Ordliste

bruka om noko det vert sakn etter (tomrom, sorg)

Det va' så saknelegt ett' 'enni Vilborg, mi våre så góe vèni.

sikkert, truleg (vert ikkje gradbøygt)

Dreng kan sakti gjère det fyr' deg. Det va' sakti best'e at det gjekk sossa.

gåande

Trú Haddvår kjæm'e 'kji snart salandi?

veldig; forsterkande uttrykk

Nò hèv' du vurte saltandi gó'e ti' kvé'e!

veldig; forsterkande uttrykk

'An åt salvandi.

greilegt, likelegt, passande
Sjå også same si, adjektivet sameleg (H), adverbet sameleg (H) og samelèg'e (V).

greilegt, likelegt, passande
Sjå også same si, adjektivet sameleg (H) og adverbet sameleg (V).

Det æ inkji sameleg å knóte fysst an talar mæ kjensfókk.

samfulle

Det ringde i samfudde tvau jamdǿgr.

samd, kunne samarbeide

Gró å Lív våre sams om så mangt. Vrongúv å Bjúg kunna alli vère sams.

samanhangande; med felles eller rett byteline

Dei tvei skógteigjin oppi líinn liggje samstrengjis.

bruka om jordeigedom som over ei stor lengde har same eigar(ikkje oppdela slik at det er ein annan eigar imellom)

I Vaddebǿ gange teigjin samteigs ifrå Stóråne lukst opp'å heií.

sanneleg

Eg kjøyre útivi, men eg greidde sandeleg å kåm' mi opp'tt'e ó' vègeveitunn!

sant

Kan det vère satt at 'u gjåre detta eisemó? An veit alli kvær æ sattare.

slitsamt

Det æ så tungt å sègesamt a fǿri.

seint og tungvint

Turí arbeidde sò sègålt.

seint på hausten

Å liggje på heiinn seinhaustis kan vère spéleg, då kan det kåme snjór'e om nóttí, så at det kan vare vanskeleg å kåme si heim'tt'e.

til slutt, endeleg

Eg stræva fælt mæ å få tekst på fjærnsýni, men seist'e kåm det.

på slutten

"Seistundâ i dessa slåttæ æ der nåkå vanskelège tòk", sa meistarspilemannen.

særs, uvanleg (positiv tyding)

Det va' nåkå sérs mæ matæ i dei bryddaupæ. Fókk tótte det va' sérs då kongepari va' i Valle i 1993.

for seg sjølv, eit stykke ifrå

Dei gamle loptí stóge jamnast'e sért, men nére stògehúsó.

veldig (forsterkande ord)

Tarjei æ sevlandi gó'e ti' timre!

sidan
Sjå også preposisjonen si og konjunksjonen si.

Eg flutte ti' Hylestad for tvau år sía. Det æ tvau år si' eg flutte ti' Hylestad.

1. deretter
2. sidan

1. "Mi have dag'e ti' kvelds, å sía kjæm'e månen", sa Tóne.
2. D'æ så lengji sía at eg hèv' gløymt det.

travelt, annsamt

Mi hav' det allstǿtt sjaui fyre jól.

sjølvaste

Sjavaste kongjen kåm ti' Sætisdal i 1993.

sjølvhjelpt

I gåmó tíd måtte fókk vère sjavhjelpte mæ det meste.

ikkje naudsynt, ikkje greitt (oftast bruka om noko som ikkje er gjort)
Sjå også sjavilskleg (H) og sjavilskleg (V).

D'æ sjavilí ive bekkjen ette vatn. D'æ sjavilí å bitale mei' 'ell an tar. Dèt va' sjavilí, nò hèv' dú kaupt brǿd, å èg hèv' plent steikt stump'e. D'æ sjavilí å två húsi førr'ell det var' sótfelt.

unødvendig og stundom bortkasta (bruka om noko ein har gjort)
Sjå også sjavilskleg (H) og sjavilí.

Det va' sjavilskleg at eg bitala så mykji for den gamli bílen.

unødvendig, ikkje greitt
Sjå også sjavilskleg (V) og sjavilí.

D'æ sjavilskleg å bitale for mykji.
Sjå også sjavilskleg (V) og sjavilí.

sjølvlærd

Ivar Aasen va' sjavlær'e som språkgranskari.

sjølvsagt (vert ikkje gradbøygt)
Sjå også adverbet sjavsagd'e.

Det æ sjavsagt at ti' mei' an trænar ti' bæri var' an.

sjeldan

Det æ sjella eg kjøyrer for fórt ette vègó.

berre, reint / ublanda, vert ikkje gradbøygt
Sjå også púre.

spreidt, langt mellom dei (gjeld td molter)

Det æ sjoltri mæ fókk i Tveitebǿ nò. D'æ sjoltri midjom moltó i år. Garan liggje så sjoltri i sòme útkanta.

1. noko som kjem fort og gjev lyd (luftlyd)
2. noko som går fort unna

1. Ånund løypte sjugandi néd bakkjen, å stó' gjår' 'an au!
2. Det gjekk så sjugandi å få inn høytti.

stivt, tregt
Sjå også sjúr'e.

Det gjekk sjúrt, så eg laut vokse skjíne.

stjerneklårt

I januar æ det jamt bå' kaldt å sjynneklårt.

ein plass med godt utsyn
Sjå også sjåleg (V) og sýnt.

Der æ sjålegt 'pi Garó.

1. glede eller lette over at eit arbeid er gjort
2. godt utsyn
Sjå også sjåleg (H) og sýnt.

1. Dèt va' sjålegt at mi hav' fengje vé'en i hús.
2. Der æ sjåleg 'pi Brottveit.

leitt, tregeleg

Det va' skamærleg at eg inkji gjåre det.

uttrykk om noko som går tungt og trått

noko som øydelegg og gjer egga fort sløv i skjerande reiskap som t.d. ljå, sag, saks

Der va' så skjemmi dèr eg sló, at eg tykka tvei-trí ljæ på a líti bil.

godt, flott (noko ein får sjeldan); gjeld berre mat
Sjå også sjessen.

Det æ skjessi mæ jólemat'e.

hyggjeleg, godsleg

Det æ skjessi å mǿte góe fókk.

tydeleg, til å skjøne

ikkje anna enn

Det va' skjíre flaks at eg kom livandi ifrå bíllúlykkunn.
Sjå også verbet skjíre.

1. raskt, fort
2. tidleg moge (om bygg)
Sjå også skjót'e.

1. Angjær arbeier skjótare 'ell mange aire.
2. Bykle-byggji va' skjótare 'ell byggji da ha' i Valle.

måte å klyppe hesteman på
Sjå også mån.

D'æ vénast'e itt måní æ klyppt skormeitt.

arbeid som går fort og greitt (berre bruka i positiv form)

Det gjeng'e skúrandi fysst arbeii æ létt. 

heilt tomt

Nò æ det plent skålreint i braubingâ åkkå i búræ, så nò ljóte mi få bakara.

heilt tomt (td drivstoff, mat, fór)

'Er æ skåltómt i stumpeskuffun, eg lýt âv å kaupe!

slurvete, dårleg

'An stelte så slarveleg mæ garæ.

dårleg
Sjå også slarv'e og slarven.

Aslak gjeng'e slarvi klædd'e. Detti arbei'i æ slarvi gjårt.

slett; bruka helst i nektande form

Detta gjåre 'u slettis inkji!

ha lite å leve av (td pengar, mat og klede)

Húsmennan ha' det jamt småsamt.

nærast, mest

Det va' snart ingjen å sjå. 'An æ snart alli úti lenge'.

snautt, lite av, tomt, fattigsleg (spesielt når det gjeld mat)
Sjå også snaukelèg'e (V) og adverbet snaukeleg (H).

Det va' snaukeleg å ète graut'e forotta smø̀rauga. Eg ha' så snaukeleg mæ klæi den gongjí.

snautt, lite av, tomt, fatigsleg, småleg spesielt når det gjeld mat
Sjå også adjektivet snaukeleg (H) og adverbet snaukeleg (V).

lite av eit eller anna

knapt, lite truleg

Det æ vel snautt om eg melder meg på fleire kúrs.

mest, såvidt, helst, nær på

Dèt ha' èg snér gløymt. Det æ 'kji snér hjelp í å prǿve. Eg ha' snért dutti. Eg hèv' snért alli sétt 'an i heile sommår. 'Er æ snért ingjen heimi. 'An fekk seg snér inkji ti' trú di 'an høyri.

koseleg
Sjå også adverbet snillsklèg'e (V) og adverbet snillskleg (H).

D'æ så snillskleg å sjå fysst kattungjen ligg'e å sø̀v'e i fangjæ dí.

Sjå også adverbet snillskleg (V) og adjektivet snillskleg (H).

greileg framferd saman med andre (dyr eller menneske)
Sjå også snill'e.

Nò ska' du stelle snilt mæ kattæ. Ungan stròka så snilt ihóp.

1. smal i andletet
2. ufordrageleg i talemåte
Sjå også snípen.

ser ut til å kome snø

ikkje røre stonga; t.d. i høgdesprang
Sjå også snudre.

Sergej Bubka hoppa snudrefrítt mang a gong.

1. om lag, omtrent
2. plent
3. brått 

1. Desse tvei fiskan æ snupt líke stóre, men eg hèv' inkji vògje da.
2. Då eg kåm evst i stigjen, så varte eg så somlí, eg tótte snupt det ville drage meg néd. Eg trúr snupt at du fjasar. Det æ snupt endi på brauæ.
3. 'An kåm snupt ive meg. 

så snart

Så snøgt mi vurte færige mæ slaktingjinn, stelte mi åkkå ti' kassa å reiste heim'tt'e. 'U tók út, så snøgt 'u ha' èti.

slik

Sò kåm eg mi fram, mæ barre eitt skjítt.

Slik, så, såleis. "Sò" eller "so" er trykksterk, "så" er trykklett form

Det sér sò út. 'An kåm så sjótt.
Sjå også sossi og sossa.

slik ein / ei / eit / slike; bruka berre i positiv
Sjå også sòein / sòan og sòvóren.

Sòden konsert'e hèv' eg alli vòr' på førr'e! Sòdan úveir æ det sjella å oppilive. Hèv' du høyrt såden fjas?

utan skor, men med sokkar eller leista på føtene (vert ikkje gradbøygt)
Sjå også sokkeleist'e.

Turí líkar å gange sokkeleista inni.

der sola slepp til

einskilde stader

Sòmestad æ det blautt, å airestad æ det gruvli dèr an gjeng'e. På mýró kunna det vèr' lututt'e, sòmestad fillí slåtte, å airestad knabbe slåtte.

slik (bruka om ting som ligg i noko avstand)
Sjå også sossi, sò og det peikande pronomenet sossa.

Kví gjèr' du sossa? Nei, det æ 'kji sossa!

slikt som det der

Sossavóri vi' eg alli have.

slik (bruka om ting som ligg nær)
Sjå også sossa, sò og det peikande pronomenet sossi.

Sossi lýt du gjère det!

slik som dette her

Sossivóri vi' inkji èg have!

farleg
Sjå også spélèg'e (V) og adverbet spéleg (H)

Det æ spèlegt å kjøyre fórt itt d'æ glatt. "Passi dikkå, der æ spélegt for råsi dèra!"

farleg
Sjå også adjektivet spéleg (H) og adverbet spéleg (V.)

D'æ spèlegt å gange fysst d'æ svikhålt.

så vidt, tvilsamt (vert ikkje gradbøygt)

D'æ spíkji om det vare høying i dag.

heilt gale, heilt feil

situert

Ånund va' væl stadd'e ette húsebrannæ, for 'an fekk så mykji hjelp.

veldig; forsterkande uttrykk

Det va' steglegt å sjå mæ da hoppa i hundremétersbakkâ.

tida som buskapen vert sett inn i fjøset (etter beitetid mot kvelden)

Stiddetíí va' jamnast'e i fem-seks tí'inn.

mellom hus (gå frå hus til hus)

Eg gjeng'e tídt stògemidjom, for eg tikje så gama treffe fókk.

veldig gale

springande

Jammen kjæm'e býtti alt strèmandi heim'tt'e.

grant, fint

strøymande; elv som renn fort

D'æ spéleg å symje i ånæ fysst der æ strøymt.

tida for fjøsstell når dyra er inne

Studretí'í va' vanleg i sjau-tí'inn, bå' morgó å kveld.

veldig (forsterkande ord)

Eivind varte stúrtandi vónd'e då 'an inkji fekk det som 'an villi.

inneslutta og lite føre seg
Sjå også stússelèg'e (V), adverbet stússeleg (H) og dauvlegt (V).

'An tala stússeleg, så 'an verka nòkå stutt'e.

inneslutta og lite føre seg
Sjå også adjektivet stússelèg'e (H), adverbet stússeleg (V) og dauvlegt (H).

'An tala stússeleg, så 'an verka nòkå stutt'e.

stutt

Èg kasta stutt, men Bóa kasta stytri, å Titta kasta stysste.

brått, uventa

Da kóme så styngs at eg stokk. Det kåm så styngs på meg; eg fekk alli tenkje meg om.

noko særleg (berre bruka i nektande setning)

Der va' 'kji stǿri moltu på heiinn i år.

mykje, veldig, fælt

Nò laug eg støyrandi for 'ó Papa, fortålde Jórånd mi, då fairen spúre ette' kvæ 'u ha' vòre ihóp mæ om kveldi.

stor fart, går greitt

Heimtúren gjekk súlandi.

1. sunnanfor
2. lengre sør (Valle sentrum / Nordibø)

1. Målingsspanni stend'e sunnafyri.
2. Eg hèv' vòr' sunnafyri å handla i dag.

sørfrå

Da kóme bå' sunnâti' å nórâti'.

utriveleg

Mi ha' det sutti då mi våre âv å leita ette saui mæ hægjí.

velsmakande og næringsrikt "tillegg" til kosten; t.d. kjøt

Det æ suvlesamt mæ spikekjø̀t.

svivyrdsleg, hånleg

Haddvår ló så svívýr'sklegt då eg vill' vite bèt'e 'ell han.

gjævt

Anne tótte det va' så svært at da ha' kaupt sikkå ný'e bíl'e.

svalt
Sjå også svål'e.

Det vare for svålt å sitje lengji i skuggâ fysst an hèv' sveitta seg ti'.

leitt, vondt
Sjå også adjektivet syndlèg (H) og adverbet syndleg (V).

Det æ syndleg å sjå koss 'u strevar.

leitt, vondt
Sjå også syndlèg'e (V) og adverbet syndleg (H).

Det va' syndleg å høyre at moi dí ha' vorte sjúk.

lengst sør (td på ein gard)

Èg vi' stande synnstí!

sæle, gode, snille

Sæ' mí Gýró, du må alli stelle deg sossa!

sør
NB! Komparativ og superlativforma er adjektiv, ikkje adverb.

Kan du 'kji kåme sǿ ti mi i morgó? Eg hèv' vòre sǿ i Nórdibǿ i dag.

uttrykk for det å ta ein tur til sentrum (på butikken); bruka av dei som bur nord for sentrum, vert ikkje gradbøygt Sjå også nordetti.

Ko' mange gongu hèv' dú vòre sǿetti denne vikâ?

søretter

Då 'u kåm an stubb'e sǿetti, såg 'u at 'u ha' gløymt pungjæ.

veldig (forsterkande uttrykk)

No spila du søkkjandi godt!

sør att

Ví' du alt sǿ'tt'e? Eg lýt sǿ'tt'e å hente ungan i bånehagâ.

sørom att

Eg lýt sǿ'ttom å hent' 'æ Jórånd.

så, slik (så=trykklett, sò=trykksterk)

Æ det sò du vi' have det? Eg frýs'e så på fótó.

dersom

Såsatt det vare godt veir i morgó, så vi' mi på heií. Såsatt eg vare færige mæ di eg ska', så kan eg hjelpe di.

neppe, knapt, med liten margin

Det va' såvídt eg kåm frå det livandi.