Ordliste

falle i avmakt
Sjå også âvelle.

Lars hèv' fadde i âvellunn.

"tyngre enn ein rekna med"

Det fedd'e så opp fysst an ska' vère bångjǿle å ungan sjaue.

verte uvener etter krangel

Da fudde út om býti.

1. kle seg godt i kaldt ver
2. gjere seg i stand til å reise; på ein sein og omstendeleg måte
Sjå også fagge, faggji, faggjen og faggelèg'e.

1. Gunvor fagga seg ti' mæ skjerv'e å nédslagshúve å varme skó då 'u sille ti' heis mæ skóter.
2. Det tók long tí' førr'ell da fagga sikkå ti', Svålaug å Jórånd.

far din

Ko gåmål'e æ fai din? Fýg 'ó fai dí!

far min

Fai min æ snikkari. Den húvâ æ faidísiss!

oppføre seg greitt

'U fakta si greitt kòr 'u fór.

tre som ein såvidt femner omkring

Det må vère gåmål'e skóg'e ska' det vèr' famns tré.

eldre banneuttrykk

"Fann farí!", sa Gjermund, då hesten 'ass tók út.

gå bort frå det ein har lova

Tommås hèv' visst fanta seg att'e, seie da.

farvel

Fari så væl, mi sjåast nóg att'e ti' våræ!

framkomeleg veg

Der æ 'kji farandi vèg'e midt i úró.

1. handsame
2. oppføre seg

1. 'An fór så stygt at matæ. 
2. An må 'kji fare ât så an lýt skjemmast.

1. døy
2. kaste av (om td reim, sykkelkjede)

1. Danil fór âv mǿkdagskveldi.
2. Tråsâ fór âv mæ eg sykla.

1. tru på, bry seg om
2. "jatte med"

1. Det æ 'kji nåkå å fare etti. Svein æ úsæten, så an kan inkji fare ett' 'ó allstǿtt. Eirik æ så lygjen, det æ alli nåkå fare ett' 'ó.
2. Haddvår fór ette kånunn sí i alt. 

framferd, måten å vere på

Far nå greitt fram fysst du reiser ti' Bý'n, Bóa!

vere varsam med det ein låner

An lýt fare det fǿrt, dèt an låner. No lýt du fare 'ó fǿrt, denna sykkelen du lånti.

1. gjere noko ufornuftig
2. jente som i eldre tid fekk barn utanfor ekteskap
Sjå også fare og gali.

1. Eg fór gali då eg inkji kaupte dèt fíne húsi.
2. "For adde slarva det æ an bati itt greie jentu hav' fare gali". (stevstrofe)

gå langs steingjerda om våren og sjå etter at det ikkje har falle ned stein (og evt leggje oppatt stein som har falle ned; vert òg bruka om å kontrollere vanlege nettinggjerde)

An lýt fare gjærí om våri førr'ell an slepper út sauó.

vere ustø, vere ute av balanse, halde på å falle, snåve
Sjå også fare og harvli.

Eg úvita 'kji plent, men eg fór i harvli.

verte teken av snøras

Ragnild fór i rås, men da funn' 'æ å finge skjǿr' 'æ laus.

gå i svemne

Bóa æ så fæl'e ti' fare i svimnæ at eg fær mest'e inkji sòve.

ufriviljug abort

'U fór iddi tvæ vendu.

kontrollere, revidere

Eg fór ive reikneskapi, men fann inkji nåkå gali.

vere på legd (i eldre tid)

Åni fór kring dei seiste årí 'an livdi.

fare stygt med (td mat)

Gýrí fór ljótt mæ matæ, å då fekk 'u høyre det av fai' sí!

drive med, gjere

Du må 'kji fare mæ fant!

1. oversjå (berre bruka i nektande form, uttalen har trykk på "om")
2. fare framom (vert ofte bruka når ein fortel om kvar ein har køyrt for å kome fram til der ein skal)

1. Nò mòge mi athuge væl så mi inkji fare om nåkå.
2. Mi fóre om Dalen.

vere varsam med seg sjølv (kroppsleg), arbeide lite

An lýt fare si fǿrt itt an hèv' vòre lengji sjúk'e.

1. skikke seg greitt
2. bruke så lite som mogeleg

1. Dei bonní 'ass Òlâv fare allstǿtt så snilt.
2. Du lýt fare snilt mæ smø̀ræ, for mi have så líti etti.

late som

Svålaug fór som 'u alli visste nòkå ting.

oppføre seg dårleg (om noko som det er litt avstand til)

'An fór sossa allstǿtt, den fanten!

oppføre seg ugreitt (om noko som er nært)

Du kan inkji fare sossi, då vare du ti' skamdan!

i ferd med

Gúten fèr'e ti' mannast. Bílen min fèr'e ti' vare útsliten. Taddeiv fèr'e ti' snøyast i krúnunn. Eg fèr'e ti' dimke nò. Det fèr'e ti' vårast itt snjóren reiser.

verte, bli, take til å verte (smått om senn)
Sjå også fare.

Mi fare ti' vare gamle nò. 'U fór ti' vare vaksí. Kjéí fóre ti' vare úhǿge.

vere uviljug til

'An fór trau'e ti' å út mæ di 'an vissti.

når gutane vil treffe jentene (fleire samlast heime hjå ei jente); bruka berre om gutane
Sjå også av ti' jentó.

Nò æ det lengji si' eg hèv' fare úti.

tape

Såvi fór verre då 'an hélst mæ 'an Aslak. Sylvi Listhaug fór verre i avstemningjinn ette fjærnsýnsdebattæ om miljǿ. Droggle fór verre då 'u stangast mæ den brondutte Attistogs-kjýrí.

1. verte viktig
2. verte heldig

1. Det fèr'e væl at mi brúke tí'í godt så mi lære detta grundigt.
2. Mi fare væl om mi kaupe denné hesten. Eg fór væl då eg býtte inn den fillni håmåren eg ha' kaupt.

byrje å brenne (når ein gjer opp eld)

Hèv' an barre stóre skjíu, fatar det 'kji í otta an hève nævra ell' sivra.

bøte klede som er i dårleg stand

Eg lýt prǿve om eg kan fate i hóp desse buksun.

bruke opp, øyde opp (berre bruka om klede, garn og liknande)

An fatar det opp så fórt fysst an løyesaumar. Fysst an stoppar fillne sokka, fatar an opp så mykji gån at an kunna líkegodt spite nýe.

bøte, reparere

No hèv' eg fata ti' desse leistan fyre deg. Eg hèv fata så ti' desse klæí mæ bǿting å kraking. 

avslutte ei soge eller ein samtale

Då Jón felte rǿâ, bigjynte Ånund om nåkå líknandi.

minke farten når ein spring

Borgjill felte alli sprangji førr'ell 'u va' heimi.

felle tenner

Itt ungan fedde tenna, kleie da i tanngaræ.

tilpasse

'An felte stokkjen så fínt ti' at 'an passa plent.

gjere eller seie noko ein absolutt ikkje burde ha sagt eller gjort

Håvår feia seg så ti' i bryddaupæ, 'an skjemde bå' den eini å den hin.

gjere skade på

Eirik feia ti' bílen sin då 'an kjøyre útivi.

svært feit (fast feitt)

"Feit'e som an klakji" vare gjinni sagt om bonn som æ runde å trivlège.

tyrived (ved frå furu)

Feit'e vé'e fekk an itt an hoggje skata.

1. slite seg ut, arbeide svært hardt
2. arbeide så hardt at ein øydelegg kleda sine

1. Hoggaran fella sikkå ti' i skógjæ, så det va' såvídt da vunne gange heim'tt'e om kveldi.
2. D'æ lyksi ti' felle seg ti' itt an múrar å støyper.

plissert knebukse (td bruka til eldre bryllaupsdrakt for menn i tida før dalebuksun vart tekne i bruk)

På gamle målerí sjå mi koss dei felte buksun våre.

nylaga kvitost av søt mjølk
Sjå også feskjen.

Smø̀r på feskjen ost'e æ godt, sa Gamle-Tóne, 'u kjýtte av ko godt da vår' stelte.

matrett laga av knusa flatbraud og heilmjølk
Sjå også feskjen og sodd'e.

Èg vi' hell'e hav' syrsodd'e 'ell feskjen sodd'e.

nysila uskumma mjølk

D'æ godt sydde si i feskjí mjåkk.

setje korn på staur
Sjå også skrýve konnbond.

Det va' jamt dei eldste karan på garæ som feste opp.

gjere avtale om teneste

Eg feste meg ti' slå det sommåri.

veik og smaklaus kaffe

Filli kaffé kadde mi au for fentepiss.

lite tid, ikkje nok tid

Eg hèv' så fillne stundi plent no så eg kan alli kåme ti' dessa samlingjinn.

heimesteikt brød av sikta mjøl
Sjå også stump'e.

Eg vi' have fín'e stump'e i dag.

1. finne påskot til
2. finne på aktivitet sjølv
3. kritisere

1. 'An fann si ti' at 'an måtte på búí då presten kåm. Så fann 'an si ti' ko 'an kunna, så 'an sill' sleppe arbeii.
2. Ko sku mi finne åkkå ti' i dag, skúlefrí, å så detti fæle veiri?
3. 'An æ så fæl'e ti' finne si ti' om aire.

tale folk etter munnen, smiske (på tomannshånd)
Sjå også sleikjomtòt.

D'æ vel ingjen som líkar å vare fisla inn i augó. Anlaug æ så fæl ti' fisle fókk inn i augó.

"kose" med katten
sjå også fislen.

Magl sat å fisla mæ kattæ heile ettenóni.

grave garnet ned i sauetalle for ei tid (om veving; for å hindre at garnet snorglar seg)
Sjå også spòni og vassdøye spònen.

Fysst da fissdøyde spònen så gróve da gåni néd i den varmi tadden dèr sauin gjinge. 

svært kvitt (som fivelblomen)

Mjø̀li va' fívlandi kvítt.

1. verte betre ver
2. stelle seg, pynte seg

1. No fjelgar det seg opp.
2. Nikelos stó' frammenat spègjilæ å fjelga seg.

veg som er ei kvart mil lang ("fjórongs míl")

Det æ barre an fjórongs vèg'e midjom dei tvei støyló.

fjorten dagar; eldre form

Nò æ det snart fjórta dage si' mi seist'e våre samla.

forsterkande uttrykk om noko som går lett og greitt

Tarjei skjeisa nóttísen så det fauk etti.

1. gå til åtak på person
2. setje raskt i gong eit arbeid som skal gjerast

1. Da fuke 'å kvorairne å slógest så det va' alli mæ måti.
2. Mi ljóte fjúke 'å detti arbei'i tí'legt i morgó sku mi røkkje det på ein dag'e.

skutre vekk, øyde opp

Jø̀rund flakka bort alt 'an åtti.

dele opp slakt på ein dårleg måte

Haddvår flakka sund'e fænåfaddi så det varte 'kji greie lyti ti' røykje.

ta bort, fjerne

Bjørgúv flèka borkjen âv tréttæ.

"slå berre her og der" (på dårlege slåttu)

"Det va' då kalleg som du ha' flerra å slègje útive desse fillemýran", sa Svein då 'an krauna på slåttekaren.

ta av bjørkenever til taktekking

Kring jónsok æ det greitt å flette nævra.

arbeide så hardt ein toler

'An flette seg ti' då 'an veitte né'å voddæ. Såvi stræva så at 'an mest'e flette seg.

ta i hardt (i arbeid eller anna)

An tar 'kji vèr' vónd'e for å flinte seg ti'.

1. gjere noko utan å ha tenkt seg godt om
2. gå på for fullt

1. Eg flaug 'å, å beisa plattingjen, men alt varte øy'lagt si' det kåm slig regn.
2. Mi fluge 'å arbei'i for å vare færige ti' hægjinn.

flogbratt fjell

Nómelandsfjøddi æ flòga fjøddi.

minke, verte mindre av (td pengar)

Det fluste på médelen 'ass Taddeiv då húsí brunne.

halde seg på plass

Du flyt'e 'kji snâri førr'ell du æ færig'e mæ arbeiæ!

utandørs leik (hoppe og lakke på ein fot, tøye seg så langt ein rekk og setje ei trestikke i jorda, utan å støtte seg til jorda)

Flutte di stikke i fríminuttó i dag?

gråte av liten grunn (for å få sympati eller merksemd; helst born)

Lisle-Bóa flækta å grein; det va' seint om kveldi, å eg skjø̀na 'an va' kalleg tròta å syvjug'e. Den gamle kånâ flækta å grein å spúre om 'u kunna få nåkå mjåkk. 

spreie ut (td ei høysåte)

An måtte flæse út høysåtun så an fekk út viskan.

ta såvidt på toppen av noko (td væske, med ein reiskap)

Eg tóre inkji take så mykji rjómi, det va' såvídt eg flǿtra oppå mjåkkbyttunn.

dele seg i lange flak (om tremateriale)

Stokkjen mi saga fløyskra seg opp, så mi kunna alli brúk' 'an.

ta vekk noko som flyt på ei væske (td med ei skei eller sleiv)

Førr'ell da finge sep'ratór'e, fløytte da rjómen âv mjåkkjinn, å kjinna 'an ti' smø̀r.

1. såvidt kunne symje
2. klare å livberge seg, vere ovanpå

1. Èg å Bóa våre n'i ån'e å lauga åkkå, å då fløytt'e 'an si for fysste gong.
2. Guttorm hèv' fengje si godt arbei, så nò hèv' 'an fløytt seg.

ordtak som viser at kårfolka ofte vart tilsidesette av dei andre som budde på garden (av dei som overtok garden)
Sjå også foddok og foddokskróne.

"Foddokskróne æ mørk", kunna det vare sagt om dei gamle som ha' gjève ifrå sikkå garen ti' néste ættelé'en.

stappe i seg (mat), ete fort og mykje

No ljóte di fóge í dikkå, det vare lengji ti' néste mål.
'An fóga í seg så mykji at det va' snart sjå at 'an ha' 'kji ète på lengji.

folke seg (oppføre seg på ein skikkeleg måte)

Vi' du 'kji fókke di, så rópar eg på 'an fai din!

somle, vere seinfør, ha lite tiltak
Sjå også fònen og fònefót'e.

"Torgrím kan alli fòne seg ti', mi kunn' alli vente på 'an".

blåse i fennar (bruka om snø, når det er lite av dette i området)

Det hèv' vòr' mykji austaveir, så det hèv' fonna seg mykji i hoddó.

for å få

Sólstukkji høy æ spélegt for beineverk'e.

bruka om stader det er umogeleg å kome fram til (mest berre mogeleg for fuglar)

Der va' så úkviddi at der va' 'kji framkomandi kå for fjúkandi.

for moro, ikkje på alvor

Det va' barre for gama eg løynte húvunn dí!

svært gjerne

Danil ville for gjinni treffe att'e 'æ Svålaug.

"i sikte" (om gut eller jente som ikkje er tilgjengeleg)

'An varte skòten for gluggâ, 'an fekk alli æ Sigríd.

gratis

Denne mjåkkjí kan du få for inkji.

påkravt, naudsynt

Nò æ 'er så tjurrt at det æ plent for nauinn å få nåkå regn.

bruka i samband med å gje noko som verkar positivt på gjevaren (men er lite verdt for mottakaren)

"Denna beinâ 'ass Tór æ barre for óris skuld", sa Tòróv. 

for meg sjølv

Eg búr for sjave mi nò.

heilt sikkert

Eg visste for væl koss Gýrí ha' fengje únå'en.

for alvor

'An féla (spela fele) for ålvòrâ frå 'an va' tí år.

byggje større hus enn ein har råd til

'An forbygde seg på di nýe lopti, å laut frå garæ.

difor (bruka når ein ikkje vil gje forklåring)

"Fordíså", sa Turí, då 'u inkji vill' seie mei' om detta.

1. ta livet sitt
2. skade seg med vilje

1. Å forgjère si varte sétt på som a stór synd, førr' i tí'inn.
2. Ingjer forgjåre si så stygt i skógjæ.

"høyre for mykje", "skamhøyre seg"

Gònil forhøyre seg, så dèt laut 'u teie si mæ, 'u måtte inkji seie det víare.

gjere eit dårleg kjøp

"Eg kan alli minnast å have forkaupt meg", sa Knút.

lyfte meir enn kroppen toler

'An forlypte seg på an stein'e å øyelâ ryggjen.

selje for billig

Eg såg at eg ha' forselt meg, eg ha' kunna fengje mei' for veiren!

ikkje med måte, uvanleg

Du veit d'æ forskjil 'å, sòdan talari!

smyge der det er så trangt at ein ikkje kjem ut att

Det kunna vare stórt oppstýr itt katten ha' forsmògje seg.

uttrykk bruka i samband med å ikkje vere redd for å spørje

An kan alli forspørje seg (ordtak).

gjere noko gale (t.d. fordi ein ikkje har tenkt seg godt om)

Eg forsúla meg då eg gjåre detti orvi, det ha' sillt vòre trèkare.
Hèv' an forsúla seg, så lýt an live mæ det.

"lett verte til at...."

Det kan fórt vare ti' at an kjøyrer for fórt, disom an hèv' spræk'e bíl'e.

ta i for hardt, slite skade på seg

Knút fortók seg mæ 'an sleit på skóteren då 'an kjøyre seg fast 'å heiinn.

forsnakke seg

'An fortala seg, så 'u fekk greie på ko 'an ha' gjårt.

ut og få seg arbeid

Da laut tí'leg út å forténe sikkå fysst dei unge fóre ti' vare vaksne.

gå saman, gå hakk i hæl (uttrykket er ubunden dativ)
Sjå også fóts fǿti (V).

Da fýgdest fót fǿtis.

gå saman, gå hakk i hæl (uttrykket er ubunden dativ)
Somme seier "fóts fǿtis".
Sjå også fót fǿtis (H).

Da fýgdest fóts fǿti.

morosamt eldre uttrykk 

"Fríkjýt så langt dalen æ hól'e", kjýtte Òlâv itt 'an ville slåast.

"reparere" med alkohol om morgonen etter å ha drukke kvelden før

Flí mi a flaske mæ ǿl så eg fær fríske meg!

uttrykk for at noko går fort og greitt

'An la' avgari, fríske tòk. Da la' ti' å slógest att'e, fríske tòk.

heilt frisk og i god form

Nò æ eg frísk'e å fær'e ette kríkjunn eg hèv' havt.

fryse i hel utandørs

Haddvår fraus úti nýårsbil for mange år sía.

vekse frodig (bladrikt)

Næpegaren fròka ti' då regni kåm.

mat som har frose utandørs eller innandørs (i vanvare)

Fròsen mat'e va' så fillen at det va' mest'e barre vombfydd.

1. "surt barn"
2. barneleik (ein plasserer ein pinne eller ei stikke under underleppa og skal halde henne der og seie: "så bar eg dèt, så bar eg dèt"; heilt til stikka dett)

1. "Frú frú Fruttistrå" varte helst'e sagt mæ ungan fysst da våre súre å neikta å lýe.
2. Vi' du bère a "frú frú Fruttistrå"?

bruse over

Ǿli frúsa ivi då eg dróg opp korkjen.

framandfolk

Det va' úvandt sjå kvæ som va' fræmindt fókk, for dei klædde sikkå aila 'ell bygdefókk.

utsetje seg for kulde

An må inkji frøyse seg itt an nýss hèv vòr' krímsjúk'e, då kan an rèke attí.

"frå den tid"

Eg hèv' det frå dí eg va' vaksen.

frå morgonen av

frå uminnelege tider

Ifrå ævórs tíd hav' fókk sagt "i Brokke" å inkji "på Brokke".

frå einannan

Nò vare mi fråananné a bil, si' Yngjebjør flyt'e ti' Bý'n.

når to ligg på sida tett inntil kvarandre; i same retning i senga; same tyding som kvæve tròg

Kvílâ va' så smòl, å mi våre tvei som sille liggje der, så då måtte mi liggje fu i fang.

rask gonge (utan stopp)

Itt det æ úveir, så gange mi fudd gonge for å kåme åkkå fórt heim'tt'e.

bakstrekone som er i stand til å (saman med ei anna bakstrekone) bake 9 tjug til dagen

Gýrí æ inkji fudd'e bakari ennå, men 'u æ barre seksta år.

bisn (svært merkeleg og ofte alvorleg innfall eller hending)
Sjå også øye fúru.

Det vare 'kji fudde fúru førr'ell 'an kjøyrer mæ traktóræ gjænom lǿeveggjen. D'æ allstǿtt nåkå fúru mæ 'ó Knút!

god og vaksen arbeidskar

Òlâv arbeidde som an fudd'e kar'e endå 'an va' barre tretten år.

pakke seg inn i mykje klede

Da fugga sikkå ti' itt da sille i høyskóg å det va' kald'e nari.

god, godt brukande

Einår va' fullt gó'e, men inkji nåkå meistari.

1. kle seg svært tjukt
2. klemme seg hardt saman (td våt snø under ein slede)

1. Da laut furge sikkå ti' itt da våre úti å kjøyre mæ hest'e i sprengkjylæ.
2. Den våti snjóren furga seg ti' unde høyslé'â.

uttrykk bruka i samband med å ikkje greie å kome seg i gong

Gunne å Lidvår finge alli fusse sikkå ti', så da bigåve sikkå mæ mǿtæ.

drikke seg full på alkohol

Da såte å fylte sikkå opp, å kjýtte ko góe kara da våre.

gå etter "plogfòrí" og slette eller jamne jorda med ei rive (i kornåker)

Papa plǿgdi, å tvau-trjú menneskji fýgde fòrinn mæ ríve å finge opp úgrasi, som va' kvike, trauske å anna.

uttrykk bruka om fossekarar som fylgjer tømmeret under fløyting i elva
Sjå også fýe.

Det va' unge, spræke å sterke kara som fýgde fýunn.

ha velproposjonert kropp

Dei som æ lange å smale fýe sikkå inkji. Itt an æ måteleg håg'e ette fǿrleikjæ, då fýer an si.

arbeide med vegvedlikehald på offentleg veg (i eldre tid)

Sigúrd hèv' fýgt vègó mest'e heile lívi sitt.

vyrde folk

Tarjei å Magl æ fynde fókk.

til slutt

Fyre enden vi' det sýne si kvæ som ha' rétt.

gjere seg gjeldande

Tjóstóv æ så líti fyre seg at 'an líe trått úlut'e. Han æ så mykji fyre seg at han kjæm'e si nóg fram i verdinn.

svært godt måltid
Somme seier "fýsnemål".
Sjå også fýsen og mål.

Det va' a fýse mål, eg foråt meg mest'e.

ha lyst på noko (helst bruka om mat)

Hèv' eg vòr' lengji 'å heiinn, fýsnar eg ette gó'e mat'e fysst eg kjæm' heim'tt'e.

svært tidleg om morgonen

I morgó ljóte mi reise fysst skjérí nýs'e.

verte redd

Då 'an såg bjynnen, fæltest 'an âv.

ha otte for

Æ detta nåkå å fælast fyri? Mi fælast fyr' ungó som æ på heiinn i desse úveiræ.

1. flink til
2. gjere ofte
Sjå også fæl'e.

1. Hú æ fæl ti' saume klæi.
2. Dei æ fæle ti' farte. Han æ fæl'e ti' finne på addeslags moddu.

gjere seg klar til å gå til sengs

Nò lýt du fære deg at kvílunn, du kan 'kji vèr' oppi leng'e!

gjere seg ferdig til å reise

Nò have da færa sikkå ti', så da vi' reise i morgó.

skaffe seg mat og utstyr til ei ferd (førebu ei lang reise)

An lýt fære seg út itt an ska' nórd i heií på jakt.

gjere ferdig (td ein snikkar som gjer ferdig eit rom)

Mi ljóte fære út kjykkeni fysst'e, så mi snart kunne flytje inn i dei nýe húsí.

ta til seg mykje av mat og drikke (negativt uttrykk)

An må 'kji fǿre ât si så an lýt skjemmast.

dette av, falle av (om ein liten del som fell av)

D'æ tungt på skjítúr'e itt an fǿrer âv kringlâ på skjístavæ. Eg fǿre âv krúnâ på fingrungjæ mí.

misse, ikkje finne att
Sjå også fǿre.

Eg fǿre bort mobíltilefónen min i gjår, så nò lýt eg kaupe mi ný'e. Å fǿre bort æ leitt ti' å usse seg út mæ å leite ette det.

flytje ei kvi til ein ny stad

Der va' så lórtutte at eg laut fǿre grindí.

ete, drikke (negativt uttrykk)
Sjå også fǿre.

Det æ mæ soppó som mæ midisín; an må alli fǿre í seg anna 'ell di an veit at æ trygt. Du hèv' vel 'kji fǿrt í deg flugesopp'e? 'An fǿrer visst í seg raudspritt. An lýt vite ko an fǿrer í seg.

flytte kvia (innhegning for husdyr)

Di ljóte fǿre kvíne, 'u æ så søylutte nò.

misse, velte, sleppe (i vanvare)
Sjå også fǿre.

'An fǿre kaffékoppen n'i tili. Det leitt å fǿre néd a fullt målespann.

søle mat eller drikke på seg sjølv

D'æ úlíleg fǿre n'ive seg itt an hèv' på si nýe klæi.

øydeleggje, knuse
Sjå også fǿre.

'U fǿre sund'e skålí å koppen.

i stand til

'An æ fǿr'e ti' å bère den tungji sekkjen, Torgrím, om 'an æ ung'e.

sladre, spreie bygdesnakk

Du må 'kji fǿre útivi denna slòsâ!

før i tida
Sjå også førre.

"Førr' i tí'inn va' alt så mykji bèt'e", krauna Knút.

greie å løyse
Sjå også få.

Fær du âv detti lòkji, som hèv' rusta så fast?

få meir enn nok av
Sjå også bèl'e og stikkjast.

Eg fekk bèlen då eg varte så narra av dei agentæ, at eg kauper alli mei' av sovórne omreisandi seljara.

få betalingsutsetjing

Eg æ nøyd'e ti' få dage mæ desse lånæ, eg kan alli bitale avdragji plent nò.

få nattefrieri (for kvinner)
Sjå også dreng'e.

Svålaug æ 'kji plent vé', men drengji fær 'u líkevæl.

få vatn ned i pusterøyret når ein td badar (treng ikkje vere farleg)

Itt an laugar seg kan an få drykkji.

få tak i

Nò fekk eg endeleg fat i den gamle bókjí.

1. få som fortent, få juling, tape i tevling, tape i ordstrid
2. verte fort oppbruka

1. "No fekk 'an flú!", sa Margjitt, då tjóven varte jaga ó' túnæ. "No fekk snjóren flú!", sa gófa då det sette inn mæ vermdi om våri.
2. Mamme sa: "No finge kakun mí flú!", da våre så góe.

slite med å få varmen att i kroppen (når ein td har vore for dårleg kledd, eller har drukke noko kaldt)

An fær létt frost í seg av kold mjåkk.

få tvangstankar om

Eg fekk fyre mi at Gjermund ville mi nåkå vóndt.

få nok av, noko ein ikkje greier etter å ha prøva
Sjå også fýsn.

Nò hèv' eg fengje fýsní av mi, eg vi' 'kji fleire gongu at bankjæ å spørje om lån. Eg fekk fýsní av mi, så dèt gjèr' eg alli mei'. Men góe, ète så ti' di få fýsní av dikkå.

få ris / juling / straff
Sjå også hogg og dengje.

'An fekk hogg av fai sí.

få tak i

Eg æ inkji å få í i dag. Fær an í kassett lenge'?

ete kvasse ting (td spiker, jerntråd; om husdyr)

Blómerós hèv' fengje í seg kvosst, eg trúr mi ljóte hente dýrlækjen.

få sitje på med bil eller hest

Tenk så godt å få kjøyre seg! Det va' helst'e dei som inkji ha fǿrarkórt å bíl'e som tala om "å få kjøyre seg".

"hadde venta noko meir"

Eg fekk líti nóg for bakingjí!

å få "dyreskjelven"

Det va' 'kji frítt 'an fekk nodrun då 'an såg den stóri dýrehópen kåm i mót 'ó.

få rykte på seg

Guttorm hève fengje órd fyri å inkji vère sætandi. Hæge fekk órd for å vère flogrí. D'æ leitt å få órd for å vère a drykkjeskrýti.

skaffe seg, kjøpe 

Håvår æ ti' Evje i dag å vi' få si a nýtt fjernsýn. Vi' du âv å få mi nåkå kardús? Detti maskjíni æ øy'lagt, eg lýt få mi a nýtt. 

få smak frå (oftast negativt)

An fær jamt smòk âv trékoppa som inkji æ rei'gjåre godt nóg.

få smaken på

"D'æ barre inkji fuglan få smòk 'å da", sa Tårål om kjyssebèrí. Det æ barre at inkji ungdóman få smòk 'å drykkjevòrun.

føde barn

Ingjer fekk små mæ hægjí, nòkå fyre tí'í.

få snusen i
Sjå også snas'e og snase.

Mi finge snasen í at Haddvår ha' fare úti i nótt.

få elektrisk straum gjennom kroppen

Eg fekk straum'e då eg fikla mæ dei gamle stikkontaktinn. Jón fekk straum'e í seg då 'an pissa inn i stikkkontaktí i dei gamle smø̀rlagjæ.

få tak i ei jente å vere i lag med

Tòróv va' så bǿst'e for å få tak mæ 'æ Svålaug.

1. ku som kalvar - det er eigaren / bonden som "fær ti'"
2. greie
Sjå også få.

1. Mi finge ti' i nótt, mi finge tvillinga.
2. Eg fekk inkji ti' å stelle att'e bílen.

angre sterkt over noko ein har gjort

'U fekk slig trègji på sí gamle dage.

svime av

Eg fekk úviti då eg sló meg så i hòvú'i.

kjenne lukten av
Somme seier "take veiri av".

Dýrí finge veiri av åkkå å rýmdi. Reissdýrí tóke veiri av åkkå, så mi såge alli mei' ti' da.

ved som er tærd av ver og væte (halvroten)

Denné fåddi vé'en veit eg inkji om eg vi' sage opp!