Ordliste

Tal ord på H: 922 | Totalt: 13910 | søketips | nullstill

	Forklåring	Døme
ha' kunna	kunne ha	Eg ha' kunna kaupt mi enn anné bíl'e no.
ha' mått	hadde måtta	Eg ha' mått athuga bèt'e.
ha sillt	skulle ha	Eg ha' sillt slègje plænen no. Du ha' 'kji sillt tèkje di så mykji fyrom.
ha' villt	hadde vilja	Ha' du villt havt inn hesten?
hadd	1. hall, liedrag 2. skråning i terrenget Sjå også hadde og hallskakkt.	1. I desse haddæ veks'e 'er jarbèr. 2. Haddi æ ti'gródt mæ rynninga.
hadde	halle, stå skeivt, liggje på skrå Sjå også hadd og hallskakkt.	Húsi va' faddefærigt å veggjin hadda útetti.
hadde attât si	drikke	Òlâv hadda bodden attât si å drakk seg útysst'e.
hadde att'å	seie noko indirekte som er leitt for andre	Danil laut allstǿtt seie nòkå som hadda att'å 'an Gjermund.
hadde si né'å	leggje seg på sofa eller i seng i halvt sitjande stilling (for ikkje å sovne så tungt)	Det hjelper å hadde si né'å a líti bil fysst an hèv' arbeidt hardt å æ tròta.
hadde undâ	halle nedforbakke	Det hadda greitt undâ i dei veitunn.
Haddvår	Hallvard	Haddvår sat innmæ sivâ då Tjógjei kaga i dynnegruttunn.
hage	setje opp gjerde	Svein vi' ti' hage i Ungårsmýrinn laudagsmorgónen.
hag'e	godt handlag, nevenyttig Sjå også konstig'e, bikundeleg (H) og bikundelèg'e (V).	I dei ættinn va' der nåkå hage kara' å kvendi.
hagelykkje	gjerdelykkje, gjerdekrampe	Eg brúkar hagelykkju ti' å feste piggtråen mæ.
hagji	1. gjerde 2. hage Sjå også verbet hage.	1. Mi hoppa ive hagjen. 2. Eg hèv' an vén'e hagji, mæ mange apla.
hagl	ladning i ein haglepatron
haglette	matrett laga av mjølk (sjå oppskrift i heftet "Gamle matoppskrifter og matskikkar frå Valle", utgjeve av Valle Bondekvinnelag) Sjå også hagletteskjý.	Haglette åte da jamt om kveldi.
hagletteskjý	skyer som er lette og samanhengande Sjå også haglette.	Fysst det æ langstóda å godt veir, kjæm'e det av å ti' nåkå hagletteskjý.
hagnýte	utnytte på beste måte Sjå også hagnýten.	Eg veit alli makjen enni Anlaug, som hú kan hagnýte alt 'u steller mæ.
hagnýten	nytte ut vel Sjå også hagnýte.	Bjynn va' gó'e ti' å hagnýte alt på beste måti.
hakebròt (H)	handreiskap med hake i, bruka til å flytje tømmer med Sjå også hakji og bròt.	Eg lýt have mæ mi hakebròti fysst eg ska' rinde.
hakelekkji	jernlekkje med hakar fest i eit drætti (til å dra ihop tømmerstokkar med)	Hakelekkjí laut vère sterke, for det va' jamt tunge stokka hesten laut drage.
hakji	hake Sjå også hakebròt, flòtehakji, hallhakji og vendehakji.	Det æ greitt mæ mange haka på sloddunn.
Hakji	Hake (eldre mannsnamn i Valle)	Hakji æ a eldri karenamn som inkji var' brúka leng'e.
haldast	ta ryggtak	Svein å Tårål héldest så det va' 'kji mæ måti, men da våre líke góe. Mi héldest jamt i fríminuttó i skúlâ.
halde	1. greie påkjenninga 2. halde 3. verdsetje, vurdere, rekne 4. bruka i uttrykka halde eit blad / avis, halde ti' og halde attí.	1. Detta taugji held'e di 'kji itt du ska' hange í det. 2. Eg held'e bókjinn i hondinn. 3. Eg held'e min hest'e líkså gó'e som din!
halde a bla' / avíse	abonnere på eit blad / ei avis	Eg hèv' allstǿtt halde Dag og Tíd.
halde attât	1. hjelpe eller gje noko til ein person som treng det (pengar eller mat) Somme seier "stǿ attât". 2. gje tilleggsmjølk til lam som får for lite av mora (med tåte)
halde attí	1. greie å halde fylgje med 2. halde med like Sjå også halde.	1. Eg greier alli halde attí deg, du æ så spræk'e! 2. I dag æ det så kaldt at mi ljóte halde attí med vé'e.
halde bórdskjikkjen	oppføre seg danna ved matbordet	Det æ inkji adde unga som kunne halde bórdskjikkjen.
halde det mæ	1. drive på, ha for vane 2. prøve å overtale, mase	1. 'An held'e det mæ dessa kjøyringjinn forotta eksóspotte heile néttan! 'An held'e det mæ dei vasingjinn sí plent allstǿtt! 2. Gunnúv héldt det mæ 'ó at 'an sille skjóte steinan.
halde det same	ikkje bry seg, vere likesæl med	Bjúg tóttest halde det same om 'an vart'e lædd'e at.
halde heilagt	1. ikkje arbeide (bruka i samband med sundagar og andre heilagdagar) 2. "ikkje ha overdreven respekt"	1. Dei gamle vår' nøyne mæ å halde sundagjen heilag'e, det vi' seie å høyre elle lèse gussórd, å inkji gjère únǿdvendig arbei'. 2. Den mannen hell'e eg 'kji mei heilagt 'ell at eg seie det mæ 'an.
halde i hævi	i hevd, verte akta på (uttrykket er ubunden dativ)	Mi halde tradisjónen i hævi.
halde i spríkjen	bruka om born som heldt i dei to rundingane bak på stakkane i setesdalsbunaden (for små born var det trygt å halde der)	"Eg mist'æ Mamme då èg va' líten, eg ha' 'kji nòken ti' hall' i spríkjen" (stevline).
halde innât	syte for å ha noko i bakhand; td mat, pengar	Mi ljót' prǿve å halde innât 'enni, no mæ same 'u hèv flutt.
halde inni grautæ	ikkje buse ut med ting ein bør halde for seg sjølv	'U greidde sjella halde inni grautæ, 'u skjemde si út gong på gong.
halde kjýrinn	halde ei ku roleg når ein skal pare med stuten
halde kust	ha respekt	Læraren héldt slig kust ive ungó.
halde kvíla	vere sjuk, liggje til sengs	Eg ha' nòkå féber så eg héldt kvílâ a par dage.
halde seg sjav'e	ta med seg eigen mat ved arbeid for andre
halde si	greie å la vere å gjere noko ein har lyst eller trong til	Det va' såvídt 'u greidde å halde si. 'An va' fælt pissetrengd'e, men greidde å halde si.
halde sitt jamne	halde jamn fart	'An va' 'kji skjót'e, men 'an héldt sitt jamne.
halde sitt same	stå fast på noko
halde skúli	vere lærar, undervise	Haddvår héldt skúli ti' 'an va' rundt åttí år.
halde strottæ	halde munn Sjå også gjève strott'e og strott'e.	"Vi' du halde strottæ!
halde ti'	1. vere på ein viss eller fast stad medan ein gjer ein ting Sjå også halde. 2. halde til, bu Sjå også ti'helli.	1. 'An héldt ti' i skjólæ mæ 'an tinda rívun. 2. Gamle-Pål héldt ti' i a stòge 'pi voddæ, nórenat Bòneifurunn.
halde ti' lått'e	halde til narr	Dei som knóta vorte haldne ti' lått'e førr' i tíínn.
halde ti' spitakkel	halde til ap	'An varte halden ti' spitakkel si' 'an inkji visste kòr 'an sill' fydde olji på motóren.
halde tòtæ	halde munn Sjå også tòt.	No lýt du plent halde tòtæ!
halestak	halestokk (del av bakselen; reim under halen på arbeidshest)	Halestakji brúkar an bå' i hestesilâ å itt an klyvjar. Fysst an sila hesten, måtte an passe på at hestetogl inkji kåm midjom halestakjæ å skjinnæ.
hall	hald i sida, vondt i magen (milten) når ein spring; bruka berre i eintal Sjå også livrehogg.	Eg sprang ti' eg fekk halli.
hallast	prøve krefter; helst i ryggtak
hallast mæ	halde fram, vedvare, fylgje med (td i generasjonar)	Det héldst mæ mæ nerveproblém i dei ættinn. Gamle trúi tikjest hallast mæ lengji.
hallhakji	reiskap bruka til å halde stokken på plass under lafting Sjå også hakji.	Denné hallhakjen héldt godt i vé'æ.
hallrasa	kryssingsrase av sau, ofte dala + spæl, vert ikkje gradbøygt Sjå også hallrasi, stuttróva og langróva.
hallrasi	kryssingsrase av sau, ofte dala + spæl Sjå også hallrasa, stuttróva og langróva.
hallskakt	skråning sidelengs som krev aktsemd Sjå også hadde og hadd.	Di ljóte passe dikkå mæ skóteró dèra, der æ så hallskakt!
hallstivili	høg sko med vanleg snøring (for menn og kvinner)	Asbjynn va' den seisti skómakaren som sauma hallstivla i Sætisdal.
halltossi	intellektuelt underutvikla, evneveik	Der va' enn halltossi som fortåldi: "Gasten gasta seg opp og så fløytt' eg 'an av". Haddvår va' an halltossi som alli kunna lære nåkå.
halslykkje	halsstykket av slakta dyr	Det vare mange stóre koteletta av dei halslykkjunn.
halsnappa	to sylvknappar som er bundne saman med ein ring (til bruk i bunadsskjorta; for mann og kvinne)
halt'e	D-strengen på ei fele	Kvinten, kvarten, halten å basen, æ nomní på félestrengjó.
halt'e	halt; vert ikkje gradbøygt	Jórånd æ holt å gåmó nò.
hamelèg'e	vakker	'An ha' nåkå hamelège dǿtta, som eg va' helst'e ǿr'e etti.
hamle seg	kome til krefter etter ein sjukdom	Eg hèv' havt an har'e oprasjón'e, men eg hèv' hamla meg nò.
hammel	halvsjuk, slapp, uopplagd, ikkje i form, mest bruka av eldre folk, om seg sjølv; vert ikkje gradbøygt	Mamme sei' 'u æ så hammel i dag. Eg æ så hammel at eg lýt få an kaffésòpi.
hamram'e	"falsk", utspekulert	Bé'ehúsfókkjí æ hamrame, inni bé'ehúsæ hav' da ein ham'e, ottafyri an anné.
hamri	knaus i terrenget	Eg stód på hamrâ å glåpte ette harkjæ.
hamske seg (V)	rette på kleda slik at dei sit som dei skal	Brúrin våre allstǿtt inni Sagneska' å hamska sikkå førr'ell da gjinge sǿ at kjørkjunn dèr da mǿtte brúrefýæ.
hamske seg ti'	gjere seg klar til å reise
hamskelèg'e	greitt kledd og velstelt hår	Såvi æ allstǿtt så hamskelèg'e, mæ stríputte dressi å brýl i håræ.
han	han	Trykksterk: Han va' godt fornǿgd'e, men hú va' inkji. Trykklett: 'An ville så gjinni, men 'an greidde det inkji.
han	han	Trykksterk: Eg kjende inkji atte han, men systerí kjende eg atte. Trykklett: Det va' ingjen som såg 'an.
handebakji	handrygg
handfangji	handtak (t.d. på sykkel, stuttorv eller tròg)	Den eini handfangen på sparkjæ hèv' gjengje av. Den fremri å attari luten av a orv vorte kadda handfanga.
handfare	kjenne nøye etter (trivle)	Politíi handfóre tjóven då da tók' 'an. Eg handfèr'e meg ette det fæle faddi, men eg kjenner inkji broti bein.
handfyddingji	stein som er så stor at han fyller handa når ein kastar
handklæ	handkle
handlíne	mansjetten i skjorta til setesdalsbunaden (både den kvinnelege og den mannlege)	Handlínâ va' så stíva at eg varte rålíka av 'enni.
handsnúdt bil	handevending, augneblink	Det æ 'kji kå a handsnúdt bil mæ mi gjère detta!
handvòl'e	den delen av flygjilen som ein held i når ein treskjer	Handvòlen va' så glatt'e å sliten si' 'an va' helst'e gåmål'e.
handyvli	noko hardt / tungt som ein har i hendene når ein slår, slik at det vert større verknad av slaget enn å slå med berre nevane	Då mi slógest, brúka Tór handyvli, men dèt gjår' inkji èg.
hanekamb'e	knuten i det indre plagget i det gamle kyrkjeskautet (det ytre plagget vart bruka til niveplagg)	Hanekamben va' kansi an móti førr' i tíinn?
hange	henge	Der hékk nåkå klæi på klæsvondæ.
hange på	mobbe	Nikelos hékk på meg kverr dag'e. Gjåre gútan kvendearbei', vorte da hangne på førr' i tí'inn.
hanglen ti' ète	dårleg mathug	Tóne æ hanglí ti' ète, 'u vi' 'kji hav' kjøtkaku agong!
hangse	1. ete noko her og der medan ein går (om dyr) 2. "småete" (noko då og noko då; om folk)	1. Hesten æ så úlíleg ti' å hangse mæ mi høye. 2. Hèv' an hangsa, æ det 'kji vente at an kan ète ti' líks mæ aire ti' måls.
hanke seg opp	løfte seg opp etter armane	'An greip i kvistan å hanka seg opp i tréí.
hankjen	sjukleg, uopplagd, i dårleg form, ofte sjuk	Tóne hèv' vòre hankjí lengji nò. Da æ så hankne å fillne ti' å ète, desse tvènilan.
hanni	hann	Da skute skrubben, det va' an stór'e hanni.
happe	bruka i uttrykket happe på.	Ungan livdest så fælt at eg laut happe på da.
happe på	stagge, roe ned Sjå også happe.	Ungan livdest så fælt at eg laut happe på da.
harangebrau	hardangerlefse; bruka berre i eintal Sjå også harangeféle og brau.	D'æ godt mæ klínt harangebrau mæ sukker å kânél'e på.
harangeféle	hardingfele Sjå også harangebrau.	'U læt'e så godt den nýe harangefélâ mí.
hardbeitt'e	bruka om fisk som bit hardt i egnâ (motsett tyding av lausbeitt'e)	D'æ gama å fiske fysst d'æ hardbeitt.
hardgreip'e	skruvetvinge av tre (snikkarverktøy)	Dei hardgreipan èg hèvi, hèv' eg gjårt sjav'e.
hardmjåkka	hardmjølka (bruka om mjølkefe som er tung å mjølke)	Gullrós va' så hardmjåkka at Svålaug sleit seg mest'e út.
hardnýven	hardhendt	Jón va' så hardnýven mæ dei små.
hardrøygd'e	drage hardt om det ikkje trengst; helst bruka om hestar	Hardrøygde hesta kunna stundum rykkje ti' for tídleg om lassi va' létt.
hardsinna	sterk harme eller sinne (hjå ein person)
hardslòta	"tung i avtrekket"
hardsvævd'e	vanskeleg å vekkje (søv tungt)	'U va' så hardsvævd at 'u vakna alli kòs tórâ sló.
hardtǿkjen	hardhendt	Du må 'kji vère så hardtǿkjen mæ dei lisle.
harél	i godt ver, ei regnbye som kjem brått og sluttar brått	Det kåm barre a harél, som inkji skjemde høyttæ stórt.
hark	uttrykk bruka om td lam eller kje som mora ikkje vil kanne (og som av den grunn er små og svake; bruka berre i eintal)	Detti harkji æ så líti å tuskeleg.
hark'e	hop med lam og kje som vart tekne vekk frå mødrene (som skulle mjølkast; og lamma vart difor små og veiklege)	Harkjen kjæm'e seist' i hópæ, for da greie alli å hange attí.
harkjen	småsjuk (i ferd med å verte sjuk)	Eg kjenner meg så harkjen, eg trúr eg fær krím.
harkle	1. gå dårleg / ujamt 2. harkle og hoste 3. bruka i uttrykket harkle på	1. 'U harkla å gjekk mæ tvæ krykkju. 2. Eg hèv' havt krím, å harkla å hósta lengji.
harkle på	verte tunt islag oppå issørpe	Det hèv' harkla på i nótt. Sjå også harkle.
harklen	litt sjuk
harleg (V)	veldig; forsterkande uttrykk (noko sterkare enn kalleg)	Det va' harleg dèt heitt 'er va' i gjår!
harlèg'e (H)	fæl, frykteleg	Eg veit 'kji kvæ av dei tvei brǿó som va' den harlegasti.
harlegt (H)	veldig; forsterkande uttrykk	Dæ va' harlegt dèt det dreiv i gjår!
harme seg	kvede mollstemte stev gjerne når ein er full og i ei tungsindig stemning	Gunnår harma seg heile kveldi då 'an ha' steihoggji.
harmynnt'e	person med hareskår / open gane Somme seier "haremynnt'e". Sjå også dýrehogg.	Gunnúv va' harmynnt'e, men 'an varte opréra.
harpe	rive laust (td når vinden er sterk og riv laust kornaks på åkeren)	Åkren æ harpa.
harpeis'e	harpiks	Itt an høgg'e timr å sevlar, fær an jamt harpeis'e på klæin. Ska' félâ låte godt lýt an late ti' mykji harpeis'e på bògjen.
harpeissmørje	harpiks; tilsett smelta talg slik at det vart ein mjuk salve (bruka til betente sår for å "trekkje ut verkjen")
harsk'e	sterk harme eller sinne (hjå person som har dette som fast eigenskap)	'An va' så harsk'e å vónd'e, Gamle-Kjètil.
harvle	fare halvt i svime, halde på å falle, men greie såvidt å halde seg på føtene Sjå også harvlen og harvli	'An harvla å gjekk som 'an ha sillt vòre fudd'e.
harvle mæ	såvidt greie å få noko gjort	'An harvla mæ snikkéringjinn heile hausti.
harvlen	1. ustø til å gå 2. ikkje så nøyen Sjå også havle. harvli og skjåmren.	1. Òlâv æ så harvlen at an kunna trú at 'an va' drukkjen. 2. Gunnår æ harvlen mæ det 'an gjèri.
harvli	"røre", "uryddig haug" (pga panikkreaksjon ved dramatisk hending) bruka i uttrykket fare i harvli. Sjå også harvle og harvlen.	Sauehópen hoppa néd ufsí i an harvli.
hase seg opp	reise seg opp frå stol / seng
hasi	midtste leden på bakføtene til eit dyr	Sauedómaran sjå etti om lombí have gó'e hasa.
hasl'e	hassel
haslenèt	hasselnøtt
hass / hassis	hans	Trykksterk: Det æ hass pæninge, så 'an lýt sjave avgjère ko 'an vi' gjère mæ da. Mi jakte på hassis. Trykklett: Bílen 'ass va' útsliten, så 'an laut kaupe si ný'e.
hass!	ordet vart bruka i samband med å jage geiter	"Hass, hass!" sa da fysst da ville jage gjeitan.
hasse gjeitó	klappe for å jage geitene
hassi	tyrann, hard husherre
Hâstad	Harstad i Valle	'Å Hâstad æ der fíre gara.
hastig'e	1. oppfarande 2. utolmodig, ha dårleg tid	1. Ånund kunna vère så hastig'e av si at det va' úhǿgt. 2. Lýt du vèr' så hastig'e, kan du 'kji steivne a bil?
hate	fjerne, tyne bort, øydeleggje	Lyng å vé'e hata mi ó' slåttun førr'e. Vé'en hata mi âv i slåttunn.
hate undâ	forsvinne "noko då og noko då"	Det varte hata undâ, så det varte líti etti.
hatteband	øvste bandet på ein kornstaur	Hattebandi lýt bindast så hågt at der æ róm innundi ti' a skjér.
hattebóre	langt sauma band kring hatten med ei lita sylje til å halde det i hop	Hattebórâ va' vént sauma.
hattebròt	hattebrem	Kjètil brette allstǿtt hattebròti så hågt opp atti.
hatteleist'e	leist til å få form på hatten (av tova ull)	Hatteleisten va' nóg gjår'e av tré.
hattelekkji	lekkje av sylv til hatten	Hattelekkji sille gange fleire vendu rundt hatten.
hatteplagg	hovudplagg, hatt	Det æ så mange slags hatteplogg mæ ungó nò.
hattestabbi	leist til å få form på hatten (av tova ull)	Hattestabben va' nóg gjår'e av tré.
Haugan	Haugo, gardsnamn både i Valle og i Hylestad.	På Haugo æ det sjåleg.
hauge	hyppe; gjeld helst poteter	Nò ljóte mi hauge eplí førr'ell vísen vare for stóre.
hauge	1. leggje / grave i haug 2. bruka i uttrykket hauge opp
hauge eplí	grave jord opp mot potetplantene med handreiskap (dette vert gjort med det same potetplantene har kome opp) Sjå også hauge, eplí og hyppe eplí.	Mi gjinge ette fòrinn å hauga eplí.
Haugjen	Haugen, gardsnamn både i Valle og i Hylestad.	På Haugjæ vår' da mange i stògunn.
haugstadd'e	enkjemann, "konelaus" for tida (kona er bortreist) Sjå også ekkje og ekkjemann'e.	D'æ kan vèr' vóndt å vère haugstadd'e å så då eisemadd'e.
haugstaddsút	enkjemannssorg	"Haugstaddsút" æ namni på eitt av diktó 'ass Tarjei Bjørgulvson Rysstad.
haukjen	1. nøyen med kva slags mat ein vil ha 2. noko sjuk
hause	modig kvinne / jente Sjå også hausi.
haus'e	1. øvre del av hovudskallen på ein slakta sau 2. hovud 3. hjulnav	1. Eg hèv' sóe hausa ti' nóssmat'e i dag. 2. 'An ha' så stóre haus'e at 'an fekk alli stór'e nóg hatt'e. 3. An lýt smørje hausan mæ feitt.
hause kar'e	mann som er sterk og modig (og noko uvøren)	Òlâv va' an hause kar'e, 'an bar den eini stokkjen tyngri 'ell den hin.
hausen	modig, tøff, uforferda	Bjúg va' hausen alt som líten. Uppistogsgútan merkje sikkå út ti' vère hausne.
hauseskål	hovudskål	Det æ lívhætt fysst an fær bròt på hauseskålí.
hausi	modig og tøff mann eller gut Sjå også hause.	Dei tvei Håptuan æ nåkå fæle hausa.
hausklegt / haustleg	liknar på haust (kjøleg ver)	Rundt skúlestarten, midt i august, fèr'e det av å ti' ti' var' hausklegt.
haust	haust	Om hausti æ 'er mange véne liti.
haustauga	bruka i samband med å overvurdere si eiga avling og det ein kan fø om vinteren (stórt haustauga)	Det kan straffe seg å have a stórt haustauga.
haustbère	ku som skal kalve om hausten Sjå også vårbère og bère (3).	Da vill' helst'e inkji hav' så mange haustbèru fyrr'e.
hauste	verte haust	Lauvi gúlnar, så no haustar det.
hausteska'i	bruka om når husdyr bryt ein fot om hausten, så er ikkje dette så farleg, sidan ein kan avlive dyret og bruke kjøtet
haustslǿgji	ord bruka om slåtten på heia seint på hausten	Denné teigjen varte haustslǿgji i fjår sommår.
hausttídd'e	bruka om ku som får kalv tidleg om hausten	I seinare tí'i ville bǿndan hav' kjýne hausttídde.
haustudd	saueull klyppt seinhaustes Sjå også: rú og vårflóka	Haustuddí æ long å varte førr'e brúka ti' godt spitegån, å ti' varp i vèvæ.
haustuddfydde	skinnfell laga av saueskinn med haustull	Eg veit alli nòkå som æ så godt å liggje í som a nýtvègjí haustuddfydde.
hav	1. bøygjen fremst i sledemeien 2. overgangen ved skitupp mellom "flat og bøyg" (eldre ski) Sjå også krani (V).	1. Havi lýt vère sjavvaksi og passeleg bøygt. 2. Attenat kranâ æ havi.
hav' av si	kle av seg	Vi' du 'kji hav' av di, 'er æ heitt inni!
hav' bergstíre	ha auga for metal (gruve)
hav' gama	leike	Sku mi út å hav' gama?
hav' tént út	vere utsliten (bruka om ein ting som er utsliten etter lang tids bruk)	Nò hèv CD-spilaren min tént út.
hava tar'	(ikkje meir eller betre) enn det må	Eg æ 'kji bèt'e mæ helse 'ell hava tar'.
havast	få kvarandre	Da finge alli havast, Nikelos å Signe.
have (V)	1. ha 2. ha på besøk 3. bruke, ha i arbeid Sjå også have (H).	1. Havi nå på'tt'e dikkå vettin så di inkji frjóse! 2. Mi ha' 'an Tarjei i gjår. 3. Eg kan alli have denna røyrleggjaren mei', 'an gjåre filli arbei'. Eg kan alli have skjíne mei, da æ for slitne i kantó.
have (H)	1. ha 2. ha på besøk 3. bruke, ha i arbeid Sjå også have (V).	1. Eg hève tvei bíla. 2. Mi ha' 'an Tarjei i gjår. 3. Eg kan alli have denna røyrleggjaren mei', 'an gjåre filli arbei'. Eg kan alli have skjíne mei, da æ for slitne i kantó.
have det	Uttrykk bruka i barneleik. Ein person er for seg sjølv medan dei andre borna er i ei "gruppe".
have det gama	1. leike 2. ha det moro	1. Mi reiste né'at åne for å have det gama. 2. Mi ha' det gama på fest'e i gjerkveld.
have det hǿgt	ha det roleg, greitt, lite å gjere Sjå også hǿgt.	Eg hèv' havt det så hǿgt ette' jól.
have det í si	kjenne på seg; t.d. at noko kan hende	'An ha' det í si at det va' nòkå 'an ha' gløymt.
have det mæ...	ofte gjere eit eller anna	'Tårål ha' det mæ å spóle fysst 'an kjøyre ti'.
have det rétt fyre si	"ha den rette kristentrua"
have det smått	ha lite av det meste
have det ti'	"tolke det slik", meine, vurdere	Eg vi' nå have det ti' at Gunnår va' bèt'e 'ell Eivind.
have dragji	1. vere noko høgare eller større enn tingen eller personen ein samanliknar med 2. vere tiltrekkande for "det andre kjønn"	1. Gunne å Turí mælte sikkå, å Turí ha' dragji. 2. Såvi ha' inkji dragji, kvendí vill' inkji hav' 'an.
have ell' i fuinn	person som ikkje kan vere i ro Sjå også elle og fu.	Òlâv va' allstǿtt så úrólèg'e, 'an ha' ell' i fuinn.
have fókk	ha folk på vitjing hjå seg, ha besøk Sjå også have og fókk.	Du kan inkji kåme i kveld, mi have fókk.
have fram'å vègó	ha mange ting framme på same tid / same stad Sjå også vèg'e.	Eg hèv' så mykji fram'å vègó at det vare helst'e róti.
have fýi mæ	vere kjærast med	Turíd å Lars have havt fýi i mange år.
have fyri	ha sak til handsaming	Da ha' fyri a sak om frådéling av a túpt.
have i hovdæ	noko påverka av alkohol	'An hèv' i hovdæ, 'an kan inkji kjøyre i dag.
have kjý på bygg	leige bort kyrne om sommaren Sjå også kjýr.	Mi have 'kji støyl'e sjave, så mi ljóte hav' kjýne på bygg.
have kóvi	ikkje få puste	Gamle-Targjær ha' kóvi det seiste 'u livdi.
have lange lommu mæ líti í	ein som vil vere større og rikare enn han er (skrytepave).	"Du veit du kan alli sei' di frí i frå lange lommu mæ líti í". (frå slengjestev)
have límeviti	ha "vett" til å flytje seg når golvet vert sopa eller vaska
have mæ	1. ete saman med 2. ha ansvar for, bry seg med	1. Vi du have mæ, så slepp'e du å ète itt du kjæm'e heim'tte. 2. Hèv' dú havt nåkå mæ detta? Eg hèv' havt mykji mæ fótballbanen å gjère.
have nóg mæ seg	"ha nok med seg sjølv" (vere sjuk og difor ute av stand til å gjere andre oppgåver enn å sjå etter seg sjølv)	Torbjørg ha' nóg mæ seg då 'u fýgde mannæ at jórdinn.
have nòkå i smugg	ha noko for seg sjølv (i smug)
have òni for	ha tid til
have òni fyri	ha ro for, vere trygg på	Eg hèv' òni fyri at Tóne greier seg godt på skúlâ.
have onn 'å	syte for at noko vert gjort (ha ansvar for)	Detta lýt dú have onn 'å!
have rådag'e med	ha styring mæ Sjå også rådag'e.
have sjau sorgji	sjå svært sorgtung ut	'An såg út som 'an bar på sjau sorgji, mest'e allstǿtt.
have steiauga (H)	lett for å sjå stein som passar til kvarandre i ein natursteinmur	Det æ godt fysst enn múrari hèv' steiauga.
have ti'	få nokon til å gjere eit eller anna	Ko kunn mi hav' 'an ti', denné drengjen? Eg ska have gúten ti' fýe di mæ sekkjæ.
have tǿkji ti'	ha tiltak til, når det passar	Eg spitar fysst eg hèv' tǿkji ti'. Detta æ 'kji nåkå som hastar; eg gjère det itt eg hèv'e tǿkji ti'. "Ko mykji vi' du gjève?" - "Eg gjèv'e som eg hèv'e tǿkji ti".
have visse í	ha pant i, ha sikring i	Bankjen vi' have nòkå i visse fysst da sku låne út pæninge.
havgalen	havesjuke (glad i "det jordiske")	Rannei æ så havgalí, 'u vare alli fudd.
havsynt	høgt fjell der ein trudde ein kunne sjå havet i klårt ver Sjå også sýnt.	"Der ska' vèr' havsynt på Havsås", sa Òlâv.
havǿr'e	person som vil ha så mykje som råd av alt	Ein som æ havǿr'e vare filli líka.
hedde	1. utvendig trapp av stein Sjå også stètt og tropp. 2. flat stein 3. "døra" i ein revebås 4. mindre opphovna område på kroppen	1. Nò må du passe deg, for der æ så glatt út'å heddunn. 2. Eg hèv' a hedde ti' omnsponne unde eisunn. 3. Eg sér at heddâ æ oppi, å då æ der inkji rèv'e. 4. Eg hèv' fengje fullt av heddu ette mýhankebit.
heddéri	heller (rom under berg / fjell / stor stein) Sjå også heddi.	Danil búdde unde an heddéri unde Steisås.
heddeskúr'e	sår på eit dyr som har skore seg på ein stein	Hestan ha' filli holl, så da tólde mindri 'ell aire dýr om da finge an heddeskúr'e.
Heddi	Helle, gardsnamn i Hylestad.	På Heddi varte Håvår fǿdde.
heddi	heller, rom under berg / fjell / stor stein Sjå også heddéri.
heddisnepp'e	same tyding som tréungsbrett'e
heddissi	mann frå Heddi (Helle)	Heddissan ljóte ti' Rysstad for å handle.
hegd	1. reiskap bøygt til av bjørk eller raun og festa til eine enden av eit taug, til å stramme og feste tauget Sjå også hekt. 2. stor kunst, dugleik	1. A hegd æ rund í si å bøygd i kross, så der vare a klukt ell' tvau "honn" ti' å læse taugenden mæ. Det æ létt å stramme å feste godt itt an hève hegd. 2. "Å seie a meining mæ få órd, dèt æ hegdí" (ordtak).
hegden	hag, hendig	'U va' så hegdí mæ alt 'u gjåri.
heggebernúten	når ein et heggeber legg det seg eit belegg på slimhinnene, og ein vert tett i halsen; bruka berre i bunden form eintal
heggelilje	blom på heggebærtre	Om våri æ der så gó'e an angji frå heggeliljó.
heglegríne	strigråte	Båni heglegrein så tårin runne.
heglerenne	strirenne, strøyme, hagle ned	Det heglerann inni stògunn si tòkâ va' útétt.
heglerigne	striregne	Det hegleringdi, regni kåm i stóre, stríe dròpa.
hegne rundt	vere til stades og stelle godt med ein person som treng hjelp	Asgjær hegna rundt 'an Taddeiv, mannen sin, det beste 'u kunna då 'an varte fillen.
hegre	gapskratte	Jón hegra å ló då Tóne 'ass Dreng fortålde om den vóndi hanen.
hegrelæ	gapskratte	'U va' så lǿglèg at mi hegrelóge.
hei	1. fjellområde 2. høgdedrag 3. bruka i uttrykket på heií 4. bruka i uttrykket nórd i heií	1. Èg tikje at heian æ véne i Sætisdal. 2. Sér du dei reissdýri som gange dèr oppi heiinn?
heiebit	låm på heia som vert hard og fast p.g.a frost eller trakking (når ein kjem att neste dag er der "heiebiti")	Det va' jamt tungt fǿri i høyskógsvègjæ, men va' der godt heiebit varte vègjen fast'e å gó'e ette a par dage.
heiebiti	1. rest av niste som ein har att når ein kjem frå heia (ofte flatbraud med smør og ost, som var bløytt og rulla saman) 2. niste (biti") som ein tok med seg når ein skulle arbeide i utmarka (V)	1. Ungan tótte det va' godt mæ heiebiti, fysst høysskógsmennan kóme heim'tt'e av heiinn. 2. Mi vi' hav' mæ åkkå heiebiti út'å teigjen, så mi inkji turge gange at búinn å ète.
heiebíti	uttrykk bruka om ei låm på heia som vert hard og fast p.g.a frost eller trakking (når ein kjem att neste dag er der "heiebíti")	Fysst ståli klabbar fast, då æ det heiebíti.
heiebjørk	fjellbjørk	Heiebjørkjí æ kvistutt'e å krumlí å vónd å kløyve.
heieblóm'e	jonsokblom	Itt heieblómen blǿmdi, kunna an bigjynde å slå heimi.
heieféber	når ein person får ein sterk indre trong til å reise på heia ein tur; bruka berre i eintal	Hæge kjende væl heieféberen nòkå fyre jónsok.
heiefisk'e	fisk som er fanga i fjellvatn
heiekrúsk'e	person som trivst uvanleg godt på heia	Gunnår va' an heiekrúske, 'an treivst så nauendi godt 'å heiinn.
heiemark	jordeigedom på heia	Mykji heiemark gjåre at sòme gara ha' håg'e syll'e om da inkji ha' så mykji jórd heimi.
heiemenneskjin	person som trivst godt på heia (og held seg ofte der)	'An va' a heiemenneskjin, sette rjúpesnòru kverr vetr'e.
heiemòn'e	skilnad i snødjupne mellom nedi bygda og på heiane	Det æ mykji heiemòn'e i år. An legg'e godt merkji ti' heiemònæ i år.
heieskóg'e	skog på fjellet	Heieskógjen æ jamt nòkå stutt'e, å heiefurun æ kvistutte å teppe mei' 'ell n'i líó.
heieslåtte	slåtteteig på heia	Denne heieslåttâ æ a passa stakkslåtte.
heieslått'e	slåtten på heia (som kunne vare fram til seint på hausten)	Heieslåtten kunna halde på alt ti' Mikkjålsmess, som æ 29. september. I heieslåttæ va' det vanleg at an va' tvei slåttekara å ei breislejente.
heiesús'e	sus eller lyd som ein bind saman med å vere på heia	An fær fré'e i sjælinn fysst an høyrer heiesúsen.
heietøyr'e	mildver på heia	Det sér út ti' at det æ heietøyr'e, bjørkan æ snjófríe på Stavdalsheiinn.
heievèg'e	stølsveg	Heievègjen i Nórdibǿ gjekk oppigjænom Prestevodden.
heigjeitili	harde striper (annan bergart) i stein; i td kvernstein eller bryne	Heigjeitilan kunna vèr' úlíke frå stein'e ti' stein'e.
heiiskleg	landskap som minner om heia	Der æ så heiiskleg 'pi Fjellgaró.
heil holl	frisk kropp (bruka i samband med å få skade på kroppen utan å sjå ytre teikn til skaden)	Eg fekk an kaun'e på heil holl.
heilagdag'e	1. umåla flekk eller område (når ein har slurva med måle- eller lakkarbeidet og ikkje fått dekka heile flata) 2. heilagdag
heil'e bròti	stor mengd (td spiker, folkemengd, dyr)
heile langjen	langs ei line (naturleg skilje)	Mi gjinge heile langjen 'å austare lénæ 'å åne, men der va' alli a smòlogg å sjå ell' høyre.
heile smeltâ	alt, alle saman	Eg kauper alt samen, heile smeltâ!
heilhúdgar'e	gard som var verd ei "hud" (eldre verdsetjing av gardseigedom)
heili	hjerne	D'æ godt mæ heili i kurvæ.
heilrend'e	heilstøypt (om sylv)	Stútesylv va' heilrendt å sterkt.
heilsklèg'e (H)	etter måten i god stand (td bil)	Denné gamli traktóren æ inkji plent vén'e, men 'an æ heilsklèg'e å gó'e.
heilskorne skó	lersko som er laga av eitt leremne	Heilskorne skó våre låge å våre inkji góe i våte mýra.
heim	lenger heim i dalen, nærare heimen (mest bruka når ein er på heia) Sjå også av og av å heim.	Av å heim va' a dagsreise. Fiskjen gåttar heim i voilæ.
heimafókk	folk som kjem heimanfrå når ein er på støylen	Mi som æ på støylæ tikje det æ gama fysst det kjæm'e heimafókk.
heimafor	heimanfor	Heimafor búí åkkå æ tykk'e skóg'e.
heimafýi	alt som brura fekk med seg heimanfrå til den nye heimen (ting og dyr)	Gunvor ha' a drusteleg heimafýi.
heimafyri	heimanfor	Mi funne mykji moltu heimafyri.
heimareil'e	bruka om buskap som skundar seg heim búfardagjen
heimareisle	måltid før vigsla (i heimen til brura)	Det ha' 'kji turt vorte sossi den heimareisle, mi ha' kunna gjårt det aila.
heimâti	heimanfrå	Eg kåm heimâti i gjår.
heimefronta - nasista	utandørs barneleik (Vart bruka i Nordibø i Valle frå 1945 og fram mot slutten av 50-talet. Dette var om lag same leiken som "politi og tjuv" eller "indianer og kvit")	Sku' mi heimefronta - nasista?
heimefǿingji	person som trivst best heime, person som er ukjend med skikk og tilhøve utanfor heimstaden	Ånund va' verkeleg an heimefǿingji, 'an ha' alli vòr' ti' Býn på tjúge år.
heimegjår'e	heimelaga	Fjósrèkâ va' heimegjård, men 'u gjåre nyttâ sí.
heimehadd	hadd, heling som vender heim mot dalen Sjå også hadd.	Om hausti halde sauin åkkå sikkå helst'e i heimehoddó.
heimehøy	vollhøy, høy frå heimejorde	Heimehøytti æ grǿvri 'ell heiehøy.
heimejóri	dyrka heimemark	An sér mangt a heimejóri som æ fullt av lǿvetonn.
heimeleg	heime	Svålaug æ 'kji heimeleg i dag.
heimelèg'e (V)	heime (vert ikkje gradbøygt)	Æ du heimelég'e i dag, så vi' eg kåme innom deg.
heimeløyse	tøv, vill påstand, vill gjerning	'An sat né'å bensínstasjónæ å fortålde nåkå heimeløysu.
heimemenniskjinn	person som likar seg best heime og i heimbygda	Vilborg líkar seg inkji úti midjom fókk, 'u kósar si heimi, å æ a heimemenniskjinn.
heimenat	heimanfor Sjå også heimom.	Heimenat åne eig'e Lidvår.
heimeslått'e	slåttonna på heimejordet	I heimeslåttæ varte det mykji hesjing.
heimesmía	heimelaga smedarbeid; td munnharper	Denné hakjen æ heimesmía.
heimespunnen	heimelaga garn (oftast spunne av ull frå eigne sauer)	Heimespunni gån æ gróvt å sterkt.
heimestump'e	heimebaka brød Sjå også stump'e.	Heimestumpen æ bèt'e 'ell kaupestumpen.
heimetjell	Sjå også kjørkjetjell, kvíletjell, býtjell, tevlingetjell og tjell.
heimetjø̀re	heimebrend tjøre (tykkare enn vanleg "kjøpetjøre", og må difor varmast opp før påføring)	Heimetjø̀râ æ stinn.
heimette	heimetter	Heimette rindó æ det snauhei.
heimetti	heimetter	Då eg kåm heimetti, såg eg at eg ha' gløymt pípunn.
heimevedden	heimkjær (held seg for det meste heime)
heimevòven	heimelaga vevarbeid
heimfús'e	ivrig etter å kome heim	Kjýrí va' så heimfús, ville allstǿtt tí'leg heim'tt'e.
heimi	heime	Æ du heimi i kveld?
heimigare	kvinne frå Heimigard (Røysland, Bø, Rysstad osb.)	Mi gåve dei tvæ små heimigaró a vé' skjeldríbók.
heimigari	mann frå Heimigard (Røysland, Bø, Rysstad osb.)	Da mǿtte heimigarâ så kufst at da stukke.
heimigjænom	heimover	Heimigjænom Stavedalen varte eg gjænomvåt av an fæl'e élgar'e.
heimmæ	heim ved (i retning heimen eller dalen); uttrykket vert oftast bruka på heia	Mi såte heimmæ Varen.
heimolle	høymole, høymolsyre	Heimolle æ av da fælaste úgras an kan få.
heimom	heimom Sjå også heimenat.	Eg kåm heimom Stýkkjemýrbròti førr'ell eg gådde at eg ha' gløymt pípunn mí.
heimri	noko som er lengre heim mot bygda eller dalen	Da såte på dei heimri støylæ anna åri.
heimsklegt	noko som minner om heimstad og heimtrakter	Det va' så heimsklegt å sjå dei bilætí.
heimskóg'e	skogen eller skogsbeitet der buskapen beitte før dei flutte på stølen	Det va' fellis beiti i heimskógjæ; adde manns kjý gjinge ihóp.
heimskrí	verdskrig	Tårål va' gjevåri i fleire år i fysste heimskríæ.
heimsòge	verdssoge (lærebok i verdshistorie)	Mi tótte så gama lèse i heimsògunn då mi våre i skúlâ.
heimstøyl'e	støylen nærast garden
heim'tt'e	heim att	Sku mi heim'tt'e i dag?
heim'tt'emæ	heim langs med	Eg gjeng'e heim'tt'emæ strondinn å fiskar.
heim'ttigjænom	heimover att
heim'ttom	heimom att
hein'e	hardt bryne	'An vill' ti' grave, men auren va' hard'e som hein'e.
heine	bryne
heinestein'e	hardt bryne
heiningehúve	"hinne" på hovudet til nyfødde born som kom bort etter ei tid (før dåpen)
heiningehår	håret som eit barn er født med (fram til barnet vert døypt)
heiningji	1. "villmann" 2. heidning	1. "For an heiningji, kjøyre mæ skóter på dei tunne ísæ!" 2. Misjonæran prǿva å frelse heiningan.
heire	skjemme, skjenne, vere stygg med	'U heira meg ti'.
heiri (H)	hegre
heiskleg	heieliknande	Der æ nòkå heiskleg i Fjellgaró.
heitbrend'e	stor brennverdi (gjeld helst småved av kvist)	Bjørk æ heitbrend'e vé'e.
heite	1. heite 2. meintest	1.Førr'ell 'an flutte ti' Homm hét 'an nåkå heilt anna. 2. Førr'e hét det at an måtte inkji sitje né'å jórdinn om våri.
heite etti	vere oppattkalla etter Sjå også reise opp'tte og opp'ttereist'e.	Èg heite ette 'ó Gófa.
heite på	arbeide eller anstrenge seg så mykje at ein vert varm i kroppen	Det heitar på å slå mæ ljår'e.
hèke	1. "hakke" når ein talar 2. stamme	1. 'An fekk mest' alli seie det 'an villi, 'an barre stó' å hèka. 2. Fókk som hèke gjère det inkji fysst da syngje.
hèkji	liten utkant av teig eller åker	Den som vi' have mykji høy, lýt slå út i hèkó au. I slåtteteigó på heiinn æ der allstǿtt mange hèka; an kan au kadde det útskjekla.
hekke	karm eller grind kring eit sledelass	An lýt leggje hekkun néd fysst an kjøyrer tóm'e.
hekkearm'e	øvste delen av ei hekke på høyskógsslé'i
hekkeband	band (eller reim eller vidje) til å halde hekkun i hop oppe på høyskógsslé'i
hekkefyddi	høylass fyllt opp til toppen av hekkó eller mindre (eit lite lass)	Detti lassi varte 'kji mei' 'ell a hekkefyddi.
hekkespildre	loddrette spiler i hekkó på høyskógsslé'i
hekse	kvinne som høgg hardt og kvasst til med ord
hekse í seg	ete fort og mykje
hekse ti'	fare fort opp og skjenne kraftig (oftast bruka om kvinner)	Birgjitt va' sò oppfarandi å lei ti' hekse ti'.
hekseleg (H)	kvass og hard ordbruk
hekselås'e	pentagram (til vern mot vonde makter; skore med kniv inn i tre)	Det va' skòri inn an hekselås'e i kjèræ.
heksesting	del av broderiet på setesdalsbunaden (både for menn og kvinner; brodert med kvitt tunnt garn) Somme kallar dette for kråkefǿta eller "fiskebein".	An kan godt seie at heksestingjí líkne på kråkefǿta.
heksestyng'e	hekseskot	Det æ såvídt eg kan gange, eg hèv' fengje heksestyng'e.
hekt (V)	reiskap bøygt til av bjørk eller raun og festa til eine enden av eit taug til å stramme og feste tauget Sjå også hegd.	A hekt æ rund í si å bøygd i kross, så der vare a klukt ell' tvau "honn" ti' å feste taugenden mæ. Det æ létt å stramme å feste godt itt an hève hekt.
hektehonn	dei utståande endane på ei hekt	Fysst an gjúrer a lass, slengjer an reipi rundt hektehonní.
hekti	1. krok og malje til å halde saman kledeplagg 2. spenne 3. bruka i uttrykket på hekti; bruka berre i bunden form eintal	1. Hektí i brjósdúkjæ sku' inkji hange ihóp. 2. Det va' a greitt spretti på dei trjúgreiminn.
héla	rima på marka Sjå også héle.	Det va' héla då eg vakna i dag tí'leg.
hélake	1. lure seg unna, ikkje ville vere med på noko som ein skal vere med på (t.d. dugnad) 2. halde att, drive mindre på, stríke	1. Da æ leie ti' hélake, desse tvei svaddan. 2. Det kan ingjen hélake ska' an røkkje mykji.
héle	1. rim på marka 2. tunt snølag Sjå også héla.	1. Det va' slutten av august, men ein morgón'e va' det héle. 2. Eg tar nóg alli brøyte, d'æ barre a lítí héle.
helgómis	forsterkande utttykk, "liksom-banning"	Der va' enn helgómis vind'e i gjerkveld.
helgómisbil	tida kring helgemesse (1. november)
Helgómisflaum'e	flaum kring 1. november
heljeleg	veldig, kolossalt; forsterkande uttrykk	Det va' an heljeleg stór'e sekk'e 'an kåm drassandi mæ.
hella	handlingslamma, bunden	Kjýrí kan kåme ti' nær som helst, så eg æ plent hella.
hellast	når etterburda kjem ut og losnar etter fødselen (om td ku, sau og geit) Sjå også helli.	Eg trúr eg lýt hente dýrelækjen, kjýrí hèv' 'kji helst.
helle	Reiskap til å feste på framføtene på hesten slik at han berre får take svært stutte steg. Hesten vert dermed sterkt hemma i å take seg fram. Dette vart mykje bruka på støylen, slik at hesten kunne gå laus og beite, men var ikkje i stand til å take ut, t.d. reise heim. I eldre tid vart hella laga av tre, men i seinare tid vart ho laga av jern. Somme seier "hestehelle". Sjå også hellestokk'e.	Hellu av jinn vår' nòkå tunge å kunna make hesten oppå hóvó.
helle	setje helle på hesten (reiskap til å feste på framføtene slik at hesten ikkje kom for langt avgarde)	Fysst an va' på heiinn laut an allstǿtt helle hesten.
hell'e	heller	Eg vi' hell'e hav' kaffé 'ell té.
hell'e bèt'e	endå betre, noko sterkare	Tór va' sterk'e å seig'e, men Sigúrd å Taddeiv våre hell'e bèt'e.
hellestokk'e	trestykket mellom vidjespenló i ei hestehelle laga av tre	Hellestokkjen må vère sterk'e, hels'te gjår'e av bjørk.
helli	etterbyrd; bruka berre om dyr; bruka berre i fleirtal Sjå også hellast.	Nò hèv' eg tèkji hellí ti' sauæ som lembde i dag tídleg.
helsetjóv'e	ugrei arbeidsgjevar (som td driv arbeidsfolket så hardt at det går ut over helsa)
helsig'e	sunn (om mat, drikke og levemåte)	Det ska' vèr' helsigt å drikke tran. Sòme ète brjósk, det ska' vèr' helsigt.
hèlsótt	dødeleg sjukdom	'An ha' fengje hèlsóttí sí, å kåm inkji ti' greie seg.
helti	halting; bruka om personar som haltar	Góme hèv' a helti ette at 'u braut av si fóten.
hèlúvi	dumdristig person, "villmann", narraktig person med upassande framferd, "tosk" Sjå også hèlúvsklèg'e (V), hèlúvsklèg'e (H), hèlúvsklegt (V) og hèlúvsklegt (H).	Det æ 'kji kå hèlúva som gjère sossa nòkå.
hèlúvs kar'e	dumdristig "villmann"
hèlúvskleg (V)	dumt, tåpeleg Sjå også hèlúvi, hèlúvsklèg'e (V), hèlúvsklèg'e (H) og hèlúvskleg (H).	'U svòra så hèlúvskleg at det va' syndlegt.
hèlúvskleg (H)	dumt, tåpeleg Sjå også hèlúvi, hèlúvsklèg'e (V), hèlúvsklèg'e (H) og hèlúvskleg (V).	Eg tikje det æ så hèlúvskleg å banne i tí'i å útí'i.
hèlúvsklèg'e (V)	dum (og ser "dum" ut), dumdristig, brautande Sjå også hèlúvi, hèlúvsklèg'e (H), hèlúvsklegt (V) og hèlúvsklegt (H).	'An gjåre nåkå hèlúvsklèg'e fakti, så mi stóge barre å lóge.
hèlúvsklèg'e (H)	dum, dumdristig, brautande Sjå også hèlúvi, hèlúvsklèg'e (V), hèlúvsklegt (V) og hèlúvsklegt (H).	'An gjåre nåkå hèlúvsklèg'e fakti, så mi stóge barre å lóge.
hèlúvstal	dum og lite gjennomtenkt tale
hèlúvsverk	noko som er dumt og meiningslaust gjort
Helviti	helvete; bruka berre i eintal	Tiológan tale 'kji så mykji om Helviti leng'e.
helvning	halvdelen
helvnungs verre	fælt, det verste av alt
héme	stong, plogstong
hemle seg	kome seg opp att (etter td økonomiske vanskar eller sjukdom)	Bjynn va' så skullig'e at 'an va' fjúkefærig'e, men 'an hemla seg ette nåkå år.
hemlèg'e (H)	betre helse, betre økonomi osv
hemske seg (H)	rette på kleda, slik at dei sit som dei skal
hendelsi!	uttrykk for overrasking	"Å hendelsi!", sa Gýró då 'u såg at katten lepja i rjómâ.
hendi	spesiell hending	Det va' a hendi så mykji snjór'e det hèv' kåmi.
hendig'e	1. flink til å lage ting med hendene 2. greitt / lett å bruke Sjå også greilèg'e (V), greileg (H), hǿg'e, tægeleg (H) og tægelèg'e (V).	1. Gjermund va' så hendig'e. 2. Dèt va' a hendig gogn.
hendt'e	nevenyttig	Òlâv æ så hendt'e, 'an steller alt som æ.
hengje 'pivi	henge opp grautegryta i skjerdingen (grytekroken) Sjå også 'pivi og setje 'pivi.	Nò hengjer eg 'pivi kaslen så mi få åkkå nåkå kaffé.
hengjehæra	bruka om person med skuldrar som skrånar nedover	Å vèr' hengjehæra var' inkji reikna for å vèr' vént.
hengjelèg'e	sjukleg	Blómerós stend'e så hengjelèg, å alli bít'e néd'í.
hengjeskavl'e	snøskavl som heng utover ei fjellside Sjå også snjóskavl'e, skavl'e og snjófonn.	Pass deg for hengjeskavlæ, Bóa!
hengslelèg'e (V)	hengslete (bruka om lang og tunn person)
hengsli	1. ringen som bind ihop ermeknappane eller halsknappane (i bunadsskjorta til kvinne og mann) 2. senelykkja i ein avkappa bog eller lår (ved slakting)	1. Hengsli i halsnappó æ an rund'e sylvring'e. 2. Fysst an ska' turke slaktelèmin, så hengjer an da opp ette hengsló.
henni	henne	Trykksterk: Eg ville inkji hjelpe henni, men ha det vòre syster 'enni, så ha' eg gjårt det. Trykklett: Eg fýgde 'enni heim'tte.
hennis	hennar	Trykksterk: Det æ hennis veske. Trykklett: Hèv' dú sétt veska 'enni Signe? Detti trur eg æ veska 'enn Signe.
henrykt'e	sinnsforvirra
hente unde seg	når ei ku som skal kalve byrjar å få mjølk i juret	Eg sér at Brondrós bigjynder å hente unde seg.
hepte	1. stoppe, hindre 2. greie lett Sjå også hepti.	1. Eg hepte sauó då da vill' springe néd i åkren. 2. Det hepter 'kji mé å lypte dessa steinæ!
hepti	stengsel (for buskapen) Sjå også hepte.	Eg tók att'e kjýne né'i heptæ.
hèr / 'er	her	Hèr æ godt å vère. 'Er æ godt å vère, men eg reiser nå líkevæl.
hèr / hèra	her / her på staden Sjå også dèra.	Hèr vi' eg bú. Hèra vi' eg alli bú!
hèrati'	hit (til denne staden)	Vègjen gjenge barre hèrati'.
herde seg opp	verte sint, øse seg opp, take att'e	'An herda seg opp førr'ell 'an sill' lypte steinæ.
herkelen / hervelen	"småbanning" (uttrykk for forundring)	Herkelen, æ det dú?
herkle	klake noko, stivne til i kaldt ver	Det hèv' herkla nòkå i nótt.
hesjeterr'e	god tørke for hesjing	Vind'e å sól gjèv'e gó'e hesjeterr'e.
hesjeveir	vått ver i slåttonna
hespili / hespli	garnhespe	Eg hève an hespili av kvære litæ.
hesplelèg'e (V)	1. fer fort (og noko vilt) 2. tunn, mager	2. Dótterí va' så hesplelèg, berrlegga å mæ an tunn'e kjól'e flagrandi kring seg.
hespletré	hespetre (garnvinde)
hesskór'e	hestesko Sjå også grevskór'e, klampeskór'e og hesskosaum'e.	Mikkjål va' gó'e ti' smíe hesskó.
hesskosaum'e	hesteskosaum, spesialspiker til å feste hesteskoen med Sjå også hesskór'e.
hessríse	å reise seg slik som hesten; med å reise seg på framføtene fyrst
hest'e	1. del av ein vevstol (det som trøene er festa oppi) 2. hest	1. Hestan æ gjåre av tré. 2. Hestan våre hella itt da gjinge i hóp, hellis kunna da take út.
hesteflans'e	kjønnsorganet til ein hest	Fysst hesteflansen hékk út om sommåri, kunna flygji vère leitt.
hestehakke	hyppeplog	Hestehakkâ velter laus jórd ti' båe síu i fòrinn.
hestehåreik'e	kar som er svært interessert i hestar	Tór va' an hestehåreik'e, 'an tótte så gama i hesta, å kjýtte fælt av hestó sí.
hesterei	hesten når han er sprette fyri.
hestetrjúg'e	hestetrug Sjå også trjúg'e og manntrjúg'e.	Den eini hestetrjúgjen datt av, men mi finge binde 'an på'tte. Tor N. Brokke (f 1924) seie at ska' an brúke trjúga på hestæ på tånunn, så æ det 'kji anna 'ell jinntrjúga som halde. Han hèv' kjøyrt heim mang enn elg'e mæ hest'e å slédi.
hestevègjen	midten av vegen, der hestane gjekk; bruka berre i bunden form / dativ eintal	Eg sykla inni hestevègjen, å så va' der så laust at eg datt.
hest'galen	når hesten / merra er i brunst (vert berre bruka om merr) Sjå også bíe.
hevd	gjødsel (både kunst- og naturgjødsel) bruka berre i eintal Sjå også hevde og konsthevd.	Ska' grasi gró godt lýt det mykji hevd ti'.
hevde	gjødsle (både kunst- og naturgjødsel) Sjå også hevd og konsthevd.	Det æ godt å få nåkå væte fysst an hèv' hevda.
hevdelèg'e (V)	frisk og kvik (td etter sjukdom)
hèvili	hank på kopp Somme seier "hevli". Sjå også hevlekopp'e og hevlelaus'e.	Inkji adde hevla æ líke lagelège å halde í.
hevje	lyfte seg (overførd tyding)	"'An lýt sjå ko hevjar, ell' drèg'e néd" (stevline).
hevjeleg (H)	kytande	'An stó så hevjeleg å kjýtte ko sterk'e 'an va'.
hevle	1. vere usikker, nøle 2. bruka i uttrykket hevle mæ	1. Ko æ det du hevlar etti?
hevle mæ	1. gå på "med krum hals" 2. vere uredd 3. ikkje bry seg om Sjå også hevle.	1. 'U hevla 'kji mæ å take på seg dei vanskelegaste oppgåvun. 2. 'An hevla alli mæ å gange ive den filne brúne. 3. 'An hevla alli mæ å ljúge.
hevle seg	kome til krefter att	'An hevla seg fórt då 'an fekk mat'e.
hevlekopp'e	kopp med handtak Sjå også hèvili og hevlelaus'e.	Denné hevlekoppen hèv' eg drukkje kaffé av i minst femtí år.
hevlelaus'e	utan handtak; mest bruka om kaffikoppar Sjå også hèvili og hevlekopp'e.	"Barre hív dessa hevlelause koppan!", sa Margjit.
híe	vente, drygje, utsetje Også bruka i uttrykket híe út.	Da hía så lengji førr'ell da reisti. "No mòge di 'kji híe leng'e!"
híe út	dra ut tida Sjå også híe.	'An va' fæl'e ti' híe út tí'í fysst nòkå sill' gjèrast.
higle	smeikje, gjøle
híi	hi
híing	sløsing med tida
híme	dis, moe, sky
híme	verte uklårt, verte disig
hími	blådis, uklår sikt, vert ikkje gradbøygt Sjå også móe.	Det kan vèr' hími i godt veir.
himlandi	forsterkande uttrykk	Dèt va' himlandi góe lefsu!
himle	gå eller vere i himmelsyna	Enn gó'e reissjæger himlar alli.
himlesýn	horisont, himmelsyn	Eg sér nåkå reissdýr oppi himlesýninn.
himmel	gane	Det æ helst'e ulkeleg fysst kurvefeitti klabbar seg oppunde himmelen.
himmels	veldig; forsterkande uttrykk	'Er æ himmels heitt i dag! 'An sprang himmels fórt då 'an såg ulven.
himne	hemne
himnfús'e	hemngjerug
himnungs verre	mykje verre	Det gjekk himnungs verre då lagji býtte trænari.
himpelen!	"kraftuttrykk"; småbanning
hims	uhøvisk og uvøren tale- og veremåte; berre bruka i eintal Sjå også himselèg'e (V), himsen, hims'e, himse (substantiv), himse (verb), himsetal og himselag.	Det va' allstǿtt nåkå hims mæ 'ó Jø̀rund.
hims'e	mann som er ustadig / uberekneleg / lite mogen Sjå også hims, himselèg'e (V), himsen og himse.	Då Asbjynn tǿlte ti' vère vaksen, va' 'an an hims'e mæ líti tak í.
himse	kvinne som er ustadig / uberekneleg / lite mogen Sjå også hims, himselèg'e (V), himsen og hims'e.	Vilborr va' a himse heile lívi.
himse	fare tankelaust åt
himselag	ikkje så nøyen med kva ein seier og gjer, kan vere uberekneleg og uhøvisk; bruka berre i eintal Sjå også hims og gamselag.	'An ha' slig a himselag.
himselèg'e (V)	person som er uhøvisk og ikkje er nøyen på korleis han fer fram eller talar Sjå også hims, himsen, hims'e og himse.	'An va' så himselèg'e at adde la merkji ti' 'ó.
himsen	person som er uhøvisk / ikkje så nøyen på korleis ein fer fram eller talar Sjå også hims, himselèg'e (V), hims'e og himse.	Dei himsne vekse vel âv sikkå nòkå av himselagjæ itt da vare vaksne, i allfall sòme.
himsetal	uvøren talemåte; bruka berre i eintal Sjå også hims.	D'æ inkji så mykji å høyre ette himsetal, for d'æ 'kji så mykji gjænomtenkt.
himtis	"kraftuttrykk"
hin	hin, den andre
híre	ikkje trivast, sture	Lambi hèv' vel vóndt i magâ, d'æ vel dífyri det stend'e å hírer. Åkren hírer dèt bil 'an fèr'e ti' take næring frå jórdinn.
híren	vantriven, utriven (td bruka om dyr og kornåker)
híset	hinsides
híske	1. hive høgt opp i lufta; td eit barn eller høy 2. huske seg, skvette opp; td i dans 3. lyfte på herdane	1. "Inkji hískji sossa mæ 'enni Lisletitta, 'u kan vare ræd". Hèv' an høya for rått, lýt an híske mæ det på trandó. 2. Taddeiv híska seg ti' då 'an dansa på kappleikjæ. 3. Gunnår híska på hæran, 'an va' nòkå på letten.
híssig'e	ivrig til å arbeide	Jón æ så híssig'e, 'an fær allstǿtt unda arbeii.
hístorg	historiebok (noregssoge eller verdssoge)	I skúlâ tótte mi så gama lèse i hístorgjinn.
hít	skinnsekk til å ha mjøl i; i eldre tid
hít	bort til	Gakk hít ti' 'ó Knút! Kåm hít ti' mé! Eg sat hít'å bergjæ å kjíka ette sauó.
hítafor	hitanfor
hítafyri	bortanfor
hítâti	derifrå
hite	ei oppvarming av smijern	Fysst an slær saum'e æ det gjævt å få mange sauma i kvære hitunn.
hite	varme Sjå også hiti og hite seg.	Ska' eg hite nåkå lapskaus fyr' deg?
hite seg	verte varm i kroppen pga fysisk aktivitet, verte sveitt Somme seier "hite seg opp". Sjå også hite og hiti.	'An ha' inkji tenkt ti' hite seg, men varte sílesveitt'e líkevæl.
hitebýe	regnbyge under torever i trykkjande varme (helst bruka i fleirtal)	Æ der hitebýu æ det fælt tungt å arbeie.
hítenat	bortafor, på bortsida av
hítette	bortetter
hítetti	bortetter
hiti	varme; bruka berre i eintal Sjå også hite og hite seg.	Der va' an fryktelèg'e hiti i gjår.
híti	1. borte 2. hjå oss	1. Kossi æ der, dèra híti? 2. Hèra híti have mi det greitt.
hítigjænom	bortover
hítmæ	bort ved	Stólen stend'e hítmæ bókhyllâ.
hitne	1. verte heit 2. verte oppøst og sinna	1. Nò hitnar vatni i grýtunn. 2. 'U hitna fórt fysst mi diskutéra politikk'e.
hítom	bortom
hitte	greie å finne vegen dit ein skal	'An va' så sjella på heiinn at det va' såvídt 'an hitta vègjen. An må 'kji reise så langt at an inkji hittar heim'tt'e.
híttemæ	hit langs med
hít'tigjænom	bortetter att
hít'tom	bortom att
hít'tte	hit att / bort att
hít't'å	bort på att
hít'å	bort på
híven	bruka i uttrykket det æ híven; bruka berre i bundi form eintal	Å brúke spíkerpistól'e fysst an ska' spíkre mykji, dèt æ híven.
hjale	syngje på ein spesiell måte	Hjúringjen hjalar å syng'e.
hjalt'e	1. halte, verkje, ha vondt for å gå 2. ufruktbar kvinne Somme seier "hjolt'e"	1. 'U va' så hjolt. 'An hèv' vorte så hjalt'e i det seiste. 2. Det varte sagt at 'u va' hjolt.
hjarta	hjarta	Slaktaren spúre om mi vill' have hjartun som låge i byttun.
hjarte	hjarta; bruka om t.d. vaffelhjarta, bunadsaum og i stadnamnet "Hjarte". Stadnamnet er ein sandøyr i Rauvatn i Finndalen. Ordet vert ikkje bruka om "levande hjarta".
hjarte det	vere samd (på ein høgtidsam måte)	Svålaug sa 'u alli ha' hjarta det, at dótterí tók 'an Håvård.
hjarte vént / hjarte godt	veldig fint / veldig godt; forsterkande uttrykk	'U song så hjarte vént. 'U ló si så hjarte godt.
hjarteglad'e	svært glad, fylt av glede
hjartesnill'e	hjarteleg snill og god	Taddeiv va' så hjartesnilt a menneskjin!
hjartesýe	sølje som er forma som eit hjarta (Laga av berre ein tråd og med doblar i filigran. Botnen er saga ut av ei sylvplate og er gravert. Sølja kan anten vere med eller utan store lauv. Ein variant av "hjartesýe" er "hjartespretti")	Eg hèv' a gåmó hjartesýe heimi, mæ stóre lauv.
hjelpandi	hjelpsam
hjelpe	hjelpe	Eg hjelpte 'enni mæ leksó. Hjelpi nå ti'!
hjelpisfókk	personar som hjelper med eit eller anna på dugnad	Hèv' du sétt nåkå ti' hjelpisfókkjæ?
hjúl	hjul
hjúlbòre	trillebår
hjúlstokk'e	stokk som er fest til vasshjulet i ein kledestamp (denne har "lòkendar", altså taggar, som lyfter "lòkun" opp, dei dett ned og stampar vadmålet i troene)	Va' det lítí vassfǿring, så sveiv hjúlstokkjen seinare, å då tók det leng'e tíd å stampe vallmåli.
hjúringhókk'e	liten holk som hjuringen kunne bere i meis på ryggen (td til nistemat)
hjúringji	gjætar	Hèv du sétt nåkå ti' hjúringjæ?
hjåm	tunt lag eller hinne som mest ikkje er mogeleg å sjå; t.d. på vatn, mjølk eller matvarer	Du tar 'kji leive detta, det æ barre nåkå hjåm. Det låg nåkå hjåm på vatnæ, det va' vel blómemjø̀l.
hó	han (hó er stytting av dativforma honom)	Trykksterk: Kofyri gav du hó beste sèti, og inkji henni? Trykklett: Da mǿtt' 'ó i enn sving'e.
hodd	hall, helling	Der æ a gód stakkslåtte i dei hoddinn. Det ræser tídt i dei hoddinn.
hodde	hank, t.d. på ei bytte, gryte o.l.	Hoddâ gjekk av då 'an sill' lypte byttunn.
hóe (H)	dyr som er hokjønn I Valle seier ein "hoe" (same o/u-lyd som i "turke" eller "lupte".	Hóâ æ helst'e allstǿtt mindri 'ell hannen.
hogge	1. drive skogsdrift 2. hogge	1. No hogge da út heile skógjen, sa Gunnår, då 'an såg dei stóre hogstmaskjíní oppi líinn. 2. Tårål hoggje seg i leggjen.
hogge bjalka	hogge tømmer Sjå også hogge.	Tårål hèv' hoggje bjalka i heile vèt'e.
hogge for langt	hogge tømmer over bytelina
hogge inn'å annas	hogge tømmer over bytelina
hogge 'nundi	hogge kvister og ris til å leggje på stakkstaden
hogge seg í	begynne med eit arbeid Sjå også hogge.	I morgó tídleg vi' mi hogg' åkkå í mæ slåttæ. Nò have mi èti å kvílt lengji nóg, så mi ljóte hogg' åkkå í att'e.
hogge ti'	svare med ord på ein "skarp" og kraftig måte	Jón hoggje ti' då Såvi kjýtte ko mykji 'an ha gjårt.
hogglykkju	1. angrepsstilling; helst bruka om ormen 2. uryddig, ustø gange (full person), ikkje herre over situasjonen	1. Ormen låg i hogglykkju, å då sprang eg. 2. 'An sjangla å gjekk i hogglykkju.
hoggsterk'e	sterk person som toler harde slag mot kroppen
hoggstǿ'e	bruka om personar som toler mykje slag mot kroppen	'An va' så hoggstǿ'e fysst 'an slóst, tóttest tòle ko det va'.
hogle	haglegevær	'An ervde a rasandi gód hogle ette faibróe sí.
hòke	1. hake 2. krok under sleiv (del av skaftet)	1. 'An fekk a slag unde hòkâ så 'an úvita. 2. Kabrettesleiví ha' a hòke ti' å hengj' æ opp etti.
hòkesili	dobbelthake Sjå også hòke.	'An hèv' vorte helste feit'e, å mange hòkesila hèv' 'an au!
hókk'e	1. lagga trekjerald til å lagre mjølk o.l. i 2. jernring rundt skaft på diverse reiskap	1. Papa batt hókkjen godt fast på meisen. 2. Der va' så véne hókka av sylv på nívæ 'ass Taddak.
hokke	jern- eller trereiskap til å slå saman trådane i ein bandvev Sjå også skjilblad.	Eg vi' høyre mæ 'an Òlav Jónson om 'an vi' smíe mi a hokke.
hókke si	ordne seg	Kossi vi detti hókke si, i desse úveiræ?
hókkelèg'e (V)	"heng ned som ein holk" (negativt ord om stakk)
hókkespòni	spunne ullgarn som er ujamt og klumpete (veikt og ubrukeleg til varp) Sjå også smøygjespòni og spòni.	D'æ lyksi ti' var' hókkespòni fysst jentun lære sikkå ti' spinne. Mamme la opp mæ meg at det måtte 'kji vare hókkespòni, det eg spann.
hòl	1. sauemark som syner kven som er eigaren; klyppt td med holtong (helst bruka i eintal) 2. hol	1. Merkji hòl kunna vèr' vóndt å sjå om hausti, fysst det ha' vakse ti' udd. 2. Mi funne a daudt lamb som låg n'i dei djúpe hòlæ i bekkjæ.
hòl 'å	hol på	Nò lýt du sipte sokka, der æ hòl 'å båe hæló! Stivlan mí æ hòl 'å.
holdtré	rekkverk	Eg gjekk néd troppí å héldt meg godt i holdtrétti, si' det va' så hålt.
hól'e	1. "vill" etter noko 2. ting som er uthola 3. utsvelt	1. Sòme kara æ hóle ette kvendi. 2. Kubbestǿlin æ som règel hóle unde sætæ. 3. Då 'an kåm inn'tt'e, va' 'an plent hól'e.
hóle moddu	påfunn og småfanteri som folk flest oppfattar som tull og nautskap
hòlekrakk'e	spesiell barnestol med eit hol i setet slik at eit barn ikkje skal skade seg eller vere i vegen	Hòlekrakkjen varte au kadda straffekrakk'e ell' bånepíne.
hòlekrók'e	1. midt bak på sokkar og i setesdalsgenser (strikkemønster) 2. mønster i løyesaum	1. Det vare vént mynstr mæ hòlekróka på lúsetrøyó. 2. Det var' brúka mange slags hòlekróka i løyesaumæ.
hòlemót	halsgrop	Bukselòkji ska' røkkje 'punde hòlemóti.
hólglíp'e	ordet vert bruka om personar som et fort og "kastar i seg maten"
hólke	uthola tre eller stein (naturleg eller laga av menneske) Sjå også hólkejinn og verbet hólke.	Der va' a hólke i bergjæ dèr det samla seg vatn.
hólke	hòle ut Bruka i uttrykket hólke út. Sjå også hólkejinn og substantivet hólke.	D'æ mykji arbeid å hólke út a stórt tròg.
hólke út	hole ut (i tre; td olle, trog) Sjå også hólke.	Æ det dú som hèv hólka út denné bodden?
hólkejinn	holjern eller stemjern; reiskap til å hole ut i tre Sjå også verbet hólke og substantivet hólke.	Eg brúkar hólkejinn itt eg ska' gjère a tròg ell' a sleiv.
hólkjaka	holkinna	Itt an æ tannlaus'e, var' an hólkjaka å innmynnt'e.
holl	1. skinn 2. kropp	1. 'An va' så mørk'e i hollinn. 2. Hestan have a holl som æ sò at an skâ'i kan létt setje seg vóndt í.
hollåri	mothake, t.d. på ein fiskekrok eller lystrejarn Somme seier "hallåri".	På ongló æ an hollåri; 'an æ vónd'e å få út'tte itt an krǿkjer 'an unde skjinni. Hollåran feste seg i klæí så eg mest'e reiv da sund'e då eg løyste krókjen.
holse	ta i, bruke styrken, dra, flytje noko tungt	'An holsa å dróg på den tungji sekkjen. 'U holsa ti' mæ 'ó.
hólseglíp'e	svelget	Det gjekk néd hólseglípen som det va' smúrt.
hólsglíp'e	øvste slòkji som tek vatnet frå stemmen til rindeslòkji
hólske	glefse i seg mat eller drikke, vere grådig	'U hólska í seg, så det va' nóg lengji si 'u ha' sétt mat'e. Det va' kalleg som 'an hólska ti' si.
hólskrýti	ein som ikkje kan få nok av eit eller anna	Eg varte så vidd'e dei hólskrýtó som alli tóttest få nóg ǿl.
hólsolten	skrubbsvolten	Æ an hólsolten, så vinn'e an inkji gange så langt.
holve verre	mykje verre, endå verre	Då Svein bigjynte å fortelje skrø̀nu, varte det holve verre.
hóløygd'e	augo sit langt inne (vert rekna for fint, om det ikkje er for mykje) Sjå også kúløygd'e som er det motsette.	Jenta va' så hóløygd.
hombót	knehase	'U fekk a hardt spann i eine hombótí så 'u seig i hóp.
hòmel	tverrtre i enden av skjækene, "hòmelen" fester ein med lekkje til reiskapen ein skal dra (hestereiskap)	Eg laut stelle an ný'e hòmel ti' drættæ.
hómi	holme	Mi ródde út ti' an hómi å ha' kafférús.
Homm	Homme (gardsnamn i Valle)	Våri kjæm'e tí'leg i Homm.
hommbyggji	mann frå Homme
hòmúli	tverrtreet / tverrbjelken i skokla og drætti.	Eg lýt feste lekkji i hòmúlen.
hond	hand	Eg frýs'e så 'å hondó, eg æ vassvalen.
hondfyddi	"lóven full" (det som får plass i ei krum hand)	Mi brúke a hondfyddi mæ kaffé oppi kaslen.
hondtak	handtak	Hondtòkjí på båe taskó mí hav' fare sund'e.
hondtlangari	handlangar, hjelpesmann	D'æ greitt for fagfókk å have an gó'e hondtlangari.
honett'e	nett i framferd, god til å kle seg fint (om kvinner)	Jórånd va' a honett jente.
honk	1. ring av tre eller tråd til å feste ei grind med 2. hank på bytte	1. Kòr hèv' du gjårt av adde honkó? 2. Eg lýt få mi nýe plastbyttu, henkan hav' bruste av
honke	feste honkjí i ei grind	Eg rópa ti' 'enni Titta at 'u måtte inkji gløyme å honke ette seg.
honn	horn	Tripp trapp tréskó, fideliddelérskó, femkommavallabokk, ko mange honn sèt' eg opp? (gammal regle)
honn rugge (meg)!	forsterkande uttrykk	Honn rugge, no lute mi kåm' åkkå heim'tt'e!
honn å bein!	forsterkande uttrykk	Honn å bein, det va' leitt, no varte eg for sein'e ti' bussæ!
honnimeg	forsterkande ord	No lýt du honnimeg slutte mæ dessa masæ dí!
honnjåg'e	hjørneskeiv, t.d. ein bygning eller ein hesteslede der alle fire hjørna skal ha rett vinkel, og diagonalane ikkje er like lange Somme seier: "hynnejåg'e".
honnklaka	frose tvers igjennom; vert ikkje gradbøygt Sjå også klaka.	Vatni i byttun va' honnklaka då det ha' stae úti om nóttí.
honnring'e	forgylt sylvsmykke for karar som vert fest like under halsknappane på bunadsskjorta	Honnringjen kan for sòme vèr' vanskeleg å få på seg.
honnspite	spite laga av horn
honnstein'e	hjørnestein under ein bygning (ikkje mur)	Der æ så håge honnsteina unde Hoptulǿunn.
honnveir'e	ver med horn	Honnveirin æ fæle ti' stangast, men koltreveirin kunn' stange, dei au!
honnåri	ver med horn Sjå også rísbíti, veir'e og slagveir'e.	Svein hèv' enn honnåri som æ lei'e ti' stange dei hí veirin.
honten	jammen	Eg veit honten inkji om eg vi' detta!
hòpe	1. rygge, gå eller køyre bakover 2. ikkje gje seg td i diskusjon (overførd tyding av forklåring nr 1) Sjå også òpe (V) og bakke.	1. 'An hòpa si útive lǿetroppí. Hop! hop! ell' hòp di! sa da mæ hesten. 2. Bjørgúv hòpa alli for nòken, 'an stó' allstǿtt på sitt.
hópe	samle i flokk (td sauer)	Hunden va' makelaus'e ti' hópe fænåren.
hoppe i eitt (V)	lengdesprang med tilløp
hoppe i trjú	hoppe tresteg
hoppe maksís	få katt eller hund til å hoppe over ei hindring (td armane til eigaren)
hoppe stilt	lengdesprang utan tilløp
hopt	hindring	Det ha' kunna vòre nåkå hopt, så at sauin inkji kåme né'at garæ.
horg
horpe	harpe (også bruka om munnharpa)
horpetunge	fjøra i munnharpa	Horpetungun vare tídt gjåre av sageblad.
hórt'e	rund bergknaus (eller stor haug)	Aurahórten æ an hórt'e i Bykle.
hórungji	barn der eitt av foreldra var gift med ein annan (i eldre tid)	Mi tale inkji om hórunga lenge'.
horve	1. liggje, vende mot, halle 2. ikkje greie noko (om arbeid) 3. bruka i samband med å tale usamanhengande (utan fornuft og meining)	1. Denna støylen du lýt gló etti, horver at sǿri. 2. Eg ha' så mykji å gjère i gjår at eg visste alli kòr eg horvdi. 3. 'An tala så det alli horvdi.
horve ti'	slumpe til, høve til	Det horva sò ti' at da treftest i bryddaupæ.
horvedrag	stripe etter horv i åkeren
horvekross'e	kross i molda (laga med horveríva når horvinga var ferdig)
horveleg	passeleg, brukbart, tolleg godt
horveríve	særleg kraftig rive (bruka til å "slette åkeren"; slå sund klumpar og jamne ut etter arden, og vidare til å plukke gras)
hosl	hassel	Hoslí veks'e godt dèr der æ sólríkt å gód jórd.
hoslerunni	hasselkratt	Hoslerunnan vakse helst'e dèr det æ sǿlt.
hoss	1. merr 2. beist, kvikt krøter 3. ugrei kvinne Ordet vert oftast ikkje bøygt.
host'e	helst, temmeleg	Eg æ host'e sein'e, men eg kunna alli kåme førr'e. "'Er æ host'e kaldt i dag", sa Tarjei. Eg tótte denna prísen va' hoste mykji.
hotte	lugge, rive i håret
hott'e	1. hårlugg 2. grastust, treklyngje	1. Gútan våre jamt i hottó 'å kvorairne. 2. Der va' fullt av hotta út'å voddæ.
hotte tòk	jamn og uavgjord kamp	Det va' hotte tòk midjom 'ó Bjørgúv å Gjermund.
hottefòk	uttrykk bruka om når menn kasta av seg hatten når dei slost
hottemýr	myr med mykje hottar (tustar, små tuver)
hottutt'e	torvete (uslått beitemark der sauene ikkje et)
hovdebròt	vanskeleg oppgåve eller problem
hovdegjår	1. hovudpute (Hylestadmål) 2. hovudgjerd, altså hovudenden på eldre senger (Vallemål) Sjå også hovdekoddi.	1. 'An banka hovdegjårí så 'u fekk rétte formí. 2 Èg líkar best'e at hovdegjårí æ mót veggjæ.
hovdekoddi (V)	hovudpute Sjå også hovdegjår.	Pål fekk 'kji sòve si' hovdekodden va' for stór'e.
hovdekolls	plutseleg, med det same
hovdelaug	vatnet ein vaska hovudet i (td til jol)	Hovdelaugji måtte inkji skvettast útom.
Hovden	Hovden (øvst i Bykle kommune)	I Hovdâ hèv' der vòr' mang a útbyggjing i seinare tí'.
hovdepeil'e	kronisk hovudverk
hovdeplagg	alle slags hovudplagg (td luer og hattar, for kvinner og menn)	Du må 'kji gange forotta hovdeplagg i desse kjylæ!
hovdeskultr'e	hovudskalle	Der ligg'e tvei hovdeskultra oppi skógjæ, det må vèr' rèven som hèv' drègje ti' mæ da.
hovdeskål	hovudskål	Det æ lívhætt fysst an fær bròt på hovdeskålí.
hovdi	bergknaus
hóv'e	hov (på hest)	Nò hèv' eg skódt adde fíre hǿvan.
hòvegalen	1. forstyrra i hovudet av t.d. støy 2. sinnsforvirra
Hòvi	Hovet (gardsnamn i Hylestad)	Hòvi ligg'e å austelénæ av Otre.
hòvoll	vevskei som har små spiler	Anne trædde hòvollegåni gjænom hòvolli.
hòvolle	kvinne som talar mykje og overdriv ofte Sjå også hòvollegån.	Lisle-Torbjør va' a hòvolle, som an inkji visste om an sill' trú på.
hòvolle	1. "vase og røe", tull og tøys 2. træ renninga inn "hòvollaugo" i vevreien 3. binde "hòvolle" i bandvevrei	1. Anne hòvolla å rǿa.
hòvollegån	garn bruka som vevrenning til golvteppe o.l. Sjå også hòvolle.	Ska' an vève lýt an stelle seg ti' mæ hòvollegån.
hòvúd	hovud	Eg hèv' havt nòkå vóndt i hovdæ i det seiste.
hòvúdsaum'e	sparespiker under hælen på sko	Hòvúdsaum'e brúka da ti' å spare leiri på hæló.
hú	ho	Trykksterk: Hú æ i allfall greilèg. Trykklett: Èg tikje at 'u æ greilègast'e, Èlí.
húd	hud
húdegar'e	gard som var verd ei "hud" (eldre verdsetjing av gardseigedom)
húdehest'e	underjordisk hest ("tussehest")
húdhyl'e	Høl i bekk der dei før i tida la skinn i bløyt for å løyse av håra. Skinnet kunne liggje i vatn i opptil to månadar.
húdi	"villmann"	Adde tótte at Ånund å Dreng våre nåkå húda.
húdrúse	skrape av huda
húdskór'e	sko laga av hud av kalve- eller reinsskinnsfitjar (dvs. huda på leggbeinet til dyret)	Húdskóne vorte brúka i høyskóg i hóp mæ lodda å snjósokka.
hugge	vere til hugnad eller glede
hugging	trøyst, trøysteord	Det hjelpte ingjó hugging, 'an våla heile kveldi.
hugham'e	vardøger, "åndebod"	Det va' hughamen 'ass Tårål møyrí ha' høyrt.
huglegt	trygt, godt, sikkert	An kan alli gange huglegt itt d'æ svikhålt.
hugmykjen	tankefull, tungsindig	'U sat så hugmykjí innmæ sivâ, å studde andliti mót hondó.
hugsprengd'e	sorgtyngd; gjeld helst ved kjærleikssorg
hugålskleg (V)	1. brått, skarpt 2. fort, glupande	1. Karen kåm så hugålskleg at eg stokk mest'e. 2. 'An åt så hugålskleg, 'an måtte vère solten.
hugålt	hugheilt, trygt, utan tvil
hui!	Utropsord, bruka berre i Valle
huivel! (V)	Utropsord (bruka når ein vert fortald noko fælt; bruka mest berre i Valle)	Å huivel, detta kan inkji vèr' satt!
húke	1. hole, gøymestad, tilhaldsstad 2. bruka i uttrykket kåme ó' húkunn.	1. Jasan have jamt a húke, dèr da løyne sikkå, så da æ trygge. 'Tårål kjæm'e alli ó' húkunn, 'an æ mest'e alli út lenge'.
húk'e	"vinkelrett" kroppsstilling (på huk)	Da sette sikkå 'å húkjen. Da såte 'å húkjæ mæ da plukka bèr.
húkegjǿdd'e	Feit. Gjeld grisar som ikkje greier å stå på alle fire, men berre sit på baken (på huk)	Húkegjǿdde grísi æ inkji mykji være som slakt.
húksokk'e	snøsokk (open heilt opp, med krokar og snor)	På an kvít'e húksokk'e æ det svårt'e kvåri fram'tt'emæ plǿsunn å oppette leggjæ.
hulse	springe ujamt	Bjynnen hulsa fyri, å rèven dilta etti.
hultre	småspringe, såvidt ein spring (som om det ikkje hastar)	Bjynn hultra å sprang nær mi såg' 'an. Eg va' så mætèkjen at eg greidde 'kji kå hultre.
humlebrend'e	stukken av humle	D'æ 'kji jamt an vare humlebrend'e.
humlebǿli	humlebol Sjå også bǿli.	Humlebǿli finn'e an jamt n'i jórdinn.
humlemjøyr'e	humlehonning
humlerøys	steinrøys på dyrka jord (før dyrka dei humle i røysar, så ho ikkje skulle spreie seg, avdi ho hadde så lange og rasktveksande røter)
humlesíl'e	sil til å sile humle (ved ølbryggjing)	Botnen i humlesílæ æ flétta av tæga.
humli	humleplante	Dei gamle dyrka humli i stei'røysó så 'an inkji sill' spreie seg.
humre	låg lyd som er ei "helsing" frå hesten når han ventar på fór
hundrâ'	mellom to hundretal	Eg bitala på fjóri hundrâ'i for klokkâ.
hundsk'e	hard, streng, hundsande
hundungji	hundekvelp	Bikkjâ åkkå fekk fem hundunga.
húnebère	hobjørn (bjørnemor) Sjå også bjynn'e og vetlé'e.	Mi såge a húnebère mæ tvei unga.
hunn'e	nedste "laget" i høystakken Sjå også kjemberó.
hunten hell'e!	kraftuttrykk ("småbanning")
huntre	1. drygje, stanse, kvile, vere ei stund på ein stad ("huntre" er noko kortare tid enn å tǿvre) 2. forseinke, verte oppteken av noko anna enn det ein har planlagt 3. lure seg unna noko 4. småspringe, dulte	1. Eg huntra nòkå mæ Valle handel. Mi huntra der a bil. 2. Det huntra åkkå nòkå, så mi vorte seinare 'ell mi tenkti. 3. Du må 'kji huntre undâ, no som mi hav' så mykji som ska' vèr' færigt ti' kvelds. 4. 'U huntra å sprang.
húr	dørblad Sjå også dynn.	Lat atte húrí, Bóa!
húrejinn	den delen av dørhengslet som er fesst på dørbladet Sjå også krampe.
húrering'e	smidd jernring til å opne og dra att døra i eit stabbur
húr'òke	fordjupning i ei svill som døra skal svive i	Det va' kalleg det det kvein i húròkunn.
hurrandi	fort
hurre	fare fort
hú'rusa	avskrapa hud; vert ikkje gradbøygt Sjå også flette og rålíka.	Eg saga timr for 'an Gjermund i dag, å då kåm leiesvein i klem, å varte hú'rusa.
hurv'e	flokk, hop; bruka berre i eintal
hurvl'e	uvyrden, ser sg ikkje føre Sjå også hurvle og hurvlutt'e.
hurvle	1. gjere dårleg og slurvete arbeid Sjå også hurvl'e og hurvlutt'e. 2. fare fort og uvarleg	1. 'An hurvla det ti', så det varte inkji støygt ell' sterkt. 2. 'U hurvla avgari i úkviddæ.
hurvlutt'e	ru overflate Sjå også hurvl'e og hurvle.
hús	1. hus, bygning (Mest bruka om bustadhus. Fram til no har ein helst bruka fleirtalsformene til dette ordet om eitt hus; td "eg búr i húsó 'ass Gófa"). 2. øskje Sjå også stògehús.	1. Det æ kostbart å måle itt an hèv' sò stóre hús. Eg búr i húsó mí. Kvæ æ herri i húsæ? 2. Hèr æ a greitt hús ti' dei nýe munnhorpunn dí!
húse	byggje hus	Ivår húsar i Nórdstog.
húse ivi	når isen byggjer seg opp så vatnet renn under, t.d. i eit kvernslok	Fysst det húsar ivi, kan an male.
húsefré'e	fred i huset	Da finge endeleg húsefré'e då sòn deiris flutte út mæ dei fæle stérióanleggjæ sí.
húsegríni	mann som er lei og vrang heime	Mannen va' enn húsegríni, men úti i bygdinn varte 'an reikna for grei'e å omgjengelèg'e.
húseklokke (H)	veggklokke Sjå også husklokke (V).	Der hékk så vé' a húseklokke i stògunn.
húsemidjom	mellom hus (gå frå hus til hus)	D'æ langt húsemidjom sòme stad.
húsens fókk	einkvan som høyrer til huset	"Kåmi nå inn, d'æ barre húsens fókk", sa Góme mæ dei som stóge úti 'å heddunn.
huseskrøyvi	eit eller anna som tek mykje plass, og er for stort for rommet det er i Sjå også skrøyvi, skrovlen og angrǿmen / andrǿmen.
húseteige	jordteigen der våningshus og løe står på eit gardsbruk
húsfókk	folk som mot noko arbeid fekk husvere (dei høyrer ikkje til huslyden)	Kan du skjø̀ne at dei som æ så mange húsens fókk hav' plass'e ti' húsfókk au?
húsjævel	skiftelykel, gamal type	Húsjævel æ a fælt namn, men 'an æ hǿg'e å have i húsó.
húskaldt	ordet vert bruka når det vert mildare i veret og kulden trekkjer inn i hus
huske	køyeseng	Det va' jamt at ungan vorte lagde oppi huskâ.
husk'e	øvre luten på ein skoleist (laust vriststykke)	Skómakaran ljóte hav' mange skóleista, å huskan ljót' passe.
huske	1. "kaste" opp og ned 2. kaste terning Sjå også huske si.	1. 'An huska 'an lisle-Pål opp i luftí. 2. No æ det din túr'e ti' å huske.
huske si	hoppe og kaste seg Sjå også huske.	'An huska si fælt i gangarringjæ.
húsklokke (V)	veggklokke Sjå også húseklokke (H).	Der hékk så vé' a húsklokke i stògunn.
húsleik'e	barneleikar innandørs
húsnåvåri	etter måten stor navar (jamtjukk, til å bore hol for dublunga ved tømring) Sjå også nåvåri.	An húsnåvåri brúkar an ti' å bòre hòl i stokkan for dublunga itt an timrar. Húsnåvåren varte kadda frèt'e, si' 'an va' så tung'e å bòre mæ.
húspostili	gamal andaktsbok	Dei gamle våre så virkne ti' å lèse i húspostilæ om sundagan.
hústimr	tømmer som vert rekna for å vere bra til lafting av hus
hustre	småfryse Sjå også hustren.
húsvidd'e	vere utan husrom for natta
hutte	handsame ein person på ein noko hard måte
hutte på	lære, sede, irettesetje varsamt	Moirí hutta på 'an, at 'an sille 'kji vère så ústýren itt da ha sjalefókk.
huttetak	jamn kamp (mellom karar)	Det varte huttetòk mæ dei tvei karó.
húve	1. lue 2. Nettmagen, ser ut som eit net innvendig. Huva og vomma lyt skåldast, då losnar eit tunt lag. Bruka til kurvepylser. Sjå også pikkhúve og sjaufǿrhúve.	1. Eg hève åttebladrósu på húvunn mí. 2. Itt eg hèv fóga húva mæ kurv'e, snyrper eg æ att'e mæ a kurvesneis.
húve	rope høgt, gjeve ljod for å få kontakt med andre Sjå også nauhúve og illhúve.	Då da sågest, húva da ti' kvorairne.
húve ende 'pive si	Huve (skrike, rope) når noko fælt hev hendt, t.d. ei ulukke eller noko uvanleg. (Ikkje for å tilkalle hjelp.)
húve si ivi	uttrykk bruka om når ein i eldre tid måtte rope for å få nokon på den andre sida av elva, til å ro seg over med båt Sjå også húve si og ivi.
húveló	reiskap til å smi ut hovud på spikrar og naglar	Húvelóí hengjer smé'en på veggjen fysst 'an inkji brúkar æ.
hý	1. byrjande skjeggvekst (stutt, mjukt hår i andletet på ein ung gut; bruka berre i eintal 2. stutt ettervekst på sau som har misst ulla om våren	1. Såvi hèv' barre nåkå hý, men 'an hèv' bigjynt å rake seg nò. 2. Dei stuttróva sauin finge att'e nåkå hý fysst den gamle uddí losna om våri.
hýast	vekse ut att (om hår eller ull på dyr)
hýbyggje	jente eller kvinne frå Hylestad
hýbyggji	person som er frå Hylestad Sjå også hylstringji	Hýbyggjan hav' a stórt industríområdi út'å Rysstadmóæ.
hýdd'e å hengd'e	utsett for hard handsaming, ha ein vond kvardag (fysisk plaga eller trakassert)
hýe	1. tukte, handsame hardt kroppsleg 2. verte utsett for vond tale	1. I dag æ det alli lòv å hýe antel unga ell' arbei'sfókk. 2. Ungan frå húsmannsplossó vurte jamt hýdde disom da skjúlde sikkå út mæ fillne klæ'i ell' på aire vís.
hýe	bruka om dyr som kastar og røyter med horna	Kjýrí hýar å røyter kring seg.
hyflèg'e (V)	høfleg	Gònil tikje at fókk hèr i dalæ æ 'kji så hyflège som dei som bú né'mæ kjysten.
hyfs	risting, vippande rørsler, rørsle opp og ned (helst bruka om kvinner)	'U gjåre nåkå hyfs, men 'u svòra alli.
hyfse	lyfte	Eg hyfste 'ó Bóa ive bríkjí. Sòme hav' som vani å hyfse på hæran.
hýkje	person som set seg unødvendig ofte på huk for å kvile
hýkje	ta tak i Sjå også hýkje si.
hýkje si	1. setje seg på huk 2. setje seg 3. vere på do (ute i naturen) Sjå også hýkje.	1. An lýt hýkje si av å ti' fysst an plukkar moltu. 2. Vi' du 'kji hýkje di å steivne a bil sjå mi? 3. Taddeiv laut hýkje si attom den steinen.
hýkjeleg (H)	om person som unødvendig tidt set seg på huk for å kvile
hykjili (H)	haseleden på eit dyr	Snjóren gjekk i hykjilen.
hýkkji	lagga trekjerald til å bere korn og mjøl til og frå kvernhuset Somme seier "konnhýkkji".	'An fylte hýkkji mæ mjø̀l.
hyl'e	høl	Der æ mange hylja i Faråne
hylje néd	styrtregne
hyljeregn	styrtregn
hyljutt'e	mange hyljar i ei elv
hylk'e	barnelue for svært små born	Båni æ så líti at det hève på si hylk'e.
hylstringe	jente eller kvinne frå Hylestad
hylstringji	mann frå Hylestad Sjå også hýbyggji	Mange av hylstringó våre góe ljåsmé'i.
hýne	flathogge tømmerstokkar til bygningstømmer	Øksan ti å hýne mæ våre breie.
hynne	1. "bruke horna" på andre kyr eller folk (om kyr) Sjå også hynnen og hývónd'e. 2. slå lykkjer med tauget rundt hektehonní (halvstikk)	1. Sòme kjý æ fæle ti' å hynne å stangast. Brondrós hynnte ti' dei lisle vetrongjæ. 2. Ånund hynnte reipi då 'an júra høyslassi.
hynnen	Sjå også hynne.
hynni	hyrne	Eg sópa busi hít' i a hynni, eg meint' eg ha' gjårt mitt.
hynsk'e	1. person som er ilter, kvass, tverr, svarar vrangt Sjå også hyrren. 2. dyr som er fæle til å bruke horna	1. Birgjit æ så hynsk at det æ a skomm. 2. Blómerós æ au hynsk.
hypje	1. vere ujamn, ujamn kant; bruka berre om klede 2. huske, hoppe Sjå også hypjelèg'e (V) eller hypjeleg (H)	1. Stakkjen hypjar opp frammi. 2. Det hypja fælt då mi kjøyre mæ bíl'e på dei hòlutte vègjæ.
hypjeleg (H)	ugreitt kledd, filleleg kledd, stakkane sit ikkje greitt Sjå også hypje og hypjelèg'e.	Du kan 'kji gange sossa hypjeleg at kjørkjunn, eg lýt rétte på stakkan dí.
hypjelèg'e (V)	ugreitt kledd, filleleg kledd, stakkane sit ikkje greitt Sjå også hypje og hypjeleg.	Du kan 'kji gange sossa hypjelèg at kjørkjunn, eg lýt rétte på stakkan dí.
hypjen	(gamse si), ikkje klare å styre seg Sjå også hypje, gamse og gamse si.
hyppe eplí	Velte jord opp mot potetplantene med hyppeplog. Dette vert gjort når potetplanta såvidt har kome opp. Sjå også epli og hauge eplí (H).
hyppeplóg'e	hestereiskap, spesiell plog til å lage drillar og hyppe med Sjå også hyppe eplí.
hýr å heim	ut på vidotta, ute av styring	"Du veit det gjenge i heim å hýr - itt at gamle branda, da take fýr" (frå eit slengjestev)
hyrkje	kvinne med ugreie fakter
hyrpelèg'e (V)	vrongt eller surt andletsuttrykk	Lavrans va' så hyrpelèg'e då eg mǿtt' 'ó.
hyrpen	sur og gretten når ein svarar eller seier noko	Yngjebjør tóttest vère så hyrpí, men det va' kansi måten 'ennis å vère på.
hyrren	gretten, sinna, sur Sjå også hynsk'e og hyrri.	Åslaug va' så hyrrí at eg reiste barre.
hyrri	ein som kranglar, er amper Sjå også hyrren.
hyrrisklèg'e (V)	vondsleg	"Kví æ du så hyrrisklèg'e mæ sjúksònæ dí?", sa Svålaug.
hyrtig'e	tiltaksam, flink Somme seier "hǿrtig'e"
hyrveleg (H)	omsynslaus
hyrvili	omsynslaus person
hýse	gjeve husrom
hýsi	1. ein ting som tek stor pass Sjå også høysi. 2. penissokk; "sokk" til å ha over penis når ein var ute i sterk kulde Sjå også pillhýsi.	1. An vevrei'e æ a hýsi å have inni a stòge. 2. Papa fortålde at 'an ha' brúka hýsi bådi mæ 'an va' i høyskóg, å mæ 'an sette snòru.
hysje	1. stor og klossete kvinne; ofte med dårlege klede 2. kvinne med upassande framferd	1. I fantefýæ kunna der vère nåkå fæle hysju. 2. Eg kjenner meg útrygg'e på den hysjâ.
hysje	fare uvisleg åt
hysjelèg'e (V)	bruka om kvinne som held det same korleis ho steller seg (i klede og framferd)	Hysjelège kvendi æ úvýrne mæ sjave si.
hyskeleg (H)	uanstendig (om kroppsføring hjå kvinne)
hytte	provisorisk verestad for folk eller dyr (bygd av noko av kvart; td stein, torv og greiner)	På støylæ ha' mi a kåvehytte dèr kåvan kunna liggje om nóttí fysst det va' úveir. Hyttun våre nóg helst'e 'å heiinn.
hytte seg	greie seg i fare og uver	Det va' så kaldt i dei búinn, det va' mæ nauinn mi hytta åkkå dèr om nóttí.
hývónd'e	dyr som brukar horna til å stange folk og andre dyr (mest bruka om kyr) Sjå også hynne.	Kjýrí va' så hývónd, 'u jaga aire kjý ifrå si.
hyvri	høvre (del av hestesele); bøyle med puter som ligg over hestemanken og held drætti oppe	Førr' i tí'inn vorte hyvrí gjåre av tré, men nò vare da gjåre av jinn.
hæ	henne	Trykksterk: Eg vi' alli tale mæ hæ mei'. Hæ líkar eg godt. Trykklett: Eg ville alli tale mei' mæ 'æ Anlaug.
hæ'binde	binde lodda/leista (ei slags hekling)
hæ'bǿte	bøte hælen	Hèv' du hæ'bǿtt laddan mí, Mamme?
hædd'e	mobba, spotta	Såvi varte hædd'e fordè 'an va' for tjurr'e.
hæ'e	hæde (gjere narr av, vere stygg med)	D'æ stygt å hæ'e fókk.
hæg	helg	Ti' hægjinn vi' eg ti' Býn å handle.
hægarefré'e	helgefred	Hægarefréen lýt an halde.
hægareklæi	helgedagsklede (ikkje kyrkjeklede)	Hægareklæí 'ass Augund hange i loptæ.
hægareplagg	sundagsklede (for kvinner og menn)	Ti' hægareplagg høyrer brúsdúkjen mæ ti' kareklæó.
hægarevé'e	ved til helga	Papa hèv' bòre inn hægarevé'en nò.
hægd	1. høgd (berre bruka i eintal) 2. etasje	1. 'An reiste opp i hægdí for å få bèt'e ivesýn. 2. Detti húsi æ bygt i ei hægd.
hægdag'e	helgedag Sjå også virkedag'e, kvenndag'e, hægdagsklædd'e og hægdagsklæi.
hægdagsklædd'e	helgedagskledd, i fine klede Sjå også hægdag'e og hægdagsklæi.
hægdagsklæi	sundagsklede, kyrkjeklede (i eldre tid) Sjå også hægdag'e og hægdagsklædd'e.	Hægdagsklæí hinge på vondæ i loptæ.
hægde	1. høgde 2. høgdehopp	1. Det va' a kalleg hægde på dei tréó! 2. Ko hågt hèv' du hoppa i hægde?
hæge seg	bade og kle seg i finare klede til helga	Nò ljóte mi hæge åkkå, for i morgó sku mi på sjal.
hægetóssdag'e	Kristi himmelfartsdag (helgetorsdag)	I morgó æ det hægetóssdagjen.
hægje	gjere høgare	Svein hægde búí sí mæ a kvorv si' 'u va' så låg 'punde tòkunn.
hægn	1. høgdedrag 2. "oppøsing" av eiga framføring eller deltaking, ekstase	1. Jón sit'e på hægninn å skóar rundt seg. 2. 'Eivind lypter si mót hægninn å síg'e så ti' ró att'e.
hægne	verte høgare	Hèra i Sætisdal hægne fjøddí lenge' nórd.
hækappe	hælkappe (bakdelen av ein sko, som sveiper seg kring hælen)
hækjen	lysten på	Gunnår va' hækjen ette pæninge.
hælt	halvpart	Eg æ 'kji hæltí så spræk'e nò som då eg va' ung'e. Mi eige kverrsí hælt av garæ.
hælte	kome til halvvegs (td arbeid, reise, lese)	Eg hæltar bókjí i dag.
hær	herd, skulder	Eg hèv' a gong havt sènebitendelsi i dei vístri hærinn.
hærast	1. verte gråhåra 2. bruka om når håret veks ut att etter at ein har skadd seg i hovudet
hærd'e	tykkhåra	'An æ så vént hærd'e, Taddeiv.
hære	få vekk hår frå t.d. nykinna smør	Det kunna hende det kåm hår inni smø̀ri mæ an kjinna, å då laut an hære det mæ enn skjemd'e nív'e.
hær'e	grei, hjelpsam	'U æ hær, Turí, 'u æ allstǿtt så hjelpandi.
hære	1. tole, halde ut 2. slå slik at det det står att gras mellom kvart hogg (med kruppen ljå)	1. Eg trúr 'kji eg hærer det forotta vetti. 'An hèv' vurte sjúk'e, å det æ spíkji 'an hærer det. 2. An hèv' létt for å hære itt an hèv' an skjemd'e ljår'e, ell' at 'an æ for kruppen.
hærebla'	skulderblad Somme seier "hǿrebla'".	Såvi va' så tjurr'e at hærebló'í 'ass naga hòl i skjortâ.
hærebóre	berestykke på skjorte (td bruka på bunadskjorte for menn)	Hærebórâ på skjortunn æ kansi om lag 20 cm brei.
hæremidjom	mellom skuldrane (herdane)	Eg hèv' fengje så vóndt hæremidjom si' eg sleit så fælt.
hærutt'e	gråhåra, vert ikkje gradbøygt Sjå også gråhærd'e	'An fèr'e ti' vare hærutt'e, men mykji hår hèv' 'an.
hæse	1. puste kraftig, andpusten 2. vinden blæs og turkar eit eller anna	1. Gunvor hæsa fælt då 'u sprang Brokkedilten. 2. Vinden hæsar opp dei gjænomvåte hesjun.
hætt	mykje om å gjere, viktig	"Det æ hætt om eitt auga" (ordtak). D'æ 'kji så hætt mæ det.
hæv'e	god, dyktig, flink
hǿg'e	grei, greitt, lageleg, noko ein treng Sjå også greilèg'e (V), greilèg'e (H), hendig'e, tægelèg'e (V), tægeleg (H), hǿgt, úhǿg'e og úhǿgt.	Det æ hǿgt mæ vé'emaskjín, itt an steller si vé'en sjave.
hǿgleg (V)	seint, forsiktig Sume seier hǿglegt. Sjå også hǿgleg (H)	Géorg kjøyrer så hǿgleg, eg trúr 'nautt 'an æ ive femtí. Dei tvæ kånun gjinge så hǿgleg å héle kvorairne i armekrikkjæ.
hǿgleg (H)	Seint, forsiktig. Sume seier hǿglegt. Sjå også hǿgleg (V)	Da gjinge så hǿgleg å hélest i armekrikkjæ.
hǿgsæti	i eldre tid; stolen i enden av langbordet i stoga, nærast vindaugo på langveggen	Húsbónden sat i hǿgsætæ.
hǿgt	1. lageleg, greitt, lettvint, noko ein treng 2. ha lite å gjere Sjå også úhǿgt, hǿg'e og uhǿg'e.	1. Det æ hǿgt mæ vé'emaskjín, itt an steller si vé'en sjav'e. Det æ hǿgt å hav' mykji gogni. 2. Det æ godt å have det hǿgt stundom.
hǿgt å sǿtt	"roleg og godt"	Mange trú at pensjonistan have det hǿgt å sǿtt, men mange hav' det sandeleg travelt!
hǿkje	1. trestolpe med ei kraftig grein oppe, slått ned i jorda, til å binde kyr i 2. endefeste i ei hesje Sjå også snag.	1. Fysst da inkji ha' fjós på støylæ, bunde da kjýne i hǿkju mæ' da mókka. 2. Det æ 'kji adde som brúke hǿkju i endâ av hesjó, men då hesje da tunnt.
hǿkje	binde kyrne til hǿkju
hǿkji	trestolpe til å binde kyr i (med ei kraftig grein oppe, slått ned i jorda)	Grinda å hǿkji laut gjøymast âv fysst an reiste av støyli.
hǿkjili (V)	haseleden på eit dyr	Skjinni på hǿkló brúka da ti' hú'skó førr'e. Róvâ røkk'e né'å hǿkjilen.
hǿklen	1. person som ikkje får til skikkeleg det han vil 2. person som ikkje kan gå normalt Sjå også kaklen.
hǿnesleiv	ølhøne (sleiv utan handtak)	Hǿnesleiví flaut oppi ǿlboddâ.
hǿre	1. herde, varme opp og avkjøle metal ved smiing, slik at det vert passeleg hardt 2. skilje halmstubb or kornet med eit såld	1. D'æ a konst å vèr' gó'e ti' hǿre, så an fær godt bit i gognin.
hǿr'e	herda (oftast bruka om jern)	Dei ljæne som æ for mykji hǿre æ alli góe.
hǿre	la det gå utover andre; t.d. sinne	Fysst Ånund va' tròta, itt det lei ti' kvelds, så hǿre 'an det tidt útive hesten. Du må 'kji hǿre sinni ditt út på aire.
hǿre det út på	la sinnet gå utover menneske eller dyr	'An hǿrer det barre út på aire. Det æ stygt å hǿre vondskâ sí út på aire.
hǿrelút'e	lut over herdane (same tyding som grúv'e)	Dei som våre hǿrelúte vurte jamt reikna for å vère sterke.
hǿrestamp'e	trebalje til å herde jern i (når ein smir)	Smé'en hèv' hǿrevatni i an hǿrestamp'e innmæ smidjestabben.
hǿresåld	såld som vart bruka til å skilje halmstubb frå kornet	An brúkar hǿresåld for å få konni reint førr'ell an vi' male det på kvinninn.
hǿretopp'e	1. høgste partiet attanfor halsen (over bogen) på eit dyr 2. bakare enden av hestemana (som ein sparer og ikkje klypper)	1. Sauin kleie på hǿretoppæ. An mæler ko stóre hestan æ mæ å stramme a mæleband kring bulen, på hǿretoppæ. 2. Da spare hǿretoppen så da ha' nòkå å halde sikkå í fysst da rie.
hǿrevatn	vatn til avkjøling ved smiing	An kan blande forsiligt opp i hǿrevatni for å få bèt'e bitjinn.
hǿrtig'e	kvik til å springe ærend, flink til å få arbeidet fort og lett unna	Svein æ 'kji lengji mæ det; han æ så hǿrtig'e.
hǿss	høns; berre bruka i fleirtal utan bøying
hǿt'e	mann som står og peikar og planlegg (men ikkje kjem skikkeleg i gong med det han skal gjere)
hǿte	kvinne som står og peikar og planlegg (men ikkje kjem skikkeleg i gong med det ho skal gjere)
hǿteleg (H)	om person som står og peikar og planlegg (men ikkje kjem skikkeleg i gong med det vedkomande skal gjere)
hǿve	treffe	'An va' så fillen ti' skjóte at 'an hǿvde 'kji blinkjen a gong.
hǿvili	høvel	Eg hèv skjerpt denné hǿvilen, så nò brúkar du 'an 'kji ti' anna 'ell å hǿvle mæ!
hǿvlespæk'e	høvelspon; vert helst bruka i fleirtal	Eg vassar i hǿvlespækji å finn'e alli att'e blýanten min.
høy	høy; berre bruka i eintal	Det æ an sjau'e mæ dei høyttæ i éleveir. Det va' gama hoppe i høyttæ mæ mi vår' små.
høy' 'an Jèrull!	uttrykk bruka i samband med lyd ved vedfyring (når elden akkurat har fata og ein stengjer trekkjen noko; "skummel" lyd)
høybú	Høybu. Frittståande bygning i utmarka, bruka til mellomlagring av høy, både i utmarka heime og på heia. Sjå også ramlé.	Mang a høybú hèv' rotna dei seiste tíårí.
høye ette seg	få inn alt høyet som ligg ute og er turrt	D'æ góslegt å hav' høya ette seg fysst regni kjæm'e.
høygjèv	fang med høy somme seier "høyssgjèv"
høygóv	høyløe
høykrók'e	krok til å rive laust høy med (i ein hard stâi)
høylaus'e	vere tom for høy i løa	Det va' helst'e a stór skomm å vare høylaus'e om våri.
høylǿe	rommet i løa der høyet vart lagra Sjå også lauvlǿe og lǿe.	Høylǿâ mí stend'e ti' né'falls.
høyne	ung geit som enno ikkje har hatt kje	Der æ nåkå véne høynu i gjeitehópæ.
høynekjé	hokje
høyrd'e mann'e	godt likt talar (bruka om mann som folk lika å høyre på, td i likferder og religiøse møte)	Ånund va' an høyrd'e mann'e, 'an va' trått å høyre på mǿti.
høyre	høyre (I Hylestad seier ein "høyre" i presens eintal) Sjå også høyre gjèti.	Høy, gaukjen gjèl'e!
høyre gjèti	høyre tale eller rykte om, få opplysningar om Sjå også høyre.	Eg hèv' alli høyrt gjèti detta du talar om.
høyre út om	forhøyre seg, spørje om	Mi vi' høyre út om detta i kveld!
høysbýr	Bør. Bruka om den mengda tørrhøy som ein person greier å bere på ryggen når høyet er kjembt, lagt saman og bunde med býretòg. Somme seier "høybýr". Sjå også høystakk'e, stakkstad'e, stakksneis, murefót'e, stydje, krakji, vindverje, vindvevje, band, torve, kjembe og høyskóg.	Der æ 4-5 kjembu i a høysbýr.
høysdott'e	høydott Somme seier "høydott'e".	Det låg fullt av høysdetti út'å voddæ.
høysi	stor ting Sjå også hýsi.
høyskógsbiti	matpakke for høyskógsmannen
høyskógskjól'e	tjukk ullfrakk til å bruke i høyskog om vinteren
høyskógsmann'e	mann som køyrde høy heim frå heia	An høyskógsmann'e måtte kjøyre mange høysloss heim'tt'e av heiinn om vetren.
høyskógssjynne	ei morgonstjerne som høyskógsmennan såg (varsla om ver og føre)
høyskógsslé'i	vinterslede (med høygrindar)
høyskógsvèg'e	veg som vart bruka til å køyre heimhøy på vinterføre; kunne vere ein annan veg enn støylsvegen (sommarvegen)
høyskógsvott'e	vottar som ein bruka når ein køyrde høy heim frå heia.	Høyskógsvettin ljóte vère lóne å tykke å nòkå stóre, så an hell'e vermdâ om det æ nari, ell' det gnarrar å blæs'e.
høyskåli	tilbygg til løa; bruka til å lagre høy i Sjå også skåli og fjósskåli.	Da ha' jamt hestehøytti i høyskålâ.
høyslass	høylass Sjå også lass.	Det va' 'kji få høysloss da henta i heiinn førr'e.
høystâi	samling av samanpressa høy i løa Sjå også konnstai og lauvstai.	Útette vetræ kunna det vèr' tungt å rysje høy i høystââ.
høystakk'e	Høystakk. I eldre tid når bøndene slo høy på heia om sommaren for å frakte det heim med hest og slede på vinterføre, var det to måtar å lagre det på. Anten i bu / løe, eller i høystakk. Høystakken måtte lagast slik at regnvatnet rann av, og ikkje trekte inn i høyet. Høyet måtte leggjast på ein spesiell måte (i kjembu) Storleiken på høystakken laut tilpassast slik at det vart eit sledelass. Det var vanleg med 8 - 9 býra i ein stakk,og 4-5 kjembu i ei býr. Det vart det slutt med å slå på heia i 1950 åra. Sjå også stakkstad'e, stakksneis, murefót'e, stydje, krakji, vindverje, vindvevje, band, torve, býr, kjembe og høyskóg.	Det æ viktigt å trǿ godt innmæ stakksneisí itt an sèt'e opp høystakkjen.
høyste	stutt rop for å få merksemd	Du lýt høyste så eg høyrer kòr du æ!
høyveir	godt ver i samband med høyberging Sjå også bergingsveir og høyveirsbikåri.	D'æ allstǿtt travelt i høyveiræ.
høyveirsbikåri	augnestikkar Sjå også augnestyng'e, høyveir og bikåri.	Høyveirsbikåran sjå kallègare út 'ell da æ.
hå'	gras som veks opp att etter den fyrste slåtten	Førr'e varte hå'ne barre brúka ti' beiti.
hå seg	uttrykk bruka når graset har vorte slege og det nye graset har alt vorte grønt att	Det hèv hått seg fórt si' det kåm så mykji regn. Vodden hår seg fórt fysst an slær tí'leg. Det hådde seg best'e i Dǿlinn.
håbball'e	tid mellom våronn og slåttonn	I håbballæ va' det 'kji så mykji arbeid an laut gjère, då kunna an tinde rívu å finne nýe imni ti' stuttorv.
håbballsvidje	vidje som vart vridd i håbballen	håbballsvidjun æ góe vidju.
hågbýrd'e	høg kant på båt eller slede	Fysst an rór i håge bylgju kjenner an seg tryggare fysst båten æ hågbýrd'e.
håg'e	høg Sjå også hågt.	Úrdalsnúten æ den hægsti núten i Sætisdalsheió.
håg'e bas'e	høg bas (felestille ADAE)
håg'e mann'e	mann i høg stilling
hågfløygd'e	flyge høgt (om fuglar)
håghalsa	høghalsa
håghæla	høghæla
hågjungji	diagonalen på honnsteinane i ein lafta bygning	Hågjungjen lýt vèr' rétt'e i a timre.
hågmælt'e	høgmælt	Espetveitan våre så hågmælte, å da lute vel tale sò hågt si' da búdde innmæ a å?
hågrausta	høg røyst	An lýt vèr' hågrausta itt an ska høyrast av lengdom, å i mótvind'e.
hågt	høgt Sjå også håg'e.	Inkji spil sossa hågt, eg var' dauv!
hågt nón	noko seinare enn vanleg nón (som er kl 14.00)	Det lei' útiv' hågt nón førr'ell mi finge matfǿre åkkå.
hågt nóri / hågt av nóri / håge nóri	veret kjem frå nord eller nordvest	Det gjekk av hågt nóri, så då kunna mi vèr' trygge på godt veir.
hågtalari	høgtalar	Svein ha tvei fælæ bassa i kvære hågtalaræ, å spila å dundra heile nótti.
hågvad'e	djupt vatn der ein vassar over ei elv	"Om néttan hèv' eg så vónde drauma eg tikj' eg rór i så stríe strauma. Ko trú det æ for slags fyrebód d'æ allstǿtt hågvadt dèr èg lýt ró" (stev).
hågvaksen	høg av vekst	Gråmannen va' inkji hågvaksen
hågvard'e	1. person som er "stor på det", sjølvbyrg 2. vanskeleg framkomeleg terreng.	1. Den gamli lésmannen va' hågvard'e. 2. Der æ hågvardt å úkjǿmt 'å úrelénæ.
hål'e	1. glatt, sleip 2. sterk, sprek Sjå også svikhålt og hålkji.	1. Det va' hålt i túnæ i dag tí'leg. Fiskjen æ hål'e å vanskelèg'e å halde i hondó. 2. Ori "hål'e" var' helst'e brúka om kara å hesta.
hå'leg / hå'legt	svivyrdsleg	'An sa det så hå'legt at Svålaug fekk plent vóndt inní si.
hålkji	glatt is; bruka berre i eintal Sjå også hål'e og glèrungji.
håm'e	halm	Håm'e kan nyttast ti' så mangt i dag.