Ordliste

  1. A
  2. B
  3. D
  4. E
  5. F
  6. G
  7. H
  8. I
  9. J
  10. K
  11. L
  12. M
  13. N
  14. O
  15. P
  16. R
  17. S
  18. T
  19. U
  20. V
  21. Y
  22. Æ
  23. Ø
  24. Å
  25. *
Tal ord på G: 870 | Totalt: 15315 | søketips | nullstill
Forklåring Døme
check gabbelèg'e (V)

sjølvtrygg, nøgd med seg sjølv

Gònil sat så gabbelèg mæ bakstrebóræ.

check gabbi

sjølvtrygg person som er nøgd med seg sjølv

"Gabban have det godt", seie Gònil.

check gadd

galle

Gaddi heng'e på livrinn.

check gaddeblåse

galleblære

Det kan útvikle seg stein'e i gaddeblåsunn.

check gâg'e

1. keik, bakoverbøygd (om personar)
2. feil vinkel på ljå (vinkelen mellom ljåen og orvet er for stor)

1. Fókk som gjinge gâge, vurte jamt reikna for å vèr' svære.
2. Det va' 'kji létt å slå vént mæ an gâg'e ljår'e.

check gagl

grågås

Det æ a sikkert vårteikn fysst gaglin kåme fjúkandi ottâti'.

check gagr'e

mann som har vimsete og uroleg framferd

An veit alli plent ko gagran kunn' finne på.

check gagre

vri hovudet til alle kantar (vere uroleg, som om ein lyt sjå alt omkring seg)

Jón gagra å glóddi som an stènúvi.

check gagreleg (H)

1. ufordrageleg, nauten person
2. bruka om eit høgt, ustøtt, stygt eller dårleg byggverk
Sjå også gagrelèg'e (V) og gagren.

1.Eg líkar inkji, 'u æ så gagreleg!
2. Det va' a gagreleg hús!

check gagrelèg'e (V)

1. ufordrageleg, nauten person, brauten i ord og åtferd
2. bruka om eit høgt, ustøtt, stygt, dårleg byggverk
Sjå også gagreleg (H) og gagren.

1.Eg líkar inkji, 'u æ så gagrelèg!
2. Det va' a gagreleg hús!

check gagren

1. vimsete
2. bruka om person som talar unaturleg høgt og kastar med hovudet
Sjå også gagreleg (H) og gagrelèg'e (V).

1. Såvi æ så gagren å úsamelège i an fókkehóp'e.
2. Torbjør va' tídt så gagrí fysst 'u ha' spennt ballen i mål.

check gale

gale

Gaukan góle i kór.

check galen

1. feil
2. frå vitet, sinnssjuk
3. vill, ustyrleg
Sjå også gali.

1. Dèr svòra du gali!
2. 'U varte galí mæ 'u va' ung, å måtte på asýli.
3. 'An æ galen, Svein, sjå koss 'an kjøyrer!

check gali

feil, galt
Sjå også galen.

'An svòra gali då 'an varte spúr'e.

check gallkvist'e

tørr kvist på bartre

Sku' mi 'kji sage âv dessa gallkvistin?

check galne seg

1. ha upassande framferd (om folk)
2. springe og kjæte seg (om dyr)

1. Inkji galne deg sossa, Eivind!
2. Kåvan galna sikkå fælt itt da sluppe út om våri.

check galningji

1. sinnssjuk person
2. person som oppfører seg uansvarleg eller vitlaust

1. Galningan vurte innisperra fysst da våre farlège.
2. Du må 'kji stelle deg som an galningji, vèr sipelèg'e!

check galnórskleg (V)
image

dumt, tåpeleg
Sjå også galnórsklèg'e (V) og adverbet galnórskleg (H).

'An tala så galnórskleg at eg vart'e plent forstøkt'e.

check galnórskleg (H)

person som er tåpeleg, vil vise seg
Sjå også adverbet galnórskleg (H) og galnórsklèg'e (V).

' An æ galnórskleg, den hèlúven!
check galnórskleg (H)
image

dumt, tåpeleg
Sjå også adjektivet galnórskleg (H) og adverbet galnórskleg (V).

Ånund steller seg jamt så galnórskleg at det æ mest'e úlíleg å vèr' syll' 'ó.

check galnórsklèg'e (V)

person som er tåpeleg, dum, vil vise seg
Sjå også adverbet galnórskleg (V) og adjektivet galnórskleg (H).

Eg tikje det æ galnórskleg ring'e i navlâ.
Sjå den galnórsklègji drengjen mæ ring'e i navlâ!

check galóne

rart påfunn (gjerne noko negativt)

Haddvår fann på nokå fæle galónu mæ an va' i ungdómshópæ.

check galopp'e

tømmerklave
Sjå også <#1170#mæleklavi.

Tak galoppen, så mi finne kubikkinnhalli i desse stokkjæ!
check galt'e

hangris
Sjå også sugge.

Galten æ stǿri 'ell suggâ.

check gama

morosam, gildt
Sjå også adverbet gama.

Mi ha' enn gama túr'e ti' Ósló i gjår.

check gama

moro, kjekt
Sjå også adjektivet gama.

Nò have mi det gama, Titta.

check game si

ha det moro

Dèr gama da sikkå, på danseflòtunn.

check gamledags

gammaldags

Âvísu æ helst'e gamledags nò, tikje sòme.

check gamlegófa / Gamlegófa

oldefar
Sjå også langgòfa og gamlegòme.

Gamlegófa dǿe førr'ell èg va' fǿdd'e.

check gamlegóme / Gamlegóme

oldemor
Sjå også gamlegòfa.

Denné dúkjen hèv' eg ette gamlegóme mí.

check gamleik'e

etter alderen (den eldste fyrst)

Mi stilte opp i røkkje ette gamleikjæ.

check gamlejól

13. dag jol (6. januar)

Da héle gamlejólí sérs heilag førr' i tí'inn.

check gamlestog

uttrykk bruka om den eldste stoga, gjerne årestove (vert ikkje bøygt)
Sjå også nýestog, stòge og røykstòge.

I gamlestog va' åren midt 'å tilæ.

check gams

"vill" og uvyrden framferd; bruka berre i eintal
Sjå også gamsen, gams'e, gamse og gamse si.

Slutt mæ dei gamsæ, Bóa, hellis ringje mi ti' léssmannæ!

check gams'e

vill og ugrei famferd
Sjå også gams, gamse, gamse si og gamsen.

Da vurte lívrædde då da såge den fæli gamsen som ha' flutt inn i eitt av húsó i byggjefeltæ.

check gamse

leike uvyrde, vere uvyrden og hardhendt (ta lite omsyn til andre)
Sjå også gams, gamse si, gams'e, gamsen og hypjen.

No mòge di 'kji gamse så fælt! 'U gamsa si så úsameleg. Inkji gamse dikkå mæ sykkeló!

check gamse si

ha vill og ugrei famferd
Sjå også gamse, gams, gams'e og gamsen.

Da gamsa sikkå frykteleg mæ krossykkeló sikkå, oppi grústakjæ.

check gamse tal

grov og usameleg tale

Det va' a gamse tal mæ 'ó Tårål, mi tótte stundom at 'an skjemde si út mæ talæ sí.

check gamselag

uvyrden, svært uforsiktig
Sjå også himselag.

Du lýt passe deg for dei gútæ, 'an hèv' slig a gamselag.

check gamsen

vill og ugrei famferd
Sjå også gams, gamse, gamse si og gams'e.

Dei tvei brǿan æ så líke i fakti, men Tårål æ gamsnare 'ell 'an Tarjei.

check gangandi vèg'e

veg som ikkje er lenger og vanskelegare enn at ein kan gå han

Det æ 'kji gangandi vèg'e ti' Botnæ.

check gangari

1. gangar (dans)
2. gangar (slått)

1. Da dansa gangari på kappleikjæ, Gunvor å Åni.
2. Sordǿlen æ an gangari frå Sætisdal.

check gangast undi mæ

verte samde om

Da gjingest undi mæ at da vill' hav' det sossa.

check gang'e
image

1. sett av ting som høyrer saman (td fire bildekk, fire hestesko, fire strikkepinnar)
2. multiplikasjonstabellen
3. kvar einskild av "gangane" frå 1 til 10
4. runde, omgang (td mønster i ein vev)

1. Eg hèv' kaupt mi enn ný'e gang'e ti' Volvóæ.
2. I skúlâ fær an a sertifikat fysst an kan gangjen.
3. Sjau-gangjen æ vanskelèg'e for mange.
4. Eg lýt vève an gang'e ti' så æ detti tæpi færigt.

check gange

1. gå
2. gjære (td øl, saft, sylte)

1. Da gjinge ette' vègjæ å sunge. Gakk nårat glasæ å sjå ett' 'ó fai dí. Det va' så kaldt at da våre nøydde ti' gange ètandi.
2. Sylta hèv' gjengji, så 'u æ 'kji ètandi.

check gange att'e

gå att som gjenferd

Sòme sae at Vrål gjekk att'e.

check gange av

1. verte avbroten
2. verte pensjonist
3. gå til ein bestemt støyl (ein støyl som dei som talar om denne, kjenner godt til)
4. verte ferdig gjæra (om øl)
5. verte ferdig (td om uver)
Sjå også gange.

1. Tråen gjekk av i an sultelé'e mæ eg spita.
2. Tarjei gjekk av i vår, då 'an varte sjauåsekstí.
3. Mi gjinge av på trí tíma, men heim'tt'e trunge mi barre tvei å an håv'e.
4. Fysst ǿli hèv' gjengje âv, då lýt an drikke det!
5. Nò kunn' mi hav' âv åkkå ryggskjinni, éli hèv' gjengje âv.

check gange av gløymi

gå ut av minnet

Det må inkji gange av gløymi det gamle talemåli åkkå.

check gange av munni

verte fortalt
Somme seier "ette munni".
Sjå også gange.

Det gjeng'e av munni at denna karen hèv' sète i fengsel.

check gange av si

gå godt trass i stor fare
Sjå også gange.

Det va' a under at det gjekk av si, då 'an vadra i heiinn, midt 'å vetræ.

check gange av sjave si

gå lettvint, gå av seg sjølv (automatisk)

Det gjekk plent av sjave si då mi dróge vé'estranga néd nausen.

check gange fjúkandi

bruka om arbeid eller anna som går fort og greitt

Skjítúren gjekk fjúkandi.

check gange for prestæ

vere i konfirmasjonsførebuing
Sjå også gange lèse, konformant'e, konformére, masjónsbonn, teikne seg, vare framtèkjen og gange.

Eg gjekk for prestæ vetren 1953.

check gange fòrí

gå støtt og beint i plogfaret (om hest ved pløying og hypping)

Hestan måtte lære å gange fòrí.

check gange fram'tt'emæ garæ

gå langs utmarksgjerdet for å sjå om det har kome heim sauer (eller for å kontrollere at gjerdet er i orden)

Då eg gjekk fram'tt'emæ garæ va' eg så heldig'e at eg fann den sauen eg féla.

check gange frå

"gå forbi" (om tilbod som ein skulle benytta seg av)

Eg fór gali då eg lét di góe ti'bói gange frå mi.

check gange heim'tt'e

spøkje, gå att som gjenferd
Sjå også gange.

Da sa at dei som alli få fréd'e i gravinn, gange heim'tt'e.

check gange i ísi

gå gjennom isen (uttrykket er ubunden dativ)
Sjå også gange.

Haddvår gjekk i ísi.

check gange ive riti

1. "gå over streken"
2. umåteleg

1. Gjermund gjekk helst'e ive riti då 'an sa at Svein tídt hell'e det mæ å ljúge. Det gjekk ive riti mæ skrønó Taddeiv fortåldi. 
2. Tårål æ så ive riti lang'e.

check gange laus'e

gå til- eller på heia utan hest

Karan hav' gjinni nåkå bei'vègji itt da gange lause å sku' at Finndalæ.

check gange lèse

delta i konfirmantførebuing
Sjå også gange for prestæ, konformant'e, konformére, masjónsbonn, teikne seg, vare framtèkjen og gange.

Mi våre 15 år då mi gjinge låse.

check gange mæ

vere med barn (gravid)

Då eg gjekk mæ 'enni Yngjebjør, va' eg tídt sjúk.

check gange ó'

sleppe dagar med gjeting sidan ein har mindre buskap enn andre (td på same søylen)

Mi gange ó' onnó gongjí, si' mi hav' mindri búskap'e.

check gange ó' minni

verte gløymt (uttrykket er ubunden dativ)

Fælt mange av gamlestèvó hav' gjengje ó' minni.

check gange opp i fótó

ha skavank i føtene (om hest)

Fysst an hest'e gjeng'e opp i fótó, då æ det trúleg a lí'ing som gjèr' at 'an inkji kan brúkast ti' arbei' mei'.

check gange som a brúr

fote seg godt og roleg (om folk og dyr; td hest som går stødig og greitt)

Hesten 'ass gjekk som a brúr.

check gange strengjen

gå opp grensebyte mellom sokn og grender (ikkje gardar)
Sjå også gange.

Mi gjinge strengjen midjom Neiretjynn å Bǿli.

check gange sund'e

verte øydelagt (men kan reparerast)

Langstivlan mí gjinge sund'e då eg trodde n'i nåkå kvosst.

check gange ti'

hende, skje

Koss va' det det gjekk ti' då du braut âv di fóten? Kossi kunna detta gange ti'?

check gange ti' gjegnis

samle og styre på rett veg (særleg om småfe)
Sjå også gange.

D'æ hǿgt have unga ti' gange ti' gjegnis, antel det æ saui 'ell krætúr.

check gange ti' hondi

vere hjelpesmann

D'æ hǿgt å have nåken ti' å gange ti' hondi fysst an arbeier.

check gange ti' mǿtis

gå til møtes 

Mi gjinge ti' mǿtis for å hjelpe da mæ kassæ. Salmund gjekk ti' mǿtis, for 'an va' inkji trygg'e på om Pål hitta vègjen.

check gange út

gå konkurs

Det gjekk út for 'ó Òlâv, så 'an måtte frå garæ.

check gantast (V)

når ungar leikar og småknuffast

Eg sat i glasæ å såg mæ da gantast úti túnæ.

check gapen

storkjefta

Den gapni byglendingjen vi' inkji èg vèr' ihóp mæ mei'!

check Garan
image

Namn bruka om Brokke, Berg og Haugeland i Hylestad.

Der búr mykji fókk i Garó nò for tí'inn.

check gardíne

gardin

Eg hèv' kaupt mi nýe gardínu ti' stògunn i dag.

check gar'e

1. gard, gardsbruk
2. bruka om tunskipnad i eldre tid; området der gardshusa var samla
3. utmarksgjerde
4. Rekkje med bjørkekvistar sette ned i snøen for å leie fuglen inn i snara. Rypa går aldri i nedbakke, og ein må passe på å setje gar'en på nedsida av snara.
Sjå også klukt, bròm,
rjúpesnòre, streng'e og snòrelíne.
5. "gard kring månen" (tyder at det kjem snø)
6. kanten av tilskorne fjøler som låg rundt kvernsteinen og samla mjølet (berre bruka i bunden form eintal)

1. Pål kaupte garen av faibróe sí.
2. Torgrím reiste heim i garen; 'an ville treffe 'an Bjørgúv.
3. Nò sér eg kjýne kåme né'at garæ, så då ljóte mi stidde.
4. Rjúpa plukkar bròmi i garæ.
5. "Nò lýt eg visst starte snjófræsen i morgó tí'leg", sa Torgrím då 'an såg garen rundt månen.
6. Mjø̀li fýk'e mót garæ fysst kvinní svív'e.

check garemidjom

1. om teig eller noko som ligg mellom to gardar
2. "frå gard til gard"

1. Teigjen 'ass Åni ligg'e garemidjom.
2. 'U fór garemidjom mæ sladræ sí.

check gareskatt'e

eigedomsskatt før i tida (som vart utlikna etter matrikkelskylda)

Det va' léssmannen som króv inn gareskatten førr' i tí'inn.

check garetré

"skjerm" som går kring kvernsteinane i ei kvern (hindrar at mjølet flyg utover, og sikrar dermed at det hamnar i mjølkista; same tyding som kvinnegar'e)

Garetrétti lýt vère så hågt at inkji mjø̀li fýk'e ivi.

check gareværd

verdet av ein gard (bruka om noko som var verdifullt)

D'æ mei' 'ell a gareværd å hav' gó' helse.

check garlægje

stokken under stavlægjâ i eit hus

Den eine garlægjâ fèr'e ti' rotne nò.

check garormegras

soldogg

Garormegrasi fangar flugu å insekti å fortærer da.

check garp'e

skøyar

Lidvår æ an fæl'e garp'e, d'æ allstǿtt gama fysst han kjæm' innom.

check garpe

le høgt med vidopen munn

Mennan stóge å garpa å lóge, så da ha' det visst kalleg gama.

check garpelått'e

hånlatter

Der kåm den eini garpelåtten ette den hin, frå 'ó Kjètil.

check garsjagari

den sterkaste kua i grenda (Når kyr frå fleire buskapar samlast for fyrste gong vil det som regel verte slåsskamp mellom enkelte dyr. Den kua som er sterkast vert kalla "garsjagari").

Gråmannskjýrí va' lengji garsjagari, 'u ræda adde hí.

check garsjente

odelsjente

Tóne æ garsjente å vi' bigjynde mæ saui.

check garskar'e

odelsgut

Førr'e vurte garskaran haldne mætare 'ell dei som inkji ha' gara.

check gar'slé'

grinda på gardsvegen (til heile grenda som hadde ei felles grind)

Fysst det snart va' stiddetíd, så stó búskapen å venta innmæ gar'slé'i.

check garsnamn

Namn på gardsbruk: Oppiga', Níga', Sýga', Nóriga', Útiga'; mykje bruka i Valle og lite bruka i Hylestad.
Stògenamn er også mykje bruka som gardsnamn.

Førr'e våre garsnomní i lokalt brúk barre a adresse for dei som búdde der.

check gas

stad der ver og vind får godt tak

Nórdibǿ æ slig a gas, lause ting blåse ti'.

check gasta kar'e

stor og sterk kar

Tór æ an gasta kar'e, men 'an vi' inkji prǿvast.

check gast'e

1. kar
2. hubro
Sjå også gaste seg og gaste.

1. Det æ slig an gast'e at!
2. "Gast'e" æ a anna órd for "stènúvi".

check gaste

stor, svær
Sjå ogå gast'e og gaste seg.

Hèv' du sétt slig gaste kar'e? Eg tók a gaste tak.

check gaste seg

syne seg som "stor kar", syne seg fram
Sjå også gast'e og gaste.

Ånund gasta seg fælt i bryddaupæ 'ass Bjørgúv å Svålaug.

check gasteleg (H)

bruka om personar som likar å "vise seg fram" og "gjere seg til"

'An æ gasteleg, Haddvår, 'an lýt allstǿtt sýne seg fram!

check gastrére

farte på vegane for moro (for å syne seg fram)

Det va' vel helst'e ungdóman som gastréra førr' i tí'inn.

check gastréring

spasering eller køyring for moro

'Er æ mykji gastréring út'å postvègjæ i dag!

check gate

sy knapphol
Sjå også substantivet gate og gateøks.

Eg hèv' etti å gate for tvei nappa, å æ jakkâ færig.

check gate / gòte
image

1. knapphol
Sjå også verbet gate og gateøks.
Mange seier gatu i fleirtal.
2. veg (td trong veg i skogen), gangveg med bratte skråningar eller steingjerde på båe sider

1. Ti' stǿri nappan æ, ti' stǿri måge gòtun vère.
2. Kjýne gjinge út gòtâ at skógjæ.

check gateøks
image

lita "øks" til å lage knapphol
Sjå også substantivet gate og verbet gate.

Kòr æ gateøksí; eg ha' lòt' havt 'æ nò!

check gauk'e
image

1. rommet midt under mønet på eit uthus (bruka berre i bunden form eintal og dativ eintal)
2. øvste stokken i gavlen på ein lafta bygning
3. gauk
4. tosk

1. 'An híska høytti 'punde gaukjen.
2. Gaukjen varte fest'e mæ dublunga.
3. D'æ sjella an sér ti' gaukó, an høyrer da barre.
4. Din gauk'e!

check gauksúre

gauksyre

Gauksúrun æ góe ète, å have a frísk smòk.

check gaul

rop, brøl

Mi høyre barre a hågt gaul oppi líinn.

check gaupn

handfull

D'æ 'kji mykji an fær oppi gaupní, men stundum æ det nóg.

check gaus

ølkanne med tut (heimelaga trekanne)

Mest'e adde gausin æ no på musæum, å namni hèv' kåme av brúk.

check gause

fosse, fosse ut

Det gausa ó' brúsflaskunn då Svein ha' rist æ a líti bil. Det sau' så fælt i grýtunn at det gausa ivi.

check gauv

skum; bruka berre i eintal
Sjå også verbet gjúve og fraue.

Det kvítfyssar út'å vatnæ, å der æ gauv i strandsteinó.

check gauve

skumme

Det gauvar unde' sepratórtútæ fysst an seprérar.

check gauvre

tale upassande, tale spottande, kjekke seg, bryske seg
Sjå også gauvren og gauvretal.

'An gauvra å tala så eg skjemdest fyr' 'ó.

check gauvren

upassande; om talemåte
Sjå også gauvre og gauvretal.

'U va' så gauvrí at fókk líka det inkji.

check gauvretal

folk som uttalar seg svært spontant og utan å tenkje seg om
Sjå også gauvre og gauvren.

Det gauvretali kan støyte mange.

check gauvsjóe

koke med sterk varme slik at kasserolleloket lyfter seg
Sjå også gauv og sjóe.

Du ska' 'kji late søyningjen gauvsjóe, men barre såvídt det gruddar.

check gavl'e

kant på tròg (i båe endane)

Gavlan på trògó våre jamt vént útskorne.

check geffe

sjølvgod kvinne 
Sjå også geffen, geffi og geffe si.

Geffun sýne mæ måten da æ på, å gange på, at da æ sérs godt fornǿgde mæ sjave sikkå.

check geffe si

ville vise seg fram (om person som viser med måten ein er, eller går på, at han er stolt, sjølvgod, fornøgd med seg sjølv)
Sjå også geffen, geffi og geffe.

Svein geffa si fælt i dei nýe dalebuksó 'an ha' kaupt si.

check geffen

sjølvgod (om person som viser med måten ein er, eller går på, at han er stolt og fornøgd med seg sjølv)
Sjå også geffi, geffe og geffe si.

Dei som våre geffne vorte inkji líka av adde. Tór kåm så geffen å stautt'e mæ nýe klæi.

check geffi

sjølvgod mann (viser med måten ein er, og går på, at han er stolt og fornøgd med seg sjølv)
Sjå også geffen, geffe og geffe si.

Håvår varte kadda an geffi, 'an laut allstǿtt have seiste ór'i.

check gér

gir

Sykkelen min hèv' fimm gér.

check gére

skifte gir

Gònil vi' barre hav' automatgér, 'u trúr si alli tí' gére.

check gitâr

gitar
(dei fleste brukar likevel dette som hankjønnsord)

Gitâri mitt æ øy'lagt, 'det hèv' dutte néd av skåpæ.

check gjare

setje opp eller reparere eit gjerde
Somme bøyer slik: gjare, gjarer, gjarde, gjardt.

Hèv' du gjara i dag; du ska' vel sleppe út sauó i morgó?

check gjaring

gjerde

Denne gjaringjí æ for fillí, kjýne kåm' ti' å brjóte sikkå út.

check gjegn

hindring, stengsle; naturleg eller bygd
Sjå også gjegne.

Der æ a gjegn oppunde fjøddæ, så búskapen kjæm'e alli leng'e.

check gjegne

1. samle eller jage dyr på ein varsam måte; smått og seint
2. styre i ei viss lei
Sjå også gjegn.

1. "Vi di, bonn, gjegne, så ska' èg kadde!"
2. Mi ljóte gjegne sauin inn i kvíne.

check gjegne

høve, passe, jamne, jenke, søme seg

'U tala så det alli gjegndi.

check gjegne

samle saman ting (td ei pakke, ei kløv)

Eg hèv' fare ti' gjegnt ihóp klyví, nò ljóte mi snart avgari.

check gjegne det ti'

ordne noko som er vanskeleg

Mi finge gjegne det ti' så dei tvei vóndingan róa sikkå. Eg kjøyre sund'e slé'en, så eg måtte gjegne 'an ti' så eg kåm heim'tt'e.

check gjegning

oppsett hindring for buskapen

Mi sette opp nåkå grinda ti' gjegning for å få býtti ive vai.

check gjeie

reike stundeslaust

Hèv' an 'kji fré'e i sjælinn, kan an gjeie útivi forotta mål.

check gjeie út

vri seg ut, sprikje ut til kantane (bruka td om klede som vidkar ut nede)

Sjå koss bórí gjeie út 'å sǿlénæ 'å lǿunn!

check gjein

avstikkar frå vegen

Såvi gjåre a gjein då han å Tommås kóme at Heddåne.

check gjeine

1. skrense, slengje (med td ein bil)
2. ta ein umotivert avstikkar 

1. Bílen gjeina kalleg på hålkâ, så Targjær kjøyre mest'e útivi.
2. Tarjei jeina ti' adde kanta då 'an leita ette sauó.

check gjeipl'e

mann som bevegar leppene uvanleg mykje når han et eller talar

Sigúrd va' an gjeipl'e, 'an léa allstǿtt så mykji på lippun itt 'an tala.

check gjeiple

kvinne som bevegar leppene uvanleg mykje når ho et eller talar

Den gamle gjeiplâ kan alli ète som anna fókk!

check gjeiple

Tyggje på ein spesiell måte pga for varm eller for stor munnfull av eit eller anna. Dyr "gjeiplar" td når dei har sett fast eit bein.

Hunden gjeipla å bar seg då 'an inkji fekk laust beini i kjeptæ.

check gjeipleleg (H)

uvanleg stor bruk av leppene når ein et eller talar

Den gjeipleleg Svenkjen sit'e tytar å èt'e!

check gjeir'e

1. kanten rundt t.d. ein flatbraudleiv eller eit jorde
2. jarekant (sidekanten i vove stoff, typlebond og belte, der det ikkje raknar)

1. D'æ létt for at gjeiran vare for tykke fysst an inkji ægó'e ti' bake.
2. Gjeiren i a tøystykkji raknar inkji.

check gjeiskre

kvinne som kan verte oppfatta som "lett på tråden"

Targjær va' a fæl gjeiskre.

check gjeiskre

vere usømeleg; ordet vart i eldre tid oftast bruka om jenter som ein meinte at viste usømeleg framferd og dårleg kjønnsmoral

Sjå! Nò æ 'u úti å gjeiskrar att'e!

check gjeisl

lerreim med handtak til å slå hesten med, svipe
Sjå også gjeisle.

Det va' barre stórkara som ha' gjeisl.

check gjeisle

1. slå til hesten med gjeisl
Sjå også gjeisl.
2. slå med noko som er mjukt, gjeve juling
3. stråle kraftig varme frå ein omn

1. Da gjeisla ti' hestó for å få da ti' springe fortare.
2. 'U gjeisla ti' 'ó taugtampæ.
3. Det æ så heitt at det gjeislar.

check gjeisskór'e
image

geiterams

Gjeisskóren æ vén'e, men d'æ ingjen som vi' èt' 'an.

check gjeissmòlogg

geit

Eg hèv' sjaukja gjeissmòlogg.

check gjeite

1. yteveden i bartre
2. skal på kålrot

1. Gjeitâ på furunn æ sǿt å gó'.
2. Gjeitâ æ inkji gó'.

check gjeitebrau

steinlav (flak på stein og berg som vart bruka til farging av td ull)

Det kan take tíd å samle an kjiló mæ gjeitebrau.

check gjeitehús

rom for geitar

Hèv' du fengje di nýtt gjeitehús?

check gjeitemeierí

ysteri for mange geitehaldarar

Der va' gjeitemeierí i Hísdal førr' i tí'inn.

check gjeiteryngje

lågt og breitt lagga trekar som vart bruka når ein mjølka gjeitene

Gjeiteryngjâ tèk'e trjå, fjóre pottu, omtrint trí ti' fíre léter.

check gjeitesyr

syr av gjeitemjølk

Drikk'e du gjeitesyr?

check gjeitskjinn

1. eigedomsverdieining (1 hud er 12 geiteskinn)
2. geiteskinn

1. Førr' i tí'inn bitala da gareskatten i hú'i å gjeitskjinn.
2. Gófa reidde gjeitskjinn førr' i tíinn.

check gjeivr'e

keiveleg person

Den gjeivren tikjest alli få ti' nåkå!

check gjeivre

1. vere uforsiktig, vere ukonsentrert
2. slengje noko frå seg utan mål eller meining
Sjå også gjeivren.

1. 'An gjeivra å datt då 'an sill' ive bekkjen.
2. 'An gjeivra ballen avgari, å trefte glassrúta.

check gjeivreleg (H)

dårleg motorikk i hender og armar

Sigúrd æ gjeivreleg å úviss'e itt an spíkrar.

check gjeivrelèg'e (V)

dårleg motorikk i hender og armar

Det va' inkji greitt vère gjeivrelèg'e itt an sille slå feiselen på mínebòri, som an anné héldt.

check gjeivren

uforsiktig i det ein held på med eller arbeider med; andre som er nær lyt passe seg
Sjå også gjeivre.

Gunnår æ så gjeivren at 'an lýt passe seg fyr' ó.

check gjelle

gjelde

Eg va' lívrædd'e, å sprang som det ha' sillt gjolle lívi.

check gjellkjýr

ku som ikkje mjølkar for tida (har ikkje vorte drektig)

Gjellkjýrí hèv' 'kji tèkje seg, så nò lýt 'u barre ti' slakt.

check gjellsau'e

sau som ikkje får lam etter paring

Gjellsaui som inkji æ sérs mæte, vare slakta.

check gjellsmòlogg

sau / gimmer som er para og ikkje har vorte befrukta
Sjå også smólogg, fænåre og vetrongsmòlogg.

D'æ nåkå fill mæ dei gjellsmòloggó, da få alli lomb å vare altfor feite.

check gjellstýkk'e

skjeftesnelle (same som "trògestýkk'e"; bruka tidlegare til sandpapir for å pusse tre)

Gjellstýkkjen hève 'kji nåkå stǿri rót, så som unga åte mi neiri délen av stýkkjæ.

check gjemeinsklèg'e (V)

lageleg, liketil; om personar

Turí æ så gjemeinsklèg å létt å kåme ti' mæ.

check gjengd'e

vere gangfør

Tårål æ ive níttí, men æ ennå gjengd'e.

check gjeng'e av enn låg'e kant'e

kjem frå sør eller aust eller sørvest (om veret)

"Det gjeng'e av enn låg'e kant'e", sa Tòróv om veiri.

check gjengje

hengsle

Det blés så fælt at gjengjun i vé'eskjólæ vorte øy'lagde. Eg hève messengjegjengju i dei lisle skrínæ mí.

check gjengjen

1. gjæra (ikkje god lenger; td sylte og saft)
2. ferdig gjæra øl (kan då drikkast)
Sjå også útgjengjen.

1. Denne saftí vi eg inkje have, u æ gjengjí, sa Lars.
2. Nò hèv' ǿli gjengji, så no vi' eg smake det!

check gjengjen í

vand med

'An ha' vorte så gjengjen í det at 'an skjemdest alli å tale om det.

check gjengjí tí'

tid som har gått

"Gjengjí tí' fær an alli att'e", sa Knút.

check gjengnekaku

gjærbakst; bruka berre i fleirtal (sjå oppskrift i heftet "Gamle matoppskrifter og matskikkar frå Valle", utgjeve av Valle Bondekvinnelag)

Gjengnekakun kan an steikje på takke.

check gjèrast

1. gjerast
2. verte venare med åra, om born / ungdom
3. mognast (om ost)
4. verte ferdig (om korn)
5. bruka i uttrykket å gjèrast 'å

1. Ko æ det som ska' gjèrast fysst'e?
2. 'U hèv' gjårst mykji si' eg såg æ seist'e.
3. Osten laut liggje å gjèrast i fleire viku fyrr'ell 'an va' gó'e.
4. Konni i maltstampæ laut gjèrast.

check gjèrast 'å

1. ha moro av å gjere ei prette, ein spøk
2. gjere noko med vilje, noko negativt som ein helst ikkje skulle ha gjort
Sjå også verbet gjèrast.

1. No vi' mi gjèrast 'å fyr' da å løyne húvó. Mi gjårest 'å så jamt fyr' 'ó.
2. Du tar 'kji gjèrast 'å, å øyeleggje bílen.

check gjère

1. gjere
2. lage
Sjå også gjår'e og arbei'e.

1. 'An gjåre alli gangandi godt heile vetren. Eg gjère 'pomm kvílâ. Nò hèv' eg gjårt det eg lòva. Gjèri dikkå inkji for úvandt itt di æ sjå aire!
2. Bjynn gjåre så véne útskorne spǿni. 

check gjère a stèv / gjère a dikt (H)

dikte eit stev eller dikt

Hèv' du gjårt nýe stèv i di seiste?

check gjère âv

1. verte ferdig
2. forleggje

1. Mi hav' gjårt det âv no.
2. Kòr' hèv eg gjårt av håmåræ?

check gjère âv mæ si

1. gjere sjølvmord
2. uttrykk for hardt arbeid
Sjå også gjère.

1. Hèv' du høyrt at 'u gjår' âv mæ si i nótt, 'u hengde seg i a trè.
2. Eg sleit ti' eg tenkte eg gjåre âv mæ mi.

check gjère âv si

1. gøyme seg
2. opphalde seg
Sjå også gjere.

1. Kòri ska' eg gjère âv mi fysst 'er inkji æ nåkå løyni? Rannei skjemdest så 'u alli visste kòr 'u sille gjère âv si.
2. Kòr' hèv' du gjårt âv di?

check gjère ette si / seg

1. gjere stor skade
2. gjere kvinne gravid (utan å ville det)
3. gjere ein stor prestasjon

1. hèv' du verkeleg gjårt ette di! Nò hève du gjårt ette deg, Òlâv, du lýt sópe opp'tt'e di du hève fǿrt néd!
2. 'An hèv' visst gjårt ette si fleire stad', seie da.
3. "Nò hèv' du verkeleg gjårt ette di; denne bókjí du hèv' skríva, kåme fókk ti' lèse i mange ginerasjóna!" 'U gjåre så ette si mæ 'u skar, at det kjæm'e nóg alli ti' var gjårt sò godt mei'.

check gjère godt av matæ

syne at maten nærer

Såvi gjère godt av matæ, 'an legg'e på seg om 'an alli èt'e så mykji.

check gjère líti av si

vere anonym, vere tilbakehalden, halde seg i bakgrunnen

Eg minnest at Gýró gjåre líti av si i skúlâ.

check gjère mykji av si

halde seg i framgrunnen, "vere frampå", "ta mykje plass"

Ånund va' ein av dei som allstǿtt gjåre mykji av si, bådi heimi å úti.

check gjere om inkji

1. øydeleggje
2. annullere ein handel (rèke opp'tte)
Sjå også gjère.

1. Heile den stóre samlingjí 'enni varte gjår' om inkji.
2. Handelen varte gjåre om inkji.

check gjère opp

arbeide fram

Haustuddí gjåre da opp ti' gongvårsklæ'i.

check gjère opp låven

skilje det tunge kornet frå det lette (ved å kaste det attover skuldra med ein kasteskovl)

Fysst visten va' stór'e nóg, gjåre da opp låven.

check gjère opp ti'

utgjere

Haugianaran i Sætisdal gjåre 'kji opp ti' nåkå tal som dróg.

check gjère 'pomm

reie opp senga
Sjå også gjère.

Det lýt kvær gjère 'pomm sí ègjó kvíle.

check gjère seg berr'e

røpe noko om seg sjølv eller andre

Torbjør gjåre seg berr, 'u sa nòkå mei' 'ell 'u ha' sillt.

check gjère seg ti'

smiske (for å oppnå noko)

Sòme gjère sikkå ti' fyre lǿnsforhandlingó. 

check gjère si fyri

gjere sitt beste
Sjå også gjère.

'An gjåre si fyri dei kubbestólæ.

check gjère si gama av

godte seg over

Da gjåre si gama av at 'an fǿre bort hatten.

check gjère si úvandt

oppføre seg kvardagsleg, ikkje så nøye, gjere som ein er heime
Sjå også gjère, si og úvandt.

An kan gjère si úvandt sjå dei an kjenner godt. Passi dikkå at di inkji gjère dikkå for úvandt fysst di æ ottabygds.

check gjère sylv

utføre sølvsmedarbeid

Sylvsmé'en gjère sylv.

check gjère ti' viljis

oppfylle eit ynskje

Eg tikje mi ljót' gjère da ti' viljis fysst da vi' det så gjinni.

check gjère út

kviste og evt. barke eit tre som er felt, gjere det klart til å fraktast bort

"Eg hèv' stývt å gjårt út håvonnó tylt i dag", skrøytte Såvi.

check gjère vóndt

gjere ugagn

Mi gjåre visst mykji vóndt mæ mi vår' små.

check gjère 'å

tenne opp eld
Sjå også gjère.

Det æ létt å gjère 'å nævra 'ell tyri.

check gjerkveld

gårkveld; bruka berre i ubunden form eintal

Kjètil kåm heim'tt'e av heiinn i gjerkveld.

check gjerkveldførrikveldi / gjerkveldfyrrikveldi

kvelden i forgårs; bruka berre i bunden form eintal

Gjerkveldfyrrikveldi beisa eg evri veggjen.

check gjèrug'e

1. person som er fæl til å arbeide (H).
2. gjerrig med pengar
Sjå også passig'e.

1. Jón æ allstǿtt så gjèrug'e, 'an tèke 'kji kveldi fyrr'ell i ní-tí'inn.
2. 'An va' så gjèruge at 'an alli gav nåkå då fókk kóme rundt mæ bysse.

check gjèrugheit

vere gjerrig

Tarjei va' kjend'e for gjèrugheitinn sí.

check gjése seg (V)

late over seg, gjeve uttrykk for at ein er overraska / forstøkt
Sjå også: Sjå også jée seg

Signe gjésa seg så ko' stautte mi våre.

check gjestrére

ha mange gjester til mat i huset

Mi sku nóg gjestrére syllfókkó åkkå i år au.

check gjèt

verdi, tyngd

Nò skjemme da sò út målæ at det alli vare nåkå gjèt í det.

check gjète

1. gjette
2. gidde, orke, bry seg om

1. Nò gat du rétt.
2. 'An gat alli snú si ell' gjère nåkå. "Dèt gjèt' eg alli, eg vi' 'kji detta!"

check gjètórds godt

sers bra, sers godt
("gjètórds" vert også bruka i samband med andre eigenskapar, td "vé" og "spræk")

'An bygde så gjètórds godt a hús.

check gjèv

vanleg porsjon med høy til eit husdyr
Sjå også gjève og esle.

Den kjýrí som nýss hève bòri lýt få a fang mæ høy, a vanelèg gjèv æ for líti.

check gjèvandi

gåvmild

Fókk æ så gjèvandi fysst det æ innsamlinga. Ragnill æ så gjèvandi mæ adde; 'u gjèv'e mei' 'ell 'u ha' kunna.

check gjève

1. gjeve
NB:Konjunktiv: gjǿve
2. fore husdyr med høy
Sjå også gjève seg og gjèv

1. Gud gjǿve eg ha' tvei maga! Gud gjǿve det vǿre så væl! Dèr maten vare gjèven, vi' 'an vère. Gjǿve da fatikke våre líke útyste!
2. Mi gåve kjý grjón å høy.

check gjève att'e

svare med vondord

Inkji gjèvi att'e, der kjæm' inkji nåkå godt út av dèt!

check gjève av si

gjeve frå seg mykje varme

Nò æ det harlegt dèt 'an gjèv'e av si, Jǿtúlen! Omnen gav godt âv si mæ mi ungan krúdde kring 'an, frosne som mi våre.

check gjève hogg

gje juling

Tårål gav sònæ sí hogg si' 'an ha' skjemt út nívæ.

check gjève ifrå si

skøyte ein eigedom over på andre (mest bruka i samband med at neste generasjon overtek)
Sjå også sitje med.

Haddvår skjúlde si foddokskontrakt då 'an gav ifrå si garen.

check gjève inn'tt'e

gjeve litt mat til buskapen midt på dagen

Juríd gav inn'tt'e, for 'u tótte kjýne mókka bèt'e itt 'u gjåre dèt.

check gjève kjept'e

kjefte

Såvi va' fæl'e ti' gjève kjept'e, men va' inkji så ǿr'e ett' å arbeie sjav'e.

check gjève lé

vike til sides, gjeve plass

Gjèvi lé, så presten fær kåme fram!

check gjève seg

1. slutte
2. gjeve opp
3. halte noko
4. anke seg, sukke, jamre i svemnen
5. svikte (td mur)
6. verte lenger, gje etter (td lér)
Sjå også gjève.

1. Da gåve sikkå mæ félespilæ då da vorte godt vaksne.
2. Au, au, eg gjèv'e meg! húva Gunnår då 'an héldst mæ 'ó Tór.
3. 'U gjève seg fysst 'u gjeng'e, så eg trúr 'u må líe nòkå vóndt.
4. Tór plag' tídt gjève seg om nóttí.
5. Tili gav seg då da ha' sett den stóri å tungji omnen midt i rómæ.
6. Tauman have gjève seg si' da have lègje úti i regnæ. Ljåreimí gav seg å togna fælt itt an sló i regn å vått gras.

check gjève seg etti

seinke farten (slik at ein vert etter dei andre i fylgjet)

Pål ha' létt for å gjève seg etti, så da vill' helst'e inkji hav' 'an mæ på túra.

check gjève seg ti'

verte verande på ein stad lenger enn vanleg

'An gav seg ti' så lengji at mi finge alli leggje åkkå. 'An gav seg ti' i fosstògunn.

check gjève seg ti' foddok

gje frå seg eigedom og få føderådskontrakt

Jón å Yngjebjør gåve sikkå ti' foddok ti' sònæ sikkå, Taddâk.

check gjève si gó' tíd

vere lenge, drygje tida

'U gav si gó' tíd, å da tala om mangt å mykji.

check gjève si skâ'i

få ein skade (sidan ein har vore uvyrden)

Bjynn gav si skâ'i i fótæ mæ 'an hoggje bjalka.

check gjève si tíd ti'

"ta seg tid til"

Da gåve sikkå 'kji tíd ti' två tili førr'ell da reisti.

check gjève strott'e

gjere motstand, tale imot (hisse seg opp)
Sjå også halde strottæ og strott'e.

"Gjèv'e du strott'e, så ljóte mi få rétten ti' å løyse sakjí", sa Tór mæ 'an Såvi.

check gjève súge

amme

Moirí gav súge så at båni róa seg.

check gjève ti'

tilgjeve

Du lýt gjèv' 'ó ti', 'an æ 'kji kå a bån. Du lýt gjève mi ti', eg gløymde mi plent bort. 

check gjève tøyg'e

vere elastisk (td eit ler-reip)

Æ reipi gjænomvått, gjèv'e det tøyg'e, æ det tjurrt, gjèv'e det inkji tøyg'e.

check gjève útí

når mjølka kjem rikeleg ut i spenane
Sjå også mýkkje.

An lýt mýkkje å klemme så kjýrí gjève útí.

check gjève 'å

skvette vatn på dei varme steinane i basstògâ

Òlâv, du må gjève mei' 'å, så mi få mei' damp'e i basstògunn!

check gjèvórdskar'e

gjæv og omtykt mann

Torbjynn hèv' allstǿtt vòre an gjèvórdskar'e.

check gjèvåri

krigsmann, soldat

Tårål va' gjèvåri i fleire år i fysste heimskríæ. Nò hèv' Òlâv vorte gjèvåri.

check gjibusdag'e

fødselsdag

Fysste júlí æ gjibusdagjen min.

check gjidr'e

skjelving i lufta ved solskin

Det hèv' vòre slig an gjidr'e i luftinn i dag.

check gjil

gjel, trong kløft, smal dal

Støylsvègjen åkkå oppmæ Gjimlehaug heite Gjili.

check gjiljargauk'e

"gaukjen gjel frå aust om at nokon skal ha lukke i friing"

Gjiljargaukjen æ a godt merkji for å hav' lukka mæ si i bélingjinn.

check gjinni

gjerne, heller, helst

An vi' gjinni kåme ti' mæ fókk. Eg vi' helst'e vère eisemadde, sa sveikadden. Eg vi' helle' vère heimi, 'ell å fýe ti' Býn. 'U æ helst'e gåmó. 'Er æ helst'e kaldt.

check gjip

rift, flerre, smal opning (td opning i bunadsskjorte eller i oppstyttunn)

I oppstyttunn i stakkó æ der a gjip.

check gjiptandi

i giftealder

Fysst an va' rundt tjúge år, då va' an gjiptandi. Sòn min æ gjiptandi kar'e nò.

check gjipte

den ein har gift seg med
Sjå også gjipte seg.

Gjiptâ den lýt an stande mæ. Forellí funne gjipte fyr' æ. Kossi líkar du gjiptâ dí? 

check gjipte seg
image

gifte seg
Sjå også gjipte.

'U gjipte seg mæ an fræmind'e.

check gjiptegalen

giftegal

Då 'an dróg på årí, varte 'an så gjiptegalen at 'an sprang bygdan endelangs.

check gjipterík'e

lett for å få gifte seg

Det gjeng'e så fljótt for dei gjipteríke mæ å gjipte seg.

check gjipti

kone, ektemann (personen ein gifter seg med)

Dèt va' a godt gjipti du gjåre dèr!

check gjisen

utett
Somme seier "gjísen".

Gamle høybúi æ jamt nókså gjisne.

check gjóse

strøyme, sprute

'An spýddi så det gaus ó' 'ó. Blói gaus ó' munnæ.

check gjótandi

småspringande (ofte i samband med å ville fortelje noko)

Salmund kåm gjótandi kverr morgón'e, 'an ha' kji nåkå anna å gjère.

check gjóte

smal og hallande grasslette der det ikkje er buskar eller kratt 
Sjå også verbet gjóte.

I gjótunn va' der gó' slåtte.

check gjóte

småspringe (ofte i samband med noko negativt)
Sjå også substantivet gjóte.

Angjær gjótar garemidjom seint å tí'legt. 

check gjúra

fastspent, bunden saman

Hókkjen min æ gjúra mæ trégjåri.

check gjúre

lerreim, buksebelte, lerbelte til undestakk'e, lerbelte til svårtestakk'e ved visse høve
Sjå også verbet gjúre.

Eg hèv' tvæ gjúru, ei svårt å ei brún.

check gjúre

stramme taug rundt noko slik at det heng fast
Sjå også substantivet gjúre.

Den sprekti kaklomnen gjúrer eg ti' mæ jinntrå'e. Nò gjúrer eg denne nýe koddâ som ska' vare a rjómekodde.

check gjúre opp'tt'e

lage nye gjorder på eit trekar (stavkopp'e)

Ti' gjúre opp'tt'e an hókk'e ell' aire stavkoppa brúka da mykji raun'e ti' gjåri.

check gjúrehekti

spenne på lérbelte til kvinnestakk (med bøygd krok til feste)

Gjúrehektí våre gjåre av støypt sylv.

check gjúrelaus'e

grenselaus

'An va' gjúrelaus'e ti' å ljúge.

check gjúrelaust

grenselaust, umåteleg

Det va' gjúrelaust di eg stræva mæ dei sauehópæ i gjerkveld.

check gjúrestad'e

midja (på mann eller kvinne)

Aslag ha' gjúrestaden langt oppi.

check gjúve

1. rjuke vassrøyk frå td foss; bruka berre i eintal
Sjå også gauv og fraue
2. gyve (av støv)
3. gyve, gå laus på eit eller anna

1. Det gauv ifrå fossæ.
2. Eg bankar madrassâ mí så det gjýv'e.
3. Da guve på 'an, adde trí. Òlâv gauv 'å 'an Taddak å smelt' 'an néd. Mi ljóte gjúve 'å arbeii mæ same tak, så røkkje mi det ti' kvelds.

check gjúve ti'

gjere noko brått og uventa

'U gauv ti' å tala så det va' plent úsǿmelegt.

check gjúve 'å

setje i gong fort og energisk med eit arbeid

Nò ljóte mi gjúve 'å sku' mi røkkje å vare færige mæ dessa arbei'æ.

check gjydde

forgylle
Sjå også gulvere.

Hèv' du rukkje å gjydde denna sýâ eg hèv' tinga? Sólí gjydder fjøddí itt 'u kjæm'e.

check gjygl

tull, tøys, vas

An kan brúke gjygl for å få 'an Bóa ti' ète.

check gjygl'e

person som gjev sterk ros til nokon for å oppnå noko sjølv (smisking)

Gjyglan vorte alli líka av fókk.

check gjygle

klovneri, trollkunst
Sjå også gogge.

'U gjygla bånæ så det róa seg.

check gjygleleg (H)

person som gjev sterk ros for å oppnå noko sjølv

Den gjyglelegasti av dei tvei brǿó varte dengd'e.

check gjýgr

gyger, trollkjerring

Det æ fleire sta'a som hav' fengje nomní sikkå ette gjýgrinn.

check gjymr

gimmer, andre leveåret for ein sau

Du lýt gjève dei lisle gjymrinn godt grjón. Hèv du sétt ti' gjymró? Hèv du sétt gjymran?

check gjyrje

stor og tung kvinne

Eg ska' seie Gýró æ nòkå av a gjyrje!

check gjyrje lass

stort og tungt lass

Det va' a gjyrje lass du ha' dèr, koss greidde du å få det opp Hævassbakkjen?

check gjýseleg (V)

veldig (forsterkande uttrykk)

'An løypte så gjýseleg fórt.

check gjýselèg'e (V)

veldig, uvanleg, svært

Det va' an gjýselèg'e traktór'e Knút ha' fengje si.

check gjysje

skrøne, rykte

Dessa gjysjun dí kan an alli trú på! Mi høyrde nåkå gjysju om detta, men mi vi' trú det æ satt.

check gjyskje

fæl, usannsynleg forteljing

Taddeiv fortålde nåkå fæle gjyskju då 'an kåm heim'tte frå Amérika.

check gjyskjelèg'e (V)

dramatisk og lite truverdig (td soge eller forteljing)

Denna gjyskjelège sògâ dí trúr eg líti på!

check gjyv

støv i lufta; bruka berre i eintal
Sjå også dumbe og gjyve.

Snikkaran gjinge i mykji gjyv då da restauréra dei eldgamle húsí.

check gjyve

støve, gjere noko som fører til ar det vert støv i lufta
Sjå også gjyv.

Det gjyva fælt mæ dei gamle treskjeverkó.

check gjyve âv

turke støv

D'æ gó'slegt gjyve âv ti' hægjinn.

check gjægje

1. Kraftig arm av tre, med ei skóre i enden, der ein kunne hengje t. d. gryta i, over elden i åren midt på golvet. Inventar som berre er i røykstoger med open åre midt på golvet (H).
Sjå også gjøye (V).
2. lang tynn jente (V)

1. Der ska' helst'e vère an bøyg'e på gjægjunn.
2. Gònil æ a long gjægje, men 'u æ barre håvvaksí.

check gjæm'e

god lukt
Sjå også gjæme.

D'æ an gó'e gjæm'e itt an sý'e suppe.

check gjæme

lukte
Sjå også gjæm'e.

Det gjæma så godt då 'an gjekk framom bakeríi.

check gjænom

gjennom

Elgjen kåm gjænom rútâ då Gunnår støytti.

check gjære

setje opp gjerde

Mi måtte gjære fyre sauin kóme heim'tt'e.

check gjærelykkje

gjerdekrampe
Somme seier "jarelykkje".

Det æ bèt'e å brúke gjærelykkju 'ell spíker itt an jarar.

check gjæri

gjerde

'An laut setje opp gjæri for å hepte sauó.

check gjærsl

utforming

Der va' så grei a gjærsl i dei húsklokkunn. Der va' a grei gjærsl på dei kjistunn.

check gjæs'e

1. frekk, frampå, nyfiken
2. fælt
Sjå også korrjǿs'e

1. Útlauparan kóme så gjæse å ville have ǿl.
2. Det va' jæst!

check gjæ'sle

gjæting

Gjæ'slâ mót Bǿli va' tung i úveiræ.

check gjæslebonn

born som gjeter buskap

Gjæslebonní laut hav' mæ sikkå nyste, si' da gjætte heile dagjen.

check gjæte

1. vakte / vente på
2. gjæte, passe på husdyr

1. Tårål stó attenat gjæræ å gjætte på 'an Jón.
2. Ungan vorte jamt sette ti' gjæte bå' kjý å saui.

check gjæte mjelti

tida når buskapen kviler midt på dagen
Sjå også mjelte.

Ungan gjætte mjelti støylsferrun stuka mæ' anna.

check gjæte på

vakte på, passe på

Di ljót' gjæte på fysst det sý'e i grýtunn!

check gjæte sugge

barneleik (utandørs)

An måtte gjæte suggunn godt så inkji aire tók' æ.

check gjǿ

1. tilføre meir væske, t.d. i graut
Sjå også gjǿ néttí.
2. fore eit dyr godt

1. Suppâ æ så solt at eg lýt gjǿ.
2. 'An æ så feit'e at 'an æ plent gjǿdd'e.

check Gjǿ

vintertid (gammal tidsrekning; slutten av februar til slutten av mars)

"Gjǿ ska' grautæ lýse" (ordtak).

check gjǿ néttí

spe ut med meir væske (suppe eller graut)
Sjå også gjǿ.

Eg hèv' gjǿtt néttí, så no hèv' spâ'i vorte glæare.

check gjǿle

passe godt på, "mekle", smiske, smigre
Sjå også bångjǿle og akte.

Kånâ lýt gjǿle mæ' 'ó Tór, hellist æ 'an úhǿg'e.

check gjǿsl

stort og feitt dyr
Sjå også gjǿslnaut.

Denné stúten hèv vorte slig a gjǿsl at no vi' mi slakt' 'an.

check gjǿslenaut

storfe som vert gjødd til slakt
Sjå også gjǿsl.

Gjǿslenautí selde da ti' krætúrhandlara.

check gjǿslestút'e

okse til slakt

Gjǿslestúten laut vère i godt holl.

check gjøye (V)

Kraftig arm av tre, med ei skóre i enden, der ein kunne hengje t. d. gryta i. Inventar som berre er i røykstoger med open åre midt på golvet.
Sjå også gjægje (H).

Der ska' helst'e vère an bøyg'e på gjøyunn.

check gjøyeklamp'e

feste for gjøyâ i veggen

Gjøyâ sveiv i gjøyeklampæ.

check gjøyme attâv / gjøyme âv

ta mat eller anna på bordet og setje det på plass att

Vi' dú gjøyme attâv så ska' èg två koppan. Eg gjøymde attâv bǿtestellingan. Ska eg gjøyme âv maten?

check gjøymi

gøymestad, løyndeplass

Bjynn ha' a godt gjøymi for seslebókjí.

check gjøys'e

lukt eller damp som kjem fort og kraftig gjennom lufta
Sjå også kjinnegjøys'e.

Fysst an opnar kummedynní fórt, kjæm'e der an gjøys'e mæ ammoniakk'e.

check gjøyve

utovervendt, frimodig og skøyaraktig jente

Anne æ a gjøyve, eg tikje så gama í 'enni.

check gjøyve

1. fosskoke, gause
2. blåse bort (td støv, mjøl)

1. Det sý'e så det gjøyver ive kaslen.
2. 'U gjøyver mjø̀læ fysst 'u blekkjer leivó.

check gjøyveleg (H)

kvikk (om jente)

'U æ gjøyveleg, Sigríd, 'u fær ting fórt unda.

check gjøyvelèg'e (V) drustelèg, føykjelèg, ferm (om kvinner som går i stakk)

Sjå på 'æ Lív, ko gjøyvelèg 'u æ i dei nýe stakkó sí.

check gjår
image

gjord, band til å halde saman stavane i ulike slag lagga trekar, kan vere av tre eller jern
Sjå også gjåre.

Nò hèv' den eine gjårí gjengje av, så nò lýt eg stelle a ný.

check gjåre

lage gjord til eit lagga kjerald
Sjå også gjåre.

Eg fann så greie nåkå gjåri, så eg vi' gjåre opp'tt'e nåkå gamle hókka.

check gjår'e

laga (perfektum partisipp av å gjere)

Ko tíd varte den níven gjår'e?

check gjårejinn

tunneband 

Detti gjårejinni æ mest'e for tykt ti' dessa lisle hókkjæ. 

check gjåring

gjord til eit lagga kjerald

Hókkjen ha' trungje gjåring nò, gjårin æ for róme.
check gjårsl

gjeremål, under arbeid

Kò æ det for slags gjårsli du drív'e mæ nò? D'æ inkji færigt, men det æ i gjårsló.

check gjårst'e

mogen og gjæra; bruka om ost

Súrosten lýt vère passeleg gjårst'e fyrr'ell 'an æ gó'e.

check gla

kome ut av syne

'An gladde attom nausen.

check gladt

med glede

Eg ha' gladt sillt gjårt detta.

check gladvèrug'e

lykkeleg, positiv

Såvi æ allstǿtt så gladvèrug'e, 'an tikjest alli vèr' våkt i lag.

check glalèg'e (V)

bruka om personar som ser glade ut

'U va' så glalèg då 'u kåm heim'tt'e av heiinn.

check glam'e

bulder, bråk; bruka berre i eintal
Sjå også glame.

Det varte an fæl'e glam'e då du fǿre néd kaslan.

check glame

smelle, bråke
Sjå også glam'e.

Ungan glama så mi finge alli sòve.

check glamen

buldrande, bråkande

Denné bílen æ så glamen; æ der hòl i eksósæ?

check glamr'e

kvass og skarp lyd, bråk

Det varte enn kallèg'e glamr'e i fosstògunnbassan kóme inn. Det kan vare an fæl'e glamr'e fysst a tómtunne dett'e néd ifrå trandó å av n'i lǿâ.

check glamre

smelle, bråke

Inkji glamre sossa mæ kjeddarlæmæ, Titta!

check glamren

1. hardt og uslett føre vinterstid (i tunet og etter veg)
2. kvass og skarp (om lyd)

1. Fysst d'æ ísutt'e å glamri i bratte høyskógsvègji, hjelpe vreistan líti.
2. Det va' så glamri i stògunn at 'an reiste út.

check glamse

sterk og flink til å arbeide (bruka om person "med godt tak i")

Torgrím va' an glamse kar'e, han lét seg ti'.

check glamsetal

"uforsiktig tale"

Lat nå vère mæ dei glamsetalæ, Åsmund!

check glas
image

vindauga
Sjå også glaskarm'e, glasrúte og sveiveglas.

Glòsí i gamle hús vende allstǿtt mót sólinn.

check glaskarm'e

vindaugskarm
Sjå også glas, glasrúte og sveiveglas.

Der stó fem blómpottu i glaskarmæ. Tóne turka gjyv av glaskarmó.

check glaskubbi

stokk eller stokkar som ein tømra inn på båe sidene av eit vindauga (eller mellom to vindaugo som står nær kvarandre)

Den eini glaskubben fèr'e ti' rotne.

check glaspost'e

vindaugskarm

Eg hèv' måla glaspostan kvíte.

check glaspussari

vindaugspussar (td på bil)
Somme seier "glasviskari".

Glaspussaran mí tikjest vèr' útslitne nò; kan du tinge nýe?

check glasrúte

vindaugsrute
Sjå også glas, glaskarm'e og sveiveglas.

Òlav kasta snjóballen på glasrutâ, å knuste æ.

check glasstòge

stoge med vindauga (eldre tid; i motsetnad til årestòge)

Da héle det mætt å have glasstòge.

check glasǿl

heimebryggja øl utan alkohol ("tomtebrygg")

Det va' godt mæ glasǿl i slåttæ.

check glaværug'e

glad, i godlag, lett til sinns

'An va' av dei glaværug'e slagjæ.

check glegg'e

god til å leggje merke til, sjå detaljar
Somme seier "gløgg'e".
Sjå også , gålèg'e og gålaus'e.

Det æ godt å vère glegg'e itt an æ på elgjakt. Lív æ glegg, 'u legg'e merkji ti' at der hève dotte a bitte líti mul ó' skålinn.

check gleipe

slumpe til

Det gleipa ti' at au Håvår svòra rétt, itt læraren spúri.

check gleipeskòt

"slumpeskot" (skot som treffer godt, men berre flaks)

Jón sendte a gleipeskòt ette reissdýræ, å trúr du 'kji det datt!

check gleivr

uvyrdsleg tale

Lidvår fór jamt mæ nåkå gleivr som fókk inkji líka.

check gleivr'e

person som "talar for mykje"; gjerne skjemtande
Sjå også gleivre.

An gleivr'e talar jamt mei 'ell 'an ha' sillt.

check gleivre

1. tale "for mykje" og uvyrde
2. "kome ramlande"
Sjå også gleivr'e.

1. 'An gleivra å tala så fælt at eg skjemdest fyr' 'ó.
2. Inkji gleivri sossa!

check gleivren

flåkjefta

Rannei kunna au vèr' gleivrí stundom.

check glekse

"glefse", svare skarpt

Yngjebjør glekste ti' då Tarjei støkt' 'enni.

check glèmandi

blankt, glitrande; berre bruka i denne forma

'U va' så glèmandi i dei nýe brúrestasæ sí.

check glème

noko som er svært blankt

Den blankji, illgúli bílen din æ slig a glème!

check glème

glitre, gylle

Sólí glèmar så vént på toppó i kveld.

check glèmestein'e

svært fin stein

Da brúke tídt glèmestein'e i sýu å fingrunga.

check glensa / glense

1. flink, rask
2. svært god (forsterkande uttrykk)

1. Tjógjei æ an glensa kar'e.
2. No æ der a glense fǿri på heiinn. Det va' a glensa måltíd mi finge då mi sjala åkkå sjå 'enni Moisysti.

check glensa lag

godt humør (gjerne når ein har drukke noko alkohol)

Jón va' i glensa lag i gjerkveld; eg trúr 'an ha' smaka nòkå.

check glepp'e

glipp
Sjå også ti' glepps.

Det va' enn glepp'e at 'an gløymde å sende sǿknaden.

check gleppefrèt'e

ufriviljug fjert
Sjå også frate og frèt'e.

Gamlegófa sleppte enn gleppefrèt'e då 'an sat i kjørkjunn.

check gleppeslå

1. bomme med eit slag
2. slå i vanvare

1. Torjús va' drukkjen å vill' slåast, men det varte barre ti' at 'an gleppesló.
2. Dreng snúdde si så fórt at 'an gleppesló 'an Tjógjei.

check glèr

snau glenne, snau flekk (i skogen, i åkeren, i håret)

Der æ a glèr i konnåkræ, det hève vel daua, dèr som æ så vått a mýrhòl.

check glèreberg

snautt og glatt berg

Nédât Tórsdalsdammæ æ det glèreberg.

check glèrsnau'e (V)

fleinskalla

Såvi varte glèrsnau'e førr'ell an va' femåtjúge år.

check glèrungjen

glatt is (berre bruka i positiv)

Nò æ det púre glèrungjen út'å túnæ, så di mòg' vèr' vòrige, bonn!

check glèrungji

glatt is; bruka berre i eintal
Sjå også hålkji.

Fysst d'æ glèrungji, lýt an vèr' virkjen ti' sande.

check glèrutt'e

snautt (i skogen, i åkeren, i håret)

Det kan vare glèrutt'e i engjinn itt det hèv' vòre for har'e turk'e.

check glette

sprekk i skylaget

"Austa glette gjèv' våt hette" / Austa glettu gjève våte hettu" (ordtak).

check glette

kaste eit stutt blikk på noko, glo til sides utan å vri på hovudet

'An sat å glette hít 'å jenteléne i kjørkjunn.

check glette

skli

Ha' eg havt bryllt skóne mí, så ha' eg 'kji glutti!

check gletti

glatt (vert ikkje bøygt i kjønn, tal eller grader)

Eg tók sparkjen si' 'er va' så gletti.

check glíe av si

uttrykk bruka om situasjon eller hending som endar greiare enn ein har grunn til å tru

Det va' godt det glei' av si, mi ha' kunna skamfǿrt åkkå.

check glikke

klikke, hende likeins kvar gong, slå til

Det glikkar alli, fysst trastan kåme, då æ det snart våri. 

check glíne

glinse, blenkje, reflektere solljos

Det glín'e så 'ni augó at eg fær alli sjå ti' dessa kantæ.

check glíne âv

ferdig, slutt; helst bruka om uver

Nò hèv' det gline âv, så nò kunn' mi ríve út såtun.

check glíne av bergó

uttrykk bruka om når solljoset vert reflektert på berg og fjellsider
Sjå også glíne.

Det kan nóg kåme fleire býu itt det glíne av bergó.

check glíne av si

"det hender ikkje", "gli unna"

Det glein av si, úveiri da spåddi.

check glíne ivi

gå over, ikkje verte noko av

Krímsjúkjen glín'e ivi ette nåkå dage. Da spådde det sille vare tóreveir, men det glein ivi.

check glípe

sprekk (smal opning)

Der æ a glípe 'å glasæ.

check glíp'e

innsnevring av ei opning (naturleg eller menneskeskapt, td hólsglíp'e)

Vatni renn'e fórtare fysst det mǿter an glíp'e.

check glíse

smal opning, rift

Der æ a glíse innmæ glasi så det trekkjer så kalleg.

check glitr

1. "glitreband" på joltre
2. glitter på vatn

1. Ette at mi hav' fengje på ljósí, få mi på glitri, på jóletrétti.
2. Fysst der æ nåkå småkrúsinga på vatnæ, å sólí skjín'e, då kan an sjå di nauendi véne glitri.

check glitrandi svårt

djupt svart, glinsande svart farge

Stei'kòl kan vère glitrandi svårt.

check gljóandi augo

"sinte" augo

'An såg så vóndsklèg'e út, mæ gljóandi augo.

check gljóandi heitt

frykteleg heitt

Der va' gljóandi heitt i sólveggjæ i dag!

check gljóandi spræk'e

veldig sprek

Karsten æ gljóandi spræk'e, det nyttar alli at aire prǿve sikkå!

check gljúpandi

1. dragande, gløypande
2. sterk (om mathug)

1. 'An stó' dikt út'å gljúpandi fossæ.
2. Taddâk hèv' allstǿtt havt an gljúpandi mathug'e.

check gljúp'e

klok, smart, lur

"Eg æ gljúp'e i engelsk", seie Bjørgúv.

check gló

stire, sjå stivt på
Sjå også glólèg'e (V) og glóleg (H).

Åslaug hèv' glótt stygt på meg i heile dag. " 'An glór som an flett'e stút'e."

check gló âv

1. lyser mykje, blenkjer mykje (td oppstasa med sylv, gull og blanke fargar)
2. lysande glohaug

1. Sylvi æ så blankt at det glór âv det.
2. Det glódde av glóhaugjæ då båli ha brunne opp.

check glóbeiti

person som ser kvasst og stort (store og skarpe augo)

Det va' an fæl'e glóbeiti, den karen.

check glóbeitt'e

1. kvass, grådig
2. god til å leggje merke til ting
3. blankt, skinande
vert ikkje gradbøygt

1. Såvi va' glóbeitt'e i handel.
2. 'An æ så glóbeitt'e, 'an tikjest sjå alt. 'An va' glóbeitt'e ti' sjå alt småttrí som aire alli la merkji ti'.
3. Glóbeitt sylv æ vént å hav' i bringunn.

check gló'e

glo

An gló'e kan vare ti' an stór'e brann'e.

check glóhoppe

tjukk kake av gjærdeig (steikt på vedkomfyr)

Det smakar godt mæ glóhoppu.

check glóleg (H)

person som glor stort, stirande
Sjå også glólèg'e (V) og gló.

Kòfyri æ du så glóleg, hèv' du vorte ræda?

check glólèg'e (V)

person som glor stort og stirande (forundra)
Sjå også glóleg (H) og gló.

Kòfyri æ du så glólèg'e, hèv' du vorte ræda?

check glòpa

mørk, bratt, uframkomeleg 

I a glòpa úr æ der mest'e ingjenting som veks'e.

check glopregn

1. uhorveleg regn med store dropar; bruka berre i eintal
2. smått og tett regn når det er trykkjande vindstilt

1. D'æ púre glopregn i dag.
2. D'æ sjella at d'æ glopregn så at dròpan dette beint néd.

check glòpúr

ur med store steinar og utan vegetasjon

An må vère svím'e ska' an gange i glòpúrinn.

check glóse

glåpe

Ko æ det du glósar etti?

check glósjǿre

raudglødande glør
Sjå også glǿse, eimørje og ellmørje.

Anhave a gó' glósjǿre fysst an ska' steikje kjøssteik.
check glóskòre

reiskap til å grave fram glørne i omnen med
Sjå også ellskòre.

Glóskòrâ stend'e i omnskrónæ.

check glósmedd'e

1. leggje ein glo i ei grop i ein stein og slå på med td ei øks eller sleggje (dette gav ein høg smell, td til å skræme bjørn med)
2. bruka om når det smell i omnen (td når ein fyrer med granved)

1. Glósmedden skræmde bjynnen, då 'an kåm inn'å støylen å vill' take búskapen.
2. Eller an mæ grån, kjæm'e det av å ti' nåkå glósmeddi.

check glósteik

kjøtsteik
Sjå også kjøssteik.

Glósteik æ nauendi godt innât sodd'e.

check glòve

brei bergsprekk og liknande (kan vere farleg)

Sòme gange opp glòvâ som heite Slòv, midjom Einang å Hommfjødd.

check glufse

trongt og djupt hol, kløft i fjell

Eg laut gjare inni nåkå glufsu så inkji búskapen sill' kåme dèr.

check glugg

1. hol, lita opning i vegg eller mur
Sjå også andareglugg og mokstreglugg.
2. kniplingar og nuperellar, ikkje bruka i fleirtal

1. Mi kaga inn a glugg ti' jentó.
2. Stakkeskjortun have glugg kring kragjen å i handlínó.

check gluggejakt

jakt på dyr på åte gjennom eit glugg i hus eller fjøs (helst rev)

Rèven kunna gjère mykji skâ'i, så det va' fleire som såte mæ børse på gluggejakt.

check gluggesýe

sylje med hol rundt midtbóla.

Denne gluggesýâ æ gåmó, å eg hèv' ervt 'æ av 'enni Góme.

check gluggevari

varde med glugg som peikar i ei bestemt lei (td på ferdavegar over heia)

Der æ an gluggevari oppi heiinn i Sǿbyggjestavedalæ.

check glumm'e

djup hole, avgrunn

An stór'e, djúp'e síló'e kan vère an glumm'e.

check glúpe

1. kaste seg over noko eller noken
2. svare brått og uvyrde

1. Andres glaup ti' fyrr'ell Herjús fekk gjårt nåkå gali.
2. "Du må alli glúpe ti' på detta vísi", sa Kristí mæ 'an Taddeiv.

check glúpe 'å

angripe (helst bruka om ville dyr)

Ulven glaup beint 'å sauen.

check glupsen (H)

veik skare på laus snø (slik at ein brest gjennom av og til)

'Er æ glupsi i dag, eg ha' sillt havt på mi manntrjúgan.

check glupsklèg'e (V)

1. person som ser farleg ut
2. stygt / farleg terreng / plass

1. Tór såg så glupsklèg'e út då 'an kåm inn.
2. Eg tikje der æ kalleg glupsklegt i Veiåjúvæ.

check glúse fortæniste

godt overskot, god inntekt

Tór å Ånund finge a glúse fortæniste av å pante flasku.

check glutte

sjå i løynd, ville unngå augnekontakt
Sjå også gluttelèg'e (V) og glutteleg (H).

Dei blaugaste gútan tòre 'kji glutte på jentun a gong.

check glutteleg (H)

1. flakkande augnekontakt
2. person som ser ut som han er morosam
Sjå også gluttelèg'e (V) og glutte.

1. Tór hèv' så glutteleg a lag.

check gluttelèg'e (V)

flakkande augnekontakt
Sjå også glutteleg (H) og glutte.

'U æ så gluttelèg, an veit alli kò der búr í 'enni.

check glyfse (V)

Søkkje brått og uventa ned i hard snø; gjerne utanfor meimingan eller mellom "meimingan" og hestevègjen (om hest)
Sjå også glypse (H)

Fǿri va' godt frå mǿnæ, men då det lei' 'å dagjen va' det så hestan glyfste ette vègjæ.

check glyggje

så tunnslite at ein ser det som er under

Det glyggjer 'å néttó dí. Nò fèr'e det ti' glyggje oppi krúnunn mí.

close glýme

1. sprekk
2. kvinneleg kjønnsorgan

check glýme

sjå morsk og trugande ut

Sjúr glýmde så stygt at ungan vorte ræde.

check glýmeleg

"nifst" og trykkjande før td torever

Det sér glýmeleg út på himmelæ, så det vare nóg tóreveir å regn i ettenónæ.

check glýmelèg'e (V)

person eller dyr (td hest) med skumle og nifse augo

Æ nòken glýmelèg'e kan an vare ræd'e.

check glypse (H)

Søkkje brått og uventa ned i hard snø; gjerne utanfor meimingan eller mellom "meimingan" og hestevègjen (gjeld hest)
Sjå også glyfse (V)

Hesten glypste så mange gongu at mi våre mest'e ræde å halde på lenge' inn i heian.

check glýre

å knipe augo noko saman og sjå vond ut
Sjå også glýrelèg'e (V), glýreleg (H) og gløyre.

'An glýre så vóndsklèg'e.

check glýreleg (H)

plire, glo olmt
Sjå også glýrelèg'e (V), gløyreleg (H) og glýre.

Jón kunna sjå glýreleg ut.

check glýrelèg'e (V)

plire, glo olmt
Sjå også glýreleg (H), gløyrelèg'e (V) og glýre.

Jón kunna sjå glýrelèg'e út.

check glæ

spe opp

Eg hèv' glætt kafféi så det hèv' vorte for veikt nò. 

check glæ'e

svakt, veikt, bleik, fargelaus, mykje oppblanda

Dèt va' a glæ saft, der æ mest'e inkji fargji på 'enni! 'U ha' så glæ bræ å brúni. Eg hèv' gjǿdt så det hèv' vorte for glætt, detti spai.

check glæingsvæske

væske til å spe ut med (td vatn)

Eg  brúkar jamnaste vatn ti' glæingsvæske.

check glælèg'e

ljose augo og bræ å brúni

'U æ så glælèg tvortiv' augó.

check glæmjåkka

tunnmjølka

Fagrei æ så glæmjåkka, det vare mest'e inkji rjómi fysst eg skòmar mjåkkjí.

check glæne

verte bleikare, verte svakare

"Fysst lauvi bleiknar å grasi glænar...."(del av stev)

check glævre

kvinne som er uforsiktig med kva ho seier

Eg vi' inkji sitje innmæ den glævrâ!

check glævre

tale på ein uvyrden og noko skjemtefull måte

Åslaug glævra fælt fysst 'u ha' mange rundt seg.

check glævreleg (H)

flåkjefta (om kvinne)

'U æ så glævreleg allstǿtt, Margjitt.

check glævren

flåkjefta

Tòróv va' glævren å úsætandi.

check glǿge

fate i glørne når ein har samla kolbitar eller vedrestar

Det glǿga så gó'slegt i omnæ då eg ha' samla snårtan.

check glǿsandi

logande, glødande

Lògan kóme glǿsandi út omnsdynní, så mi vorte plent støkte.

check glǿse

1. glør
2. gjerning med farlege fylgjer
Sjå også eimørje, ellmørje og glósjǿre.

1. Der va' a gó' glǿse i omnæ, så det va' létt å få det ti' brenne.
2. No må du 'kji gjèr glǿsu.

check glǿse

dugande

Stein va' an glǿse kar'e, an sveipandi arbeiskar'e.

check gløyme

gløyme

'An visste det va' nòkå 'an gløymdi, men 'an kåm alli på ko det va'.

check gløyme si bort

"vere tankelaus", distre

Eg tenkte å gratulér' 'an mæ dagjen, men eg gløymde mi bort.

check gløymskjen

gløymsk

D'æ syndlegt så gløymskjí som Tóre hèv' vorte i det seiste.

check gløype ti'

"glefse til" med ord

Eg tenkte mi sill' have enn grei'e diskusjón'e, men 'an gløypte ti' mæ same eg kåm.

check gløyre

glo eller stire på ein vondskleg måte
Sjå også gløyrelèg'e(V), gløyreleg (H) og glýre.

Ko æ det du gløyrer etti?

check gløyreleg (H)

glo vondsleg
Sjå også gløyrelèg'e (V), glýreleg (H) og gløyre.

Kví stend'e du sossa gløyreleg?

check gløyrelèg'e (V)

glo vondskleg
Sjå også glýrelèg'e (V), gløyreleg (H), og gløyre.

Knút sat så gløyrelèg'e i króne.

check glåme

sjå seg omkring frå ein utsiktstad

Frå fjøddæ Glåm kan an glåme vídt ikring heian.

check glåpandi auga

ope auga

Eg fekk an svigji i glåpandi auga så tårin runne.

check glåpandi hug'e

godhug for eit menneske ein såvidt kjenner (ei slags avstandsforelsking)

Då fekk 'an sòdan glåpandi hug'e ti' 'enni.

check glåpari

1. ein som er i kyrkja under eit bryllaup berre for å sjå på (dei er ikkje bedne til bryllaups).
2. når molteplanta er på det voksterstadiet at frukta såvidt er synleg mellom blada
Sjå også blindingji, graskårt'e og kårt'e.

1. Det va' mange glåpara i kjørkjunn då Èlí å Gunnår gjipte sikkå.
2. Glåparan kunne vère mogne moltu om a par viko, vist det æ godt veir.

check glåpast

stire på kvarandre

Hakji å Orm stóge barre å glåptest inn i augó, å fókk våre ræde da kóme ti' rjúke 'å kvorairne.

check glåpe

sjå, kikke

Hèv' du glåpt út å sétt om 'er hèv' kåme snjór'e. Glåpi nå út, så sku di sjå nåkå rart! Da kóme glåpandi å vill' sjå den fæli brannen. Glåpi i austri bonn, så sjå di den véni ringsbògjen.

check glåpe âv

ta blikket vekk frå noko ein ser på

Du kan alli glåpe âv ungó, då kunn' da springe av gar'i. Der æ så stygt å gange at du må alli glåpe âv vègjæ.

check glåpe etti

leggje merke til, føretrekkje, leite etter

Dèt glåpte da etti, dei gamle, at torvtòkâ va' godt lagd.

check glåpe opp

opne augo (etter svevn eller medvitsløyse)

Då eg glåpte opp, såg eg at eg ha' forsòve meg!

check glåpe si ti'

førestille seg

An kan glåpe si ti' at Tólefadd líknar evri léne 'å neiri bulæ 'å a kvendi som ligg'e mæ anlitæ opp.

check glåpe ti' lé's

sjå seg til sides

Di ljóte glåpe ti' lé's itt di sku' gange ive vègjen, bonn!

check gnadd'e

"hard og stri" person

Den hari gnadden fær an alli ti' tenkje aila!

check gnadig'e

same tyding som arbeisgjèrug'e

Augund æ så gnadig'e, 'an hell'e det heile dagjen, å útive kvellí au.

check gnâi

kaldt, bitande trekk i lufta (ikkje vind)

D'æ gnâi i Nórdibǿ, fysst det trekkjer av nórdi.

check gnaldri

1. ujamnt (td i ein bratt og glatt skogsveg eller når det har frose til is på vegen etter mildver)
2. strevsamt

1. Det kan tídt vère gnaldri å drage timr ette a steinutte timreslæpe.
2. D'æ gnaldri å spa i an steinutt'e åkr'e.

check gnarre

1. bruka om kald vind som stryk
2. rikse (helst om ei kvern), gå smått
3. knirke

1. Det gnarra fælt i kveld, men det va' 'kji så mange kallegradi.
2. Kvinní gnarra altfor seint, men eg ville gjinni male âv fyre kveldi.
3. Det gnarrar fælt itt eg lèt'e opp húrí i búræ.

check gnarri

same som jarri (sviv i ei "hólke" i "húregåttæ" eller i ei "hólke" i eit trestykke som er fest innåt durestokkjen)

Denne húrí svív'e mæ gnarra.

check gnarri

kaldt, vind som stryk

I dag hève det vòre gnarri, eg hèv' fròse heile dagjen.

check gnassi

1. gutunge
2. rik, mektig mann

1. Kåmi nå, gnassa!
2. Førr'e tala da om "rike gnassa".

check gnavig'e

svært arbeidsam og ivrig etter å skaffe seg fordelar

Den som æ gnavig'e æ útom seg på adde kanta.

check gnavlast

prøve krefter for moro i eit lite "slagsmål" (om born)

Gútungan tikje gama å gnavlast.

check gnavli

uslett og steinete terreng der ein slår gras med ljå

På Gråtarteigjæ i Åkri va' det gnavli å slå.

check gnedd'e

kraft, styrke

Der æ gnedd'e i dei karæ!

check gnidr

smått (td skrift med svært små bokstavar)

Detti som æ skríva hèr æ nåkå gnidr som inkji èg kan greie å lèse.

check gnidri

smått (td skrift med så små bokstavar at det kan vere vanskeleg å lese)

Alt 'an skríva va' so smått å gnidri.

check gnisle

le smått og lågt for seg sjølv

Åslaug å Gýrí såte å gnisla å lóge då da såge koss Lív bar seg.

check gnuffi

tjukkvaksen og robust person

Tòróv æ an gnuffi som tikjest tòle mykji, bå' av kjyl'e å tungt arbei.

check gnúsen

flott, godt (helst bruka om godt måltid)

Detta va' a gnúsi mål!

check gnúst'e

1. klem
Sjå også gnúste.
2. stor vedkubbe (ukløyvd, heitbrend)

1. Eg fekk an gó'e gnúst'e av 'enni Margjitt.
2. Nò la eg n'i omnen an gó'e gnúst'e.

check gnúste

gje ein person ein "hard klem"
Sjå også gnúst'e.

Tóre gnústa 'an bóa ti' 'an ræma.

check gnúste

stor, kraftig, tettvaksen

An gnúste kar'e. A gnúste fure. A gnúste mål.

check gnúste måltíd

kraftig måltid
Sjå også gnúste.

Det va' a gnúste måltíd, nò fekk eg magjen i lé'en! (herme)

check gný

arbeide jamt og trutt
Sjå også múrte.

Knút gnýdde mæ nòkå allstǿtt. "No ljóte mi gný att'e", sei' mi fysst mi hav' sète å kvílt a bil. An lýt gný itt det ska' mòne mæ arbeiæ.

check gnýr'e

bråk, uro

Det va' an fæl'e gnýr'e på bassaró førr' i tí'inn.

check gnýre

arbeide ivrig og hardt

Mi ljóte gnýre sku' mi røkkje denné forsagden ti' kvelds.

check gnyrg'e

god og fast klem

Eg gav 'ó Bóa an gó'e gnyrg'e.

check gnýri

1. når det er mykje bråk, ståk
2. når ein har mykje som må gjerast (når arbeidet har hopa seg opp)

1. "Nei, hèr va' så gnýri at hèr kan eg inkji vère", sa Òlav å reisti.
2. Nò æ mi så i bakleksunn mæ desse arbei'æ, at mi få det helst'e gnýri i dag.

check gnyrje

klemme, knuse, presse
Somme seier gnørje.

Svein tók 'an Tór å gnúre 'an fælt.

check gnåvast

slåst (noko forsiktig) for moro

Sòme bonn å ungdóma líke godt å gnåvast.

check gnåve

1. fare noko smått med eitkvart
2. slåst på ein noko forsiktig måte

1. 'An gnåva mæ nåkå vé'e i túnæ.
2. Tarjei å Tjóstóv gnåva så innmæ bóræ.

check go' dagjen

god dag

Go' dagjen, no va' det lengji si' eg ha' sétt dèg!

check go' kvelda

god kveld
Nokre seier "go' kvelds!"

"Go' kvelda!", sa 'an då 'an kåm inn i stògâ.

check go' måren

god morgon

Go' måren, æ så dú au sossi tí'legt oppi!

check gó' nòs

god luktesans

Hèv' an gó' nòs, kjenner an matgjæmen fyre aire.

check gódauvlegt

saknar ikkje, kjenner seg fri frå, godt å sleppe, vert ikkje gradbøygt

Det æ godauvlegt ette' kjý, sa 'an då 'an ha' slutta som bóndi.

check góde mann!

utbrot (når ein er forstøkt)

"Góde mann, 'er hèv' kåme enn méter mæ snjór'e i nótt!", sa Jórånd.

check gódgjèvandi

snill, god (ha godt hjartelag)

Gýrí va' så gódgjèvandi at 'u tók det mest'e ifrå sjave si.

check gódmósen

avslappa, koseleg, fornøgd

'An sat så gódmósen i vaggestólæ.

check godt

godt (betre-best)
Sjå også adjektivet gó'e.

Eg tikje næpu æ bèt'e 'ell gúlrǿta attât steikt flesk å epli.

check godt

drygt, noko meir, noko over

Det æ godt a år sía, men eg gløymer det alli.

check godt av manni

velstandsfolk som har god økonomi eller mykje eigedom (uttrykket er ubunden dativ)

I Nordstog hav' da allstǿtt vòr' godt av manni.

check godt fókka

godt med arbeidsfolk

Det æ godt vèr' godt fókka i onnó.

check godt havandi

god nok til å ha og bruke

Den kuptâ va' godt havandi.

check godt i lag

1. i godt humør
2. lett rusa på alkohol

1. Såvi tikjest allstǿtt vèr' godt i lag.
2. Håvår va' inkji drukkjen, men godt i lag.

check godt í mi

god kjensle

Eg hève inkji godt í mi fysst eg hèv' gløymt å seie frå at eg alli kan kåme.

check godt inni / godt úti / godt

behageleg temperatur (innandørs eller utandørs)

Sku mi kji út'å verandaen, 'er æ helst'e godt úti! Nò æ 'er godt, du tar alli elle mei'!

check godt móti / gó' móti

helsing når dei gamle møttest

"Godt móti!" helsa Lidvår då 'an mǿtt' 'ó Knút.

check godt nýår

godt nyttår

Klokka toll nýårsepdagjen rópe mange "godt nýår!"

check godt på si

varsel om noko godt

Det hève inkji godt på si fysst rèven gjøyr innmæ húsi. Smíli 'ass Pål ha' inkji godt på si, mi visste det varsla vóndt.

check godt ti' konns

få god og årviss kornavling

I Valle va' det godt ti' konns, men i Bykle va' det mei vålunt koss det gjekk.

check gódåig'e

roleg, snill, toler mykje, grei å ha med å gjere (bruka både om menneske og dyr)
Sjå også gódåisklèg'e.

Anlaug hèv' allstǿtt vòre så gódåig. Kjýrí mí, Vénerós, æ så gódåig.

check gódåisklèg'e (V)

ser ut til å vere roleg, snill, tole mykje, grei å ha med å gjere; bruka både om menneske og dyr
Sjå også gódåig'e.

Dei måge vère snille, da sjå så gódåisklèg'e út båa tvæ.

check gó'e

1. god
2. god smak (mat og drikke)
3. flink til
4. frisk
5. stor, sterk
Sjå også adverbet godt.

1. Góe å mjúke stǿli vi' fókk have nò.
2. Det va an nauendi gó'e tukkji du hèv' reidt! Den gói maten vare oppèten fysst'e.
3. Yngjebjør æ gó ti' saume stakka. 'U æ gó ti' kvée au.
4. Nò æ eg gó' att'e. 'An veit alli nær 'an vare gó' att'e av dessa kríkjunn.
5. Åsmund æ an gó'e kar'e. Ska' 'an stýve stóre tré, lýt 'an have gó'e skormat'e.

check gó'e

god

Det gjenge líkare mæ desse ska'â i dag.

check gó'e att'e

1. uttrykk bruka i samband med å minnast og å gløyme
2. frisk att

1. 'An vare alli gó'e att'e (gløymer aldri). 'An vare fórt gó'e att'e (gløymer lett, fort)
2. Æ du gó'e att'e nò?

check gó'e av annas

meir raus med felles pengar og eigedom enn med sitt eige

Det æ snartí vèr' gó'e av annas.

check gó'e av si

vere snill og tolmodig (helst om born)

Bóa æ så gó'e av si, eg fær sòve heile néttan.

check góe bussa

gode kameratar

Tjógjei å Stein våre góe bussa.

check gó'e dag'e

nok tid til å gjere noko

Mi have gó'e dag'e ti' gjère detti færigt ti' kvelds.

check góe dú!

du verden!

"Å góe dú", hèv' du slègje plænan mí i dag", sa Góme.

check gó'e í si

græt lite, søv godt om nettene, frisk, har god helse (bruka om spedborn)
Sjå også gó'e.

Bóa va' så gó'e í si då 'an va' líten.

check gó'e kar'e

ein kar som er sterk og sprek

Torjús å Jóhans våre góe kara, da finge byggje sikkå kòr da villi.

check gó'e mæ si

nøyen med eiga helse (overlag forsiktig)

Ånund tenkte 'an sille vare níttí år, barre 'an va' gó'e mæ si.

check gó'e på trjúgó

god til å gå med truger (om hest)

Borkjen min æ gó'e på trjúgó itt eg kjøyrer høytti heim'tt'e av heiinn.

check góe stundi

god tid, nok tid

Nò hèv' Tårål góe stundi, 'an hèv' gjengje âv mæ alderstrygd.

check gó'e ti' rǿe

ha lett for å samtale og prate
Sjå også rǿe og gó'e ti' rǿe.

Gjermund va' gó'e ti' rǿe, fókk tótte gama høyre mæ 'an fortåldi.

check góe véne

gode du, ver så snill

"Góe véne, vi' du hente kaffékoppen min, hít'å padæ?", spúre Signe.

check góevèni (V)

gode vener

Mi tvau have vòr' góevèni allstǿtt.

check góevéni (H)

gode vener

Mi tvei have vòr' góevéni allstǿtt.

check gófa / Gófa

godfar, bestefar, ubunden form eintal vert også bruka som særnamn
Sjå også góme / Góme.

Den eini gófaen min æ dǿe. Eg va' sjå 'ó Gófa i gjår. Gòfar 'ass Pål varte gåmål'e.

check Gófa

vanleg seiemåte for å presisere kven for ein av bestefedrane ein talar om

Gófa-Åkri æ snart níttí.

check gogge

1. "godtale" med små born
2. prøve å gjere til viljes
3. roe ned, blidke
Sjå også gjygle.

1. Kan 'kji dú gogge mæ 'ó Bóa så 'an vare mæ han au?
2. 'An varte så gogga 'an va' líten at 'an tólde alli å vare mótsagd'e seinare.
3. "Tak det mæ ró", goggar Pål kånâ sí mæ.

check gogn

verktøy, reiskap

Gogní va' i ústand.

check gó'i

fordel

Den gó'en have mi då, at det æ godt høyveir!

check gó'leik'e

kvalitet, dugleik

Førre stóge masjónsbonní ette gó'leikjæ, nò stande da ette gamleikjæ. Der æ mange slags gó'leika i dei smø̀rstykkjó.

check gó'líandi

snill, venleg

Den som æ gó'líandi vare godt líka.

check golse

veldig, stort, kraftig

Det va' golse lær på dei slaktæ. Detti va' a golse mål!

check gòlúvi

1. skøyaraktig person
2. stor eldre kar med dårleg utsjånad eller framferd
3. stor, t.d. fisk
4. "umoralsk" person
5. dokkemann

1. Ånund va' enn fæl'e gòlúvi.
2. Den fæli gòlúven gjeng'e i dritne arbeisklæi heile vika.
3. Tarjei fekk enn fæl'e gòlúvi då 'an lýstra i gjerkveld.
4. Den gòlúven kunne mi inkji vère i hóp mæ, 'an æ trúandi ti' nòkå av kverrt!
5. Góme gjåre åkkå an gòlúvi som mi ungan ha' mykji gama mæ.

check góm'e

fingertupp

Eg æ så sår'e 'å gómó ette den fysste vika som iletrikarlærlingji.

check góme / Góme

godmor, bestemor, ubunden form vert også bruka som særnamn
Sjå også gófa / Gófa og gómer.

Båe gómun mí heite Yngjebjør. Góme æ allstǿtt heimi.

check Góme

vanleg seiemåte for å presisere kven for ei av bestemødrene ein talar om

Góme-Uppstad æ ennå frísk.

check gó'meint'e

velmeinande

Anne æ så gó'meint, 'u seie alli a vóndt órd.

check gó'menni

utifrå godt menneske

Sigríd va' a gó'menni for adde.

check gómer

bestemor

Gómerí 'ass Knút æ på bygdeheimæ.

check gòmi

gummi; bruka berre i eintal
Mange seier "gummi".

"Gòmii va' reinare, bèt'e å sterkare førr' i tí'inn", meinte Bjúg.

check gong

1. gong
2. smal gang i eit hus eller uthus
Sjå også vende

1. Eg lære av dei gongjinn, då eg mest'e fraus i hèl. Det va' fysste gongjí eg såg 'æ Anne.
2. Der æ a smòl gong mijjum taddâ å fjósæ.

check gong ette onnó

rett som det er

Gong ette onnó gjekk det gali mæ dei gamle traktóræ 'ass Bjørgúv.

check gongbrú

gangbru

Hav' da rive den gamle gongbrúne?

check gonge

passeleg gåtur
Sjå også gange.

D'æ barre a snill gonge opp på støylen åkkå.

check gonge

multiplisere

Itt an gongar sjau mæ åtte, då fær an seksåfemtí. 

check gongelag

ganglag
Sjå også gange.

'U ha' så vént gongelag, Gýrí.

check gongeljós

ljos som er sterkt nok til at ein ser til å gå

I dag va' det mæ nauinn eg kåm heim'tt'e i gongeljósæ. An lýt have godt gongeljós, så úkvidden som vègjen æ.

check gongjinn

hengsle, dørhengsle

Gongjinní eg hève i fjósskålhúrinn æ heimesmía.

check gongkjèr

kjerald til å bryggje øl i (same tyding som rostekjèr)

Det va' jamt at gongkjèri stód i taddâ.

check gonglèm'e

lår og bøgar av slakta dyr

Det vare mykji kjø̀t av gonglèmó på an stór'e elg'e.

check gongsýnt'e

ha dårleg syn (men vere i stand til å gå utan hjelp)

"No æ eg så gåmål'e at eg æ mest'e inkji gongsýnt'e lenge'", sa Gamle-Taddeiv.

check gongvèg'e

gangveg
Somme seier "gongevèg'e".

Det kåm så mykji snjór'e i nótt at eg laut skjǿre mi an gongvèg'e hítat fjósæ i dag tí'leg.

check gongverk

gangverk (drivverk i húseklokke)

Gongverkji hakkar å gjeng'e, men klokkâ seinkar seg mykji.

check gongvårsklæi

kvardagsklede
Somme seier "gongvårklæi".

Fysst da ringde jólí inn ha mi av åkkå gongvårsklæin å hæga åkkå.

check Gònil / gònile

Gunnhild

Gònil arbeier på Hylestad skúli.

check gopli

storklokke
Somme seier "gopleblóm'e".

Der va' mykji gopli kring Goplebúí i Finndalæ.

check gorraten

uvanleg tverr og vrang

Tar du vère sossa gorraten itt eg spyr'e deg om nåkå?

check gorrdòven

svært doven, vert ikkje gradbøygt
Sjå også dòven.

Gorrdovne fókk líti gjårt.

check gorr'e

innhaldet i vomma

Fysst an slaktar, så lýt an nýte vælendi, så inkji gorren kjæm'e opp.

check gorrendi / gorrandi

forsterkande uttrykk, bruka i hop med adjektiva stygg'e, våk'e, ljót'e

"Guttorm æ gorrandi ljót'e", seie Lisle-Tóre. Eg æ gorrandi leid'e detti arbei'i eg hèv' halde på mæ så lengji.

check gorrfillen

svært dårleg

Denné slagníven min æ plent gorrfillen, eg lýt slíp' 'an. Såvi va' plent gorrfillen si' 'an ha' drukkje for mykji ǿl førri kveldi.

check gorrlaus'e bas'e

felestille med svært lågstemt basstreng (FDAE)

Dei trí gorrlause rammeslåttan vare spila på gorrlaus'e bas'e.

check gorrleid'e

svært lei av
Sjå også leid'e.

Tigg di, eg æ gorrleid'e detta masi ditt!

check gorrljót'e

svært stygg utsjånad
Sjå også ljòt'e.

An kan få si a vé' kåne om 'an æ gorrljót'e.

check gorròten

svært veik

'An va' plent gorròten ti' lypte.

check gorrplage

svært stor plage

D'æ a gorrplage mæ dei lauparkattó, som da remje om néttan!

check gorrsjúk'e

svært sjuk

Eg varte plent gorrsjúk'e då eg fekk koróna i fjår.

check gorrskjemmast

vere svært skamfull

Eg gorrskjemdest helst'e si' eg ha' tala så stygt ti' 'enni Sigríd.

check gorrskjemme

skjenne stygt ein g gorrskjemde

Eg gorrskjemde 'an Fókkji i gjår, men i dag trèga eg.

check gorrskvette

kaste eller verte kasta så hardt at eitkvart vert øydelagt

'An støytte mæ motórsykkel å varte gorrskvett'e.

check gorrsótt

magesjuke, oppkastsjuke; helst hjå småfe (Gamalt or Sætisdal)

Gorrsóttí kan vèr' farlèg itt an inkji fær hjelp.

check gorrsott'e

svært doven person

D'æ ingjen som vi' have gorrsotta i arbei'.

check gorrstygg'e

svært stygg; vert ikkje gradbøygt

'U ha' kaupt si ný'e bíl'e, men mange tótte 'an va' plent gorrstygg'e.

check gorrvelti

blokkebær

"Gorrvelti" å mikkjålsbèr æ di same.

check gorrvóndt

svært vondt

D'æ gorrvóndt å ríve av si naglen itt an æ úheldig'e i arbei'æ.

check gorrvåk'e

1. svært vond smak; vert ikkje gradbøygt
2. person som ikkje er fin å sjå på; vert ikkje gradbøygt
gorr = forsterkande uttrykk
Sjå også våk'e.

1. Sausen va' plent gorrvåk'e.
2. Gorrvåk'e æ 'an, men mange líke 'an godt fordè.

check gó'slèg'e (V)

1. god, fin, koseleg
2. omvend til kristen tru
Sjå også adjektivet gó'slèg'e (H) og adverbet gó'slegt (V).

1. Det æ gó'slegt vermdi i omnæ, fysst an kjæm'e inn'tte fròsen.
2. Gýró varte gó'slèg ette vekkjingjinn som va' i vèt'e.

check gó'slèg'e (H)

god, fin, koseleg
Sjå også gó'slèg'e (V) og adverbet gó'slegt (H).

Det va' a go'slèg túpt du ha' kaupt di!

check gó'slegt (V)

lun / koseleg/god / fin/konservativt religiøst
Sjå også gó'slèg'e (V) og adverbet gó'slegt (H).

'An tala så gó'slegt på mǿtæ i Bé'ehúsæ.

check gó'slegt (H)

lun / koseleg/god / fin/ konservativt religiøst
Sjå også adverbet gó'slegt (V) og adjektivet gó'slèg'e (H).

Det va' gó'slegt å sjå deg!

check gó'smaka

velsmakande (gjeld mat)

Suppâ va' gó'smaka, men host'e solt.

check gossi

1. stolt kar, tykkfallen mann
2. kjærast

1. Ånund va' slig an gossi, vælfǿdd'e å fornǿgd'e.
2. "Hèra sér du gossen min", sa Tóne.

check gòtejinn

lita "øks" til å lage knapphol (same som gateøks)
Sjå også substantivet gate og verbet gate.

Gòtejinni brúka da ti' å slå gòtu i klæi som skjortu å buksu.

check gó'tenkt'e

1. tenkjer godt om andre
2. naiv

1. Svålaug æ så gó'tenkt, 'u talar godt om adde.
2. An må 'kji vère for gó'tenkt'e om adde.

check gòv

støv, føykje; av vatn, støv, snø (bruka berre i eintal)

Det varte slig a gòv kring treskjemaskjíni, der kåm néd agni å anna, så eg varte plaga mæ mykji njósing.

check gó'vís'e

flink til å gjere godt, hjelpsam og grei

Knút va' jamt så gó'vís'e ti' å hjelpe.

check grad

grad

Ei grad mei' ell' mindri 'ell nórmalt i kroppsvermdi kan velle mykji vóndt. Lars fekk a håg grad i millitæræ.

check graddi

botnfall frå væske som har stått i ro ei stund

Der va' 'kji etti kå gradden i kjèræ.

check grahest'e

hingst (som ikkje er kastrert)
Sjå også jalk'e, annæringji, fyl, fòli og merr.

Bjúg hèv' an grahest'e, men 'an vi' jalk' 'an ti' våræ.

check gramm'e

svart og blodsugande igle

Grammen kan liggje i svårte mýrhòlu.

check grams'e

born som "grev til seg" av godteri og god mat hjå andre

Eg tenkte alli Bóa va' an grams'e, men 'an ha' mykji mæ si i lommunn då 'an kåm heim'tt'e.

check gramse

grov, kraftig

Òlâv hève a gramse skrift.

check gramsen

1. person som "grev til seg"
2. "grovt og fort" (om arbeid)

1. Ein som æ gramsen tèk'e mei' 'ell 'an ska'.
2. 'An æ gramsen ti' arbeie, d'æ inkji mange som halde attí 'ó, men 'an ha' godt kunna gjårt si mei fyri.

check grand

grann (bruka berre i eintal)

Mi have alli etti a grand mæ sukker!

check grand'e

elvebard (kant av elv)

Eg stó' på grandæ å fiska.

check grannebeine

hjelp frå grannen

Det va' a gó' grannebeine du gav mi, då du hjelpte mi mæ å få inn sauin.

check granni

nabo

Grannen min æ níttí år i dag!

check grase

luke vekk ugras i åkeren

Førr'e va' det helst'e ungan som grasa.

check graséle

tumle, ståke, herje

'An graséla så fælt at eg laut tale ti' 'ó.

check grasgalen

grådig person som stadig vil ha meir gras og beite

Dei som æ grasgalne var' alli fornǿgde.

check grasigt

1. mykje og godt gras
2. ungt og friskt gras

1. I sòme lía som liggje mót sólinn kan det vèr' grasigt å létt å slå.
2. Fysst grasi æ ungt, ell' líti útgródt, æ høytti grasigt.

check graskårt'e

moltekart som har opna seg; karten er noko grøn og hard
Sjå også blindingji, glåpari og kårt'e.

Graskårtan plukka mi inkji.

check graslé

torve som er snudd slik at graset vender ned (til taktekking)

Grasléne vill' allstǿtt Tòróv hav' néd'tt'e.

check grassetje

verte fyldig gras (jorde og plen)

Nò hèv' åkren grassett seg. No hèv' ækrâ vorte godt grassett.

check grassjúk'e

svært opptatt av å slå mest mogeleg gras 

Den grassjúkji brottveiten fekk mæ si kverrt stråtti dèr 'an sló.

check grassnaut

storfe som ikkje mjølkar (leigt eller kjøpt; vart sendt på heia på beite til sommaren)

Om hausti vurte grassnautí antel selde ell' sendte ti' slakt.

check grassté

grasslette ved elv eller vatn

Sjå den rari fuglen hít'å grasstéæ!

check grassvór'e

grastorv

Svór'e æ maursand'e som migmauran hav' bòre 'pi grassvóren.

check grastóv'e

enkel, einfoldig; gjeld personar

Sjå den grastóven, no tèk 'an út att'e!

check grastusk'e

liten bjørn som lever av gras og bær og ikkje enno har vorte slagbjørn 

Eg såg an líten grastusk'e i dag.

check grasutt'e

mykje ugras i åkeren

Epl'åkren æ så grasutt'e at no lýt 'an grasast.

check grauffòre

grauttvare

Det æ greitt å hav' grauffòrâ innmæ omnen.

check grautambari

ambari til å ha graut i

An grautambari varte brúka ti' å bère sengjegrauten í.

check grautegreppe

ein stor porsjon graut
Sjå også greppe.

'An åt a heil grautegreppe og tvei brausleiva.

check grautehókk'e

liten holk med graut som ein bar i meis på ryggen og ut på heieslåttâ 

Grautehókkjen va' på rundt tvei-trí léter.

check grautekupte

kofte frå Setesdal (varmt vinterplagg som vart bruka både innanfor og utanfor dalebuksó)
Sjå også kupte og lúsekupte.

Det heite grautekupte si' kuptâ sill' vèr vorm som graut'e.

check grautemål

1. dansk språk
2. uklårt mål, uklår røyst
3. måltid med graut

1. Det kan vel inkji vère antel synd ell' skomm å kadde dansk for grautemål?
2. Eg skjøna 'an inkji, 'an tala barre a slags grautemål.
3. Nò hèv' eg havt mi a godt grautemål.

check grautevæte

drikke til grautmåltid (all slags matvæte)

I slåttæ på heiinn va' der 'kji onnó grautevæte 'ell vatn. D'æ godt mæ berlòg'e ti' grautevæte.

check grauttvòre

grauttvare (ause til graut; same som tvòre)

Grauttvòrâ va' i addemanns grýtu. "Bassi, bassi, kom å slikk av grauttvòrunn mí; du fær 'kji mei' av grauttvòrunn 'ell èg fær av bjøddekjýrinn dí, den sjauendi dagjen i jóló" (regle)

check grave
image

1. grave
2. klø
3. gravere på sylv eller nysylv

1. Nò grave mi ette angbeita, for mi vi' av fiske. Gróve di opp den fæli steinen?
2. Vi' du grave meg att'å ryggjæ?
3. Detti spenni æ gravi. Júrehekti æ gravi av 'ó gófa.

check grave út slåttâ

slå alt gras som er råd å få tak i (om slåtteteig på heia)

Mi hav' lagt 'å mei' búskap'e 'ell vani, så mi ljóte grave út slåttâ så mykji mi kunne.

check graven

gravert

Sýâ æ graví å hèv' au anna pynt.

check gravig'e

1. "umetteleg" (person som vil ha meir og meir)
2. nysgjerrig
Somme seier "gravlig'e"

1. Pål æ kalleg gravig'e, 'an unner alli aire.
2. Kverr gong eg kåm heim'tt'e å trefte 'æ Tóre, så va' 'u så gravig.

check gravligheit

"umetteleg" person (vil "grave til seg" meir og meir)

Sodan gravligheit hèv eg alli sétt; 'an fær alli nóg.

check gravstikke

1. uttrykk bruka om folk som spør og grev meir enn ein kan svare på (born og vaksne)
2. person som ikkje greier å "halde fingrane av fatet"
3. graveringsverktøy for sylvsmed

1. Den ungjen va' a fæl gravstikke, 'an gróv å spúre mei' 'ell èg kunna svòre på.
2.
3. Gófa sit'e å grèv'e mæ a gravstikke på an sylvlås'e ti' a lúsetrøye.

check gravtjurr'e

radmager (om svært mager person)

Kristí hèv' vorte plent gravtjurr i di seiste; eg trúr 'u må vèr' sjúk.

check gravvèg'e

stig i terrenget som er graven ut av vatn eller trakk

Det vare fórt an gravvèg'e itt det æ bratt å laus'e massi.

check gravǿl

drikke av ølbolle som gjekk på rundgang før ein for med kista til kyrkjegarden

Førr' i tí'inn varte det drukkji i líkfærdó, å detti kadda da å drikke gravǿl.

check grebbe

kvinne som er grovbygd og mindre vakker
sjå også grebbeleg laga.

Torbjør va' a grebbe, men snill å grei va' 'u.

check grebbeleg laga

nytta om folk av båe kjønn som er grovbygde og lite vakre
Sjå også grebbe.

Tóre va' grebbeleg laga.

check grebbelèg'e (V)

grovskoren og mindre fin utsjånad

Nò ha' Svålaug vorte grebbelèg å gåmålsklèg.

check grebbi

mann som er grovskoren og lite vakker i andletet

Grebban kunn' av å ti' slíte mæ å få tak i kvendi.

check greffel

gut som er fri og stolt, frimodig gut

Åsmund æ slig an greffel fysst 'an kjæm'e daskandi at skúlebussæ. Håvår va' greffelen i ungdómshópæ, 'an fann på så mykji lǿglegt.

check greie

teneste, hjelp

Han hèv' gjårt mi mang a greie oppigjænom årí.

check greie seg

1. markert mønster der fargane skil seg greitt ut og passar godt ihop (td løyesaum, vevnad)
Sjå også tæreleg
2. kjemme håret
3. vere hjelpt med

1. Denné løyesaumen greier seg å æ så vén'e.
2. Fysst eg hèv' tvègje meg, greitt meg å klædt meg, då æ eg færig.
3. Da hav' greitt sikkå godt mæ dei húsó da have.

check greie skuld

løyse ut gjeld

Eg kan alli greie skuldí fyrr'ell eg hèv' selt den stóri stúten!

check greie út

1. løyse ut (td gjeld)
2. rette opp (td fiskegarn, nettinggjerde, floke)

1. Eg hoggje så mykji timr i vèt'e at nò kan eg greie út skuldí.
2. Hèv' du greidt út nètí ti' mi sku' leggje da út i kveld?

check greiing

forklåring, vite om

Eg sveivde det âv, så 'u fekk ingjó greiing på det.

check greilèg'e (V)

ting som er greitt laga, person som har ei tiltalande / grei framferd
Sjå også greileg (H), greileik'e, hendig'e, hǿg'e og tægelèg'e (V).

Dèt va' an greilèg'e kjåkkji du ha' gjårt di. Dèt va' a greilèg kåne du ha' fengje di.

check greilèg'e (H)

greitt laga, person som har ei tiltalande framferd
Sjå også greilèg'e (V), greileik'e, hendig'e, hǿg'e og tægeleg (H).

'An hèv allstǿtt vor' greilège, Nikelos.

check greileik'e

1. grei og tiltalande måte å vere på (bruka berre i eintal)
2. roleg og flytande (uttrykk innan gangardansen)
Sjå også drysje greileik'e, greileg (H) og greilèg'e (V).

1. Eg misunner da den greileikjen som da have i Oppistogsslektinn.
2. Ånund dansar på greileik'e.

check greisam'e

grei, hjelpsam

Greisame fókk æ det hǿgt have rundt seg.

check greisklèg'e (V)

person med god utsjånad
Sjå også greisklèg'e (H).

Det æ an greisklèg'e kar'e, ha' 'an 'kji vòre så vindfǿtt'e.

check greisklèg'e (H)

person med god utsjånad
Sjå også greisklèg'e (V).

Sigríd va' så greisklèg; 'er æ fleire góe bilæti av 'enni som Wilse hèv' tèkji.

check greitt vaksen

velproporsjonert kropp
Sjå også vénvaksen.

Bjørgegúten æ greitt vaksen.

check gréle

mørke striper i andletet av td sveitte og støv

Det va' lyksi ti' få grélu i anlitæ itt an trekste konn på trandó.

check grélutt'e

stripete eller skjoldete td i andletet, ujamt farga tøy

An kan vèr' grélutt'e i andlìtæ av å gríne, iallfall disom an æ svårt'e ell' driten. Ungjen grein ti' 'an va' plent grélutt'e i anlitæ. Itt an trekste konn mæ maskjín så varte an grélutt'e av dei fæle gjyvæ.

check gremje

ynke seg, klage

Detta æ 'kji nåkå gremje seg fyri!

check grend

bedelag (geografisk krins som var saman i bryllaup og gravferd; alle vart inviterte)

Det va' allstǿtt grendí som varte bé'í ti' líkfærs.

check grène

lage skarp lyd når ein er trøytt og i ulag (hesten lagar denne lyden)

Hesten va' i úlag å stó' å grèna.

check grèning

skarp og høg knegging frå grahest

Sò fæl a grèning som frå dei førri grahestæ mí, hèv' eg alli høyrt.

check greppe

matporsjon, der oftast fleire ting er blanda saman i ei røre
Sjå også grautegreppe.

Nò hèv eg stelt ti' a heil greppe, nò ljóte di ète.

check grept

grav

Det va' inkji létt å grave grepti itt jórdí va' klaka.

check grevskódd'e

skodd med vinterhestesko (om hest)

Itt an kjøyre timr om vetren va' det viktigt at hesten va' grevskódd'e.

check grevskór'e
image

hestesko, det slaget som vert bruka om vinteren
Sjå også klampeskór'e og hesskór'e.

Grevskóne "skjère sikkå" n'i ísen.

check grille
image

1. rart påfunn, baktanke (negativt)
Sjå også: modde
2. halvsirkelforma løyesaum i broderiet på setesdalsbunaden, mest bruka på "blåkuptu," "gråkuptu" og "oppluta"; bruka berre i fleirtal

1. D'æ trått nåkå fæle grillu mæ 'ó Eivind!
2. Margjitt saumar grillu på opplutæ ti' stakkjæ sí.

check grillutt'e

bruka om person med rare påfunn (og baktankar)

Birgjitt æ så grillutt, dæ tungt å vèr' ihóp mæ 'æ.

check gríme

1. ordet kan brukast om framdelen av ein sko (tåhytte)
2. saume på nytt lér for å reparere eit hol framme på skoen

1. Grímâ hèv' losna frå sólâ, eg lýt saume det ihóp'tt'e.
2. Svein gríma skóren min.

check grimsklèg'e (V)

morsk utsjånad

Tòróv såg så grimsklèg'e út i anlitæ at eg varte mest'e ræd'e.

check grind

1. open hylle på veggen
2. kvi (inngjerding) for sauer (H)

1. Kaffékoppan æ oppi grindinn.
2. An lýt flytje grindí fysst der æ for lórtutte ette sauin.

check grinde

setje i kvi (om husdyr)

Sòme grinda sauin om kveldi, 'å støylæ.

check grindeòkji

to vertikale sidestavar i ei grind

Spèlin våre grøypte inn i grindeòkan i gåmó tí', men i åkkås dage brúkar an ei fjø̀l 'å kvære lénæ 'å spèló, i stâen for òka.

check grindesag
image

sag fest i ei ramme og spent med ei snor

I grindesagjinn kan an brúke bå' smale å breie bló; så an kan sage i ring om an vi'!

check grindspòl'e

smalt tunt bord som er grøypt inn i sidestaven i ei grind

Der kan vère fem ell' seks grindspèli i a grind.

check gríne i kjíkji / gråte i kjíkji

gråte så intenst at ein misser pusten, gråte i avmaktstilstand

Lisle-Gýró grét i kjíkji ti' 'u sovna.

check gríne út

svulme ut (td eit stort kjøtsår)

Di djúpe såri som Stein ha' fengji mæ 'an hoggje i skógjæ, grein út, så 'an laut ti' doktaræ for å få saume det.

check gríne å læ

le på ein spottande måte

Vetli grein å ló, å va' så úfordragelèg'e heile kveldi.

check grínefærig'e

på gråten

Knút ha' havt så mykji útlegg på bílen sin at 'an va' plent grínefærig'e.

check grínen

person som er i dårleg humør

Fòrmannen varte filli líka, 'an va' så grínen.

check grip

1. handgrep
2. varp, "kupp"
3. feilgrep, fadese
4. karsstykke

1. Eg kjende eg ha' godt grip i dei orvæ.
2. På dei aksjónæ gjåre eg a grip, eg fekk ti'slagji på an stól'e som eg vi' have inni stògunn.
3. Tårål gjåre a grip då 'an kleiv opp i den rotni, gamli tréstigjen, å datt néd å sló seg så leitt. Eg gjåre a grip då eg inkji kaupti, for eg fær alli att'e sòden ti'bó'.
4. Torgrím gjåre så mange grip i ungdómshópæ, 'an va' sterkare 'ell aire.

check gripen

sterk oppleving (td religiøst, musikk, natur)

Ånund varte gripen av dei góe talâ.

check gripi

grepet mellom peikefingeren og tommelen

Hæge ha' raka å vendt så mykji høy at 'u fekk blému i gripâ.

check grís

smørjefeitt til maskinar

Eg klemmer grís inn i smørjenippelan mæ a feittpresse.

check grís'e

gris

Grísin æ fæle ti' róte i søylunn.

check gríseleg (V)

ufint
Sjå også adverbet gríseleg (H) og gríselèg'e.

'U kunna alli sitje innmæ bórdi 'ó, 'an åt så gríselegt.

check gríseleg (H)

urein, uryddig
Sjå også adverbet gríseleg (H) og gríselèg'e.

Svein æ så gríseleg enn mann'e, 'an tvær seg alli!

check gríseleg (H)

ufint
Sjå også adverbet gríseleg (V) og adjektivet gríseleg (H).

'An slafsa å åt så gríseleg.

check gríselèg'e (V)

urein, uryddig
Sjå også adverbet gríseleg (V) og adjektivet gríseleg (H)

Jórånd æ så gríselèg, 'u léar mest'e alli tvåttefillâ sí!

check gríseleist'e

person som er "vrang som ein gris"

Din gríseleist'e, du lýt kunne gjève deg, for dèra hèv' du gali!

check grísemòsi

islandslav (vart gjeve til grisane på heia)

Grísin åte grísemòsi på heiinn.

check grisen

utett (td vegg)

A høybú på heiinn sille helst'e vèr' grisí så høytti låg nòkå luftigt.

check grísi

uhygienisk, motbydeleg

'An åt så grísi at eg sette meg innat a anna bórd.

check grísǿrtenapp'e

rota på harerug (ordet er mest vanleg å bruke i fleirtal)

Mæ mi vår' små gróve mi opp grísǿrtenappan å åte da.

check grivle

rosemønster som greiner eller smøygjer seg ut

Rósemålaren grivlar mynstri útiv' heile kjisteflatâ.

check grivle

greine seg ut (om td røter eller mønster)

Stóppan å dynnespeglan i kjørkjunn hav' sveivlu å krulla som grivle útivi å krǿkjest i kvorairne.

check grjó'gar'e

steingjerde

Der æ grjó'gar'e midjom innmarkjinn å skógjæ.

check grjón

1. vegetabilsk mat td mjølmat og poteter
2. kraftfor til husdyr

1. Grjóni æ viktigaste maten. Godt grjón aukar i munnæ.
2. Kåva å vetronga ljóte få mykji grjón.

check grjónburvi

tykk og burven person (nedsetjande ord om ein som er merkt av å ha ete mykje)

Grjónburvan ljóte vel helst'e vère feite å ulkelège.

check grjóngjève

gjeve mjøl eller kraftfor til dyr

Mi mòge grjóngjève 'enni Brondrós, 'u treng'e det ska' 'u mókke godt.

check grjóngjèven

bruka om hest som får mykje grjón

Førr'e sa da at hesta som vår' grjóngjevne finge glatt å blankt hårlâg.

check grjónmat'e

mjølmat for menneske og dyr

Det æ 'å trautinnsuvlinn, men grjónmat'e have mi.

check grjónmerr

1. merr som treng særleg mykje havre
2. bruka som skjellsord på kvinne

1. Fysst merran æ i hardt arbei, ljóte da få nåkå ekstra mæ grjón, å sòme ète så mykji at da vare kadda grjónmerra.
2. "Dí grjónmerr", húva Mikkjål, 'an tótte kånâ 'ass åt for mykji!

check grjóslé'

i eit steingjerde

Der va' a húsmannsplass i Homm som hét Grjóslé'.

check grjóslénapp'e

Når ein knapp dett av på eit kledeplagg, skjer ein til ei stikke til å gjere nytta med å halde kledeplagget på plass til ein kjem heim att. Forklåring av ordet: I Grjóslé, eit husmannsplass i Homme, hadde dei ikkje råd til å kjøpe knappar.

Grjóslénappa va' nauhjelp itt an va' i beit.

check grjót

emne, "stoff" (helst bruka om karar; bruka berre i eintal)
Sjå også slipegrjót.

Der æ godt grjót i dei karæ.

check grjúpe

male kornet grovt til dyrefor eller malt til ølbryggjing

Konni æ så filli at det æ 'kji brúkandi ti mannemat'e, mi ljóte grjúpe det for búskapen.

check grjåle

like å stå opp uvanleg tidleg om morgonen

I dei húsó ljóte da jamt grjåle oppi fyre aire.

check grógjill'e

stor evne til vokster

Da la eplí ti' gróings, så da vorte grógjillare.

check gróhòl

potetauga, spire

Det va' viktig itt an plukka epli ti' fræ, å an déla da, at der va' gróhòl på kvære håvdélæ.

check grói

groe (nytt gras om våren; bruka berre i eintal)
Sjå også nýgrói.

Sauin å små lomb líke sikkå godt útå gróâ om våri.

check grómildt

bruka om stad der det gror godt (td der jorda gjev moge korn)

Det kan vère grómildt itt åkren haddar nòkå, å æ sǿvest-vend'e.

check gròne

tenkje djupt, grunde

'An gròna ive mangt som ha' gjengje gali.
check gròni

grubleri, noko å fundere på

Torjús ha' så mang' an gròni, 'an sat mykji eisemadd'e om kveldó.

check gròp

utholing i tre til ulike føremål
Sjå også grøype og grøypejinn.

Gròpí ti' dyrekjinnó i a hús æ helst'e gróve.

check gròpe

1. når isen løyser seg opp om våren; bruka berre i eintal
2. når ein kinnar rjome, og smøret byrjar å skilje seg ut; bruka berre i eintal

1. Det gròpar om våri.
2. Nò sér eg at det gròpar i kjinnunn, då æ det snart smø̀r.

check gròpefǿri (H)

snøen er laus så ein søkk igjennom, på vårkanten
Sjå også: blòte (Vallemål)

D'æ vanskeleg å kjøyre fæle loss på heió itt det æ gròpefǿri.

check gropl

småklumpar (i td mjølkeprodukt)

Fysst mjåkkjí hèv' vorte súr å an skumplar mæ 'enni, så vare det gropl.

check grople

å verte småklumpete (i td mjølkeprodukt)

Det hèv' gropla seg i mjåkkjinn.

check groplen

småklumpete (i mjølkeprodukt)

Torjús vill' inkji ète itt det va' gropli.

check gróppe

lita hole (td i ein grusveg)

Der va' så mykji gróppu på vègjæ, at sykkelen skrangla mest'e sund'e.

check gròsegras

finnskjegg, grasslag som kan vere farleg å ete for hestar, kan gjeve forstopping
Sjå også gròsí.

støyló va' der jamt mykji gròsegras, så stundom jaga da hestan útom støylsbaren.

check gròsí

forstopping hjå hest; bruka berre i bunden form eintal
Sjå også gròsegras.

Hesten åkkå hèv' rétta seg ette at 'an fekk gròsí.

check grósvudd'e

sår som gror men er noko verk i

Eg fekk an grósvudd'e unde fótæ, så det va' gorrvóndt å gange.

check gróv

hole i jorda der ein legg td kålrot om hausten og isolerer med t.d. halm og fyller jord på

Hèv' an grǿnsakji n'i a gróv, halde da sikkå fríske å faste ti' våræ.

check gròv'e (H)

grov
Sjå også gróv'e (V).

Den vitsen va' helst'e gròv'e!

check gróv'e (V)

grov
Sjå også gròv'e (H).

Den gróvi stumpen æ helsigast'e. 'An æ jamt gróv'e i tòtæ.

check gróvgjère (V)

grovskjere eller hogge til eit emne (slik at det vert raskt å gjere ferdig når ein får høve)
Sjå også gròvgjère (H).

Eg hèv' gróvgjårt a imni ti' an kubbestól'e, men eg lýt få an anné ti' gjèr' 'an færig'e.

check gròvgjère (H)

grovskjere eller hogge til eit emne (slik at det vert raskt å gjere ferdig når ein får høve)
Sjå også gróvgjère (V).

Eg hèv' gròvgjårt a imni ti' enn kubbestól'e, men eg lýt få enn anné ti' gjèr' 'an færig'e.

check gróvhogge (V)

grovskjere eller hogge til eit emne (slik at det vert raskt å gjere ferdig når ein får høve)
Sjå også gròvhogge (H) og hogge.

Eg hèv' gróvhoggje tvei slé'emei'i, så eg hève da ti' taks ti' sía.

check gròvhogge (H)

grovskjere eller hogge til eit emne (slik at det vert raskt å gjere ferdig når ein får høve)
Sjå også gróvhogge (V) og hogge.

Eg hèv' gròvhoggje tvei slé'emei'i, så eg hève da ti' taks ti' sía.

check gròvlèma (H)

bruka om person som har grove og kraftige lemmer
Sjå også gróvlèma (V).

Gròvlèma fókk æ jamt sterke.

check gróvlèma (V)

bruka om person som har grove og kraftige lemer
Sjå også gròvlèma (H).

Tór æ så gróvlèma, mæ sérs stóre henda å fǿta.

check gróvskjère (V)

grovskjere eller hogge til eit emne (slik at det vert raskt å gjere ferdig når ein får høve)
Sjå også gròvskjère (H).

Eg hèv gróvskòre trjú tréskópòr i di seiste, men da ljóte liggje ti' eg fær bæri tí' ti' gjère da færige.

check gròvskjère (H)

grovskjere eller hogge til eit emne (slik at det vert raskt å gjere ferdig når ein får høve)
Sjå også gróvskjère (V).

Eg hèv gròvskòre trjú tréskópòr i di seiste, men da ljóte liggje ti' eg fær bæri tí' ti' gjère da færige.

check grubbe

rydje ei nydyrking for stuvar og røter

Mi brúka an stúvbrjótari då mi grubba den skógteigjen som mi ville dyrke opp.

check grubbi

tjukkfallen mann

Bjørgúv varte kadda an grubbi, 'an va' helst'e trykkjelèg'e.

check grudde

1. når vatnet i ein kasserolle er i ferd med å koke, småkoke
2. torden
Sjå også tórâ.

1. Det gruddar i kaslâ, så det sýe vel snart. Det ska' barre sjóe så vídt at det gruddar. Det må 'kji kå grudde.
2. Eg høyrer det gruddar langt undâ, men eg hèv' inkji sétt det hèv' brjått nåkå særleg.

check grúeleg (V)

forsterkande uttrykk
Sjå også grúelèg'e og adverbet grúeleg (H).

'An va' grúeleg fín'e, den nýi bílen 'ass Òlav. Det va' an grúeleg gama film'e.

check grúeleg (H)

sterk, kraftig, forsterkande uttrykk
Sjå også adverbet grúeleg (H) og grúelèg'e (V).

Ånund æ enn grúeleg kare, 'an lypter ko det æ!

check grúeleg (H)

forsterkande uttrykk
Sjå også adverbet grúeleg (V) og adjektivet grúeleg (H).

'An kjøyre så grúeleg fórt.

check grúelèg'e (V)

stor, sterk, forsterkande uttrykk
Sjå også adverbet grúeleg (V) og adjektivet grúeleg (H).

Det va' an grúelèg'e mann'e 'u ha' funne si, Margjitt, eg trúr 'an må vère ive tvei méter!

check grufsen

stor, sterk; bruka om karar

Bjørgúv va' enn grufsen kar'e, det va' plent som det va' laust, alt det 'an tók í.

check gruggjen

hås eller uklår røyst

Eg æ helst'e gruggjen i dag, så eg kan 'kji kvée på festen i kveld.

check grulte

tale med grovt mål, tale roleg og lågt

Targjær grulta å ló mæ 'u høyre på 'an Tårål mæ 'an fortåldi.

check grumm'e

1. kry, stolt (noko negativt)
2. gje inntrykk av å ha godt med pengar

1. 'An vi' vère så grumm'e, Stein, eg líkar 'an inkji.
2. Håvår kaupte si an ný'e dress'e for å sýne at 'an va' an grumm'e kar'e.

check grummingji

mann som er kry eller stolt

Aslag va' an grummingji heile lívi.

check grumsen (H)

dårleg humør

Itt an æ grumsen, æ det best'e å halde seg heimi!

check grunn'e

tunnt jordlag ned mot aur eller fjell

Åkren æ grunn'e. Fysst der æ for grunt, vare det så skjini at det alli nyttar hevde, det skjín'e âv.

check grunngó'e

berre god "på botnen", godt sinnelag

Æ an grunngó'e, vi' an barre di beste for adde.

check grunngong

vatn renn under isen 

Bekkjen hèv' grunngong, det órar 'kji så fælt.

check grunnklók'e

tenksam og klok i alt han / ho gjer

Taddeiv va' 'kji lærd'e, men 'an va' grunnklók'e.

check grunnpík'e

jernbolt i midten under kvernkallen (sviv på "grunnskrjånâ" eller klauví)

Denné gamli grunnpíkjen æ mest'e útsliten.

check grunnrík'e

rik på pengar og eigedom (etter lokale forhold)

Ha' du eigedóm'e å pæninge i bankjæ, å inkji va' skullig'e; då va' du grunnrík'e.

check grunnskjí

stokk som kvernkallen sviv på og som kan lyftast eller gjerast lågare med létteklóven og léttevågjí

Grunnskjítti stend'e unde vatn, så at det inkji rotnar så fórt.

check grunnskjíbolt'e

jernbolt som held grunnskjítti på plass på ein annan stokk

Kofor an smé'e hèv' gjårt denna grunnskjíbolten?

check grunnskrjåne

jernbusse som grunnpíkjen på kvernkallen sviv i

A grunnskrjåne lýt vère av godt støypejinn ska' 'u tòle tyngdâ å svivi av kaddæ.

check grunnsnill'e

hjelpsam og snill i alle livsens høve

Anlaug va' grunnsnill, å hjelpte adde mæ di 'u kunna.

check grunntak

grunntrekk hjå ein person (positivt)

Der æ slig grunntòk i dei jentunn at hú vi' kåme langt.

check grús'e

storslege, rikeleg

Det va' a grúst måltíd mi finge i bryddaupæ. Der va' grúst mæ mat'e på bóræ.

check grusmelèg'e (V)

grovskoren (mindre ven) person

Det va' helst'e an grusmelèg'e dreng'e, sa fairen om fríaren som kåm ti' dótter 'ass.

check grusmen

1. grovskoren (mindre ven); gjeld personar
2. grått og trist ver

1. Da æ grusmne, bå' han å hú.
2. 'Er æ grusmi i dag, sa Knút.

check grusteleg (H)

noko skræmande (bruka om personar)

Åni æ så grusteleg, sòme æ helst'e ræd' 'an.

check grustelèg'e (V)

noko skræmande (td stor og grovskoren