Ordliste

egg på øks

Denné øksekjepten æ skjemd'e å plent úbrúkelèg'e!

trefutteral for øks; bruka i ryggsekk slik at sekken ikkje vert øydelagd av øksa

Øksí ligg'e i økseklòvâ itt eg reiser at skógjæ.

trefliser etter arbeid med øks

1. bruka om mange levande dyr, tett i tett, som regel insekt
Sjå også úre.
2. bruka i uttrykket ørje ó' skoddinn

1. Det yr'e av maur'e i a maurtúve.

når skodda er så metta med vatn at ho væter/fuktar
Sjå også ørje og skodde.

Mi vorte nòkå våte, for det úrde ó' skoddinn.

orrhøne

Ørknu å orra æ 'kji så jamne å sjå i dag som da vår' førr'e.

ormeunge
Somme seier "yrmlingji".

'U stokk fælt då 'u mest'e trodde på nåkå ørmlinga som låge i lyngjæ.

når det er mykje orm på ein stad; vert ikkje gradbøygt

Der va' så ørmt dèr 'an gjekk at 'an tór' alli fiske i vatnæ.

hisse (opp), øse, eggje, gjere huga
bruka i uttrykket ørve opp.

Mi ørvde orman då mi våre små. Du må 'kji yrv' 'an opp mei' nò!

øy

I gjår skute da an elg'e hít'å øyó.

person som øyder opp (td pengar)

øyding, sløsing

I åkkås tí' æ det a fæl øydsle mæ adde ting.

bruke opp, sløse

'An øydsla for mykji. An må 'kji øydsle mæ mjölæ.

sløsen

Fókk æ mykji mei' øydslne nò 'ell førr'e.

1. bruke
2. bruka i uttrykket øye opp.

1. Ko mykji bensín øyer denna bílen?
2. No have mi øydt opp bå' eplí å mjöli. Inkji øy opp nǿri!

stor mengd; bruka som forsterkande uttrykk
Sjå også øye bròti og øye vas.

Der va' an øye bròti mæ reisdýr mæ Rjúven.

svært mykje / svært mange
Sjå også øye og bròti.

Der va' enn øye bròti mæ fókk på stimnunn.

fælt, farleg
Sjå også fudde fúru / nåkå fúru.

Det va' øye fúru som stei'råsí ha' øyelagt. Det va' øye fúru mæ dei drykkjebassó.

mykje bråk, berre bråk

Der varte a øye liven då jólebassan kóme.

svært mykje

Det kåm an øye massi mæ fókk då det brann sjå åkkå. Det va' nåkå øye massa mæ bèr du hèv' plukka. Mi trengje 'kji sossa den øye massa.

bruke opp
Sjå også øye.

Sveinung øydde opp pæningan sí på spil.

late over seg, klage

1. berre bråk og uro
2. heilt ubrukeleg

1. Det varte a øye spitakkel då bassan kóme inn, tjúgendidag jól.
2. Sossi den øye spitakkel kan eg inkji brúke, sò filli gjårt hell'e det 'kji nåkå bil.

berre tull
Sjå også øye og vas.

Det æ nåkå øye vas at det va' èg som knuste glasrútâ.

Før i tida var det vanleg å setje poteter berre i annankvart plogfar. Plogfaret som det ikkje vart sett poteter i, vart kalla "øyefòr".
Sjå også fòr og eplefòr.

Der æ líti epli i øyefòrinn, men mi ljóte røyt' æ opp, líkevæl.

lukt i eit hus eller ei hytte som har stått tomt lenge

Fysst an kjæm'e inn i a støylsbú som hèv' stae tóm heile vetren, æ der an øyelupt'e. Øyelupten kjæm'e bort fysst an eller, å tvær tili å stǿli å benkji.

små og gule insekt (er i trekoppar som ikkje har vore i bruk ei tid; lysene er 2-3 mm lange)

I hókkó va' der mykji øyelýsa då mi kóme 'å støyli.

usmak i kasserolle eller trekopp (når ein kasserolle har stått ubruka lenge, td på heia, lyt ein fyrst koke han opp ei gong for å få bort "kasserollesmaken"); bruka berre i eintal

An kan sandnike, brúke einérlòg'e å sjóe vatn i koppæ for å sleppe øyesmòkjinn.

millimeterstort insekt som ein gjerne finn i hus og hytter som har stått tome nokre månader
Sjå også trodd.

Då eg glåpte inn i matskåpi inni búinn, såg eg at der va' øyetrodd oppi koppa å skåli.

godt syn, skarpøygd

'U må vèr' øygd, som sér dèt. An må vère øygd'e ska' an sjå ti' træ ì a líti nålauga.

kaste raskt auga på, uroleg / flakkande blikk, vil ikkje syne at ein ser på noko spesielt

'U va' så fæl ti' å øygle, det skjemde 'enni.

ein som kikar på eit eller anna i løynd (med granskande blikk)

om person som granskar eit eller anna nøye i smug

audn (uttrykk bruka om at det var folketomt i bygda når alle var på støylen; bruka berre i eintal)

Dei gamle, å arbeisfókkji, vorte etti heimi i øy'æ.

tida ein arbeider mellom to måltid
Sjå også øyktebiti og øykteslåtte.

A øykt om sommåri va' på trí tíma, mæ a håvlé midt í.

lite måltid mellom nonsmat og kveldsmat
Sjå også øykt og biti.

Òlâv laut have si an øyktebiti.

1. slåtteteig som høver for ein person i ei øykt
2. det ein slåttekar greier å slå på ei øykt
Sjå også øykt.

1. Åkfaddi 'ass Knút Jónson va' a passelèg øykteslåtte.
2. Det som va' a øykteslåtte ette' gåmålt, æ hardt nóg å greie.

øydeleggje
Sjå også øylagd'e.

Kjøyr nå seint, så du inkji øylegg'e bílen i desse humpó.

1. handtak på t.d. kasserolle, feste til grytehank
2. øyra

1. Øyró på kasserollâ æ klinka fast.
2. Hèv du vóndt i øyró? "Små grýtu hav' au øyru" (ordtak)

øyredobb
Sjå også dubli.

Eg hèv' a vé' øskje ti' øyredubló.

saksedyr

Kalleg mæ øyrnestyngji der æ unde steinó! Øyrnestyngjin æ inkji fløygde.

øyreverk; bruka berre i eintal
Hylstringane seier "øyreverk'e".

Eg hèv' slig øyrneverk'e at eg kan inkji út i dag, si' det blæs'e så fælt.

stor ause til å ause opp syrpa frå syrpekjèri over i rostekjèri

kopp som vart bruka til å ause vatn ut av ein båt (somme koppar var firkanta og runda av oppover framme, med handtak på båe sider)

Øystrekoppen ligg'e unde sètólæ i eikjunn.

trau til å ause vatn ut av ein båt

Vi' du flí mi øystretrògji så eg fær lense.

1. avlang eller rund kopp til å ause vatn med (gjerne med handtak, bruka i robåt)
2. ølause

1. Der ligg'e øystri i eikjunn.
2. Øystri hèv' langt skapt.

austare

Du lýt fiske i dei øystri vatnæ.

Øyulv

Øyúv búdde i Òveinang.