott'e og snørpe.

Vi' du vère mæ å strotte att'e uddesekkjin?

strammar for mykje

Trøyâ strymper ive hæran.

1. lage trutmunn
2. innsnevre
Sjå også strýti.

1. 'An strýtte mæ munnæ. Du må 'kji strýte så fælt!.
2. Fysst mi tǿmde ó' sekkjæ så strýtte mi 'an for at det inkji sille renne for fórt.

strekkjast

Spitegåni laut strøkkjast på a strøkkjefjø̀l.

1. rekkje, nå i
2. strekkje
3. strekkje seg langt
4. strekkje ut for å stramme

1. Eg strøkte meg di eg kunna for å få tak i a mògji sǿtepli.
2. Eg strøkte meg så fælt at eg kunna meste inkji gange på tvei dage.
3. Eg tótte eg strøkte meg langt for å få den gamle kjistâ, men eg laut gjève meg. 
4. Vi' du vèr' mæ å strøkkje út detti tæpi eg hèv' vovi?

strø
Sjå også strådd'e.

'U strådde salt på an flat'e stein'e for kjýne.

lauve av rynningar og småtre

Eg stubbelauva i skógjæ i dag, dèt líke sauin så godt.

gje husdyra mat

Èg plage studre i sjautí'inn om mǿnó, å i sekstí'inn om kveldó.

1. slå ned ein mutter som har dårlege gjenger med hammar (ein øydelegg gjengene, så dette er "siste utveg")
2. stappe full (i td sekk)

1. Eg varte nøydd'e ti' stúe skrúven, men no heng' 'an iallfall fast.
2. Bjynn stúa n'i sekkjen alt 'an sille hav' mæ si.

1. gjere, stelle med (ikkje hardt arbeid)
2. vere kjærastar
3. leike greitt i hop (om born)

1. Ko æ det dù stukar mæ om dagan? Stukji nå for dikkå sjave, bonn! Yngjebjør stuka mæ nòkå allstǿtt.
2. Eg hèv' høyrt at Birgjit å Bjúg stuke ihóp.
3. Ungan stuke så greitt ihóp.

blånekte, nekte hardnakka

Vetli stúneikta det 'an vart'e skulda fyri.

døy (bruka om husdyr som fell om og døyr i båsen pga svolt og avmagring)

å leggje "langsyddene" i eit hus oppå "stuttsyddene" (dei stutte svillene i enden av huset)

Dei gamle stuttsylte allstǿtt húsí, for då låge da i fré' for Oskoreiinn.

rundbarke eit tre slik at det daudar

Savar dú bjørkjí ròn i kring stammâ, så stúvdrèp'e du 'æ.

sage ned alle tre og buskar på eit visst område

Augund vi' stúvrǿ å dyrke opp jór'í ett'å.

stønne

Pål sló seg så vóndt at 'an låg å stòn lengji.

1. gjeve ansvar
2. styre, leie
3. Bruka i uttrykket stýre búskapæ

1. Eg tòr' alli stýr' 'ó Bóa mæ nív'e, 'an æ for líten.
2. Det va' Knút som stýre festen.

verte fysisk sterkare og friskare (om born som veks til, og om dyr og menneske som har vore sjuke)

'U lýt líve si so frametti ti' 'u hèv' styrkna.

storme, strøyme på, flokke seg i hop i ein fart

Ungan styrmde inn i stògâ som a skrei. Da styrmde ti' frå adde kanta. Kjýne styrme på fysst an kjæm'e mæ saltpòsâ.

verte stuttare

Stigjí mí stytna ti' brattare bakkjen varti.

gjere kortare

Eg lýt stytte buksun mí så da inkji slóke.

felle eit tre

I dag hèv' eg stývt den stóre bjørkjí i túnæ.

møte motgong, herdast

An lýt stælast ska' an tòle mykji.

leggje stål inn i eggreiskap (td ljå, kniv eller øks)

Da stælte nívan for å få godt nóg bit í da.

verte svært hard (bruka om snø som er nedtrakka og "solid som stål" å gå på; ofte bruka om veg for hest)

støtte

Det va' mange som studde tankjen om å fréde rjúpun. 'An va' så svimren at 'an laut stǿ seg mót veggjæ.

støkkje sjølv
Sjå også støkkje, støkkjen og vórstøkt'e.

Eg hève alli stukkje så i mitt lív som då det gjekk âv a míneskòt an líten stubb'e ifrå mi.

støkkje andre
Sjå også støkkje, støkkjen og vórstøkt'e.

Jón støkte ungó så da grine.

gå i opptrakka fotefar i djup snø (om hest og folk)
Sjå også stópp.

Fairen brøytti å bonní stǿppa attí. Sòme hesta vår' góe ti' stǿppe.