Ordliste

knagg til å hengje noko på (bein knagg av tre eller jern)

D'æ greitt å have nåkå nabba på veggjæ ti' å hengje ting på.

1. bergnabb
2. treplugg i enden av ei hesje

1. Der låg an nabbi mæ berg midt i åkræ.
2. Eg hèv' an nabbi i kvære endâ av hesjunn.

nattverd

I gåmó tíd sille da helst'e take naddværen bå' vår å haust.

skjelving; av iver eller alderdom
Sjå også nadre og nadren.

Òlav fekk slig a nadr då 'an varte gåmål'e.

nagl
Sjå også naglespretten og kartenagl'e.

Bóa klemde seg så i dynnegåttæ at 'an miste naglen ett'å. An verkjer i nogló itt an fær naglespretten.

naglebit; bruka berre i bunden form eintal
Sjå også nagl'e.

Det va' jamt mi finge naglespretten fysst mi ha' tumla lengji i snjóræ.

tånagl som veks inn i kjøtet

Hèv' du vorte bèt'e i nagletrongjinn?

nagle
Sjå også dublungji.

Den fæli húden kåm mæ a nýtt belti fullt av nagla.

nakkegrop

Nakkegróví vare týdelègare mæ åró.

nakke

Gunnår va' så kraftig'e at 'an ha' plent nakkji som an stút'e.

1. namn
2. restar av

1. Det va' jamt dei same nomní som vurte brúka førr' i tí'inn, for det va' skjikkjen å reise opp'tt'e dei néraste.
2. Av stògunn 'ass Òlâv æ det barre namn ette syddó.

bruka som særnamn på person med same førenamn som ein sjølv

Det va' gó'sleg å sjå deg, Namni, nò æ det lengji si' seiste. Kom nå hèr, Namni, sa den gamli Knúten ti' dei lisle Knútæ.

nut, fjell

Kjýne gange å beite unde napâ.

knapp
Sjå også nappe.

Der hèv' dutte út tvei nappa ó' frakkunn dí!

kaldt luftdrag, liten vind, bit i andletet; bruka berre i eintal
Sjå også narebiten.

Det va' an nari heile dagjen, så eg fraus som an hund'e.

"naut" (ofte bruka om person som skil seg ut og kjenner seg betre og flinkare enn andre folk)

Høy detta narri; nò fortèl'e 'an at bílen 'ass gjeng'e på matolji att'e!

dum måte å gjere noko på

Det va' a narrebragd koss Såvi gjåre arbei'i.

Fisk som ein får med det same ein byrjar å fiske. Ei gamal herme seier at ein ikkje får fleire fiskar då.

Nasefiskjen æ sjella gó'e.

når ein får fisk med det same ein byrjar å fiske, men får ingenting seinare; bruka berre i eintal

Nò æ det barre det inkji vare nasefiskji!

nøtt (særleg bruka om hasselnøtt)

Der låg mykji nati unde hosletréæ nórd i líinn.

skal på hasselnøtt

Det kan vèr' vóndt å knekkje nateskali mæ tonnó.

kjernen i ei nøtt

Du må inkji kaste natkjynninn, den ska' du ète!

nøttekråke

Natkråkâ æ fæl ti' take maten av småfugló.

nøtteskal
Somme seier "nateskul".

Der låg fullt av natskul unde haslerunnó.

trestykke (ca. 70 cm) med handtak; bruka til å banke tøyet med når ein vaska ute ved ein bekk eller elv

Fysst Birgjitt tvó klæi i bekkjæ, natta 'u út såpâ mæ nattetré.

menneskenatur, sinnelag; bruka berre i eintal

Anlaug hèv' så sérs gó'e nattúr'e, å sipar si allstǿtt greitt.

ulikt provisorisk utstyr som ein kan greie seg førebels med

Hesjetrå'en va' a gó' nau'bergje itt an inkji ha' anna å hjelpe si mæ.

naudstilfelle

"Det høyre líti skóg'e ti' garó, barre så mykji at det kunna hoggast i a naudstak", fortålde Torjús.

overhud

Det va' barre nau'hú'í eg skrapa âv, så eg blǿdde inkji.

naudrop

Mi sprunge ti' mi finge blódtèven då mi høyre nauljó né'mæ åne.

fjellknaus

Håmåren æ enn kjend'e naus'e på Rysstad.

nedsetjande ord om person som gjer eller seier noko dumt

Sodan a nautehòvúd æ det inkji nåkå å brý seg om!

urin frå ku (samla opp igjennom inneforings-sesongen; berre bruka i eintal)

Da kjøyre nautelandi útive vodden. Nautelandi va' gó' hevd.

kukake (turka eller hardna lort)

'Er æ fullt av nauteskræu út'å vègjæ nò! 

sti som husdyr har laga

Det kan vère lageleg for fókk å fýe nauteslæpó

tåpeleg påfunn, fantestrek

D'æ a fælt nautestrik å leggje teiknestifti på stǿlin ti' fókk.

sti for husdyr

Rundt støylen kunna det vère mange nautevègji.

navlestreng

Fær båni navletågjí rundt halsen, kan det vère lívhætt.

skjerestålet i ein navar

An lýt kvesse navreskjæri for at nåvåren ska' bíte godt.

nebb

Fuglan mate ungan sikkå mæ makka beint ifrå nebbinn.

nedbør (snø eller regn)

Det hèv' vòre a kalleg né'bèr i nótt. Vare det alli slutt mæ desse né'bèræ?

rotvelte, nedblåse tre
Sjå også vindfedde.

Nédblåsu va' 'er mange av ette dei fæle stormæ i januar 2000.

bruka i uttrykket enn kald'e nedd'e (bruka berre i eintal)

'Er va' an kald'e nedd'e i kveld, det vare nóg kaldt i nótt. Eg lýt klæ meg godt i dag, for 'er æ enn fæl'e nedd'e.

epilepsi

Nédfaddi va' enn kallèg'e sjúkdóm'e førr'e, men no æ 'er godt midisín. Då Tóne fekk né'faddi, tók doktaren av 'enni fǿrarkórti.

vinterlue med øyreklaffar

Nédslagshúvâ æ vorm å gó' i austørjunn.

stikk som gjer vondt; lokal smerte, nag eller sorg

'U fekk an negg'e for bringâ. Eg fekk an negg'e í meg av sinni.

nekting

Mi ha' sikre bivís, men mi høyre alli anna 'ell neikting frå dessa fantó.

veg som ligg lengre nede i terrenget

Neirivègjen æ nédmæ åne, å æ nòkå breiare 'ell evrivègjen.

gneist

Du lýt passe deg for neistó fysst du brukar smergelsive!

1. barselhjelp
2. kvinne som ventar barn

1. Góme va' né'kåne i mange fǿsla.
2. Jóremoirí kåm i tí'i ti' né'kånunn.

nøkkelost

Eg kaupte mi nélikost'e i dag, på búinn.

"såvidt få seg til å gjere"

'An hèv' visst nenni ti' slå ihèl kjeslingan.

tang med rund "kjeft" (bruka t.d. av sylvsmedar)

An lýt have neppetong itt an vi' rundle âv kantan på a blèkplate.

kraft, styrke, spenst, innsatsvilje; bruka berre i eintal
Sjå også nerka.

"Kjètil æ sterk'e, gong på gong hèv' 'an sýnt sin nerk'e" (rim).

nes

Der æ allstǿtt vått på nesjó.

kneskål
Sjå også skjø̀l.

Torgrím snåva i an stein'e, raut 'å hovdi, å sló eine néskjø̀lí så vóndt at 'an halta. Eg sló meg så i néskjø̀linn at eg fekk vatn i nétti.

nettmagen (del av magen til eit jortedyr, ved sida av "huvâ")

Neslingepòsen kan an inkji brúke ti' kurveskjinn.

plass der ein set ut fiskegarn

I Soksoddi va' a godt nesslag førr'ell det varte undestemt.

sting

Eg tók nestin i gjår, å det sér út ti' at såri grór greitt.

nøtt
Sjå også nèt (inkjekjønn)

No have mi vòre i nateskóg å funne mykji nèta.

1. nett, netting
2. fiskegarn
3. detalj i løyesaum
Sjå også nèt (hokjønn).

1. Eg kaupte a nèt mæ abbelsínu.
2. Mi finge fisk'e i adde nètó mi sette út i Stavatn i gjerkveld.
3. Nètí sauma mi allstǿtt mæ kaméletrå'e, å så fylte mi mæ løye.

feitthinna rundt vomma til eit dyr

skyer som er lette og samanhengande

Itt mi såge netjeskjý på himmelæ, då venta mi vind'e.

talg av netjer

Netjetågjí reikna da for mætare 'ell onnó tåg.

stad der det vert lagt ut fiskegarn

Ifrå desse oddâ æ der a godt netlag.

stong til å setje ut fiskegarn med

Itt da inkji ha' pråm'e, brúka da nètråte ti' å setje út nèt mæ.

kne

Njóne mí æ fillne. Eg ligg'e 'å njó. "Brent brau å súrt saup legg'e an mann'e 'å njó". (Ordtøke) An lýt leggje seg 'å njó ska’ an få ti’ detta. Eg æ så mó i njó ette desse heietúræ.

aure som ein fangar i garn på om lag 300-400 gram

Nettfiskjen va' létt'e å selje.

fjellknatt

An sér vídt frå dei nettâ, mi kadde 'an Skagestøylsnetten.

1. sidegavl på td eit tròg
2. noko som stikk ut (td eit kvasst hjørne)

1. Di eine nèvi ha' fare av trògjæ.
2. Eg stanga meg i nèvæ å sílblǿddi.

noko som fyller neven ("måleeining")

Eg fekk a nèvefydd mæ drops av 'enni Annlaug.

neveslag

Haddvår fekk si a nèvehogg då 'an ǿrte si út mæ 'an Taddeiv.

uttrykk bruka om at det er den sterkaste som rår (bruka berre i bunden form eintal)

Nèverétten æ úlovlèg'e å brúke nò ti' dags.

kvinne frå Nigard (Homme, Røysland osb.)

Da våre trjå nígaru, å tvæ av da héte Yngjebjør.

mann frå Nigard (Homme, Røysland osb.)

Det gjekk godt mæ dei tvei nígaró som gjinge i rås.

innpåsliten (bruka om menneske og dyr)

Gjeitan kunn' vèr' nåkå fæle nik.

innpåslite, påtrengjande og / eller masete dyr eller menneske
Sjå også nike, nike seg, nikjen og flus.
Somme seier "nikeflus".

Tåtelomb kunn' jamt vère nåkå fæle nikaflus.

Niklos

Nikelos gjåre pomm kvílâ sí å hæga seg, sundagsmorgónen.

nikkers (bruka berre i fleirtal)

Engjilsmennan gjinge tídt mæ nikkersa fysst da færiéra i Nòrik i gamle dage.

pinne eller stav til å nippe med eller spile pinn med

Jentun våre bèt'e 'ell gútan mæ nippepinnâ.

smått og vent

Nò vare det helst'e havt nåkå smått nipr mæ króka å hòlekróka på línesaumæ.

harerug

D'æ helst'e frætti som var' kadda niprell.

1. knirk i t.d. dør
2. bruka om personar som er svært nøyaktige og mest aldri vert ferdige med noko

1. Du lýt olje gjengjun så mi sleppe detta nirkli!
2. Targjær æ slig a nirkl, 'u vare mest'e alli færig mæ saumæ sí.

kvass og spiss lyd
Sjå også níste.
(Somme brukar ordet som hankjønnsord. An níst'e: Eg høyre an níst'e, å då va det a lǿmendi som stó' å skvakka).

Der kåm nåkå níst frå lǿmendæ då eg pirka hítí det mæ stavæ.

kvinne frå Nistog (Åmli, Viki, Homme, Rygnestad osb.)

Odd trjå nístògun fýgdest ti' festæ laudagskvelli.

mann frå Nistog (Rygnestad, Flateland, Homme, Viki, Åmli osb.)

Det æ sò mæ dei Nístògâ, kjæm 'an 'kji, så sit' 'an.

luseegg

Moirí greidde håri 'å dótte' sí å athuga om der kunna vèr' nita.

kniv
Sjå også eiskjeinív'e og jungji.

'An stakk níven n'i eisjeií.

bunadskaut til kvardags som ein bind under haka og så attom halsen; helst bruka av eldre kvinner
Sjå også plagg og skaut.

Kvendí brúka niveplagg heile dagan, antel da våre úti ell' inni.

stativ på veggen til å setje slireknivar i (knivar utan slire)

Nívló'í vorte sette på an lagelèg'e plass'e i stògunn.

metallbeslag på knivskaft

Det va' an vén'e nívshókk'e på nívæ dí!

skuff til kjøkkenbestikk
Somme seier "níveskuff'e".

Di ljóte finne dikkå ètegogni sjave, i nívskuffæ, unga!

odd på kniv 

Ska' du skjère namni ditt i an búevegg'e, lýt du have an kvoss'e nívsodd'e.

lite sår etter kniv

D'æ va' 'kji kå a líti nívsrisp eg fekk på læræ mæ eg sat tægdi.

enden av kniven som vert fest i skaftet

D'æ greitt at nívstangjen æ nòkå újamn'e så 'an heng'e bèt'e på skaptæ.

knusk (laga av bjørkesopp; bruka berre i eintal)
Sjå også njóskekjúke.

Njóskji varte sói i sterkt lút å banka så det varte mjúkt. Njóskji va' så ellfímt at det varte an gló'e fysst da slóge neista mæ ellstål.

bjørkekjuke som er god til å lage knusk av
Sjå også njósk og kjúke.

Det vare mykji godt njósk av desse njóskekjúkunn!

fingerknoke

Njótrun mí vorte hú'rusa då eg fekk an stein'e ive handebakji.

liten og rundvoren fjellknaus (stadnamn i Nórdibǿ-Stavedalen)

Njúk ligg'e i býtæ midjom Kjørvestad å Nórdibǿ.

nype
Sjå også njúperunni og njúpetré og njúpelús.

Njúpun æ gó'e ti' suppe.

nypefrø
Sjå også njúpe.

Det va' vóndt å få njúpelýsa nédette ryggjæ.

nypekjerr
Sjå også njúpe, njúpetré og tinnér'e.

Njúperunnan hav' kvosse tagga.

nypekjerr
Sjå også njúperunni og tinnér'e.

Fysst maten minkar seinhaustis, æ fuglan fæle ti' vèr' i njúpetréó.

negleklyppar

D'æ greitt have gó' noglesoks itt an ska' klyppe neglan.

krokar på ei rokkesnelle

Nokkan halde tråæ på plass i snælunn.

lykkjer på spinnetråden som oppstår i krokane på spinnesnella

Nokkevriu å sulteléi æ leie spònelýti.

Nomeland

'Er æ Nómeland bå' i Hylestad å i Valle.

døl eller evje i elva

Tarald Nomeland meinte at "Nómeland" kåm av substantívæ "nómi".

middag (kl. 14.00 frå gamalt av)
Sjå også fyrenón, ettenón og nónsbil.

Æ det 'kji snart nóni, nò, eg æ så solten som an erv'e!

person som bur i Nordibø

Nordbúan hav' støyla 'å Midtfjøddó.

nordhelling

I nórdhaddæ av Bossvatn va' fleire gara.

samlenamn på Kjelleberg og Sagneskar (inkl. Lii) og Prestegarden i Valle (Gardsnummer 40, 41og 42)

Kråmbúin æ midt i Nórdibǿ.

grendenamn på Finndalen som høyrer til Nórdibǿ i Valle

I dag æ der trí støyla i Nórdibǿ-Finndalæ; dèt æ Neiretjynn, Bǿli å Optestøyl.

grendenamn på Stavedalen som høyrer til Nórdibǿ i Valle

Det æ nórdbúan som have støyla å slåttu i Nórdibǿ-Stavedalæ.

gammal seiemåte for Vestlandet

Tarkjell laup âv på Nórdlandi.

nordside

Eg lýt beise veggjen 'å nórdlénæ snart.

nordljos; helst berre bruka i ubunden form fleirtal

Der va' nåkå ivelagji véne nórdlýsu i nótt.

kvinne frå Nordigard (Tveiti, Kveste osb.)

Nórgarun såte å spunne myrks i midjom.

mann frå Nordigard (Kveste, Rygnestad osb.)

Sýgaran mǿtte nórgaró på hægste heiinn.

Noreg

I Nòrik hav' mi mange úlíke dialekta.

mann eller kvinne frå Noreg

Kòsi gjekk det mæ norskó i Óberstdorf? Nei, norskan gjåre det filli.

kvinne frå Norstog (Rygnestad, Løyland, Dale osb.)

Båa nórstògun heite Gunne ette gómeró sikkå.

mann frå Norstog (Rygnestad, Løyland, Dale osb.)

Nórstògjen kåm tanandi, hesten ha' slite seg ó' tjóræ.

nase

Fysst an hèv'e snykkjekrím, renn'e det ó' nòsinn. Det gjèr' mykji an tommi på a long nòs! (herme)

middagsleite (om lag kl 14-16; bruka berre i eintal)
Sjå også nón.

Kan du 'kji kåme innom, nó'sbil?

liten svevn etter nó'smatæ

Det æ godt mæ an nó'sblund'e i slåttæ.

nasebor

Fysst eg æ krímsjúk'e, æ eg jamt tétt'e i nòsebòró.

nasebor 

Inkji grav deg sossa i nòsebòrun, det æ så ulkeleg at!

rennande nase

Eg hèv' inkji havt féber, men a fælt nòsekrím.

regnbye midt på dagen ("nón" er klokka to)
Sjå også nón og él.

Mæ rundballing av grasæ æ 'kji nóss-élí så leie.

kvilda etter nóni (skulle vere to timar lang)

Nósskvíldí va' viktig i hardaste slåttæ.

arbeidsøykt i eldre tid mellom kl. 11.00 og 14.00
Sjå også nón og øykt.

I nóssøyktinn va' det mykji å ríve út såtun å vende høytti.

gripebrett på hardingfele

Órdi "nótebein" æ inkji godt kjent midjom fókk flést.

stolen på ei fele

Der æ véne krulla på desse nótehestæ.

natt

Eg låg på heiinn tvæ nétte.

overflate på snø som frys noko til om natta

Sólí ska' 'kji skjíne lengji fysst det vårar, førr'ell nóttebiten løysest opp.

nattrøye utan armar og krage

Denné nóttebulen hèv' eg havt i tjúge år.

nattefrost

'Er hèv' vòre nóttekjyl'e, så eplevísen hèv' fròsi.

nattesvevn

'Er æ så heitt nò at det gjeng'e útive nóttesvimnen.

nattevaking

An vare nòkå tròta av dei nóttevòkunn.

is som har lagt seg siste natta

An ska' alli gange på nóttísæ.

nottung (volum-måleeining, 1 nottong = 5,8 liter, 1/3 skjeppe)

Denné hókkjen tèk'e ein nóttong'e.

treplugg til å feste skosolen med (ca. 1 cm lange og tykke som fyrstikker)

Æ dessa sólan feste mæ nubb'e?

kniv med avbrote eller stutt blad
Sjå også snubbe.

Mi brúka nubbâ tídt ti' å merkje saui. Æ 'u gåmó, denna nubbâ?

rull, noko som er samanrulla
Sjå også nulle.

Eg hève klæí mí i an null'e så da inkji skrovle så mykji i sekkjæ.

arbeid som er ugreitt og går seint

Det varte barre nåkå nurgl mæ 'ó Svein.

person som er noko puslete i arbeid og mest aldri vert ferdig med det han skal gjere
Sjå også nurgle.

Tvei nurgla såte i hóp å nurgla mæ nåkå smått nurgl.

klem på kinnet
Somme seier "nuss'e".
Sjå også nussast.

Kan eg få an nussi av di?

misvokster (dårleg vekst)

Der æ an nútart'e i åkræ, 'an stend'e plent i stâi.

rirkule, knute, unormal utvekst på trestamme

Nútu æ greie imni ti' å svorve bodda av.

1. rund fjellformasjon
2. knute
3. "knute" i halsen etter å ha ete for mykje av noko; berre bruka i bunden form eintal
Sjå også rennenút'e.

1. Då 'an kåm oppå núten ha' 'an a vént útsýn útive heian.
2. Núten va' så hardt nýtt'e at 'an fekk 'an alli opp'tt'e.
3. Eg fekk núten då eg ha' ète så mykji kurv'e.

sau med stutte øyro

"Eg hève fjóre núvu", seie Lidvår.

person som ikkje er flink med hendene
Sjå også nuvren, nuvrelèg'e (V) og nuvreleg (H).

Asbjynn va' enn nuvr'e, så di 'an gjåri varte sjella vént.

nymåne

Di néa leiver, tèk'e nýa mæ.

mindre steinar lagde på større steinar eller berg (til merke om at her går vegen, også bruka som bytesteinar på heia)
Sjå også nydde og nylt'e vèg'e.

"'Er æ så mange nyddinga ette støylsvègjæ at det æ létt å finne fram", seie Augund.

den nyare stoga (vert ikkje bøygt)
Sjå også gamlestog, stòge og røykstòge.

Gýró treivst inkji i Nýestog.

nytt gras om våren (der snøen har smelta)
Sjå også grói.

Sauin våre glae fysst da kóme út'å nýgróen.

tang til å bøye hesteskosaum når ein skor hesten

Vi' du flí mi nykkjetongjí, Bóa?

lite trådnyste av ullgarn

Eg hèv' spita denné sokkjen av mange små nyklu.

all ulla frå ein sau

Eg tók av tvau nyppi av haustuddinn som ska' vare ti' spitegån.

nyre

Fysst mi slakta vurte nýrun malne som da våre.

vond lukt (bruka berre i eintal)
Sjå også nysse.

"Der æ an nyss'e i desse mjåkkjinn, men an kan drikk' 'æ", seie Gró.

knippe eller haug med eit eller anna (t.d eit høyfang)

Hèr kjæm'e eg mæ a nysse mæ høy ti' 'enni Kranselí.

niste

Èg hèv' allstǿtt ost'e på nystunn.

veske eller sekk til nista

Nysta sí bèr'e 'an i nysteskreppunn.

øskje av tre til å ha lefser i (bruka t.d. til å ha mat i for ei kvinne som hadde fødd barn)

Æ 'u gåmó, denna nyst'øskjâ?

arbeidsam, nyttig

Der æ mykji nyttugheit i dei húsæ.

rest av øyro; på dyr

D'æ så vént mæ nývu, sa 'u, 'u hoggje av øyró på sauó.

"bekymra rynke" i panna like over nasa

Haddvår sat mæ nýve i blèsunn å va' så tankemykjen.

liten bit av noko td tre

Dessa nýví kunn' mi hav' ti' vé'e.

stein som er passeleg stór i handa (fyller neven)

Gývi tók an nývingji å kasta 'an út i hylen for å ræde fiskjen inn i mæren.

ver med små horn (nyvla)

Dei tvei nyvleveirin åkkå sjå 'kji så staselège út som honnåran.

horn som såvidt har vakse ut av hovudet
Somme seier "nivli".

Veiren ha' nåkå små nyvla.

lite avkapp av tremateriale

Hav' di plukka opp nyvlí som liggje rundt hǿvlebenkjen?

nyttårsaftan
Mange valldølar seier "nýårsepda'n"

Nyårsepdagjen æ det vakemesse i kjørkjunn, klokka toll.

læregut, nybyrjar

Denné næmingjen eg hèv' mæ mi i smidjunn teiknar godt.

kålrot

Só'ne næpu æ godt attat fisk'e, lefsu å spa.

åker med kålrot

Sòme ha' næpegar'e fysste åri da ha' bròte opp a nýtt stykkji.

frostfri gróv eller hole som var grave ned i åkeren der denne var tjurr (der næpun kunne halde seg kalde og friske utover vinteren)

Mange la håm'e néd i næpegróví, la næpun oppí å dakka da ti' førr'ell da ha' jórd oppå. På toppæ av næpegróvinn va' der a útluftingshòl av tré, mæ "tòke" oppå.

lagring av kålrot på åker (same som næpegróv)

An gróv a hòle på åkræ, la' håm'e i botnæ, å rundt næpun, å dakka ti' mæ jórd, å desse kadda mi "næpekúlu". An måtte have an luftetút'e på næpekúló så inkji næpun sille var' mygla å skjemde.

blad på kålrot

Nýtt næpekål brúka da i suppunn.

"Suppe" laga av kveitemjøl, mjølk, fløyte og kokekrafta av fisk eller kjøt og kålrot. Det er ulike samansetjingar av råstoffa som vert bruka, og mengda av det einskilde. "Næpespai" er ein del av den tradisjonelle jole- og nyttårsmaten i øvre Setesdal.
Somme seier berre spa.

Lefse, næpespa å fisk'e æ den besti jólematen èg kan få.

person som er på slutten av utdanninga si på landbruksskule (noko nedsetjande ord)

Næpestudentan gjinge mæ gúle brèmhúvu på sluttæ av útdaningjinn.

sut for å ikkje greie seg økonomisk

Sòme finge næringssút fysst da vurte gamle.

never

'An kan flette nævra i håbballæ.

"spann" laga av never t.d. til å plukke bær i
Sjå også nævr.

'Er æ fleire slags nævreskrukku, ti' úlíke slags brúk.

1. ferdigsauma "bandasje" utanpå bandasjen for ein skadd finger
2. hette til å ha på fingeren eller fingrane når ein har arbeid som slit hardt på huda (td spinning)

1. A nǿgle æ gó' å have åttenat fæslæ, for då kan an binde rundt úvléen så 'u inkji dett'e av.
2. Sat an i dagevís å spann, laut an mest'e brúke nǿgle.

noko til å gjere opp eld med (t.d. never)

'Å heiinn brúke mi mòsi ti' nǿri.

garnnyste
Somme seier "gån-nåa".

Eg hève mange nåu mæ røkkjingegån.

deig
Sjå også verbet nåe.

Eg hèv' tvæ nåu, ei stumpenåe å ei ti' rosínkaku.

stort trau, bruka til å kna deig til flatbraud og lefser

Nåetrògji æ hólka út av an tykk'e stokk'e.

gauk som gjel frå nord; varsel om ulukke og død (den som høyrde gauken kom til å døy same året)

Gunne høyre någaukjen, å då trúdde 'u at 'u ha' 'kji så lengji etti.

nåde

Guss nå'i æ ovstór'e.

nåleskrin

"Eg finn'e alli att'e nålehúsi mitt", sa kåna, 'u sille stoppe sokkan 'ass Òlav.

tråd som er høveleg lang til å sy med

Itt nålstråen æ for lang'e, æ det fórt ti' at 'an snorglar seg.

Vinkelforma trobord som ligg over langveggen i ein lafta bygning. Det er hogge ut for sperrene slik at trobordet tettar heilt mot øvste stokken (stavlægjâ).
Sjå også tró, tróe og reisingetró.
Somme seier "nåmtróe".

Nåmtróâ æ arbeissam å stelle ti'.

ost (som er laga av surmjølk, rømme, salt og karve)
Sjå oppskrift i heftet "Gamle matoppskrifter og matskikkar frå Valle", utgjeve av Valle Bondekvinnelag.
Sjå også nåe.

Nåost'e va' godt i hóp mæ smø̀r å brau.

Linnea borealis (lækjeplante)

Då mi våre små sa dei vaksne at mi måtte inkji ète nårislegras.

brennesle

Dèr nåslun vakse æ allstǿtt gód jórd.

navar (konisk eller jamtjukt trebor utan skruve i midten)

Gunnår æ gó'e ti' å smíe bådi navra å låsa.