Ordliste

vågal, aldri redd for noko
Sjå også úvýren.

Den agelausi Tårålen hoppa lengst'e av adde.

1. stor, vyrdeleg
2. skræmande
Sjå også agelèg'e (V).

1. Åni æ enn ageleg kar'e.
2. Hesten kåm så ageleg i mót åkkå at mi rýmdi.

1. stor, vyrdeleg
2. skræmande
Sjå også ageleg (H).

1. Åni æ an agelèg'e kar'e.
2. Hesten kåm så agelèg'e i mót åkkå at mi rýmdi.

ei alen djup

Kjellâ æ aldjúp mæ lòk attivi.

aldrande (vert ikkje gradbøygt)

Sigúrd va' an aldra mann'e då 'an dǿi.

bruka om person som sjølv vil bestemme det meste (og meiner han sjølv oftast veit best)

Dei allstýrige var' jamnast'e filli líka.

alminneleg

Tòróv æ 'kji så fælt sterk'e, 'an æ plent almindeleg.

alvorsam

Gývi va' så alvårsklèg, så mi såge det ha' hendt nåkå vóndt.

arbeidssam, strevsam

Knút æ så amleleg, men så fælt fórt gjeng'e det inkji.

person som pratar og pratar

Úv'e va' så amrålen, det va' a plage å få 'an i hús.

innsatsviljug

Den som æ amstreleg fær gjinni lǿn for strævi sitt.

svært travelt, sterk påkjenning

D'æ amstri have ti'sýnd mæ mange småunga.

alvorleg, ottefull, oppskræmd

Gjermund va' så andórsklèg'e då 'an såg di fæle spǿkrí'i.

ha lett for å verte redd for ein mogeleg negativ situasjon

Mamme va' så anfælí itt det va' tóreveir.

noko som tek svært stor plass, er for stort i høve til plassen, er i vegen; vert ikkje gradbøygt
Sjå også skrovlen og skrøyvi.

Angrǿmne mǿbla gjère det trongstilt.

person som har lyst til å le, men held låtten tilbake; dette syner tydeleg i andletet
Sjå også anlǿgjast og anlǿgje.

Tóne va' så anlǿgd at 'u héldt på å sprekke.

ivrig etter å kome i gong

Tóre æ så onnig, 'u lýt helst'e vère fyre aire allstǿtt. Den annigji Haddvåren va' fyr' åkkå då mi kóme.

svært arbeidssam person som arbeider meir enn dei fleste
Sjå også gjèrug'e

Såvi æ bå' arbeisgjèrug'e å nyttug'e.

trøytt etter hardt arbeid (mange tykkjer dette er ei god kjensle)

Det æ bèt'e vère arbeistròta 'ell arbeisleid'e.

dårleg arbeidshumør

Det æ inkji gama ell' greitt å vère i hóp mæ dei som æ arbeisvónde. Ein som æ arbeisvónd'e lýt helst'e arbeie for sjave seg.

slu, lur, underfundig (både positivt og negativt)

Såvi æ arg'e ti' finne út ting.

vond, ugrei til sinns, tenkjer ut vondt, vondskapsfull

Håvår æ 'kji nåkå grei'e å vère i hóp mæ, 'an æ så arig'e.

arm, fattig, svak

Targjær va' så orm at 'u måtte frå garæ. Åshild æ så orm ette korónakríkjunn.

fattigsleg

Tòróv va' líten å armódsklèg'e. Dèt va' an armódsklèg'e sodd'e, barre skòma mjåkk.

arbeidsviljug, fortfarande, utolmodig

Hesten æ så arta at eg tar alli anne 'an ti' drage. Yngjebjør æ så arta at 'u slít'e seg plent út.

nedsetjande ord på eit eller anna som ein er irritert på

Den asens fanten! Dei asens dýrí have rive néd grindí. Det æ a asens plage mæ sauó som stadigt kåm' heim'tt'e ó' heiinn.

verte lagd merke til
Somme seier "åtgådd'e".

An vare atgådd'e fysst an klær seg snódigt ell' klypper seg rart. 'An varte atgådd'e då 'an gjekk i langbuksu midt i vikunn.

knytt att, knytt til

An lýt passe på at konnsekkjin æ godt âtnýtte.

1. så som så
2. ugrei / uskikkeleg person
3. fleire / mange
Sjå også atsiligt.

1. Det va' enn atsilig'e mat'e mi finge.
2.'An æ atsilig'e, den svadden! Pål va' atsilig'e ti' drikke, men då 'an varte vekt'e, slutta 'an plent mæ det.
3. Eg hèv' vòr' sjúk'e atsilige gongu denné vetren.

bakre

Den attari benkjen vi' mi býte út. 'U sat på dei attare benkjæ. 'An sat på dei attaste benkjæ. Mi vi' have enn attare benk'e hèra!

heila, ferdig batna

Fysst detti vónde såri æ att'ebatna, kan eg ti' symje att'e.

attkjennande

'An va' 'kji att'ekjennandi då 'an ha' raka av si skjeggji.

stengd (td dør eller grind)

Lé'i va' att'elèti då eg fór forbí i dag tí'leg.

1. einsamt, saknar selskap
2. øyde plass, langt frå folk
Sjå også audsklèg'e (H).

1. Det æ så audsklegt itt an vare eisemadd'e i húsó.
2. Hèr æ så audsklèg'e an plass'e at hèr ha' inkji èg kunna bútt.

øyde plass, langt frå folk
Sjå også audsklèg'e (V).

Detti æ enn audsklège støyl´e.

avbeitt, snaubeitt;
vert ikkje bøygt i kjønn, tal eller grader
Sjå også nage og tannari.

Der va' plent aurnaga ette sauó.

aust

Da bú aust'e. I dei austare tjynninn æ der vénare fisk'e.

plass der det er tungvint å kome til, avsides; vert ikkje gradbøygt

Detti æ an avbakklège gar'e.

noko av ein eller annan slag som er overlag stort eller svært

Den avbeisteleg skrubben varte skòten.

1. snaugnaga
2. delvis oppete

1. Dǿlí æ så âvètí at mi lut' flytje sauin.
2. Ongólen va' âvèten då eg dróg opp taumen.

forkomen

'An va' så âvfata då 'an varte funnen at det va' såvídt 'an stó det ivi.

utrydda, fjerna

På slutten av 1800-talæ va' ulven âvhata i Valle. Eg hèv' âvhata kvikâ út'å åkræ nò.

vanvyrd, mobba

Knút varte âvhædd'e å reikna for å vère enn stór'e slarv'e.

endra utsjånad (forandra frå ven til mindre ven utsjånad og mest ikkje kjennande att)

Fysst sòme fókk vare gamle, vare da så avlaga.

avstytt (td bruka om innkorta stokkar i ei bu)

Da såge på stokkó i veggjó at búí va' âvlept a gong i tí'inn.

bleikna farge; vert ikkje gradbøygt
Sjå også dvålka.

Genseren min æ plent avlita.

1. avplukka; gjeld td bær
2. gammal og avmagra; gjeld gamle og sjuke folk
Somme seier "pila".

1. Der va' så avpila at mi funne 'kji stórt.
2. Det va' syndlegt det avpila Targjær ha' vorti.

stort og stygt (om eit tre)

Detti avrúteleg trétti vi' eg sage néd.

fortvila, trøytt av, lei av

Signe å Augund våre så avsigjevne då da ha' leita heile dagjen i snjódriv å vind'e å alli funne nokå.

avsides

Garan i Ljósådalæ æ avskjekkjelège.

dårleg del av eit lérstykke (rest som ikkje kan nyttast)

Dèt avskjekleleg leiri hèv' eg kasta, eg kunna alli brúke det ti' nåkå.

ferdig slått (td slåtteteig)

Den avslegne dǿlí hèv' alt hått seg.

hellande, glatt flate

Bergji va' avsløyti, så an laut passe seg så an inkji datt. Steina som æ avsløytne kan an inkji brúke ti' honnsteina.

mist smak (smakar mindre; td berlòg'e)

Gåmó saft æ avsmaka.

overstått

Det va' godt det va' avsta'i mæ dei vónde reisunn. D'æ godt at líkfærdsdagjen nò æ avsta'en.

ferdig med ei sorg (td etter tap av ein nærståande)

Då mannen va' avsýtt'e gjipte 'u seg att'e.

avsøles (ein plass der det er lite sol); vert ikkje bøygt i kjønn, tal eller grader
Sjå også baksǿlt og sǿlt.

Der æ så avsǿlt i Baklíó mæ Kallheim, å der veks'e mykji smili; dèt líkar búskapen.

utarma

Slåttâ æ så avtakla at eg trúr 'u lýt kvíle a år.

ujamn struktur på trematerialar (ueigna i bruk som bygningsmaterialar); vert ikkje gradbøygt

A planke ell' an stóppi som æ avvéa kan an inkji byggje mæ.

slutta å suge morsmjølk; gjeld born og ungdyr

Nò æ båni mest'e avvåndt, men snart kjæm' det a nýtt.

sløsete, fæl til å øye opp

Gjermund va' så avøyelèg'e at 'an måtte frå garæ då det lei 'å.