Ordliste

Tal ord på B: 557 | Totalt: 6818 | søketips | nullstill

	Forklåring	Døme
ba'	utan stans	Mi kvílde 'kji ti' nóss, men héle det i eitt ba' ti' mi vår' færige. Da héle det i eitt ba'.
babb'e	køyredoning til tømmerkøyring	Koss an babb'e såg út vite mi alli no leng'e.
bak	rygg	Ånund laut 'å bakji for 'ó Såvi.
bakblòke	ryggsida på brjóstdúkjen, gråkuptâ, rundtrøyâ og blåkuptâ (i setesdalsbunaden)	Bakblòkâ 'å brúsdúkjæ æ av kvítt vallmål.
bakbul'e	ryggsida på genser eller jakke Sjå også frambul'e og bul'e.	Der æ åtteblarósu på bakbulæ.
bakkbèrari	bagasjebrett bak sal eller sete på sykkel eller motorsykkel Somme seier "bèrari".	Førr'e sykla mi mæ jentó att'å bakkbèraræ ell' på teinæ.
bakkesag	bakksag	Bakkesagjí æ fíntanna, stutt, mæ breitt blad.
Bakkjen	Bakken, gardsnamn både i Valle og i Hylestad.	Tarjei Bakkâ búdde på Rysstad.
bakkji	1. bakke 2. knivsbakke	1. Da løypte jamt på rattkjåkkji néd bakkjen. 2. Eg nattar på bakkjen itt eg vi kløyve a véeskjíe mæ nívæ mí.
bakkvatn	bruka om når vatnet når opp i fjørene på kvernkallen og denne dreg med seg vatnet	Æ det fæl'e flaum'e i åne, kan det vare bakkvatn, så kvinnekadden svív'e i vatn å gjeng'e tungt.
bakmeisbendi (H)	band til å feste ei ryggbør på ein bakmeis'e	Bakmeisbendi laut vèr' langt for at an kunna binde býrí støygt om 'u va' mykji i vavi.
bakmeis'e (H)	spesiell ryggmeis av tre	Svein batt hókkjen på meisen å reiste 'å støyli.
bakryv'e	stokk til å sveipe renninga omkring (med spildrer i mellom)	Varpi ligg'e rundt bakryven i vevreiæ.
bakslodde	hestereiskap som ein fester bak framslodda slik at ein kan køyre lange ting utan at dei kjem nedpå marka Sjå også framslodde og slodde.	Eg lýt setje på baksloddâ, for eg ska' kjøyre nåkå lange stokka.
bakstamn'e	Stamnen attarst i ein slede (høyskógsslé'i)	Bakstamnen va' bunden fast mæ hekkun, å framstamnen líkeis.
bakstrebórd	Spesiell bordplate som vert nytta til å bake flatbraud, lefse m.m. på. Bordplata har ikkje faste føter, men vert bygd opp til passeleg høgde med stolar, benker o.l.	An gó'e bakari lýt have a godt bakstrebórd.
bakstredag'e	full arbeidsdag for to bakarar (dei skulle då bake 9 tjug, altså 180 leivar)	D'æ lengji å sitje an bakstredag'e ti' endis.
bakstrehedde	"flatbraudhelle" av stein	Bakstreheddun vorte nóg helst'e brúka 'å heiinn.
bakstrekjeddari	kjellarrom der ein bakar flatbraud, lefse m.m. Sjå også eplekjeddari, kjeddari, kjeddarlæm'e og kjeddartropp.	Det høyrdest an jamn'e dúr'e frå bakstrekjeddaræ.
bakstrekåne	kvinne som bakar	Bakstrekånun hav' lang'e dag'e, frå seks om morgónen ti' sjau om kveldi, å då hav' da baka níe tjug. Eg vi' néd i kjeddaren ti' bakstrekånó mæ mat'e.
bakstremjø̀l	mjøl til å bake flatbraud eller lefser av; bruka berre i eintal	Bakstremjø̀li æ mali av kveiti.
bakstretròg	stort uthola tretrau til å kna deig i til flatbraud	Bakstretrògji va' laga av eitt tréimni.
bakstrevé'e	ved til baking av flatbraud (ca 60 cm lang, småkløyvd, og med liten brennverdi) Sjå også vé'e.	År 'ell anné "fillen vé'e" varte gjinni brúka som bakstrevé'e.
bal (V)	oval balje, av metall, tre eller plast Sjå også balje og sår'e.	Då eg va' lítí, tvó eg meg i hovdæ i a bal.
balje	oval balje Sjå også bal (V).	Småunga líke å skvasle i a balje.
ballblóm'e	trollbær	Ballblóman vakse i heimejóræ.
bals	søl; bruka berre i eintal Sjå også balse, balsen og bals'e.	Det kan vère nåkå fælt bals å arbeie i vègeveitu.
bals'e	person som er fæl til å skitne seg til Sjå også balse, balsen og bals.	Lisle-Bóa æ enn fæl'e bals'e, 'an hoppar allstǿtt i søyledammó.
balúr'e	bråk, skjenn	Det varte slig balúr'e då ungan ha' stòli.
banane	banane	Bananun våre ivemogne, men inkji útskjemde.
band	1. band, snøre 2. vidjeband ("bindingen") på eldre ski	1. Mi have mange gamle bond (ljódbond) heimi. 2. Skjítti brast unde bandæ.
bandenív'e	knivjarn med to handtak, rett eller litt krumt, bruka til lafting eller skaving av bork	Bandeníven æ a hǿgt reiskap.
bandetjóv'e	ein stein som er for stor eller ugrei og som dermed hindrar samanbinding av steinar i mur (murar-uttrykk)	Mi vi' líksågodt sipte út den bandetjóven, for 'an passar 'kji plent hèra.
bandfesti	1. feste til kuband inne i eit fjos; av tre eller jern 2. treplugg som ein slo inn i fjøsmuren eller i jorda når ein skulle mjølke kyrne på støylen	1. An lýt have sterke bandfesti ti' stóre stúta. 2. Eg sló bandfesti néd i jórdí mæ a øks.
bandfló	lag med kornband på golvet i konngóvæ (ferdig til å treskje med flygjili)	An lýt treskje a bandfló av gongjinn.
bandhakji	1. reiskap til å feste gjårin på lagga kar 2. smidd hake med eit tau fest i auga; til å dra stokkar med	1. Mæ bandhakâ strammar an gjårin. 2. Taddeiv ha' inkji hest'e, så 'an laut drage dei tyngste vé'estrangan mæ bandhakji.
bandmòn'e	rom for å stramme eit vidjeband td på eit kjerald	Bandmònen lýt vère passelèg'e, inkji for stór'e å inkji for líten.
bandvèvari	person som vev med "bandvevrei"	An bandvèvari laut vèr' nøyen å tolmódig'e.
bankatré	trestykke (ca. 70 cm) med handtak; bruka til å banke tøyet med når ein vaska ute ved ein bekk eller elv	Bankatréi æ flatt i endâ mæ a rundt handtak.
barkakjèr	stort lagga "kjèr"; bruka til å barke skinn i	Barkakjèri fyllte da mæ vatn å bjørkebork'e ell' grånebork'e.
barkekjèr	kjer til å barke huder eller skinn i Sjå også barke.	Barkekjèri æ stórt å vídt.
barkekjýli	adamseple	"Barkekjýli va' stórt som a epli", sa Sigríd.
barkji	1. luftrøyret, pusterøyret; bruka både om menneske og dyr 2. "halsen" av laftehogget	1. Å svægje i vronge æ å få mat'e ell' drykk'e né' i barkjen. 2. Barkjen høgg'e an út mæ øks.
barm'e	avstanden mellom siste innslaget (veptetråd) og vevskeia i veven	Du ska' 'kji have sò lang'e barm'e mæ du vèv'e.
barsǿl	dåpsfeiring med heimebrygg (til å servere gjester når eit barn var født)	Gunnår å Anne vår' mæ i barsǿlæ.
bartu	bart; bruka berre i fleirtal	Snykkjen rann nédive bartun 'ass.
bas	ugreie, "over stokk og stein" (om arbeid)	Det varte a fælt bas førr'ell mi finge ti' detta vanskelège arbeii.
bas'e	1. basstrengen på fele og hardingfele 2. "den flinkaste"	1. Fysst basen va' stilt'e på "gorrlaust", sa dei gamle at 'an surra som a humle. 2. Der va' mange som våre góe ti' spile, men Ånund va' basen.
bask'e	mann som arbeider hardt med noko og ikkje tek seg tid til pausar	Jón å Torgrím våre nåkå fæle baska ti' arbeie.
baske	kvinne som arbeider hardt med noko og ikkje tek seg tid til pausar	Den baskâ sèt'e seg inkji tídt!
bassari	basar Mange seier "basar'e".	Der æ visst bassari i Òveinang i kveld.
bassegraut'e	graut for jolebukk (Vart servert nyttårskvelden og oftast bore fram på bordet i kveldinga. Ein skulle rope på bassen med tvòrunn i handa)	Bassegrauten varte reidd'e av saup å byggmjø̀l.
basseklæi	klede til å vere bassi i	Ti' fælare basseklæí æ, ti' gamare vare det.
bassekveld	nyttårsaftan og 13. januar (om kvelden er det tradisjon å gå julebukk i Valle og Hylestad)	Ko vi' dú gjère bassekveldi?
bassemål	endra talemål til ukjenneleg når ein er jólebassi (slik at ingen skal vite kven ein er)	Den minsti jólebassen tala alli bassemål, så adde forstóge mæ ei gong kvæ 'an va'.
bassi	1. jolebukk, utkledd til nyttårskveld og 20. dag jol (somme seier "jólebassi") 2. person som ser uflidd ut	1. Det kåm mange bassa, den seisti va' kveldskjǿglâ. 2. 'An va' så skjeggjutt'e at det va' púre bassi.
basstogdott'e	"tøyball" til å tette att den ca. 15 cm vide opninga (som oftast er i mønet av badstova; bruka berre i eintal) Sjå også basstòge.	Mi brúke útsliti tøy ti' basstogdottæ for å halde på vermden itt vé'en hèv' brunne opp.
basstòge	1. frittståande bygning nytta til turking av korn, røykjing av kjøt. Tidlegare også bruka til å få bort lyser og lopper i kleda. Var plassert i ei viss avstand frå andre bygningar på grunn av brannfaren. Sjå også basstogdotten. 2. badstoge	1. Konni låg på pada ti' turking i basstògunn. 2. Du hèv' det så heitt som i a basstòge! sa Svein mæ 'an Haddvår.
basstoghiti	"badstovevarme" (altfor varmt til å tole)	Hui, nò æ det så varmt inni at det æ basstoghiti! Vi' an døye fyddu, lýt det vère basstoghiti.
basstogomn'e	oppmura steinomn (gråsteinsomn utan avtrekk) i basstòga	Basstogomnen æ oppmúra midt i basstògunn.
basstogpad'e	kornpaden i badstoga	I gamle dage la da sikkå på basstogpaden fysst da sill' "lauge" sikkå.
bati	bate (hjelp, vinning, nytte)	"Fysst greie jentu hav' fare gali, for adde slarvan det æ an bati" (stevline)
baut'e	mann som går tungt	Den bauten gjeng'e som 'an ha' stampa i snjór'e.
bé'ehús	bedehus	Ette at kjørkjestògâ kåm, vill' fókk ríve bé'ehúsi.
bé'elag	bearlag (ein krins som var saman i bryllaup og gravferd; alle vart bedne)	A bé'elag va' 'kji så stórt områdi, men der kunna bú mange fókk.
bé'emann'e	person som går rundt i bedelaget og bed til likferds (i eldre tid var nok dette ein eldre mann, men seinare kunne det òg vere oppgåve for ei kvinne)	"Så æ di velkomne adde samen i líkfærinn", sa bé'emannen då 'an va' rundt i bé'elagjæ.
bé'esi-kjèring	tiggarkone	Bé'esi-kjèringan båe sikkå helst'e matmjø̀l.
befs	frynser	På kjyrkjeploggó æ langt befs. Befsi ska' 'kji hange n'i blèsâ.
bei'bròt	beinbrot	A bei'bròt lýt an antel spjåkke ell' gjipse.
bei'grind	1. skjelett til menneske og dyr 2. uferdig utkast	1. Der låg a bei'grind úti skógjæ. 2. Nótenédskriftin 'ass Knút Jónson Heddi vår' helst'e barre bei'grindi av slåttó.
beikk'e (H)	hårskilje Sjå også beink'e (V) og beikke.
beilaus'e	vinden som blæs og lagar lyd, helst kring husnovene; bruka berre i eintal	Høy' beilausen, nò ýler 'an kring húsí!
beilei	beinveg, snarveg Sjå også bei'vèg'e.	Mi vi' inkji gange hèra, mi take beileií.
beineverk'e	verk i beina på krøter	Kåvan få beineverk'e av rått grjón, var' det sagt.
beink'e (V)	hårskilje Sjå også beikk'e (H) og beinke.	Sòme hav' beinkjen midt 'å hòvúdæ, å aire hav' 'an 'å lénæ.
beinke	hjelp, beine	Det æ viktigt at an kan gjère kvorairne a beinke av å ti'.
beis	rundt fat av blekk med to handtak	Slå detta vatni 'pi beisí, Titta!
bei'sau'e	eit bestemt bein i føtene på ein sau (td bruka til å vinde renningtråd i samband med veving)	An bei'sau'e sille have a viss vikt mæ varp.
beisl	beksel	Eg hengjer beisli på bógtrétti itt eg tèk'e av silen.
beislebit	munnbit (om hest)	'Er æ tvau slags beislebit, eit som æ beint, å eit som æ déla på midten.
beislering'e	ringen på kvar side av bekselet som taumane er feste i	Beisleringan våre jamt gjåre av jinn.
beisletygjili	stutt taugstump eller lerreimstump til å feste i bikselet for å leie ein hest	Titta leier hesten ette beisletygjilæ. Stundom legg'e eg beisletygjilen på klyví å stýrer hestæ.
bei'só'	kraft koka på bein	Hèv' an godt béi'só' var' suppâ au gó'.
beist	ku	Ko mange beist hav' di i fjósæ?
beistemat'e	fór, mat for kyr	Håm'e va' grei'e beistemat'e.
bei'søyl'e	hestesal som er delvis laga av bein	'U rei' si' ti' Brottveit på an bei'søyl'e.
beite	1. stund Sjå også bil og òte. 2. saltlake til å konservere (garve) skinn med	1. Eg bía a lang beite. 2. Kjø̀ti va' salt som beite.
bei'tind	tind av bein (helst i horv)	Bei'tindan æ sterkare 'ell trétindan i lórtehorvinn.
bei'vèg'e	beinveg, snarveg Sjå også beilei.	Det æ 'kji adde bei'vègji som vare líka.
bekkjefydd	flaumfulle bekker (etter ein turkeperiode)	Det laut trjú bekkjefydd ti' a rótbløyte.
bekkjesikl	liten bekk (såvidt vatnet renn)	Det ska' 'kji stóre bekkjesikli førr'ell det fydder an brunn'e.
bèl'e	høgt rop Sjå også bèle, illbèle og vål.	'An la ti' mæ an kallèg'e bèl'e.
bélegút'e	kar som frir for ein annan kar Sjå også béli, béle og bélevand'e.	Òlâv va' bélegút'e for 'an Haddvår. 'An ha' mæ si bélegút'e.
bélesvein'e	kar som frir for ein annan kar (same tyding som bélegút'e)	Det va' så viktig å have an gó'e bélesvein'e som kunna skrøyte av fríaræ.
bélevekkje	gut som på vegne av ein ven fortel ei jente at vedkomande er interessert i henne	"Bélevekkje tar' 'an 'kji have, at èg æ ǿr ett'ó veit 'an sjav'e" (stevline).
béli	friar Sjå også bélegút'e og béle.	Der va' så mange béla som romstéra på fosstogtrèvæ.
beltestein'e	lodd til å henge i veven	Fysst an vèv'e belti å typlebond, brúkar an beltestein'e ti' stramme mæ.
bendi	tynt taug, hyssing Sjå også binde.	Eg strotta sekkjin mæ bendi.
bendili	band av halmstrå kring eit kornband somme seier bendli	Èg stelte bendla, å batt konnbondí, mæ Mamme å Papa skåre.
bendlekast	"knuten" på bendilen som ein sveiper kring eit kornband	Fysst an steller bendlekasti vrí'e an toppen på konnoksó å legg'e skjóran unde armen.
bendlevrie	band som lagar lykkjer på seg når tråden ikkje er strekt	Bendlevriun kunn' vèr' vónde å rétte.
benkjegåve	gåve i bryllaup	Eg fekk an vén'e boddi i benkjegåve.
bensín	bensin	Bensíni æ hǿgt ti' mangt, men det smedd'e fælt fysst det tenner.
bèr	bær	Bèrí eg pila i haust have vorte ti' sylte, å liggje i frjósaræ.
bèreróm	avstanden mellom vassflata i bøtta og toppen av bøtta	Det lýt vère bèreróm i byttunn ska' an bèr' 'æ i úkviddæ.
bèrfètili	fatle (på hýkkji eller ryggmeis)	Den eini bèrfètilen på hýkkjæ æ mest'e útsliten, å hell'e på å gange âv.
bergebrúsi	rosenrot	Sòme kadde bergebrúsen for bergebukk'e.
bergebrúskji (H)	bergfrue	"Bergebrúskjen" æ a diktrøkkje av 'ó Tarjei Bjørgúvson Rysstad.
bergeflæe	flatt og utbreidt berg (slik som ein kan finne på høgheia)	D'æ létt å godt å gange på bergeflæó.
bergenòv	bergnabb	Det stakk fram a bergenòv i ein av svingó.
bergeskórte	berghylle, skar i fjell	Sauen va' skorfast'e i a bergeskórte.
bergestír'e	geolog (person som skulle kunne sjå om det var metall i ei gruve, eller om fjellet var dårleg)	Knút sa at bergestíren laut opp i Bergeheií å sjå på dei rare litin på bergjæ.
bergingsveir	godt ver for å tørke høyet (på bakken) Sjå også høyveir.	'Er hèv vòr' godt bergingsveir i sommår, mi have alli turt sett opp a hesje.
bergjingsråd	bergingsvon	Eg trúr alli 'er æ bergjingsråd for denne gamle å håvrotne búí.
berglilje (V)	bergfrue	Kommúneblómen i Valle heite berglilje.
bergsi	mann frå Berg	Bergsan bú hågt.
bèring	kalving	Kjýrí æ så lòselèg, nò æ 'u på bèringjinn. Det va' a hard bèring.
berje	Kornband breidde ut på eit tett låvegolv, ferdig til å treskjast med "flygjili"	Nò hèv eg trekst a berje, så no æ eg síle sveitt'e.
bèrknysje	stampa bær	Gýrí ha' bèrknysjâ oppi fjórpotthókkjen.
bèrkrúsi	krans av td tytebær	Det va' sérs stóre bèrkrúsa dèr eg plukka i dag.
berlòg'e	tytebærdrykk; laga ved å blande tytebær og vatn og la det stå nokre veker Sjå også lòg'e.	Det smakar godt mæ berlòg'e attat graut'e.
berrfís'e	1. bille som ofte er i blåbær eller ripsbær; rundvoren, flat og med små prikkar 2. rotne tytebær (V)	1. Eg sér fleire berrfísa i blåbèrspannæ dí! 2. Berrfísan plukkar eg inkji fysst eg æ at bèrskóg.
berrtevli	snautt område (td open slette med fritt utsyn; bruka berre i eintal)	Då jasen å èg kappsprunge út'å berrtevlæ, va' det èg som vann.
bíbelbód	predikant, reisande religiøs talar	Gófa varte omvend'e, å reiste rundt som bíbelbód.
bíbili	bibel	I bíbilæ æ der tvau testament, det gamle å det nýe.
bíebiti	mellommåltid (når ein et litt sidan det er for lenge å vente til neste faste måltid) Sjå også biti.	Eg må have enn bíebiti, det vare for lengji å vente ti' kvelds.
bíemat'e	mat som nærer godt og gjev krefter lenge	"Brau æ gó'e bíemat'e", seie Kristí.
bíetòl	tolmod til å vente	Hèv' du bíetòl, ell' ljóte mi gjère det plent no?
bik	bek	Bik, bikatrå'e, biksauma; bik trunge da ti' mangt førr'e.
bikengjili	demon	"Din bikengjili!" húva Taddeiv ti' 'ó Knút.
bikhúve	tjøreblanding på hovudet til småborn (råd mot utslett)	Eg trúr mi ljóte leggje på a bikhúve mót skurvæ.
biksaum'e	eldre skisko	Eg líka bæri å hoppe mæ biksauma 'ell mæ dei nýmótens hoppstivló.
biksi	1. jernplugg til å feste tømmerstokkar ved tømmerkøyring (bein plugg, med hol til lekkje) 2. storkar, kakse	1. An biksi héldt filnare 'ell an hakji i stokkjæ. 2. Bjørgúv va' biksen i Òveinang, mæ mykji skóg'e å nóg av pæninge.
bikåri	1. ver 2. person med mange rare påfunn 3. gammaldags lang omn (omnsponnâ var så vid at dei elde på henne og koka kaffi i ei skòre) Sjå også veir'e og høyveirsbikåri.	1. "Kví laut den bikåren stange meg", sa Salmund, då 'an fekk a puff i fuí. 2. "Den bikåren finn'e på så mangt rart!", sa Rannei om 'an Nils. 3. "Kan eg få kaupe bikåren din, 'an æ vel 'kji så fælt rusta?", spúre Torgrím 'an Nikelos.
bil	bel, stund Sjå også beite og òte.	Sit nå a bil ti', sa Jórånd.
bílhús	garasje	I bílhúsæ æ der straum'e ti' ljós å ti' motórvermari.
biljett'e	billett	'U kaupte si biljett'e mæ tókjæ ti' býn.
bílstadd'e	garasje for bil	Sòme seie bílstadd'e i staden for bílhús.
bindingsnåvåri	stor bygningsnavar, stavbandsnavar	Hèv' du ein ell' tvei bindingsnavra?
bindøks	lett tømmermannsbile (bruka til å spretthogge eller berkje med)	Ti' å spretthogge an stokk'e æ det best'e å brúk' a bindøks.
bingji	binge (bruka td til flatbraud, korn, poteter)	Denné bingjen, som ska' vèr' ti' brau, æ inkji músefrí'e.
bírebjødde	syngjande bjølle (laga av messing)	Bírebjøddun kan an høyre langt, om ljóden inkji æ så håg'e.
Birgjit / Bergjit / Bjirgjit	Birgit	Birgjitt hèv' vurte gåmó nò.
bírhani	tappekran	Du lýt få a ný pakning i bírhanâ, det drýpe så.
birkji	bjørkesaft Sjå også: renne birkji (H) og birkje (V).	Birkjen æ nòkå sǿt'e, å gó'e å drikke, tikje sòme.
birri	1. tverr person (vrangpeis) 2. borre (arcticum lappa)	1. 'An vill' alli låne mi pæninge, den birren. 'An glór som an birri. 2. Birran hengje sikkå létt i klæin.
bissmål'e	bismarvekt (stongvekt)	Bissmålen vóg i pund.
bit	bruka i samband med å skildre kor kvass td ein kniv eller ljå er	Der æ godt bit i dei nívæ!
bíten	plutseleg mykje spyttproduksjon i munnen; bruka berre i bunden form eintal (magen set i gong spyttproduksjon, men væska kjem ikkje frå magen) Sjå også brjósvée.	Fysst an fær bíten, æ an inkji plent gó'e i magâ.
bíteskjíe	vertikal stolpe som vert driven inn i spor i enden av laftestokkane (i døropninga, for å halde desse på plass, og som også går inn i gròp i den øvre og nedre stokken i døropninga)	Bíteskjíun halde stokkó i dynneopningjinn på plass.
biti	1. bløytt lefse eller flatbraud med smør Sjå også brau, bíebiti, blaut'e biti, bòren biti, bæse biti, jasebiti, kjinnebiti, klingsbiti, kveldsbiti, lúsebiti og øyktebiti. 2. hjørnetann 3. stovebjelke; stor tverrbjelke mellom sideveggene i ei årestoge. I stover med to bjelkar får den eine eit anna namn: "Biti" om den bakaste og "rond" om den fremste.	1. Høyskógsmennan ha allstǿtt mæ sikkå bita mæ smø̀r å ost'e. 2. Eg verkte i dei hǿgri bitâ. 3. Biten æ røykròkjen å gjyvutte.
bitjinn	stål til eggverktøy	Mýrmalmen gav godt bitjinn.
bítå	frukost (kl. 5.00 - 5.30 frå gamalt av)	An kan bíe lengji ett' a godt bítå.
bivresús	kalvesus (også for moro bruka om gelé)	Det æ godt mæ bivresús på stumpesivunn.
bjalkehoggari	tømmerhoggar	Bjalkehoggaran æ fæle ti' ète.
bjalkekjøyrari	tømmerkøyrar (med slodde)	Bjalkekjøyraren laut hav' gó'e hest'e.
bjalkeskòt	bratt bakke som vart bruka til å rinde sevla tømmerstokkar ned (gjerne for bratt til å køyre med hest)	Bjalkeskòti va' ísa, så stokkan fór' som a rit n'igjænom.
bjalkeslodde (H)	hestereiskap bruka til å køyre tømmer eller ved med Same tyding som bakslodde. Sjå også bakslodde og slodde.	Fysst an kjøyrer vé'e å det æ mykji útfyri, brúkar an barre bjalkeslodde.
bjalkeslæpe	tømmerslepe (der ein dreg tømmer)	Bjalkeslæpâ va' så brott at eg laut vreiste.
bjalkji	1. berebjelke i eit bygg 2. tømmerstokk	1. Kjø̀ti varte turka på stava oppunde bjalkó i stògunn. 2. Såvi laut sevle kverr bjalkjen.
bjór'e	bever Sjå også bjórstemm'e og bjórhús.	Bjóren stýver å stemmer mykji i Finndalæ.
bjórebrand'e	trestubb som bjoren har gnaga borken av	Bjórebrandan æ greie elle mæ fysst an vi' steikje si fisk'e.
bjóreslæpe	"slæpe" der bjoren har drege tregreiner	I Finndalæ va' der mang' a bjóreslæpe.
bjórestýv	tre som er stývt av bever	Der va' fullt mæ bjórestývi innmæ bjórhúsi.
bjórhús	beverhus Sjå også bjór'e og bjórstemm'e.	Der æ tvau bjórhús i Grípemóbekkjæ.
bjórspæk'e	spæk'e som ligg att etter trefellinga til beveren	Ròn i rundt den bjørkjí som bjóren mest'e ha' naga âv, va' der fullt av bjórspækji.
bjórstemm'e	beverdam Sjå også bjór'e og bjórhús.	Sjå den bjórstemmen! Mæ Heddestøyl æ der så stór'e an bjórstemm'e, at skógjen ikring hèv' daua.
bjórvé'e	tre som beveren har felt (og han har oftast gnaga av borken) Sjå også vé'e.	Det låg så mykji bjórvé'e ette strendó at mi samla det å tóke det mæ åkkå heim'tt'e.
Bjúg / Bjúg'e	Bjug	Bjúgan fare ti' vare sjella nò.
bjúg'e	bøyg	Der æ an bjúg'e 'å bandfestæ. An lýt have rétt'e bjúg'e på slé'emeió.
bjus	utydeleg tale, låg tale	'U tala så lågt, det va' barre nåkå bjus.
Bjynn	Bjørn	Ko Bjynn ha' gjårt gali då 'an tók ti' skots, veit inkji èg.
bjynn'e	1.bjørn Sjå også vetlé'e og húnebère 2. høvel med 2 handtak 3. lekkjestrammar 4. stor og sterk person 5. kloss mellom stokkane i ein tømmerbygning	1. I gamle dage va' bjynnen a fæl plåge. 2. An bjynn'e, 'ell bjynnehǿvili va' skjót'e å hǿvle stògetimr mæ. 3. På framsloddunn lýt an júre mæ bjynn'e, an fær godt vègetak då. 4. Bjúg æ an bjynn'e.
bjynnebòke	myrgras i runde tuver på heia (scirpus caspitosus)	Trú om búskapen èt'e bjynnebòke?
bjynnedrag	kronisk hovudsjukdom hjå hest (hesten reiar att og fram med framkroppen)	Denné hesten må hav' fengje bjynnedragji!
bjynnehǿvili	høvel med to handtak	An bjynn'e, 'ell bjynnehǿvili va' skjót'e å hǿvle stògetimr mæ.
bjynnekamb'e	bjørnkam (Blechnum spicant), bregneart i sisselrotfamilien	Bjynnekamben æ grǿn'e heile vetren.
bjynnelamp'e	bjørnelabb	Bjynnelampen æ spélèg'e.
bjynnelås'e	innvendig lòke til å låse opp med utanfrå (bruka i lopt og búr)	I Oppistogsloptæ æ der bjynnelås'e.
bjynnestræti	veg der bjørnen ofte ferdast	I Finndalæ æ der fleire bjynnestræti.
bjødde	bjølle	An høyre godt bjøddun itt sauin kåm' heim'tt'e av heiinn. Fysst bjøddâ lýer fysst kjýrí jórtar, kaddar bjøddâ på regn.
bjøddeblóm'e	blåklokke	Der va' mykji bjøddeblóm'e òvenat stògehúsó.
bjøddeklavi	halsklave til å hengje bjølla i	På bjøddeklavâ stend'e namni å adressa 'å eigaræ.
bjøddereim	reim til å feste bjølla til klaven	Eg hèv' tvæ gamle bjøddereima heimi.
bjøddeskraml	sterk lyd frå bjøller frå mange dyr Ordet vert også bruka som hankjønnsord (bjøddeskraml'e).	Der æ såden bjøddeskraml oppi líinn at sauin måg' have vorte ræda.
bjǿre	binne	Bjǿrun æ kallège fysst da hav' unga.
Bjørgúv/Bjørgúvi	Bjørgulv	Bjørgúv Holæ hèv' laga programmi ti' desse internettsí'unn.
bjørgúvsponne (H)	omnsponne under omnsdøra der ein kunne setje kaffikjelen for t.d. å halde han varm	Órdi bjørgúvsponne kjæm'e av ó Bjørgúv Uppstad, kjempekaren.
bjørk	1. pyntebroderi av kvitt perlegarn på setesdalsbunaden, både den mannlege og den kvinnelege 2. bjørk	1. Der æ seks sting, tvau ti' vístri å tvau ti' hǿgri å tvau i midjom, i a bjørk. 2. Bjørkjí kan brúkast ti' mangt: Imnetré, taknævra, garving, tæga, vidju, fór, å mangt anna.
bjørkefút'e	bjørkekvist til å pryle ungar med Sjå også stong.	Fysst ungan finge sjå bjørkefúten, då vorte da spake.
bjørkekryml	krokete og vridd småbjørk	Der va' så mykji bjørkekryml, det va' mæden mi kóme fram.
bjørkemål	"svært gammalt setesdalsmål"	"Di gamle sætisdalsmåli va' runni ó' dei gamle bjørkemålæ", sa sòme.
bjå	oppdyrka jordteig	Mange stadnomn kunna fortelje om bjå: Bjåne, Bjålí, Bjådal, Bjåmidjom å Líbjå.
Bjåí	Bjåen (gardsnamn i Bykle)	Bjåne æ evsti garen i Sætisdal.
bla'	blad (td vekeblad)	Kòri hèv' du gjårt av adde bló'ó som mi finge i gjår?
bla'naut	eit utvalt storfe (eit sers godt naut)	Denne kvígâ æ a bla'naut.
blarr'e	1. fremste delen av tunga 2. lyden som sauen lagar (å blarre, blækte)	1. Èg vi' ète blarren, for den æ best'e. 2. Eg høyre enn blarr'e, så sauen må vère nérhendeleg.
bla'teig'e	utifrå god slåtteteig	Slåttâ 'punde Åsæ æ plent enn bla'teig'e.
blautgrjót	kleberstein Somme seier "blautegrjót".	I Blåsteinsånæ mæ Bjynnevatn æ der blautgrjót.
bleie	kinnplagg som er utsauma som ei drègjilshúve	Den gamle bleiâ eg hèv' heimi hèv' Góme brúka då 'u va' enn reivungji.
bleikjetíd	tid når det er godt å bleikje tøy (td lin og vadmål; særleg om våren, men også om hausten)	Lavrans rulla vadmåli út 'å voddæ, mæ den beste bleikjetídí va', om våri.
bleikjeveir	når det er regn og sol om einannan (i slåtten; bruka berre i eintal)	Detti va' a leitt bleikjeveir, nò som høytti va' så grǿnt å gó'slegt; å mest'e tjurrt.
blèk	1. blekk til å skrive med; bruka berre i eintal Sjå også blèkhús. 2.blekk (tunn metalplate)	1. Førr'e skríva fókk mæ blèk; nò æ det helst'e tjurrblèk å kúlepenni fókk skríve mæ. 2. Bylgjeblèkplatu æ gjåre av blèk.
blèkhús	blekkhus, lita flaske til å ha blekk i, i bruk før ca. 1960. Sjå også blèk.	I dei pultó som mi ha' på 50-talæ va' der a hòl i platunn ti' å setje blèkhúsi n'í.
blekk'e	1. vindkast 2. røyksky som slår inn i romet, frå omnen 3. noko uventa som skjer, sjukdom / motgang 4. blink, skyteskive (H) 5. slag mot kroppen Sjå også blekkje.	1. Der va' alli an blekk'e på vatnæ, så fiskjen vill' alli bíte. 2. Det kåm an blekk'e néd omnspípâ så stògâ varte fudd av røyk'e. 3. 'An fekk an blekk'e då húsí brunne. 4. Da drive å skute på blekk'e. 5. 'An fekk an blekk'e å seig ihóp.
blekkjestein'e	steinhelle på kant i åren, mot døra	Blekkjesteinen gjère ti' at det inkji blekkjer frå dynninn itt 'o stend'e oppi.
blekkji	1. blad på planter 2. blad av metal (td messing eller jern) 3. kvitt pyntebroderi som ser ut som eit lite blad (på setesdalsbunaden; både den mannlege og den kvinnelege)	1. Seinhaustis dette blekkjí av tréó. I båneskúlâ samla mi blekkji å turka da. 2. Da kunna pynte kjýklavan mæ blekkji. Hèv' du fengje tak i blekkji? 3. Der æ fíre sting ti' hǿgri, å trjú ti' vístri i a blekkji.
blekksmé'e	blikkslagar	Blekksmé'in gjèr' dropprennu av blèk.
bléme	blemme Sjå også lygjebléme.	Aslak brende seg så 'an fekk blému 'å adde fingó.
blendebrev	Blendepapir. Under andre verdskrigen vedtok okkupasjonsmakta (tyskarane) ei lov om at det var ikkje lov å ha lys i vindaugo når det var mørkt ute. Difor var det i "blendebrev" i handelen slik at ein kunne ha ljos inne. "Blendebrevet" vart kjøpt i metervis, og det var vanleg at ein tilpassa dette som gardin til glaset, med ei trestong i kvar ende, og denne blendingsgardina vart hengd opp om kvelden og teken ned om morgonen. Sjå også brev.	Fókk skjø̀na inkji kofyri da laut brúke blendebrev hèra som det va' langt midjom fókk.
bleng'e	vassaktig væske som ligg under ostemassen i sur mjølk (faren øvst, ostemassen i midten og "blengjen" nedst) Sjå også fari.	An kan drikke mjåkkjí om der æ nåkå bleng'e í.
blèse	panne	Nò heng'e håri langt n'i blèsa, så nò lýt du klyppe deg!
blèseband	reim som går over panna på hestegrima / bikselet	Sòme pynta blèsebandi på stassilâ.
blèsebein	pannebein	Snæri fekk a slag i blèsebeini så 'an úvita.
blèsepligg'e	1. pigg i slaktevåpen (slår hol i panna på td ein gris) 2. vond, snappsinna	1. Gófa hèv' enn gåmål'e blèsepligg'e liggjandi. 2. Blèsepligga æ det inkji úvandt hav' mæ å gjère.
blidr	fargar som er urolege eller glitrande; bruka berre i eintal	Fysst an hève fillí antenne æ det jamt blidr i fjærnsýnæ.
blike	bleke	Blika gjekk fyre kraftútbyggjingjinn alt oppat Hallandsfossæ.
blinde	jernplate til å setje mot omnsdøropninga	Du lýt setje blindâ mót omnæ så det inkji neistar fram 'å tili!
blindekling'e	kling'e som vart lagd i hop med smøret på innsida	Fysst smø̀ri inkji sýnti, varte det kadda blindekling'e.
blindgòte	gate der det ikkje er hol (på bunad for kvinner; til pynt)	Blindgòtun vare brúka på búnadsskjortunn.
blindgraut'e	graut utan smørauga; bruka berre i eintal	Det æ alli godt mæ blindgraut'e.
blindingji	1. molteplante på det voksterstadiet at bekarblada ennå ikkje har opna seg Sjå også glåpari, graskårt'e og kårt'e. 2. ein slags klegg (chrysops relictus) 3. blind person	1. Du må inkji plukke blindinga, for dei vi' alli mogne. 2. Blindingan æ létte å slå i hèl si' da æ så gålause. 3. Det æ stygt å kadde blinde fókk for blindinga.
blódbògji	samla blodsprut (som når ein skjer over ei pulsåre) Sjå også bògji.	'An trefte bjynnen i bringâ så blódbògjen stód.
blódfæsl	bandasje til å stoppe ei bløding	Fysst blǿingjí hèv' stansa, lýt 'an sipte blódfæsl.
blódkomle	komle laga av blod og mjøl	Det æ sjella fókk ète blódkumlu i dag.
blódpýsse	blodpølse	'An varte rau'e som a blódpýsse.
blódslivr	klump av størkna (levra) blod	Reisdýri ha' dutte útiv' bergji å låg i blóslivrinn i úrinn undi.
blódslonk	blodtrevl som hengjer seg på tvara (tvòrâ) når ein rører i blodet medan ein slaktar	An lýt rǿre i blódæ mæ same an hèv' rennt det av dýræ, så inkji blódslenkan livre sikkå.
blódsyt	blodblanda væske som tyt fram frå sår Somme seier "blódsýt".	'U fæsla seg då det kåm nåkå blódsyt dèr 'u ha' skadt si 'å handebakjæ.
blódteig'e	"betaling" eller "erstatning" for td drap (drapsmannen kunne då sleppe hemn)	D'æ lengji si' det hèv' vòr' tala om blódteigji.
blódtèven	når ein spring hardt og pustar så kraftig at det verkjer i halsen og ein får "blodsmak" i munnen.bruka berre i bunden form eintal og dativ. Sjå også tèv'e	Eg sprang så fælt at eg fekk blódtèven.
blódtròg	stort "tretròg" til å samle blodet i når ein slaktar	Dú bóa lýt halde blódtrògjæ!
blódvassle	blod og væske frå sår	Der kåm mykji blódvassle frå såræ.
blódverk'e	sår som ikkje er betent	Der kjæm'e inkji våg'e ó' an blódverk'e.
blòke	1. "bukseloket" i den mannlege setesdalsbunaden (H) 2. dei ulike delane av bulen i kuftene til den kvinnelege setesdalsbunaden før dei er sydde saman 3. dei ulike delane av brúsdúkjen i den mannlege setesdalsbunaden, før han er sydd saman. 4. dei to delane i eit fantebuksepar 5. tøystykke av td vadmål	1. Blòkâ ska' helst'e vèr' alt oppat halsnappó. 2. Eg hèv' mynstr ti' adde blòkó. 3. Blòkâ att'å ryggjæ 'å brúsdúkjæ æ kvít. 4. Der va' barre tvæ blòku i a fantebuksepar. 5. Der æ tvæ blòku frammi i brúsdúkjæ.
blokkeklavi	bjølleklave med blokkar på (blokkane dingla som i ei lauvsylje)	Mi have barre ein blokkeklavi, å den gjeng'e Lauvrós mæ.
blóm'e	del av broderiet på setesdalsbunaden (både den mannlege og den kvinnelege)	Blómen æ sauma midjom sylvbóró, midt 'å opplutæ.
blómelilje	lilje med blomeform (td heggelilje, liljekonvall, marihand)	Ungan plukka blómelilju å sette da i vatn midt på bóræ.
blonde	1. blanding (helst væske, td oppspedd sur mjølk) 2. blanding (td språkblanding)	1. Førr'ell da reiste 'å heií om sommåri tykka da kabrette, å fysst da sille bruke det ti' matvæte, blanda da kabrettâ mæ vatn ti' a blonde. 2. 'Er æ slig a blonde mæ úlíke talemål nò ti' dags.
blòte	"fyllekule" (ein eller fleire personar som drikk mykje alkohol over fleire dagar)	Det va' tungt for 'an Tarjei å på arbei' att'e ette dei fæle blòtunn 'an ha' havt.
blòti	svært våt og blaut snø (helst om våren) Sjå også vårblòti.	Det kåm enn fæl'e blòti så fókk vorte faste mæ å kjøyre.
bløyg'e	kile Sjå også bløygje.	An kan brúke bløyg'e fysst an ska' kløyve stóre trékubba.
bløyte	søyledíkji på ein fǿrslevèg'e.	Fysst der æ bløytu ette vègjæ, då lýt an króke, så satt an kan.
blåbèrbuskji	blåbærlyng	Det æ gama plukke itt blåbèrbuskan' æ tunge av bèr.
blåhúve	lue til småborn (både gut og jente)	Blåhúvun våre av svårt vallmål å våre kanta mæ grǿnt.
blåklæi	dress som menn utanfor dalen bruka (ikkje bunad)	Da gjinge mæ blåklæi ottafor dalen.
blåkupte	stutt kufte av svart vadmål til kvinnebunaden i Setesdal (med løyesaum)	Blåkuptâ vare brúka ihóp mæ svårtestakk'e som kjyrkjeklæi ell' ti' anna fínt brúk.
blåmann'e	person utanfor Setesdal som gjekk "blåklædd'e"; altså utan bunad	Blåmennan, som gjinge blåklædde, skjúlde sikkå út fysst da kóme ti' dalæ.
Blåmannsbygd	bygder nedanfor Gullsmedmoen (ved Byglandsfjord, der ikkje folk gjekk i setesdalsbunad til dagleg)	Fysst an kåm út'å Blåmannsbygdí, såg an mæ ei gong at fókk dèr våre aila.
blåmi	stor mørkeblå sky	Blåmen kan varsle tóreveir.
blåmiltri	kar frå byen (blåklædd'e)	'An æ 'kji nåkå å brý seg om, denna blåmiltren!
blåmyse	tunn myse (myse: del av mjølka som blir att når ostestoffet er skilt frå)	Blåmysâ varte brúka i slåttæ om sommåri.
blåsari	skøyar med gode talegåver (betre i ord enn i gjerning)	Haddvår va' an fæl'e blåsari, som fann på mangt snódig, an kunna 'kji trú på alt 'an fortåldi.
blåstakk'e	stakk til brurebunad i Setesdal; også bruka av jenteborn opp til om lag 12 år ("blåstakk'e" og bórastakk'e er same stakken)	I blåstakkjæ æ der sylvbóru i staen for ei grǿn å tvæ raue lista.
blåstein'e	mørkfarga stein (td i bruk i kvernstein)	Blåsteina å syl'steina i kvinnó var' kadda heigjeitila.
Bóa	kjælenamn på smågut Sjå også bóari og Titta.	"Snille min bóa, vi' du nå lýe".
bóari (H)	kjælenamn på ein smågut Sjå også Bóa og Titta.	Dèr stend'e der tvei snille bóara!
boddi	1. bolle 2. kveitebolle	'U sylte si i boddâ.
bògestiddi	oppmura løynleg plass til å liggje på lur for å skyte reinsdyr med boge (helst i tronge klemstri og skar, ved dyregraver og liknande stader)	'Er æ ennå bògestiddi sòmestad, i heió.
bògji	boge	Ungan tikje gama å skjóte mæ bògji.
bógtaske	feittpute på bogen til hesten	Órâ kvíler inn'å bógtaskâ.
bók	bok	'An kåm heim'tte mæ bókó sundeleppa. Far snilt mæ bókjinn!
bòke	feittlaget på reinsdyr (bakarst på ryggen) sjå også bòkerein'e.	Sòme tikje bòkâ æ det beste på reissdýrskrottæ.
bòkerein'e	feit og velfødd reinsbukk (som regel bruka om reinsbukk i tida før brunsten) Sjå også bòke.	Æ du heldig'e mæ jaktinn kan du få an bòkerein'e.
bókgrind	bokhylle	A bókgrind hèv' fleire jeddi.
bókró	bokhylle (ofte med berre ein hjell)	Bókróí ha' jamnast'e barre ein jedd'e.
bóksamling	bibliotek	Eg mǿtt' 'ó Tjógjei i bóksamlingjinn. Bóksamlingjí æ òpí kverr dag'e.
boksi	boks (td hermetikkboks eller ølboks)	'An fiskar mæ enn boksi det hèv'e vòre fiskebolla í, å så hèv' 'an nulla enn lang'e sènetaum'e rundt.
bóktré	1. lese- og skrivestativ 2. treplate til å leggje på knea	1. Bóktréi hèv' visst fare sund'e; kan du stelle det? 2. Ånund fekk si a nýtt bóktré.
bóle	opphøgd sirkelforma del av bolesylje Sjå også bólesýe.	Bólun i a bólesýe liggje rundt ytri kanten.
bólesýe	bolesylje (til bunadbruk) Sjå også bóle og sýe.	Bólesýun æ jamt dei tyngste å mætaste av sýó.
bolteló	tjukk jarnplate med hol i mange storleikar (som smeden brukar når han skal smi boltar) Sjå også ló.	Boltelóí ligg'e på smidjestabbâ i smidjunn.
bóløks	øks (vanleg øks med smal kjeft, til skilnad frå bile, helst bruka til å hogge ved, eller som skogsøks; ordet omfattar også ei liknande øks til å hogge hol for blindnaglar med eller til å hogge mosefaret i tømmerstokken)	Bóløksan brukar an ti' timre mæ.
bomme	stor og halvrund øskje av tre	Det va' viktigt at bommun våre tétte så inkji mellefívrellí kóme inní da.
bomre	tung heimelaga kjelke av fjøler og utan stabband Sjå også kjåkkji.	Det æ gama løype mange på same bomrunn.
bòne	1. beinknutane bak på ryggen (på storbuskap) 2. hoftekammen (på menneske)	1. Kjýrí va' så tjurr at bònun våre kvosse. 2. 'U datt å sló seg 'å eine bònâ.
bórastakk'e	blåstakk'e med sylvbóru i staden for kvåra; også bruka av jenteborn opp til om lag 12 år (blåstakk'e og "bórastakk'e" er same stakken)	Bórastakkjen hève svårt klæi i staen for vallmål.
bórd	1. bord (kjøkkenbord) 2. materialbord	1. Mi have 'kji dúka ti' adde bórdó åkkå. 2. Bórdi va' for stutt.
bórdgang'e	bordsetning Somme seier "bórdgong" (hokjønn)	Der va' tvei å trí bórdganga i dei stǿste bryddaupó, sò stóre våre da.
bórdhald	bordsetning (ved td gjestebod)	Der va' så mykji fókk i dei bryddaupæ at der va' tvau bórdhald.
bórdkrakk'e	lang benk på framsida av stovebordet	Denné bórdkrakkjen æ visst eldgåmål'e.
bórdòkji	labank	Bórdòkan æ 'å undelénæ, å halde ihóp bórdplatâ.
bórdspjørre	bordbrikke, bordløpar	Bórdspjørrâ va' så vént vòví, mæ mange véne liti å a vént mynstr.
bórdstig	bordbein	Dèt eine bórdstigji æ så rikli at eg lýt få gjårt nåkå mæ det.
bordstol'e	understell til bordplata	D'æ úlíleg mæ bórdstǿli som æ vryglne.
bóre	borde	Der æ mange bóru på stakkó, gjåre av sylv.
bòren biti	uttrykk bruka om når ein kjem heim med ein rest av nista som ein ikkje har ete opp (bruka berre ubunden form eintal) Sjå jasebiti og biti.	Bòren biti va' bòren ti' heis å heim'tt'e av høyskógsmonnó.
borg	1. steinmur framanfor langveggen på våningshus, opphaveleg fundament for svolestolpane 2. steinmur i bratt terreng; for å verte kvitt stein, og for å halde jorda på plass Somme seier "stògeborg".	Stògehúsí stóge oppi bakkâ mæ a håg borg frammenat.
Borgjill	Borghild	Borgjill gjèr' bå' rósemålar å skrívar dikt.
borkelòg'e	væte av bork som ligg i blot i vatn	Da brúka borkelòg'e fysst da reidde skjinn.
borr'e	1. dor til smiing 2. person som trengjer seg fram med makt Sjå også drivi og stú'e.	1. Mæ desse borræ slær eg hòl for boltan i húrejinnæ. 2. An kan var' leidd'e dei borran som alli kunn' vente ti' d'æ deiris túr'e.
bòs	bøss, strø for td kyr Sjå også bysje.	An lýt have nóg av bòs ti' bysje mæ. Kvílebòs æ au bòs, men dèt æ helst'e håm'e ell' høy.
bossbreie	kledet / teppet som vart lagt nærast eller oppå halmen, dengong dei bruka halm til madrass i senga	Sòme brúka bossbreiu i kvíló ti' ette kríinn.
bosti	kost, børste	'An stelte bosta av hestetogl. 'U leita ette bostâ ti' sópe snjóren av heddunn.
bóteflókji	"håp om reparasjon"	Der æ alli bóteflókji på desse trøyunn mí.
bótestellinga	utstyr eller ting til å bøte klede med	Mamme hèv' bótestellingan i a korg.
bóttfóri	ein type kjøpte lersko (noko over anklane høge)	Bóttfóran som da brúka førre vite mi inkji kòs' såge út.
brand'e	1. ukløyvd, oppkappa ved 2. reisning (ereksjon) Sjå også ve'ebrand'e	1. Stóre bjørka plage eg sage opp i branda mæ ei gong. 2. Eg fekk plútseleg brand'e då eg såg det véne kvendi.
brasi	sprakande eld	Brasen hèv' visst slokna nò.
brau	flatbraud; bruka berre i eintal Sjå også biti, bløyte brau, braubingji, braubomme, braubýre, braujedd'e, braumòli, braurúve, brausleiv'e, harangebrau og smø̀r å brau.	Det smakar allstǿtt godt mæ brau.
braubingji	musetett binge, plassert i eit kjøleg, mørk og tørr rom (oftast "búret"), der ein lagrar flatbrau, lefser m.m. Sjå også mjø̀lbingji, eplebingji og brau.	Itt an hèv' mykji brau, æ det greitt å have det i braubingâ.
braubiti	passeleg stor bit av flatbrød; hardt flatbrød, eller gjennombløytt og med smør	Danil hèv' feit'e braubiti ti' nyste.
braubomme	trekar til å lagre lefser og flatbraud i, tilpassa storleiken på leivane Sjå også brau.	Det æ greitt mæ braubommu for músó.
braubýre	stor trekiste med flatt lok (musefritt; bruka til å lagre flatbrød i) Sjå også býre og brau.	Der æ tjø̀rekrossa på braubýrunn.
braujedd'e	hjell til å ha flatbraud på Sjå også jedd'e og brau.	Der låg barre tvei leiva på braujeddæ.
braukast	fire leiva med flatbraud	Tóne bløytte a braukast ti' nóss.
braumòli / brausmòli	stykke av flatbraudleiv Sjå også brau, mòli og brausleiv'e.	'U sylte si av braumòló.
braurúve	stabel med flatbraud Sjå også brau.	Braurúvâ datt n'i tili, 'u varte for håg.
brausleiv'e	flatbraudleiv Sjå også brau, leiv'e og braumòli.	Det gjekk gjinni an brausleiv'e ti' manns.
brausodd'e	flatbraudsoll (matrett av knusa flatbraud og mjølk) Sjå også sodd'e	Eg hèv' vòr' braulaus i a håvt år, så eg hèv' alli ète enn einaste brausodd'e.
brausyllske	få mat på støylen sjølv om ein ikkje er i nær slekt med vedkomande som serverer maten (om slektskap som er mindre enn syskenborn)	An talar om brausyllske fysst det gjell'e fókk an hèv' mykji mæ å gjère, å som an treffer tídt.
braut	1. skråning med "laus" sand eller grus 2. kanten opp frå vegen, der snøen som er brøytt vekk ligg Sjå også snjóbraut.	1. Ungan hoppa i brautinn, sprunge å húva. 2. Eg tèk'e brautí ette brøyteplógjæ mæ snjófræsæ, så eg fær kjøyre greitt opp ifrå túnæ.
brautægje	braubomme laga av tæger	I brautægjunn mí æ der róm ti a håvt tjug håvnepte brausleiva.
bredd	1. kant (td på ei bytte) 2. kanten av td eit bratt fjell	1. Der æ a sukke i breddinn 'å byttunn. Åne æ plent på breddó. 2. An må inkji våge seg út'å breddí.
breffe	1. stor og kraftig kvinne; vil gjerne syne seg fram 2. kvinne med uvyrden tale Somme seier "braffe".	1. Anne æ a breffe, det æ sjella an sér makjen. 2. Borgjill va' a fæl breffe, 'u tala mest'e som an anleggsslusk'e.
bregd	endring, avvik	Dei som arbeie mæ løyesaum'e have úlíke bregdi i saumæ.
breiari	person som breier høy	'U va' breiari dèt sommåri.
breie	breitt område; td teig med høy som ligg på marka for å turke i sola Sjå også kvirvle og verbet breie.	Mi ha' a fæl breie mæ høy útivi då regni kåm. Eg såg a heil breie mæ reissdýr i dag.
breiemjø̀l	mjølet ein spreier på bakstrebordet når ein bakar flatbraud og lefser; berre bruka i eintal	Bakstrekånun have an haug'e mæ breiemjø̀l innmæ sikkå fysst da bake.
breisle	gras som er raka ihop på ein slåtteteig	Fysst breislejentun ha' raka ihóp å kådt grasi, då ha' da stelt a breisle.
breislejente	jente som breier etter ein slåttekar	Breislejentun gjinge mæ a ríve å breidde ette karan som slóge.
brekkísen	1. den beste eller flinkaste av fleire personar 2. den personen som byrjar, t.d. å slåst bruka berre i bunden form eintal	1. Eg hèv' høyrt mangt, men dèt va' brekkísen! Ragnill va' den fælaste av da, hú va' brekkísen. 2. Gunnår va' brekkísen!
brèm	brem	Brèmi på húvunn skjyggjer for sólinn.
brèmhúve	skyggelue Dei fleste i Hylestad seier "brimmhúve"	Brèmhúvâ kan vèr' hǿg å have i fótball, for den som stend'e i mål.
brenne	1. ved 2. mengda med kaffi ein brenner i ei kaffébrenne	1. Tjurrvé'e æ allstǿtt gó' brenne. Lauvstývi va' tjurr å gó' brenne om vetren. 2. "A brenne hell'e 'kji kå a håv vike", sa Gunnår.
brennegras	brennesle	Brennegrasi veks'e i feit å djúp jórd.
brennenosle	brennesle	Brennenoslun vorte inkji brúka i suppe førr'e.
brennespar'e	bestemt type vedomn der ein får utnytte brennverdien i veden betre (ved å stengje noko att for trekken)	Då dei brennesparan kóme, va' det a stórt framstig, for då fekk an útnytte vé'en bèt'e.
brett'e	brett (på papir, tøy o.l.)	Brettin 'å dúkó lute vère beine! Sjå ette brettó, at da fýast!
brev	1. papir (bruka berre i eintal) 2. kontrakt, skjøte 3. etikett 4. brev Sjå også blendebrev.	1. Det slong mykji brev rundt syppeldunkan. 2. Eg hève brev på at eg eige denné teigjen. 3. Eg tikje flaskâ æ helst'e tóm fysst eg hèv kåme né'at brevæ! 4. Det vare sendt mindri brev nò 'ell førr'e.
brevhús	eldre ord for posthus	D'æ lengji si' 'er va' brevhús.
brevlepp'e	papirlapp	Eg fann nåkå brevleppi mæ gåmó skrift, som slunge lause, så eg passa på da.
brevpòsi	papirpose	Førre va' det barre brevpòsa 'er va', 'er va' alli plastikkpòsa.
brevpæningji	papirpengar (pengesetlar)	Brevpæningan kunn' vèr' hǿge, endå om an hèv bankkórt.
brevsekk'e	papirsekk Sjå også brev og sekk'e.	Brevsekkjin kunna fórt gange hòl 'å fysst det va' vått úti.
brík	låg vegg (låvebríkjí) Sjå også ive adde bríka.	Vi' dú Bóa klíve ive bríkjí å flí mi siptelykjilen?
brillu	brille; bruka berre i fleirtal	Eg hèv dimka, så eg sér inkji godt nóg mæ brillu helle.
brimm'e (H)	brem	Brimmen æ hǿg'e itt sólí skjín'e.
bringe	bringe, bryst	Håvår hève så stór å sterklèg a bringe. Det æ vóndt i bringunn itt eg hóstar.
bring'e	brystkasse på dyr	Bógtréí liggje imót bringjæ på hestæ.
bringeklemm'e	1. smerte i brystet 2. psykisk påkjenning	1. Eg fekk slig a bringeklemme, eg trúr eg lýt finne midisíni. 2. Anne fekk slig bringeklemme då Tårål reiste ifrå 'enni.
bringeklút'e	strikka klut (same som bringeskjinn,men ikkje laga av skinn)	Gamle kånu, å kvendi som ha' súgarbonn, brúka bringeklút'e førr'e. Bringeklúten gjekk néd ti' oppstyttâ å útunde faslan, å mest'e oppât halsnappó.
bringekodd'e	mellom framføtene på eit dyr, "pute" med feitt	Itt an slaktar, krossrister an ive bringekodden. Der æ líti udd på bringekoddæ.
bringeskjinn	brystduk av mjukt saueskinn med ull (bruka av kvinner; til vern td mot troddi)	A bringeskjinn æ varmt å hell'e godt på vermden.
bringesýe	stor sylje i bringa (bolesylje eller lauvsylje)	I kvendehópæ glitra å singla det i bringesýu. Bringesýun æ gjylte ell' gullvéra.
bris	feitt rundt endetarmen	Fysst inkji rasstarmen fógar seg sjav'e, så fydder an í bris itt an steller ti' brispýsse.
brispýsse	heimelaga pølse (Ofte laga av hjernemasse, bukspyttkjertelen og noko feitt frå inne i magen. Dette vart fóga saman til ei pýsse som vart turka og stundum røykt)	I fjernsýnsseriæ "Fjellmat" stella da sikkå brispýsse.
brjósk	brusk	Sòme ète brjósk, det ska' vèr' helsigt.
brjós'nål	pyntenål for kvinner (ikkje til bunad)	Det va' a kavendi vé' brjós'nål! Brjós'nålin have an tunn'e.
brjóst	1. bringe 2. bryst	1. Eg fekk vóndt i brjóstæ å laut reise mæ sjúkebílæ. 2. Eg hèv' vòre ti' mammografí mæ brjóstó.
brjóste	lérreima på klyvsalen som går framom brystet på hesten (og er fest i klyvmeisan) Sjå også brýste (V).	Brjóstâ æ viktig itt an klyvjar i bratte mótbakka.
brjósvé'e	halsbrann; bruka berre i eintal Sjå også bíten.	Det æ vóndt å få brjósvé'e, det svíer i halsæ å i bringunn.
brjå	lyn	Brjåi ha' slègje néd i a fure.
brjåing	lynblink	Det va' i ei brjåing, så mi rýmde inn'tt'e.
brodd'e	1. groe på potet Sjå også brodde. 2. metalpiggar som ein fester i skosolane på vintersko; bruka berre i fleirtal Sjå også brydde.	1. Eplí vare visne å våke itt da have lange brodda. 2. Svein ha' brodda unde skó, avdí 'er va' svikhålt.
bróedótter	brordotter (niese)	Eg æ sjå bróedǿttó mí no mæ hægjí.
bróer	bror NB: I td ordet "broer" fell "r"-en bort når fyrste bokstaven i ordet etterpå er ein konsonant (sjå det andre dømet)	Gýró hève ein bróer å tvæ systa. Bróe min å brǿan dí stròke mykji i hóp.
Brói	1. onkel, vert bruka både sjølvstendig og i hop med namnet Sjå også faibróer og moibróer. 2. besteven	1. Eg spúr' 'an Brói om eg måtte fý' 'ó ti' Òveinang. 2. Kom nå Brói, så ska' du få nåkå ǿl av mi!
Brokkâ	stadnamn i Valle	Tårål Nómeland meinte at Brokkâ i Valle varte kasúsbøygt avdí garden va nýare 'ell Brokke i Hylestad.
bròkålbèr / bråkålbèr	trollheggbær Sjå også bròkål'e. Somme seier bròkålebèr eller bråkålebèr.	Bròkålbèrí æ gjiftige.
bròkål'e	brakal (trollhegg) Sjå også bròkålbèr.	Bròkålen æ mest'e som a úgras i skógjæ.
bròm	1. små bjørkekvister med mykje knuppar (td bruka til lokkemat innmed rypesnarer; bruka berre i eintal) 2. raklar på td bjørk og selje Sjå også klukt, rjúpesnòre, gar'e, streng'e og snòrelíne.	1. An lýt hav' godt bròm mæ stóre knuppa itt an sèt'e snòru. 2. Det æ mykji bròm på bjørkó i år. Rjúpun hav' ète bròmi av kvistó. Da brúka bròm ti' fór for saui å gjeita itt da ha' líti fór.
bròmbuskji	knippe av bjørkeris (med mykje knupp eller bròm på; ein sette ein busk på kvar side av rypesnara for å lokke rypa gjennom kluktí)	Fysst an sèt'e rjúpe snòru æ det viktigt å finne góe bròmbuska.
bròmepòsi	krås hjå rype	I bròmepòsâ var' maten múld'e sund'e.
bròmpòsi	krås	Bròmpòsen æ lívsviktig'e for matmeltingjinn å' rjúpó.
brònebléme	brannblemme	Eg fekk nåkå bròneblému då eg prǿvde å sløkkje grasbrannen.
bròni	stad i skogen der all vegetasjon er brend (for å bruke staden td til dyrking)	Der veks'e mykji gjeisskór'e i dei gamle brònâ.
bró'sòn'e	brorson (nevø)	Den eini bró'sòn min æ fæl'e ti' spenne fótball.
brossi (H)	sengeteppe vove av garn i mønster med fleire fargar, sydd saman i dobbel breidde Sjå også rugge og fillerugge.	'U breidde brossen ive kvílâ.
bròt	1. handreiskap av tre eller jern til å flytje / lyfte tunge ting med Sjå også hakebròt. 2. bratt bakke, brekke 3. vrangbord, fremste delen på ermane på genser / jakke Sjå også oppslag. 4. brot	1. Hèr æ a passelèg bjørk som eg kan stelle a bròt av. 2. Då mi kóme út'å bròti å såge heim'tte, finge mi nýe krefti. 3. Bròtí på genseræ våre så slitne at 'u ville spite nýe. 4. Der va' bròt i fótæ mí, så eg varte nøydd'e ti' gjipse.
bròti	1. ei mengd, mange 2. vase av tømmer under fløyting Sjå også øye bròti.	1. Der va' an bròti mæ fókk på fótballkampæ. 2.
bròtúvi	stor kraftig kar (som ofte "bryt seg fram") Sjå også storbròten.	"Bròtúvan passe inkji ti' vèr' sylvsmé'i!", sa Knút.
bròtøks	øks til å dele opp kjøt med	Bròtøksí va' 'kji brúkandi ti' anna 'ell ti' sakse opp kjø̀t mæ.
brú	bru	Den gamle brúne æ mest'e ròtí. Der æ fín'e vèg'e midjom dei tvæ nýe brúó.
brú	gripebrett og strengehaldar på fele/hardingfele	Koss æ brúí på dei nýe félunn dí?
brugde	ryggstø Sjå også brugdestól'e.	'An studde seg ti' brugdunn då 'an reiste seg frå stólæ.
brugdebenk'e	trebenk med ryggstø (brugde)	Brugdebenkjin æ gamle å vént útskorne 'å brugdó.
brugdestól'e	halvhøg stol med nærast halvsirkelforma ryggstø, gjerne 3 bein Sjå også stól'e, kubbestól'e, vaggestól'e og brugde.	Da ha' enn brugdestól'e i stògunn som va' så gó'e å sitje í.
brúkari	person som driv ein gard (eigar eller forpaktar)	I Prestegaræ hèv' det vòre mange brúkara.
brúlé	1. brurefylgje 2. "leggje bruled"; dvs leggje steinar i ei rekkje der brurefylgjet har gått	1. Heile brúléi kjøyre mæ hest å kjerre. 2. På heió kan an finne brúlé fysst an gút'e ell' a jente hèv funne si a gjipte ó an anné dal'e.
brún	augnebryn Sjå også bræ.	Brúnin hinge mest'e né' i augó på 'ó.
brund'e	brunsttid	Rúkattan æ fæle ti' míge rundt húsí i brundæ.
brundebukk'e	1. bukk som leitar etter brunstige geiter 2. også bruka i overførd tyding om menn Somme seier "runnbukk'e".	1. Brundebukkjen gjeng'e i gjeitehópæ å snusar. Da sleppte brundebukkjæ inn ti' gjeitó, så da finge sjå om der va' nòken som flaug. 2. Det hèv' vurte tala om brundebukka i ungdómshópæ.
brundelupt'e	lukt av brunst (om ver og bukk)	Bukkan have sterkare brundelupt'e 'ell veirin.
brunnsråte	lang stokk på stativ (som vektstong til å lyfte ei bytte med vatn opp or ein brunn)	Brunnsråtâ æ gåmó å ròtí.
brúrebrett'e	uttrykk bruka når stakkskóren på setesdalsbunaden har brett seg opp	Der æ brúrebrett'e på stakkskóræ 'enni Margjitt.
brúrebøysti	det finaste kjøtstykket eller kvitosten som brura skulle få (skulle liggje øvst på "brurebordet"); bruka berre i eintal	Brúrebøysti va' lærsteikjí av sauefaddæ.
brúrefýi	brurefylgje (på veg til eller frå kyrkja)	"Ko mange va' der i brúrefýæ då Bjúg å Targjær gjipte sikkå?", spúre Tårål.
brúregåve	gåve som brura gjev til brudgomen	Pål fekk så vé' a brúregåve av 'enni Angjær.
brúrelâ	brurekrune	Valle húsflídslag ha' fudd'e brúrestas'e mæ brúrela ti' útleige.
brúrering'e	giftering med mykje doblar på (for menn og kvinner; helst berre bruka under sjølve bryllaupet)	Eg fann enn gåmål'e brúrering'e i enn kjistili oppå skjeltilæ.
brúreslag	bruremarsj, brureslått	Spilemannen gjekk fremst'e i fýæ å spila a brúreslag.
brúresvein'e	oftast ein bror til brura; han var ein del av fýisfókkjæ Somme seier "brúsvein'e". Sjå også brúrkåne.	Brúresveinen va' av dei fremste i røkkjunn fysst da gjinge at kjørkjunn.
brúresøyningji	middag som vert koka den første bryllaupsdagen (i eldre tid, då bryllaupa kunne vere i mange dagar)	I brúresøyningjæ brúkar an det beste kjø̀ti an hèvi.
brúrkåne	syster til brura og syster til brudgomen som del av fýisfókkjæ Sjå også brúresvein'e.	Brúrkånâ va' jamt syster å' brúrinn ell' brúdgåmæ.
brús	brus (kolsyrehaldig leskedrikk)	Dèt va' a våkt brús!
brúsdúk'e / brjósdúk'e	vesten i den mannlege setesdalsbunaden	Hèr sér du enn gåmål'e brjósdúk'e.
bruse	1. små kvister av furu med turre nåler (til å gjere opp eld med) 2. bål som gjev god varme	1. Brusu æ góe å gjère 'å mæ. Det vare bysutt'e mæ brusu inni. 2. Nò ha' du ellt opp a gó' bruse!
brúsk'e	"dott" i panna (på somme sauer)	Stuttróva smòlogg have brúsk'e i blèsunn.
bryddaup	bryllaup	Det va' a stórt bryddaup, mæ mange útlaupara.
bryddaupskost'e	drikkevarer som ein kjøpte inn til eit bryllaup	Nò æ 'an âv ette bryddaupskostæ, Såvi.
brydding	det ytste av hårpelsen på eit dyr (td mår, rev)	"Èg veit inkji ko brydding æ for nòkå", sa Åni.
bryggjekopp'e	lagga stavkopp som vart bruka til ølbryggjing	"'Er æ nóg alli etti gamle bryggjekoppa som an kan få kaupt", sa Torbjør.
brykk'e	brøk	Fysst an ska' leggje ihóp úlíke brykka, kan 'an setje da på a bukselòk.
brýrí	bryderi	D'æ mykji brýrí å sipte dekk tvæ vendu i åræ itt an hèv' fleire bíla.
brysje	stort uhell (i tale eller handling)	Det va' néri mi gjåre brysju då mi rive néd omnspípâ. Det va' a brysje då mi forsåte åkkå.
brýste	lérreima på klyvsalen som går framom bringa på hesten (og er fest i klyvmeisan) Sjå også brjóste	Brýstâ lýt vère stromm så inkji klyví síg'e attigjænom i bakkó.
brythogg	uskarp øks Sume seier "bròthogg".	Denne øksí æ barre a brythogg, så an kan 'kji brúk' æ kå ti' kjø̀t.
brytøks	øks til å dele opp kjøt med	Fysst an brúkar brytøksí ti' å déle kjøtlèmin mæ, så kan an 'kji brúk' 'æ ti' anna.
bræ	augnehår; bruka berre i fleirtal Sjå også brún.	'U ha' så mørke bræ å brúni.
bræe	solvarme som varer ei stund (sterk og trykkjande)	Dei vesste bræun i slåttæ arme meg út.
bræse	1. stygg og utflytande flekk, klyse Sjå også verbet bræse og bræsutt'e. 2. ei feit kvinne (Hylestadmål)	1. Der æ a fæl bræse på skjortunn mí, så eg lýt två 'æ! 2. Tvæ fæle bræsu gange nårigjænom gongji.
brǿsnål	brystnål, brosje (smykke av sylv, tinn osv)	Torbjørg fekk a vé' brǿsnål av góme sí.
brøysle	tjukt lag med nysnø, så det er tungt å vasse	I vète hèv det kåme den eine brøyslâ ette den hí.
brøyting	når mjølka har skilt seg (når ein lagar gumb'e)	Det varte a gó' brøyting av desse gumbekaslâ.
brøytingji	hjelpemiddel til å skilje mysa frå ostestoffet (til kabrette eller gumb'e) Sjå også brøyte.	'An kan brúke súr mjåkk ti' brøytingji.
brå	smelta feitt av kjøt; bruka berre i eintal Sjå også flòt.	D'æ godt mæ nåkå brå attat nósmatæ. Det vare líti brå itt an steikjer magert flesk. Fleskji va' så feitt at det varte 'kji kå brå i ponnunn.
bråk	1. utstyr (jernbøyle) til å make skinnfellar med (gjere dei mjuke) 2. ein slags kam med handtak til å reinse linfibrane	1. På garó ha da som régel a bråk hít i lǿunn an sta'e, ti' å møykje skjinn mæ. 2. Førr' i tí'inn dyrka da lín hèr oppi dalæ, å då laut an hav' a bråk ti' å møykje fíberan mæ.
brås	"billeg" stas, overdriven pynting av seg sjølv	Flatelandan ha' mykji brås på sikkå itt da sille ti' kjørkje.
bråse	kvinne med fyldig og raudleitt andlet	Anlaug va' a bråse, å varte inkji gjipt.
bú	1. mindre og helst lafta bygning Sjå også høybú, sètebú, slåttebú. 2. butikk Sjå også kråmbú.	1. Búin på støyló våre små å mjørke. 2. Fókk mǿtast på búinn.
búdròs	flokk med buskap (storfe)	Bøykjen va' så slemm'e at heile búdròsí tók út, å la' 'å vatni.
búdrått'e	mat frå buskapen (smør, kjøt og liknande)	An fekk mykji búdrått'e itt búskapen va' på støyli om sommåri å ha' godt beiti.
búfardag'e	siste dagen med buskapen på støylen Sjå også búfarsell'e og búfartembe.	Búfardagjen va' det allstǿtt ståkji.
búfargraut'e	oftast graut på heilmjølk som vart reidd før folk reiste med bufærdí heim av støylen	Det va' góslegt å sitje ihóp adde å ète búfargrauten.
búfarkveld	siste kvelden med buskapen på støylen (før ein flyt heim om hausten)	Búfarkveldi stelte da tídt enn ell'e på støylæ, å det va' mangt som laut gjèrast førr'ell da reiste heim'tt'e om morgónen. Búfarkveldi sille mi búhage, førr'ell mi reiste heim'tt'e av støyli.
búfarost'e	osten som var den siste ein yste før búfardagjen	Búfarosten va' fersk'e å gó'e ète itt an kåm heim'tt'e av heiinn.
búfarsell'e	bål som vart samla i hop og brent kvelden før folk reiste frå støylen (ei slags feiring eller markering) Sjå også búfardag'e og búfartembe.	Det varte brúka bå' fure, grån, bjørk å lyng i búfarsellæ.
búfarstrykk'e	å vere uvel etter å ha ete mykje (i samband med å ete opp maten som var att dagen før ein flutte heim frå støylen)	Eg minnest mi ungan finge búfarstrykkjen jamt búfarskveldi.
búfartembe	siste store måltidet på støylen før ein flutte heim att om hausten Sjå búfardag'e og búfarsell'e.	Da åte búfartembe kveldi førr'ell da reiste heim'tt'e av støyli.
búflòti	samling av buskap frå mange gardar	Nò æ heile búflòten nórd i siljehagâ.
bufsi	mann som er stor og uflidd	Ungan våre ræd'e den fæli bufsen.
búfærd	samling med dyr og folk som skal på heia	Búfærdí røkkte ette støylsvègjæ.
bugde	1. v-forma bjørkekvist til å feste ei rypesnare i 2. bøyg	1. Bugdâ lýt an stinge djúpt n'i snjóren så inkji rjúpa greier å ríve seg laus. 2. Ormen krèk'e i bugdu.
bug'e	bøyg Somme seier "bjug'e".	Bjalkjen stó' i enn bug'e, då 'an kåm i bend mæ da rindti.
búi	person som bur i eit hus	Gunnår æ búen i Sýgâ.
Búí	daglegvareforretning; t.d. Coop Hylestad	Hav' da kaffé på tibód néd'å Búinn nò?
búkongji	den leiande og sterkaste kua i kuflokken	Blómerós va' búkongji på Fisstøyl.
bukselòk	1. øvste delen av dalebuksa framme 2. "hjelpemiddel" i brøkrekning (forma som eit "bukselòk")	1. Bukselòkji æ vént løyesauma. 2. Det va' greitt å brúke bukseslòk fysst an sill' leggje ihóp úlíke brykka.
buksu	bukse (bruka berre i fleirtal. Jfr. engelsk trousers og shorts) Sjå også bròk.	Buksun mí æ hòl'å 'å njó.
buldr'e	person som bråkar mykje	Ånund va' ein av dei fælaste buldró eg hèv' treft.
bul'e	1. overkropp 2. genser, jakke (utan ermane) Sjå også frambul'e og bakbul'e.	1. "Eg håpar at viti 'ass Pål veks'e mæ bulæ", sa Anlaug. 2. Bulen stramma så ive magjen at 'u måtte røkkj' 'an opp'tt'e å spit' 'an stǿri.
búlempe	stor mus	Mi vite inkji om búlempun æ an anné rasi 'ell dei vanlège mýsan.
búnadsspong	sylvplater på sylvbelte (vert og bruka i blåkuptu og i stakkslínun)	Desse búnadsspengan hav' vòre i a gåmålt sylvbelti.
bundingsgån	garn til å lage loddar med	Bundingsgåni kan an au binde si sírål âv.
bundingsnål	"loddenål" til å binde lodda med	"Bundingsnål" æ nóg a eldri ór' for "loddenål".
bung'e	utbuling, bulk, kledningsbord som har slått seg Sjå også bunge si út.	Kaslen hève an bung'e i botnæ, å då sýe det seint på a plate.
bunt'e	sølvbunt, sølvbunke (Descámsia caespitosa) gras; bruka berre i eintal	Dýrí líke alli bunt'e, túvun vare standandi etti.
buntegras	sylvbunke	Buntegrasi veks'e i túvu, å æ filli fór.
búr	fyrste høgda i stabburet Sjå også búrsvòl, búr, lopt og loptsvòl.	Førr' i tí'inn ha' fókk gjinni maten i búræ.
búrahonn	bukkehorn (kanskje signalhorn)	Honní på desse bukkjæ kunne vare nåkå fíne búrahonn.
búrsvòl	svalgangen i fyrste høgda i stabburet Sjå også búr, lopt, loptsvòl og svòl.	Búrsvòlí æ barre på eine sí'unn av loptæ, dèr búrsdynní æ.
búrt'e	kvist til å hengje kaffikjelen på	Ånund va' svirp'e hít i an runni å skar si an búrt'e, å då va' det 'kji lengji førr'ell kaffékaslen kåm 'å sau'!
burvi	1. uhøvisk person 2. ein ting som er unøyaktig eller ugreitt laga Sjå også burven.	1. 'An æ an burvi, 'an lýt allstǿtt trengje seg fremst' i kǿen. 2. Den burven vi' eg inkji have standandi frammi i stògunn.
burvi (H)	"busemann" (størkna slim i nasa)	'An sat å kleia seg i nòsinn, å gróv út burva.
búrøkkje	buskapsrekkje	Jónsokdagjen va' der mange búrøkkju som sille at Finndalæ.
bus	smått avfall (sop) Sjå også busutt'e.	Du lýt duste av di busi på buksó førr'ell du kjæm'e inn!
búsalt	Blanding av salt og mjøl til å gje buskapen når ein vil få dei etter seg (bruka berre i eintal)	Mamme gjekk fyre kjý å ha' an saltsekk'e mæ búsalt i hondinn.
búsbeiti	beite for buskapen Somme seier "búbeiti".	Búsbeiti æ âvbeitt nò.
busbrett	feiebrett Sume seier bysbrett.	'U tók límen å busbretti å sópa tili.
búsètestópp'ús	stolpehus for ein búsèti.	Búsètestópp'ús æ det sjella an høyrer om.
búsèti	person som budde hjå andre, og heldt seg sjølv med mat	Sòme rósemålara våre búsèta.
buskji	busk	Den buskjen æ i vègjæ, eg lýt hogg' 'an néd.
búskóg'e	skogen eller fellesbeitet der husdyra beiter om dagen Sjå også gjæsleskog.	Búskógjen åkkå held'e oppunde fjøddi.
buskrí	"noko som sleng" ("grovt avfall" td i ei gammal hytte)	Kunn' mi 'kji barre kaste detti buskríi.
búslag'e	buskapsslag	Tilemarkskjýne tótte mi va' an grei'e búslag'e.
búsló	vegen der buskapen gjekk i utmarka	Búskapen fýgde allstǿtt búslóinn.
búslæpe	veg etter buskapen som gjekk og beitte i utmark (heime og på heia)	Búskapen héldt oppi búslæpun i útmarkjinn.
busse	1. bussing, lager (av støypejern, messing eller tre ("trébusse") 2. "lager" som held spænólen på plass midt i kvinnauga	1. Det skreik fælt i bussó fysst treskjeverkji sveiv mæ vasskraft. 2. Bussâ téttar att'e auga i undesteinæ i kvinninn.
bussi	1. ven, kamerat (berre bruka om gutar og karar) 2. velstandsmann (gjerne velfødd)	1. Sku' mi vèr' bussa? 2. 'An va' an bussi, rund'e å trivlèg'e.
búst'e	mann med "primitiv" framferd (og ofte "grov" utsjånad)	Bústan have tídt vanskeleg for å finne sikkå greie kvendi.
búste	kvinne med nauten framferd	Mange bústu vare alli gjipte.
bústein'e	forsteina foster; berre bruka i eintal	Kjýrí ha bústein'e.
bústi (H)	snørr som har storkna i nasa, i fast form Sjå også snykk'e og búvi.
bústivili	pinnsvin	Bústivla æ 'kji å sjå hèra.
bústó	støyl på heia utan fjøs, kvileplass for buskap i utmark	Mi sette åkkå ti' kvíle mæ bústónæ.
búsúgari	lam som stal mjølk frå kyr (lamma var tekne vekk frå mødrene, som skulle mjølkast) Sjå også hark'e.	Búsúgaran våre nóg líti være som slakt om hausti.
but	bod	Der æ tíe but i Bíbilæ.
bútró	område der buskapen går mykje (så det syner i terrenget)	Staven eg fǿre bort låg midt i bútróinn.
buttforskór'e	sko med tverr tupp	Karan brúka helst'e buttforskó.
buttili	Flaske av glas. Ordet vert sjeldan bruka om mindre flasker opp til ein halv liter og om flasker av plast.	'U safta fem buttila mæ kjyssebèrsaft.
búve	kvinne som gjer noko dumt i fullt sinne	Den gamle búvâ kjepta út adde, å reiste ifrå mǿtæ.
búvèg'e	veg etter husdyr til eller frå beite eller støl	Margjitt fýgde búvègjæ, for den va' så grei'e gange.
búvi (V)	1. "busemann" (slim som har storkna i nasa) Sjå også snykk'e og bústi. 2. person som steller seg vitlaust og dumt	1. Ungan stóge úti å fruse, mæ búva i nòsinn. 2. Sjå den búven!
bý (V)	storfe	Det va' jamt ungan som lute gjæte býttæ.
bygd
bygdebikkje	person som går rundt og fortel sladder	Mi have inkji høyrt om nåkå bygdebikkju på lengji.
Bygdeléne	Særnamn for Hovet, Haugen og Bjørgum.	Den gamle stavkjyrkjâ som varte riví på attenhundretalæ stó' på Bjørgum 'å Bygdelénæ.
bygderøkkje	bygdesladder	An ska' alli lýe for mykji ette bygderøkkju.
bygdesvipi	lokal likskap i ei grend (td framferd, talemåte)	Det tikjest ennå vère nòkå bygdesvipi i sòme grendi.
byggkomle	komle laga av byggmjøl	Da åte byggkomlu itt da inkji ha' etti epli.
byggtukkji	graut av bygg med feskjí mjåkk	Det va' sjella da reidde byggtukkji, for den feskne mjåkkjí va' for dýr ti' brúke ti' kvendags.
bygji	1.den bøyelege delen av ein boge, som ein strammar snora med Sjå også bògji. 2. kvistfri ung trestamme som ein kan bøygje og bruke til ulike føremål. 3. forma til å halde på plass noko som er bøygt (td holk, ambar, smørkopp)	1. Góe einérimni æ godt brúkelège ti' bygji. 2. Eg lýt finne mi bygji ti' å stelle mi nýe klyvmeisa. 3. Bei'vaksne å kvistlause imni av raun'e våre góe ti' gjère bygji av.
byglendingji	mann frå bygland	"Byglendingan æ létte å kåm' ti' mæ", sa Gunnår.
býhjúringji	hjuring som ser etter storkrøter (býtti)	Det va' hardt vère býhjúringji itt der va' mykji flygji å býtti sèna.
byklari	mann frå Bykle	Eg trefte an byklari då eg va' ti' Bý'n i gjår.
býkvåe	vanleg tyggegummi Sjå også kvåe.	Býkvåâ æ léttare å tyggje 'ell heimekvåâ.
bylgjeblèk	bylgjeblekk	Eg sipte út bylgjeblèkji for tíe år sía å la' takstein'e.
Bý'n	Kristiansand	Gunnår reiste allstǿtt ti' Bý'n å handla fyre jól.
byngje	1. skròvig ku eller merr 2. tjukk kvinne	1. Ska' 'u snart bère, denna byngjâ dí? 2. Der æ nóg fleire byngju i Amérika 'ell hèra i Nòrik.
býre	stor trekiste med flatt lok, musetett, bruka til å lagre korn / flatbrød / mjøl Sjå også braubýre, mjø̀lbýre og konnbýre.	Braui låg i býrunn.
býreròk	høy som ligg att på marka etter ei høybør Sjå også ròk.	Breislejentâ tók býreròkjí.
býretal	tal på byrder i td ein høystakk	Nò hèv' denné høystakkjen býretali! Býretali kunna ymse ette ko vanskeleg det va' å få høytti heim'tt'e om vetren.
býretòg	taug lagt dobbelt med litt avstand, bruka til å bere høybør med Sjå også býr.	Býretògji skjèr'e n'i hæran itt an bèr'e tunge høysbýra.
byrr'e	1. vassmengde til å drive td ein kvernkall, stamp eller ei vassag; bruka berre i eintal 2. kraft i t.d. motor Somme seier "børr'e" Sjå også kvinnebyrr'e og byrre på.	1. 'Er æ for fillen byrr'e ti' male ennå. 2. Der va' fæl'e byrr'e i dei nye bilæ 'ass Taddeiv.
bys	1. smått avfall, sop 2. "strø" til husdyr i bås	1. Ånund sópar bysi opp i a bysbrett. 2. Håmhakk æ godt bys for kjýne i båsó.
bysbreie	fillerugge Sjå også rugge, fillerugge	Den slitne bysbreiâ brúkar eg ti' leggje unde tjelli i kvílunn mí.
bysje	stor kvinne som er rufsete kledd	Bysjun have vanskeleg for å klæ sikkå greitt.
byskji	1. busk, holt 2. mark som er tilgrodd med buskar	1. Eg vassa i byskjæ å varte sílevåt'e né'âti' ett'å regni. 2. Førre va' det slåtte, men nò æ det barre byskji.
býtestreng'e	grenseline mellom eigedomar	Býtestrengjen gjeng'e frå åne å i bei' líne oppå hægste heií.
býti	grense mellom jordeigedomar Sjå også býte.	Kòri gjeng'e býti?
býtjell	fabrikklaga ullteppe Sjå også heimetjell, kjørkjetjell, kvíletjell, tevlingetjell og tjell.	Býtjellí æ tunnare 'ell dei heimevovne.
bytneskjinn	skinn til å bytne ein holk med Før vart det sagt "bytnaskjinn".	An lýt have bytneskjinn på hókkó itt an klyvjar da.
bytni	tetning med skjåskjinn under loket på ein holk fylt med væske Sjå også bytne.	Bytni laut vère plent tétt itt an fǿre rennandi vòre på hesteryggjæ.
bytningji	1. liten holk, hjuringholk 2. person som er "dum" 3. holk med botn i båe endar (spunsehol og spuns; td "brennevínskagg")
bývallmål	fabrikklaga vadmål (i motsetnad til heimevove)	'An kaupte si bývallmål ti' dei nýe grautekuptunn.
bæg'e	1. belg 2. fosterhinne (folk og dyr) Sjå også bæge.	1. Bægjen kan vèr hǿg'e have fysst an vi' gjèr' 'å. 2. Då mi slakta, såg eg at der måtte vèr' nåkå gali mæ bægjæ.
bægjari	ein som dreg belgen	Knút va' bægjari då da smía den dagjen.
bægjevåg	kraftig handtak på smiebelgen	Bægjevågjí lýt vère lageleg å få tak í for sméen.
bægskrapari	siste barnet til ei kvinne	Bægskraparan var' tídt nåkå kjæktepòsa.
bæn	setebeinet
bǿli	bol Sjå også músebǿli, humlebǿli og vafsebǿli.	Æ der vafsa i dessa bǿlæ?
bǿn	1. bøn Sjå også bé'e. 2. bokomslag (H) 3. bønne (H) Sjå også bø̀n (V).	1. 'An ba' a bǿn. 2. Bókjí va' så mykji brúka at bǿní va' plent útslití. 2. Bǿni vurte alli dyrka hèra i evri dalæ.
bø̀n (V)	1. stiv perm på ei innbunden bok (somme seier "bókbø̀n") 2. bønne Sjå også bǿn (H).	1. Bókjí va' så mykji brúka at bø̀ní va' plent útslití. 2. Bø̀ni vurte alli dyrka hèra i evri dalæ.
børsenåvåri	navar som børsesmeden bruka	Tarjei Dysje va' an gjètórds gó'e børsesmé'e, å børsenåvåren ligg'e kansi ennå på Dysje.
børsesmé'e	yrkestittel for person som "smidde børser"
børsetrump'e	børsestokk
bǿrsl	Uttrykket er bruka i samband med at det vert gjort ein avtale om handel av eit husdyr, men at kjøpar skal overtake dyret på eit avtala tidspunkt i framtida. Samtidig vert det avtala kven som har ansvaret for dyret, og difor må bere tapet om det skulle daude / verte sjukt / skada i tida fram til leveringstidspunktet. Dette ansvaret er bǿrslí.
bǿtevó' / bótevó'	von om å få reparere ein ting som er utsliten eller øydelagd; oftast bruka i nektande form	Denné sykkelen æ så øyelagd'e at der æ alli bótevó'.
bøygje	bøye, bye, regn eller snø	Nò kjæm' 'er a fæl bøygje, så nò ljóte mi kåme åkkå inn'tte.
bøyk'e	insekt som er mindre enn ein klegg (står stille i lufta; legg egg som vert til makk under huda på storfe)	På støylæ varte búskapen stundom så for bøykjæ, at da sèna å tóke út.
bøyste	stor og tjukk middelaldrande kvinne	Den ljóshære bøystâ va' allstǿtt så godt i lag.
bøysti	1. stort kjøtstykke 2. stort dyr	1. Det va' ingjen som våga å take dèt stóre bøysti, fókk trúdde sikkå inkji ti' ète det opp. 2. Det va' a stórt bøysti da skute inni Finndalæ.
båkk'e	1. liten teig 2. mellomrom mellom to staurar i ei hesje	1. Førr' i tí'inn ha' kverr gar'e sin båkk'e 'å kjyrkjegaræ. 2. An båkk'e va' jamt på trjú stig.
båkkstǿre	sidestolpe i kubås	Båkkstǿrun gange frå flóstokkjæ ti' simsinn.
bån	barn	Å båni mitt, hève du slègje deg?
båndǿmi	senilitet; bruka berre i eintal, og mest alltid i hop med preposisjonen "i", og dermed i dativform Sjå også bån, fjatren, fjatre, i vodró og vadre (tyding 2).	'U varte så kalleg i båndǿmæ dei seiste årí 'u livdi.
bånebrogd	ein unge som gjer ei "umogi" handling Sjå også bån.	Gófa sa: Du må 'kji vère så har'e mæ ungjen, detta æ barre a bånebrogd.
bånedage	tida då ein var barn
bånekrakk'e	krakk med hol i plata til å setje eit lite barn i
bånekrúdi	liten flokk med born	Angjær kåm mæ an heil'e bånekrúdi attí seg.
bånelaug	vatnet ein vaskar eit nyfødt barn i	Nékånâ sýtte for bånelaugji.
bånemòn'e	to til tre års aldersskilnad mellom sysken; bruka berre i eintal Sjå også bån.	Der æ an bånemòn'e midjom 'enni Hæge å 'ó Tór.
bånemål	talemålet ein lærde seg som barn	"Kverr bygd ska' dikte stèví i sitt bånemål", skríva Knút Jónsson.
bånepíne	stol som ein plasserte born i (barnet sat fast i stolen)	Eg sette 'an Bóa i bånepínâ, så 'an inkji sill' ska' si.
bånerís	dvergbjørk Sjå også bån.	Eg tikje bånerísi æ så vént at eg hève det i a staup på bóræ itt eg æ på støylæ.
bånesjúkji	engelsk sjuke, rakitt	Eg fekk bånesjúkjen å kunna 'kji gange førr'ell eg va' ive tvau år.
båneskræme	noko til å skræme born med	Fókk ha' bjøddehandlaran ti' båneskræme, for dei sille vère så kallège.
bånestròk	barneleik (born som leikar, utandørs og innandørs)
bånetal	1. "barnespråk" eller utydeleg tale 2. tal på born	1. Bånetal kan av å ti' vèr' vanskeleg å skjø̀ne. 2. Bånetali i Sætisdal hèv' gjengje néd dei seiste tí-årí.
bånevogn	barnevogn	Da kóm' trillandi mæ bonnó sikkå i bånevognó.
bångjǿle	barnevakt, barnepass Sjå også bån, gjǿle og akte.	Eg lýt vèr' bångjǿle mæ moir 'enni æ útå teigjæ.
bånsungji	1. barn 2. nedsetjande ord om born som oppfører seg meir barnsleg enn ein kan vente	1. Gunne såg ette bånsungó mæ moirí va' ti' doktaræ. 2. Inkji bèr deg som an bånsungji, no som du hèv' bigjynt i skúli!
båre	bylgje, på vatn	Bårun vår' så stóre at da slóge langt inn'å land.
båsstǿre	skråbjelke som dela inn båsane i eit fjøs i eldre tid	Den stóri stúten va' laus'e å smildra den eine båsstǿrâ.
båstrútni	opphovning av jur (ikkje jurbetennelse; gjeld ku)	Fermelí fekk an båstrútni a bil ette 'u ha' kåme ti'.
båtshakji	Hake med kring 3 m langt, slankt og mjukt skaft, laga av hassel, rogn eller bjørk. Ein måtte byte skaft kvart år. Sjå også flòtehakji.	Båtshakan kan an bå' drage å skúve mæ.