Ordliste

bruka om person som er liten og har stutte bein og lang rygg (i tillegg til at han går seint og dragande)
Sjå også laddelèg'e.

Danil hèv' allstǿtt vòre labbelèg'e å líti tak í.

full av (td inntrykk og soger som ein vil fortelje)

Taddeiv va' så ladd'e då 'an kåm hèra om kveldi, det va' den eine slòsâ verre 'ell den hí.

bruka om person som er liten og har stutte bein og lang rygg (i tillegg til at han går seint og dragande)

Den laddelègji Taddeiven reiste ti' Amérika.

hengjande, lavande

'An ha' nåkå lafsandi arma.

1. likesæl, slapp, berusa
2. ikkje spenst eller kraft til å halde fasongen

1. Gunnår sat lafselèg'e i stólæ å va' kalleg fudd'e.
2. Denné hatten som æ so lafselèg'e kan du 'kji brúke.

1. mjuk, tunn (om tøy)
2. slapp, kraftlaus
Sjå også lafs'e.

1. Det va' då nåkå lafsi tøy du hèv' kaupt.
2. Det kjennest nòkå rart å handhelse på ein ell' ei mæ lafsne henda.

1. greitt laga, greitt / lettvint å bruke
2. person som er grei å ha med å gjere
Sjå også lagelèg'e (V), adverbet lageleg (H), adverbet úlageleg (H) og adjektivet úlageleg (H).

1. Da æ lageleg, desse fjernkontrollan.
2. Ånund æ enn lageleg granni, bé'e eg om hjelp så fær eg det.

1. greitt laga, greitt / lettvint å bruke
2. person som er grei å ha med å gjere
3. kjenne seg vel
Sjå også adjektivet lageleg (H), adverbet lageleg (V), úlagelèg'e (V), adverbet úlageleg (V).

1. Da æ lagelège, desse fjærnkontrollan.
2. Ånund æ an lagelèg'e granni, bé'e eg om hjelp, så fær eg det.
3. Eg vare så lagelèg'e i kroppæ av kaffé!

skjemd (bruka om fisk som ligg i saltlake, og noko av fisken stikk opp av laken og dermed vert skjemd)

Denné lakebrendi fiskjen vi' mi inkji have ti' jóle!

mager sau som har hatt med seg lam heile sommaren

Denna sauen æ så tjurr'e, 'an æ nóg lambsògjen i sommår.

lam

Signe hèv' vòr' lomm heile lívi.

ordet vert bruka om person med lange og sterke steg (og som har ei fast haldning)

Eg veit alli om nòken som æ så lamselèg'e som Gunnúv.

ordet vert bruka om person med lange og sterke steg (og som har ei fast haldning)

Dei som æ lamsne kåme fórt fram.

bruka om når vatnet i flaum slår opp under graset i ei elv eller vatn (maksimal normal vasstand)

Det kan var' liggjandi etti rèk, fysst vatni æ landfullt.

bøygd, ikkje bein, jamnt bøygd over heile lengda (mest bruka om tømmerstokk; vert ikkje gradbøygt)
Sjå også bugjen.

Denné stokkjen æ så langbugjen at an fær inkji klæningsbórd av 'ó.

1. personar som talar lenge
2. langdrygt

1. Såvi va' så langdrjúg'e, 'an varte alli færig'e.
2. Det va' a langdrjúgt vaskeprogram i dei maskjínæ.

lang
Sjå også langt.

Denna songjí du song, va' nå helst'e long!

lange aks på korn

Dèt gamle Valle-byggji va' mei' langekst 'ell byggji da ha' i Bykle.

lang og slak bøyg på havi (om slede eller kjelke)

An langhava slé'i glei godt i snjóræ.

langhåra, vert ikkje gradbøygt
Sjå også lóen.

Torjús æ så langhærd'e at 'an sér út som a jente attati.

uttrykk bruka når ein ikkje hadde slege slåttâ på heia i 4 år eller lenger

Æ det langkvílt hèra?

langt andlet
Sjå også breisleitt'e, raudleitt'e, rundleitt'e, smalleitt'e og tunnleitt'e.

Haddvår va' langleitt'e, Ånund va' rundleitt'e, men brǿa våre da.

bruka om menneske eller dyr som lever lenge

Katten åkkå æ helst'e langlíva, nò æ 'an ive tretten år.

dalasau, vert ikkje gradbøygt
Sjå også hallrasa, hallrasi og stuttróva.

Dei langróva sauin halde sikkå helste i smæri hópa, ell' barre ein å tvei.

langvarig (same veret i lang tid)

Nò hèv' det vòri langstóda i ive trjå viku.

"langveda" (lange og smale tre som veks fort)

Dèra æ så langvédt at det æ minst'e fyri å finne si fiskestenga.

langsint

Gjermund æ sérs langvónd'e, d'æ lengji ti' 'an vare blí'e att'e.

like å tale lenge (så det kan verte for lenge)

'An va' så langværsa at fókk vorte leide å høyre på 'an. An tytari kan vèr' slítandi å høyre på itt an æ for langværsa.

slarkete, laus
Sjå også larpe.

Denne øksí æ så larpí at eg lýt spit' 'æ opp'tt'e.

slapp, kraftlaus (også om ein vil dovne seg litt)

Knút va' lassen heile dagjen, 'an ha' vel stræva for mykji dagjen fyri. Svein låg så lassen i sólinn, men det va' sundagjen.

1. laus og ledig (utan bør)
2. bruka om hest utan helle

1. D'æ létt å gange på heiinn itt an æ lausbeina.
2. Hestan gjinge lausbeina på støylæ.

når fisken bit så laust i kroken at han slepper når ein vil få han i land

Eg fekk mange napp, men det va' så lausbeitt at eg fekk i land barre ein fisk'e. Det æ úlíleg fysst det æ lausbeitt.

lett på handa (forsiktig handlag)

Gýró va' sò gó' ti' take rusk ó' augó, 'u va' så laushendt.

bruka om ku som er lett å mjølke (slepper mjølka lett og gjev tykk mjølkestråle)

Fermelí va' så létt å mókke, for 'u va' så lausmókka.

om mjølkekyr som er "lause i skinnet" kring juret

Det æ så godt a mjåkkmerkji itt kjýne æ lausskjinna.

lett i avtrekket (om børser og bogar)

Det kunna vèr' farlegt itt børsun våre lausslòta.

lett for å vakne

Tóne va' så laussvævd, for 'u vakna for det minste grandi.

rikeleg, mykje

'Er æ så lavandi mæ snjór'e oppi véunn.

full av frukt (bruka om tre eller busk)

Åpålen stó' sò laven.

dårleg motorikk i hender og armar

Såvi va' så lavreleg, å úviss'e ti' hǿve spíkeran.

slepphendt, ha dårleg finmotorikk
Sjå også lavre og lavr'e.

'An va' så lavren at 'an sleppte koppæ n'i tili.

1. Om dyr: Når øyro heng unormalt mykje ned.
2. Om folk: når ein har gjort noko gale, og det syner på kroppsspråket at ein skjemmest.

1. Stóresau va' sérs snill'e, men så lavøyra, at vén'e va' 'an inkji.
2. Dreng ha' steihoggje laudagskveldi, å kåm heim'tt'e helst'e lavøyra.

1. fullstendig overlegen (td i tevling)
2. når ein person har vore ugrei og får "løn" som fortent

1. Eg sló 'an så lédis då mi kappsprunge.
2. No fekk 'an det så lédis at 'an må vel hav' lært?

laus i samanføyinga (td møblar)

Da æ léelause mest'e adde stǿlin åkkå, mi ljóte ti' mæ lím å tvingu.

støygleg, noko kraftig; berre bruka om kvinner

Torbjørg va' a leggja kvendi, støyglèg, å a godt kåneimni.

Lei av, trøytt av. Må alltid ha med verbet vère eller vare
Sjå også forkjøyrd'e.

Eg hèv' vòr' sjúk'e a heil vike, så nò æ eg leid'e av å barre vèr' inni.

1. ugrei, vond
2. Bruka i uttrykka vère lei'e ti' og vère lei'e med.

'Er æ så lei'e an vind'e i dag, at det æ best'e eg held'e meg inni. Influensa æ an lei'e sjúkji.

morosam, skøyen (talar seint og er god til å ordleggje seg)

Taddak va' så lenten å lǿglèg'e at det va' allstǿtt gama å vère i hóp mæ 'an.

ujamn nede i kanten (gjeld td kjole og brem på hatt)

An lèpesíe hatt'e æ så mjúk' at 'an lafsar.

ujamn lengd på kjolar og skjørt

Det æ nǿvt mæ jamningjinn sku' 'kji stakkan vare lèputte.

lettvint og grei(tt)
Sjå også adverbet léssklegt (V) og adverbet léssklegt (H).

Knút æ an léssklèg'e kar'e som æ góe bé'e.

lett for å uttrykkje seg

Signe æ så léttmælt, 'u fær allstǿtt så greitt fram di 'u meini.

lett å be om noko (helst bruka om born)

Ungan våre léttskjylluge ti' gjère di forrellí spúre da om.

1.person som ser positivt på arbeid som skal gjerast, lett å spørje, grei å ha med å gjere
2. lett, enkel
Sjå også léttvint.

1. Pål æ léttvint'e å arbei'e i hóp mæ.
2. Detti æ den léttvintasti vègjen å kjøyre.

ledelaus (td grind som slarkar)

Itt grindan våre lé'utte våre da vónde å hav' att'e.

sympatisk, grei å vere i hop med
Sjå også líelèg'e (V).

'U æ så líeleg å snill, Sigríd.

sympatisk, grei å vere i hop med
Sjå også líeleg (H).

'U æ så líelèg å snill, Sigríd. Targjær hève a líelegt lag, 'u æ létt å kåme ti' mæ.

greileg, triveleg, lett å like (gjeld meir om fyrsteintrykk enn líelèg'e)

'U sér út ti' vèr' a líkeleg kvendi, den Yngjebjø̀rí.

krokete

Denna bjørkjí æ så likkutt at an kan 'kji brúk' 'æ ti' skåkimni.

truande til

'An va' líklèg'e ti' å hav' funne på detta, Gunnår.

ha "ustabile kne" som vimsar

tunn (oppspedd)

Grauten æ nòkå linn'e, så eg lýt hav' oppí nòkå mei' mjø̀l.

person som bøyer kneleddet tydeleg når han går.

Nikelos æ så lirkeleg itt 'an gjeng'e.

smisken

Haddvår æ helst'e liskren, så an veit alli plent ko 'an meini.

smisken

Gýró æ så liskrutt, an kan alli vite ko 'u verkeleg meini.

liten
Sjå også líten og smår'e.

"Ti' smæri bèrí æ, ti' sǿtare æ da", seie Jón.

liten
Sjå også liten og smår'e.

vindstill (plass som vinden ikkje får særleg tak; der det blæs lite)
Sjå også líve

D'æ godt å finne an líven plass'e fysst an hèv' vòr' úti i kald'e vind'e å vi' kvíle.

drepe av lynet (helst om dyr)

Kåven varte ljónbrend'e i tóreveiræ.

lett synleg, ligg i ljoset

Kjørkjâ ligg'e ljósberr midt i bygdinn.

1. lett å fatte
2. synberr (vert ikkje gradbøygt)

1. Detta æ ljósbærlegt for adde.
2. Reissdýrí stóge ljósbærlège, men mi skute inkji.

ljoshåra; vert ikkje gradbøygt

Der æ mange ljóshærde i slektinn mí.

ljos i hud og hår

"Din ljósleitte kjåkketjóv'e!" sa Òlâv mæ 'an Gunnår.

likar ikkje sterkt solljos og brukar difor ofte solbriller

Eg æ ljósskjarr'e, så eg brúkar jamt sólbrillu.

"stygg" utsjånad (om personar og ting)
Sjå også gorrljòt'e.

'U ha' funne si an ljót'e mann'e. Den ljóte tjynní (stadnamn i Hylestad). Det æ alli greitt å seie at nòken æ ljót'e.

bråkvass, svært kvass 

Denné rakeníven æ loddkvoss'e.

1. langt hår eller pels (menneske og dyr)
2. langt og tjukt gras (om grasvoll)

1. Eg æ så lóen no, eg trúr eg lýt âv å klyppe meg. Eg líkar best'e lóne katta.
2. I desse vermdâ vare vodden lóen fórt.

avbroten logg på td holk eller kodde

Hókkjen æ loggbròten å hèv' bigjynt å lèke nåkå líti. A kodde som æ loggbròtí lýt laggast opp'tt'e.

bruka om når nedre kant er avslegen og øydelagd ( td stavkopp'e, kodde, holk)

'U tótte så vóndt då den lagelègji trínóttongshókkjen datt av gjeddæ å varte loggslègjen.

person som ikkje ser godt etter kor han går

roleg, tolmodig

Ånund va' allstǿtt så lònen, 'an tenkte vel at tí'í kåm mæ a løysing.

ureinsleg

Åni va' så lórtevedden at eg veit 'kji om eg ha' villt ète smø̀ri 'ass.

nedsige (om drektig ku, rett før kalving)

Kjýrí æ så lòselèg, nò æ 'u på bèringjinn.

liten og tjukk og lite sprek person
Sjå også labbelèg'e

Birgjitt æ så lítí å ludrelèg.

ustelt og rufsete

Svenkji va' så lufseleg, mæ feitt, langt hår å hòlutte buksu.

uflidd, flokete

Adde brǿan våre så lufselège, den eini verre 'ell den hin.

lummert

'Er æ så lumri, eg trúr det snart kjæm'e tóreveir.

grovbygd, velvaksen (vert ikkje gradbøygt)

Gunnúv æ an lunsa kar'e.

lunete
Sjå også lúne.

Det æ úhǿgt mæ lúnutte fókk, an veit alli ko da vi'.

uttrykk bruka om stor og kraftig kar
Sjå også lurk'e.

Såvi æ helst'e lurkelèg'e, så fókk tòr' alli ǿrt' 'an.

svært uflidd og ustelt

Fanten såg så lurvelèg'e å stygg'e út at eg varte plent ræd'e.

full av lus

Det va' skamleg å vare kadda for lúsefedden.

tom for pengar (slang-ord om tom pengepung)

No æ pungjen min så lúsutt'e at eg hèv' alli pænings mynt.

framoverbøygd
Sjå også framlút'e og kruppen.

Góme varte lút mæ åró.

ujamn grassetnad frå stad til stad (td om slåtteteig på heia)

På mýró kunna det vèr' lututt'e, sòmestad fillí slåtte, å airestad knabbe slåtte.

om person som folk lyder etter og tek råd frå

Gamle-Dreng va' ein av dei klókaste å mest lýdde menna.

usannferdig, usætande

Eirik æ så lygjen, det æ alli nåkå fare ett' 'ó.

utrygt for, ha tendens til
bruka i uttrykket vere lyksen ti'

D'æ så lyksi ti' dette ó' fysst an hèv' hòl i lommó. Det æ lyksi ti' vare regn fysst himmelen æ så myrk'e. 'An æ lyksen ti' drikke.

bister, skarpe og vonde augo (helst bruka om folk og hest)

Mi ha' an hest'e som va' så lýmelèg'e itt det blés å det kåm nåkå farandi i vindæ. Åsmund varte helst'e lýmelèg'e då han varte sett'e ti' gjère di tyngste arbeii.

fregnete i andlitet, vert ikkje gradbøygt
Somme seier "ljósflekkjutt'e".

Æ fókk raudhærde æ da jamt lýsflekkjutte.

lydig
Sjå også úlýug'e.

D'æ gama hav' lýuge bonn!

ser mildt ut (om veret)

Det æ så læleg i dag at det vare vel klabbefǿri itt mi sku út på skjí.

vere låst, perfektum partisipp av å læse; vert ikkje gradbøygt

morosam, til å le av
Sjå også adjektivet lǿglèg'e (H), adverbet lǿglegt (V) og kaksen.

Itt 'an fekk den lúnâ, kunna 'an vère kalleg lǿglèg'e.

morosam, til å le av
Sjå også lǿglèg'e (V), adverbet lǿglegt (H) og kaksen.

Itt 'an fekk den lúnâ, kunna 'an vère kallege lǿglèg'e.

"sint" utsjånad (helst i augo)

1. låg
2. bruka i uttrykket låge skó.

fantete (person som gjer fantestykke)

låsbart

Dei gamle papírí ha' lègje lengji i a låsfǿrt skåp.