Ordliste

elipseforma; bruka om laftestokk
Sjå også magji og tægje.

Det va' a tíd då da inkji leng'e vill' have dei góslège magetægde stokkan inni, så da øksa da flate.

fornøgd, tilfreds; bruka om tykke personar
Sjå også magge og magge í seg.

makketen (td eple)

ynskje om makt

emaljert

stad med fleire huslydar eller hus

Der æ mangbǿlt på dei garæ.

1. "ubereikneleg" og lunefull
2. allsidig

1. Pål æ så mangslungjen, an veit alli kòr an hèv' 'an.
2. Sigúrd va' mangslungjen, 'an tumla mæ det meste.

liknar på eit menneske

Der stó an stúvi som va' så mannslík'e at eg plent stokk!

greie, ha krefter til; vert ikkje bøygt i kjønn, tal eller grader

Eg æ så tròta nò, at eg æ 'kji mannti' gange lenge'.

tett med hus og gardar

Der æ så manntykt i Vaddebǿ. "Der va' manntykt i Finndalæ fyre svårtedauæ", sa Ånund.

1. person som ikkje er så lett å verte kjend med, fordi han gjev inntrykk av fråstand.
2. person som er nøyen på kven han likar og ikkje likar

1. Eg tikje 'an æ mannvand'e, men eg kjenner 'an inkji så godt.
2. Bå' kara å kvendi kunne vèr' mannvand'e, å nøyne mæ kvæ da kunn' vèr' i hóp mæ.

matlaus

Æ an masslaus'e, lýt an líte.

person som et og nyt maten
Sjå også massleg.

ha lyst på mat, vere svolten

Æ du 'kji masslyst'e, Bóa, eg hèv' så góe nåkå kaku!

person / dyr som er stridig, overlag sterk, overmodig

Det æ an mastige kar'e, den Gunsteinen!

bruka om korn som er fullt utvakse (med tunge og faste kornaks)

når ein er svolten, men ikkje har lyst på mat fordi ein har hatt eit lite variert kosthald

Eg æ så matlei'e at eg veit inkji ko eg ska' finne mi ti' å ète.

1. bruka om person (helst born) som ikkje kan vente med å ete til all mat er sett fram
2. bruka om person som er ute etter eit gratis måltid

1. Du tar 'kji vèr' så matǿr'e, barr'e vent ti' adde hav' sett sikkå!
2. Såvi va' matǿr'e, å va' mest'e på adde ti'stelninga dèr der va' gó'e mat'e å få.

person som er kresen på kva han vil ete og ikkje, eller person som treng lite mat og vert oppfatta som kresen
Dei fleste uttalar ordet "mattvand'e".

Torgrím æ så matvand'e at det æ a plage.

rask eting (stappe i seg maten)

middelaldra

stor og kraftig kvinne

aldri gjere noko til skade for andre; bruka om personar som "alltid er snille"

(å vere) til skade, ville nokon mein

øydelagt av møll (td klede)

velfødd, kraftig (helst bruka om folk og hestar)

ha mørke og markerte augnebryn

1. vere flink til å leggje merke til ting
2. erfaren

1. 'An va' allstǿtt så merkjen på veiri.

1. å vere dødsmerkt
2. merkt

pissetrengd
Sjå også mig, mige og pissetrengd'e.

'U varte så migtung på busstúræ at 'u fekk sjaufǿren ti' stanse.

person som er god til å minnast / hugse

forsiktig med maten (ete lite)

"Du æ allstǿtt så minsérlèg'e mæ mate", sa Góme, fysst 'u tótte eg åt líti.

1. kattar som lagar lange samanhengande lydar, særleg i laupetida
2. uttrykk bruka om personar som masar fælt
Sjå også mjarre og mjarr.

1. Katten åkkå æ så mjarren itt 'an flýg'e at eg kan 'kji hav' 'an inni.
2. Hú æ allstǿtt mjarrí å úhǿg!

mjuk i kroppen

laus og lett nysnø som ein lett trør igjennom når ein går

mørk
Dei fleste seier nok "mørk" og somme seier "myrk".

Den mjørkari gråfargjen tótte èg va' den vénasti.

trøytt i føtene etter ein strevsam tur
Sjå også mjåg'e.

Eg hèv' gjengje heile dagjen å æ mjå'e i fótó.

trøytt i føtene etter ein strevsam tur
Sjå også mjå'e.

Eg hèv' gjengje heile dagjen å æ mjåg'e i fótó.

mjølkesprengd

Det hender at kjýne æ så mjåkksprengde fysst det lí'e ti' kvelds at mjåkkjí renn'e ó' spænó.

liten og veikleg person som det er "lite tak i"

Tór va' líten å mjåtrelèg'e, men godt hòvúd ha' 'an.

liten og veikleg person som det er "lite tak i"

An kunna 'kji vèr mjåtren sill' an slå mæ stuttorv i dagevís.

Sjå også moddesekk'e og modde.

vere åleine, vert ikkje gradbøygt
Sjå også módig eisemadd'e og sitje módig'e.

veikleg og sjukleg utsjånad

Det lisle båni va' mǿelegt å líti, men tòlig kvikt. A trillingelamb som æ mǿelegt kjæm'e ti' líe úlut'e.

mogen

Detti sǿtepli æ mògji.

blådis, uklår sikt i eit stort område

mørkt og tungt i veret

Det æ så mókji i dag at eg vare plent tung'e í mi.

1. heilt roten, pillroten (td tre)
2. fysisk svært svak; bruka om personar

uttrykk bruka når jorda er så opptrakka av dyr at graset er trakka til mold og er borte

uttrykk bruka når jorda er så opptrakka av dyr at graset er trakka til mold og er borte

Sauin hav' lègje så lengji oppå reininn at der æ plent mollvunni.

person som tykkjer mon i småting som ein får (negativt uttrykk)
Sjå også slíe.

Sòme æ så mòneslí'e at da vare ti' skamdan.

heilt avslappa, godmodig

Taddeiv va' allstǿtt så mósen å blí'e fysst 'an kósa si mæ pípunn.

ville, ha lyst til, vert ikkje gradbøygt
Sjå også daudmóta.

motlaus

'An varte så mótfadden då húsí brunne.

1. vanskeleg for å tale reint
2. sein når ein et

velsmakande

So kåm 'u etti mæ munngodtskålinn, så rei eg så gla'e ó' túnæ.
Det va' a munngó' saft. (gamlestev)

gode talegåver

dårleg til å ordleggje seg; vert mest berre bruka som negasjon

Signe va' 'kji nåkå munnvali kvendi. Hú æ inkji munnvalí.

1. jamn arbeidsaktivitet
2. om kaffi som vert male

seinfør, sein i arbeid

smale augo, skrukkete kring augo

Bjørgúv va' så muskjen i augó.

person som er seinfør / får gjort lite
Sjå også substantivet musle, verbet musle og musl'e.

1. gråflekkut farge på hest; vert ikkje gradbøygt
2. mykje myser
Sjå også blakk'e, blår'e og borkutt'e.

1. Músutte hesta sér an sjella nò.
2. No æ der så músutt'e hít i búræ at eg lýt setje opp fedda.

1. utskjemt p.g.a muggsopp på t.d. matvarer
2. sur, i dårleg humør; om personar
3. veik, har lite krefter; om personar

ser slapp og doven ut

person som er doven, seinfør

myndig i alder (no 18 år)

Fysst an æ myndug'e, må an reikne mæ å mǿte på sesjón'e.

mønstrete

ordet vert bruka om underlag som sklir unna når ein går (td kornete snø, laus eller turr sand)

D'æ tungt å gange itt d'æ myri unde fótó.

mørk

halvroten (om ved)

så rote at det er laust (om tre)

bruka om dyr som reiser ifrå dei andre i flokken for å få tak i det beste graset, egoistisk
Sjå også mýte si.

sliten, dårleg behandla (ting og menneske)

Búí va' så mæfarí at 'u kunna alli stellast. Skóne mí æ så mæfarne at da æ 'kji kå ti' kaste. Gunnår datt néd i a úr, å varte så mæfaren at 'an laut hjelpast heim'tt'e.

vidgjeten
Vert ikkje gradbøygt.

gjæv, verdifull, dugande; bruka både om folk og om ting, og dyr
Sjå også tikje mætt.

nattblind (ser dårleg i mørkret)

mørkhåra; vert ikkje gradbøygt

Turíd æ så mørkhærd å vé'.

høgmælt

'An va' så målig'e at du høyr' 'an lang'e vèg'e.

tunnslite, veikt (om klede)

Verkji æ så mått å sliti at eg kan 'kji fate det ihóp. Detti tøyi æ så ti'mått å ti'tjått.